Lögrétta - 21.06.1916, Blaðsíða 2

no
LÖGRJETTA
Kvenxia,skólinn
á Blönduósi
byrjar eins og venjulega i. oktbr. og stendur til 14. maí n. k. Heima-
vistir eru í skólanum, og fætSi selur skólinn fyrir 185 kr. yfir kenslu-
timann. Skólagjald er 15 kr. Skólinn leggur til rúm meö stoppuðum
dýnum og púöum, en námsmeyjar þurfa aS leggja sjer til yfirsængur,
kodda og rekkjuvoöir.
Helming af fæöis- og skólagjaldi skal borga viö komu i skólann, en
hitt mánaöarlega síöari hluta skólaárs uns lokiö er. Fyrir Jjví sem ekki
er greitt viö komu í skólann, skal setja trygga ábyrgö.
Á skólanum eru kendar þessar námsgreinar:
íslenska, danska, reikningur, landafræöi, saga, náttúrufræöi, dráttlist,
skrift söngtir, leikfimi, handavinna og hússtjórnarstörf. Þeim, sem óska,
er veitt tilsögn í ensku.
Sjerstök áhersla er lögö á handavinnu og hússtjórnarstörf.
Skilyröi fyrir inntöku í skólann eru:
a. Aö umsækjandi hafi engan næman sjúkdóm.
b Aö umsækjandi hafi vottorö um góöa hegöun.
c Aö umsækjandi sanni meö vottorði aö hann liafi tekið fullnaöarpróf
samkvæmt fræöslulögunum, ella gangi undir inntökupróf, þegar hann
kemur í skólann. Nemendur, sem setjast vilja í aöra eöa þriöju deild,
skulu sanna fyrir kennurum skólans aö þeir hafi kunnáttu til þess,
ella taki próf. ‘
Umsóknir um skólann skulu sendar fyrir lok ágústmánaöar n. k. til
formanns skólanefndarinnar Árna Á. Þorkelssonar á Geitaskarði.
Reglugjörö skólans er prentuð í B-deild Stjórnartíöindanna 1915, bls.
10—15.
Forstödnnefndm.
Undirritaður kaupir
mórauda og* saudsvarta voruU
með hæsta verði. Sömuleiðis
vel verkada hvita vorull
og óþvegna ull ef um semur.
Álafossi pr. Reykjavik 20. júní 1916.
Bogi A. J. Þórðarson.
LÖGRJETTA kemur út á hverjum miB-
vikudegi og auk þess aukablöð viB og viB,
minst 60 blöB alls á ári. VerB 5 kr. árg. á
Islandi, erlendis kr. 7.50. Gjalddagi I. júlí,
Kosninoa-leiðbeininoar.
1.
Um atkvæðagreiðslu þeirra manna,
sem staddir eru utan þess hrepps
eða kaupstaðar, þar sem þeir
standa á kjörskrá, þegar
kosning fer fram.
Lög frá 30. nóv. 1914 mæla svo
fyrir:
Sjómenn og aðrir, sem eru utan
þess hrepps eöa kaupstaðar, þar sem
þeir standa á kjörskrá, þá er kosning
fer fram, og eigi geta sótt kjörfund,
enda neyti þeir eigi hins almenna
rjettar til aö greiða atkvæöi á öðrum
kjörstaö, samkvæmt fyrirmælum
kosningalaganna, hafa heimild til þess
aö greiða atkvæöi viö kosningar til
Alþingis á þann hátt, aö þeir senda
hreppstjóra eöa bæjarfógeta í því um-
dæmi, þar sem þeir standa á kjörskrá,
atkvæðaseðil samkvæmt reglum þeim,
ei settar eru í lögum.
Stjórnarráöiö annast um útvegun
kjörseðla, svo og fylgibrjefa þeirra
og umslaga, er þar til heyra. Kjör-
gögn þessi skulu ætíö finnast hjá
öllum lögreglustjórum, umboðsmönn-
um þeirra og hreppstjórum, og skulu
að jafnaöi vera nægar birgðir af þeim
á hverju íslensku skipi.
