Lögrétta - 01.12.1915, Blaðsíða 4

198
LÖGRJETTA
Við vörnina gegn loftskipaárásum Þjóöverja á nóttum hafa Parísarbúar fundið upp tæki þau, sem sýnd
eru hjer á fyrri myndinni. ÞaS eru fyrst og fremst 4 afarstórar trektir, sem taka viö hljóöbylgjum utan aS
og margfalda þær, áöur en þær ná eyra mannsins, sem vörö heldur, svo aö hann heyrir alt miklu betur en
ella. Loftskip getur því ekki nálgast svo, aö hann heyri ekki til þess. En þegar heyrst hefur til þess,
er ljósverpirinn, sem sjest neöan til á myndinni, vinstra megin, notaöur til þess aö gera skipið sýnilegt, og
er ljósið, sem hann kastar frá sjer, svo sterkt, að það breytir dimmustu nótt í bjartan dag. Parísarbúar
kalla trektirnar eyru borgarinnar og ljósverpirinn auga hennar. — Síöari myndin sýnir helgisamkomu fram-
an við Kasankirkjuna í St. Pjetursborg. Helgar menjar kirkjunnar hafa veriö bornar út og borgarbúar þyrp-
ast saman til þess aö biðja þar sameiginlega um sigur. í kirkjunni er m. a. frægt Maríulikneski og þar
hanga fánar, sem teknir voru af Napoleoni mikla 1812. Þar er og grafskrift Kutosows fursta, þar sem hann
geröi bæn sína í kirkjunni áður en hann fór til hersins 1812.
hneigð að skáldskap og söngelsk.
Jakob Grimm þjóðsagnafræðingur
gerir mikiö úr þjóösöngvum Serba,
er nefnast „pjesma“ á þeirra tungu.
Sumir taka jafnvel þennan kveöskap
þeirra fram yfir allan annan kveðskap
af sama tægi. „Guzla“ kalla Serbar
hörpu, sem sagt er aö þeir leiki á
af einkennilegri list.
Nálægt aldamótunum 1800 koma
upp nýjar hreyfingar í Serbíu. Þá
er veldi Tyrkja mjög aö halla og á
Balkanskaganum eru þá miklar inn-
byrðis óeirðir, er koma hart niöur
á Serbum. Geröu þeir þá uppreisn
undir forustu Kara-Georgs, eöa
Svarta-Georgs, sem upphaflega var
svínasali, og völdu hann til höfðingja
1804. Átti hann lengi í erjum og bar-
dögum við Tyrki, en Serbar höföu
þá styrk frá Rússum. Gekk svo fram
til 1812, en þá var friður gerður milli
Rússa og Tyrkja og sendu síðan
Tyrkir mikinn her gegn Serbíu. Kara-
Georg flýði þá til fjalla, en aörar
þjóöir ljetu viðureignina afskifta-
lausa. Einn af höfðingjum Serba,
Milos Obrenovitsch, fylgdi eigi Kara-
Georg, er hann flýði undan Tyrkjum,
heldur samdi við þá og ljet sem hann
sætti sig við yfirráð þeirra. En hann
bjó yfir launráðum. Og er hann sá
sjer fært, gerði hann uppreisn að
nýju og rak Tyrki af höndum sjer.
Það var vorið 1815. Rússar studdu
þessa hreyfingu, og endirinn varð sá,
að Serbía fjekk sjálfstjórn undir yfir-
ráðum Tyrkjasoldáns og Milos varð
fursti af Serbíu. Það var 1830. En
ekki var friður fenginn með því,
heldur gekk nú á sífeldum innan-
landsóeirðum. Milos veltist úr völd-
um 1839, en við þeim tóku synir
hans tveir, einn eftir annan, til 1842.
Þá var kallaður til þess að taka við
völdunum Alexander sonur Kara-Ge-
orgs, en 1858 var hann aftur rekinn
frá og kom þá gamli Milos til valda
í annað sinn, og hjeldu þá ættmenn
hans völdunum til 1903. Eftir 1870
áttu Serbar enn ófrið við Tyrki og
gerðu þá samband við Rússland. Á
Berlínarfundinum 1878 var Serbía
loks að fullu leyst undan yfirráðurn
Tyrkja, og 1882 tók Mílan fursti,
bróðursonur gamla Milos’s, sjer kon-
ungs nafn.
Tveir stjórnmálaflokkar voru þá
komnir upp í landinu, annar hliðholl-
ur Austurríki, hinn Rússlandi. Milan
konungur dró taum Austurríkis, en
drotning hans Nathalia var rússnesk
og höfðu Rússavinir hana á sínu
bandi. Út af þessu varð sundrung inn-
an hirðarinnar og konungsættarinn-
ar. Milan var keyptur til þess fyrir
stórfje 1889 að leggja niður völdin
og fara úr landi, en sonur hans Alex-
ander, sem þá var barn að aldri, varð
konungur. Þau ráð voru nú lögð til
þess að halda vináttu Austurríkis og
Serbíu við, að Alexander konungur
skyldi giftast hertogadóttur frá Aust-
urríki, en þetta strandaði á honum,
því hann varð ástfanginn af serb-
neskri stúlku, sem Draga hjet, og
giftist henni. Rjeð hún öllu hjá kon-
ungi og hafði hann í vasa sínum.