Kosning fer svo fram, að kjósandi
ritar á atkvæðaseðilinn nafn þess
þingmannsefnis eða þeirra þing-
mannaefna, ef fleiri en einn á aö velja
í kjördæminu, er hann vill kjósa, af
]>eim sem í kjöri eru. Viö hlutbundn-
ar kosningar skal kjósandi rita bók-
staf þess lista, sem hann vill kjósa,
og má hann geta þess, hvernig hann
vilji hafa rööina á listanum.
Sá, er greiöa vill atkvæöi sam-
kvæmt ákvæöum þessara laga, skal
í einrúmi og án þess að nokkur sjái,
rita atkvæöi sitt — nafn þingmanns-
eínis eða þingmannaefna, ef fleiri en
einn á að kjósa, eöa listabókstaf með
ákvæðum um röð, ef hlutbundin kosn-
ing er, ef hann vill — á kjörseðilinn,
leggja hann því næst inn í þar til gert
umslag og líma það aftur. Hann út-
fyllir því næst og undirskrifar fylgi-
-brjefið, en kjörseöilinn má hann ekki
undirskrifa. 1 fylgibrjefinu skal kjós-
andinn gefa nákvæmar upplýsingar
um nafnsitt,stöðu og heimili í hreppn-
um eöa kaupstaðnum, svo og um þau
atvik, er því valda, að hann getur
ekki mætt sjálfur á kjörstaðnum til
að greiða atkvæði, og skal hann jafn-
framt staðfesta með drengskaparvott-
oröi, að hann þvingunarlaust, í ein-
rúmi og án þess nokkur maöur hafi
sjeö, hafi útfylt kjörseöilinn, lagt
hann í umslagið og limt það aftur.
Á fylgibrjefiö skal vera ritað vott-
orö um, aö undirskrift og dagsetning
sje rjett og að kjörseðillinn sje út-
íyltur í einrúmi. Vottorð þetta á aö
vera undirritað af skipstjóra á ís-
lensku skipi ásamt einum manni af
skipshöfninni sem tilkvöddum vitund-
arvotti, ef kjósandi er sjómaður, eöa
af sýslumanni, umboösmanni hans eða
hreppstjóra.
Nú vill skipstjóri sjálfur greiöa at-
kvæði og getur ekki náð til sýslu-
manns, umboðsmanns hans eöa hrepp-
stjóra, þá skal vottorðið gefið af
þeim, er í hans stað gengur á skipinu,
er hans missir við.
Þá er vottorð er gefið af skipstjóra
eöa þeim, er í hans stað gengur á
skipinu, skal geta um atkvæðagreiðsl-
una í dagbók skipsins; þar skal skýrt
frá fullu nafni kjósandans, í hvaöa
umdæmi hann stendur á kjörskrá og
hver hafi verið tilkvaddur sem vitni
að undirskrift hans.
Umslagið með kjörseölinum og
fylgibrjefið skal kjósandinn því næst
láta í sjerstakt þar til gert umslag,
loka því og rita utan á það til hrepp-
stjórans í þeim hreppi eða bæjarfó-
getans í þeim kaupstað, þar sem hann
stendur á kjörskrá. Á umslaginu skal
þess getið, að í því liggi atkvæðaseð-
ill, og skal kjósandinn undirrita þá
yfirlýsingu með nafni sínu og kjör-
umdæmi.
Kjósandinn annast sjálfur og kostí
ar sendingu brjefsins.
Atkvæði þau, sem greidd eru sam-
kvæmt þessum lögum, eru ógild:
1. Þegar ekki verður sjeð með vissu,
hvort nafn það, sem stendur á at-
kvæðaseðlinum, á við nokkurt af
þingmannaefnum þeim, sem í kjöri
eru í kjördæminu, eða — þá er um
hlutbundna kosningu er að ræða —
hvaða listi er kosinn.
2. Þegar í atkvæðaumslaginu er ann-
að en einn atkvæðateðill.
3. Þegar ekki hefur verið notaður við
atkvæðagreiðsluna atkvæðaseðill
sá, sem stjórnarráðið hefur látið
gera, eða annað er ritað á hann en
það, sem ákveðið er í 3. gr. eða á
seðilinn er sett strik eða merki, er
ætla má að sjeu sett til þess, að
gera hann þekkjanlegan. Þó verð-
ur atkvæðaseðill við hlutbundnar
kosningar ekki ógildur, þótt á hon-
um standi, auk listabókstafsins,
orðið: „listabókstafur", ef ekki
verður álitið, að það sje gert til að
gera seðilinn auðkennilegan.
Striðið.
Síðustu frjettir.
Rússar hafa tekið Zernovitz, höf-
uðborg Búkówínu, og sækja inn yfir
landamæri Galizíu austur frá Lem-
berg. Hjá Zernówitz höfðu þeir enn
tekið fjölda fanga. Vegna framsókn-
ar Rússa þarna er nú aftur sögð kom-
in hreyfing á þann flokk í Rúmeníu,
sem alt af hefur viljað ganga i lið með
Rússum.
Dáinn er Moltke greifi, sem hafði
yfirstjórn þýska hersins í byrjun ó-
friðarins, en skilaði henni síðan af
sjer vegna sjúkdóms, og tók þá
Falkenhayn við henni, er enn hefur
hana á hendi. Var Moltke einn af
frægustu hermálamönnum Þjóðverja.
írland og stríðið.
Þegar ófriðurinn hófst, lá við
borð, að uppreisn yrði i Úlster á Ir-
landi út af heimastjórnarlögunum,
sem enska þingið var þá að leggja
síðustu hönd á, til uppfyllingar göml-
um kröfum frá hálfu írlands. En
Úlstermennirnir, sem svo voru þá
nefndir, með sir Edw. Carson í broddi
íylkingar, töldu ríkinu sundrað með
þeim lögum, hófu uppreisn og hótuðu
vopnaðri mótstöðu gegn framkvæmd
laganna i Úlster. En mikill meiri hluti
Ira, eða sá flokkur, sem Redmond er
foringi fyrir, fylgdi þvi fram, að lög-
in kæmust i gegn og til framkvæmda.
Lögin voru svo samþykt af enska
þinginu, en framkvæmd þeirra frest-
að meðan á striðinu stæði, og lýstu
þeir yfir því, bæði Redmond og Car-
son, að deilur um þessi mál fjellu
að öllu leyti niður meðan ríkið ætti
, út á við í ófriði og vandræðum. Car-
son tók síðan sæti í samsteypuráða-
neyti Asquiths um hríð, en vjek úr
því aftur, ásamt fleirum, af ástæð-
um, sem ekkert snertu írsku málin.
Herskyldulög Englendinga ná ekki til
írlands, en íjölda margir írar berj-
ast i stríðinu með Englendingum
sem sjálfboðaliðar. Ástandið er þann-
ig i Irlandi, að stór flokkur manna,
í Úlster, vill ekki þá sjerstöðu, sem
írlandi er áskilin i heimastjórnarlög-
unum, en annar flokkur, sem er sá
fjölmennasti og mestu ráðandi, Red-
monds-flokkurinn eða Heimastjórnar-
fiokkurinn, gerir sig ánægðan með
þau lög og vill, að þeim fengnum,
hafa sættir og gott samkomulag við
Englendinga. En þriðja flokknum ei]
ekki fullnægt með heimastjórnarlög-
unum. Hann vill skilnað við England,
og stefnuskrá hans er sú, að Irland
verði lýðveldi. Þessi flokkur nefnir
sig Sinn Fein (þ. e. Við einir, eða
Við út af fyrir okkur), og það er
hann, sem uppreisnina gerði í vor.
Fyrverandi Irlandsráðherra, Birrel,
sá, er lagði völdin niður vegna upp-
reisnarinnar, hefur skýrt frá því, að
sitt álit sje það, að ef heimastjórnar-
frumvarpið hefði verið samþykt í
byrjun ófriðarins, þá hefði risið upp
óróaalda í írlandi, og mundi þá hafa,
verið krafist 60 þús. hermanna til þess
að halda við friði í landinu. En hann
segir, að ræða Redmonds í þinginu,
eftir að heimastjórnarlögin voru sam-
þykt, þar sem hann lýsti fullkomnum
samhug Ira með Englendingum í ó-
friðarmálunum, hafi haft mjög góð
áhrif, og eftir það hafi mátt svo heita
sem megnið af írum stæði í einni fylk-
ingu með Englendingum, enda þótt
kunnugt hefði verið, að lítill minni-
Þessi mynd sýnir fyrstu sólarupp-
komu í Khöfn eftir að klukkan var
færð þar fram um einn tíma. Sólin
lilur á Ráðhúsklukkuna og segir:
„Nú er jeg hissa! Jeg kem heilum
klukkutíma of snemma á flakk. —
Þetta hefur aldrei komið fyrir mig
áður.“
hluti væri enn óánægður, og bæði
Redmond og fleiri helstu foringjar
íra hefðu verið þeirrar skoðunar, að
ekki væri ástæða til að hefjast handa
gegn Sinn Fein-flokkinum, með því
lika að eigi hefðu legið fyrir neinar
sannanir um, að flokkurinn stæði í
sambandi við óvini Englands. En
seinna kom samt fram, að svo var.