Fjekk hún því m. a. komið til leið-
ar, að bróðir hennar var gerður rík-
iserfingi. Þetta var orsök til sam-
særisins meðal serbneskra herforingja
í júní 1903, er Alexander konungur,
Draga drotning og bróðir hennar,
ríkiserfinginn, voru drepin. Gekk
mikið á út af því morði og það
spurðist illa fyrir. Þing Serba kvaddi
þá til konungs Pjetur son Alexanders
Kara-Georgssonar, er enn situr að
völdum. Ýmsir þjóðhöfðingjar ljetu
illa við því í fyrstu, að viðurkenna
konungdóm hans vegna þess að hann
tók við honum samkvæmt óskum
samsærismannanna, sem valdir voru
að dauða fyrirrennara hans. Þetta var
þó farið að gleymast nú síðari árin,
og var að gróa yfir það. Eftir morð
Ferdínands erkihertoga, sem varð til-
efnið til deilanna milli Serbíu og
Austurríkis, er leiddu til heimsófrið-
arins, sem nú stendur yfir, voru sög-
urnar um þetta rifjaðar upp á ný og
þeim núið um nasir Serbum jafn-
framt ásökununum fyrir erkihertoga-
morðið.
Ferðamenn, sem koma frá Ung-
verjalandi yfir í Serbíu, segja, að
þegar yfir Dóná komi, sje eins og
komið sje úr Evrópu inn í Asíu. Þó
er Belgrad, sem þýðir Hvíta borgin,
að nokkru leyti með Evrópublæ. Göt-
urnar eru breiðar, og þar eru raf-
magnssporvagnar og rafmagnsljós.
Utan við kaffihúsin er drukkið tyrk-
neskt kaffi. Þjónarnir í veitingahús-
unum eru þýskir og verðið á þvi, sem
þar er selt, er eins og gengur í Ev-
rópu. Alstaðar mæta menn herfor-
ingjum í einkennisbúningum, og eru
það fallegir menn, en þóttalegir. Bún-
ingar bæði karla og kvenna eru með
Evrópusniði, og kvenfólkið er vel
búið og smyr mikið andlitin. Á torg-
unum er það þjóðlega til sýnis, er
bændurnir úr nágrenninu selja þar
vörur sínar, og eru það stórir, flatir
ostar úr sauðamjólk, heil fjöll af vín-
berjum, ferskur, tómat og stórar me-
lónur. Karlmennirnir eru sólbrendir
og grannvarnir. Feitur maður sjest
þar varla. Kvenfólkið hefur reglu-
lega andlitsdrætti, án þess þó að geta
heitið fallegt. Það er í alla vega litum
búningum. Húsmæðurnar í Belgrad
kaupa sjálfar nauðsynjar sínar á
I torgunum, og þar er mikið þjarkað
um verðið. Til og frá ganga syngj-
andi menn og segja þannig frá vör-
um sínum. Lögregluþjónarnir hafa
allir skammbyssur í beltum sínum.
Þannig hefur Belgrad verið lýst.
En hún er eina borgin í landinu. Jafn-
vel Nisch, sem áður var þó höfuð-
staður landsins, líkist fremur sveita-
þorpi en borg. Fjallbygðirnar eru
heimkynni hinna sönnu Serba. Þeir
hata borgarlífið. Lifnaðarhættirnir
eru fábreyttir. Helstu fæðutegund-
irnar eru: maís, mjólk, hertur fiskur,
svínakjöt, baunir og hvítlaukur. Bú-
staðirnir eru óvandaðir, húsin bygð
úr lítið tilhögnum bjálkum og stopp-
að milli með strái og spónum. Oftast
er húsunum að eins skift í 2 eða 3
herbergi og á þökunum eru strompar,
sem reykurinn fer út um. Ættirnar
halda mjög saman og mótar það fyr-
irkomulag mjög alt lífið úti um sveit-
irnar. öll skólavera er þar ókeypis.
Jarðrækt á vel við Serba, en verk-
smiðjuvinna, eða vinna undir annara
umsjón, miklu síður. Þeir eru gest-
risnir, finna mikið til sín og halda upp
á gamla siði. En þrætugjarnir eru þeir
og mjög gefnir fyrir málaferli. Þeir
eru vinfastir, en hata með ákefð, þeg-
ar því er að skifta. Hjátrú er mikil í
landinu, og þar er fult af spákerling-
um. Menn hafa meiri trú á fræðum
þeirra alment en því, sem læknarnir
kenna.