Birrel telur kaþólsku prestana í ír-
landi hættulegustu mennina í þessari
hreyfingu Sinn Fein-flokksins, segir,
að þar sem prestarnir ekki styðja
hreyfinguna, þar verði ekkert úr
henni, en þar sem þeir aftur á móti
styðji hana, þar geti hún breiðst út.
Ein skörpustu mótmælin gegn sjálf-
boðaliðssöfnuninni í Irlandi hafi kom-
ið fram í ritlingi eftir kaþólska bisk-
upinn í Limerick.
Þegar uppreisnin var kæfð niður,
skipaði enska stjórnin nefnd manna
til þess að rannsaka tildrög hennar
og útbreiðslu. Af þeim upplýsingum,
sem fram eru komnar í útlendum
blöðum um vitnaleiðslur í málinu, má
ráða, að uppreisnin eigi rætur í þeim
mikla vígahug, sem vakinn var í Ir-
landi út af heimastjórnarlögunum.
Þegar Redmond og fjelagar hans
tóku að beita sjer fyrir því, að írar
skipuðu sjer við hlið Englendinga í
ófriðinum, kom þegar fram megn
mótblástur gegn þvi, og uppreisnar-
andinn leyndi sjer ekki i þeim mót-
blæstri. Mennirnir, sem fyrir þessu
gengust, stóðu i sambandi við fjelags-
skap íra í Ameriku, og fengu fjár-
styrk þaðan. Frá Ameríku kom sir
Roger Casement í fyrra og settist að
í Þýskalandi. Virðist hann hafa verið
aðalmilliliðurinn milli uppreisnar-
mannanna írsku og Þjóðverja. Ekki
er það fullkunnugt, hve fjölmennir
uppseisnarmennirnir hafi verið, en
talið, að í fjelagsskap þeirra hafi ver-
ið, þegar upprfíisnin hófst, nálægt
15,200 manns, þar af um 3000 í
Duflin.
Frjettir.
Frá Vestfjörðum. 17. hjeraðsfund-
ur Vestur-ísafj.sýslu var haldinn 10.
og 11. april í vor af 13 fulltrúum úr
lueppum sýslunnar. I fundargerð
þaðan, sem „Vestri" flytur, er þetta
hið helsta: Fundurinn telur ekki rjett
að „landið ráðist að svo stöddu í
járnbrautarlagningu". Hann vill ekki
atkvæðagreiðslu um þegnskylduna
nú, vegna ónógs undirbúnings, en
leggur til að næsta alþing skipi milli-
þinganefnd til að undirbúa málið.
Vill að Súgandafjörður verði tekinn
upp á áætlun milliferðaskipanna, að
minsta kosti 4 ferðir á ári. Vill fá
sjerstaka lánsstofnuun fyrir landbún-
aðinn. Vill ekki láta hækka fasta
skatta að miklum mun, en taka háa
skatta af stórgróðafyrirtækjum,halda
vörutolli og útflutningsgjaldi því,
sem nú er fyrst um sinn, en lækka
sykurtoll. Lýsir óánægju yfir kaupum
og útbýting landsjóðsvaranna, telur
þær hafa verið seldar of dýrt og mis-
rjetti komið fram í því, að landsmenn
utan Reykjavíkur hafi orðið að borga
flutningsgjald og út og uppskipun
umfram Reykvíkinga; einnig hafi
öðrum landsmönnum verið neitað um
kol, er Reykvíkingum hafi verið seld
þau. Og misráðið telur fundurinn það
af velferðarnefnd, að afla ekki lands-
mönnum veiðarfæra í tíma, og telur
„bágborin kaup landsjóðs á stein-
olíu síðastl. haust“, þar sem hún hafi
orðið dýrari en hjá kaupmönnum.