Eftir að Serbar höfðu sigrað í
Balkanstríðunum nú fyrir nokkrum
missirum, fyrst Tyrki og síðan Búlg-
ara, var mikill framfarahugur í þjóð
og stjórn og miklar jarðabætur voru
ráðgerðar, því landið er frjósamt, en
illa ræktað. Af málmum er mikið í
landinu, svo sem járni og kopar, og
kolanámur eru þar einnig miklar. En
námavinna hefur verið þar illa stund-
uð, og iðnaður er yfir höfuð mjög í
bernsku. í alt þetta átti nú að færast
nýtt líf. En jafnframt var það hugs-
unin, að færa út takmörk ríkisins, ná
undir Serbíu öllum þeim hjeruðum,
þar sem Serbar búa. Stór fjelög voru
mynduð, sem unnu að því marki, og
leiddi starfsemi þeirra til ófriðarins
við Austurríki, sem hefur orðið til
þess, að landið er nú i hers höndum
og alt í óvissu um framtíð serbnesku
þjóðarinnar og ríkis þess, sem hún
hefur haft svo mikið fyrir að koma
fótum undir.
Köbenhavn Ö.
1000 smukke Monumenter paa Lager.
Firmaet söger gode Agenter for
Island.
Eggert Classen
yfirrjettarmálaflutningimaður.
Pósthússtræti 17. Venjulega heima
kl. 10—11 og 4—5. Talsími 16.
SÍÐASTLIÐIÐ haust var mjer
dregið hvítt hrútlamb með mínu
marki: sneitt fr. hægra, blaðstýft aft-
an vinstra, sem jeg á ekki, og bið jeg
rjettan eiganda að gefa sig fram og
semja um markið.
Borgarholti í Biskupstungum
21. nóvbr. 1915.
Þorbjörg Guðmundsdóttir.
Itfctaivex*sliin
Haínarstræti 16.
NÚ ER STRÍÐ og útflutningsbann á VEIÐARFÆRUM í Noregi
og víðar.
En bótin er að Sigurjón býr til NETIN hjer, tjörguð úr hreinsaðri tjöru
(sem er jafnljett barkarlit).
G-ullnáma íslands er sjórinn, en til að ná gullinu
(fiskinum) þarf veiðarfæri, net, línur o. fl. '
Net, sem eru fiskisæl, sterk, endingargóð.
Hvergi á Islandi eru búin til eins góð Trawlnet eins og í
Netaverksmidju Sigurjóns Pjeturssonar.
Hún er fullkomnasta og besta netaverksmiðjan, sem hingað til hefur
þekst hjer. Alt, sem frá henni fer, er ábyggilega sterkt, rjett, endingargott.
Netin eru bikuð úr tjöru, sem úr eru hreinsuð öll þau efni, er eyði-
leggja hampinn, og forðar hún tvinnanum frá að harðna. Þau haldast mjúk
árum saman, og harðna ekki í meðferðinni. Tjaran eyðileggur ekki hend-
urnar á mönnum og forðar þeim þar af leiðandi frá mörgum óþægindum.
Verksmiðjan býr líka til FISKILÍNUR 3)4 pd. & 5 pd. sem eru betri
sterkari og ódýrari en línur þær, er menn geta fengið frá útlöndum.
Komið í verslun mína í Hafnarstræti 16 og skoðið sýnishorn af íslensku
fiskilínunum.
Eílid innleudan idnad!
Virðingarfylst
Jólafötin
best og1 ódýrust.
Sturla J ónsson.
Jörðin ÚTHLÍÐ í Biskupstungum fæst til ábúðar í næstkomandi far-
dögum. Menn snúi sjer til Gests Einarssonar, bónda á Hæli, eða Magnús-
ar Sigurðssonar, lögfræðings í Reykjavík, sem gefa allar nauðsynlegar
upplýsingar.
Auglýsing
um styrk tii skálda, rithöfunda
og* listamanna.
Til úthlutunar meðal skálda, rithöfunda og listamanna eru veittar 11000
kr. fyrir árið 1916 með 15. gr. í fjárlögunum fyrir árin 1916 og 1917.
Umsóknir um hlutdeild í umgetinni styrksupphæð (fyrir árið 1916)
sendist til stjórnarráðsins fyrir i5- janúar næstkomandi.
Stjórnarráðið, 23. nóvbr. 1915.
Vátryggiö fyrir eldsvoða í
GENEBAL.
Stofnsett 1885.
Varnarþing í Reykjavík.
SIG. THORODDSEN. Simi 227
Umboðsm. óskast á Akranesi, Kefla-
vík, Vík, Stykkishólmi, Olafsvík.
Nokkrar húseignir
á góðum stöðum í bænum fást keypt
ar nú þegar. Mjög góðir borgunar-
skilmálar. Væntanlegir kaupendur
snúi sjer til SVEINS JÓNSSONAR.
Til viðtals í veggfóðursverslun Sv,
Jónssonar & Co., Kirkjustræti 8, kL
3—6 siðdegis.
Klœðaverksmiðjan
Alafoss
kembir, spínnur, tvinnar, þæfir, ló-
sker, pressar, litar, gagneimir (af-
dampar) og býr til falleg tau.
Vinnulaun lægri en hjá öðrum klæða-
verksmiðjum hjer á landi.
„Alafoss“-afgreiðslan: Laugaveg 34.
Rvík sími 404.
Eigl 11, ]. Púrflarsoii.
Oddur Gíslason
yfirrjettarmálaflutningsmaður.
LAUFÁSVEG 22.
venjul. heima kl. 11—12 og 4—7.
Prentsmiðjan Rún.