Fundurinn skorar á löggæslumenn að
líta betur en áður eftir því, að bann-
lögunum sje hlýtt. Skilnað ríkis og
kirkju vill hann ekki, nema að undan-
gengnu þjóðaratkvæði. Vill fá meira
fje til bankaútbúanna á ísafirði. Vill
láta heimila hjeruðum að kjósa sjer
lækna og taka af hreppsnefndum rjett
til að skipa skólanefndir, en láta
kjósa þær með almennri atkv.gr. í
hverju skólahjeraði. Vill stofna hluta-
fjelag til að kaupa flutningabát handa
Vestur-ísafj.sýslu og kaus til þess 5
manna nefnd. —
Fyrirlestur um Ameríku og landa
vestra flutti sjera Magnús Jónsson á
ísafiði 4. þ. m. Taldi hann landa engu
sælli vestra en hjer heima, og and-
lega menning þeirra kvað hann standa
á baki ísl. menning, segir „Vestri“.
Fyrirlesturinn á að koma út á prenti,
og hafði hann í heild sinni verið bæði
fróðlegur og skemtilegur.
Dánir eru nýlega Eyjólfur Bjarna-
son á Kleifum í Gilsfirði, Jakob Jóns-
son bóndi í Þernuvík í Ögurhreppi
og Jón Arason húsmaður á Suður-
eyri. Frá Bolungarvík druknaði ný-
le.ga maður, Ásgeir Guðjónsson, fanst
örendur i flæðarmáli. Annar maður
frá Bolungarvik, Þórður Guðmunds-
son, druknaði einnig nýlega með þeim
hætti, að bát hvolfdi undir honum, er
festur var aftan í vjelbát á ferð. —
Mislingar útbreiðast mjög vestra og
hafa nokkur börn dáið úr þeim.
Sögufjelagið hjelt aðalfund sinn
16. þ. m. Úr stjórninni skyldi ganga
Kl. Jónsson landritari og var hann
endurkosinn i einu hljóði. Enn frem-
ur voru endurkosnir varamenn: Jó-
hann Kristjánsson ættfræðingur og
Pálmi Pálsson yfirkennari og sömu-
leiðis endurskoðunarmenn: Matthías
Þórðarson fornmenjavörður og Sig-
hvatur Bjarnason bankastjóri. Bæk-
ur þær, sem fjelagið gefur út í ár eru
þessar: Alþingisbækur II. bindi, síð-
ara hefti, registur yfir æfisögu Jóns
prófasts Steingrímssonar, og er henni
þar með lokið. Búalög, 2. hefti, Æfi-
saga Þórðar Sveinbjarnarsonar há-
yfirdómara eftir sjálfan hann, fyrsta
hefti af Skólameistarasögum Jóns
prófasts Halldórssonar í Hítardal og
fyrsta hefti af Landsyfirrjettardóm-
um 1802—1873. Enn fremur fá fje-
lagar 3. hefti af Sagnaþáttum Gísla
Konráðssonar. Má það mikið heita,
sem fjelagið gefur út, fyrir jafnlágt
gjald (5 kr. á ári), og ættu menn að
styðja það með því að gerast fjelagar
þess.
Jarðrækt í Rvík. Jarðræktarfjelag
Rvíkur hjelt aðalfund 10. þ. m. Fje-
lagar nú 45. Höfðu verið unnin síð-
astliðið ár 3725 dagsverk, og voru
þessir hæstir: E. Briem frá Viðey
með 596, Helgi í Tungu með 564,
Þórður Jónsson úrsm. með 535, Ól.
Jónsson á Laugalandi með 451, Þorl.
Vilhjálmsson á Rauðará með 305,
Einar Helgason garðyrkjum. með 246,
Jón Kristjánsson prófessor með 204,
Jón Jacobsson landsbókavörður með
160 og Gestur Guðmundsson á Berg-
stöðum með 158. — Vigfús Guð-
mundsson frá Engey tekur nú við
mælingastarfi fyrir fjel. 1 stað Gísla
búfr. Þorbjarnarsonar.
Guðm. Magnússon prófessor er á
heimleið með Islandi, er fór frá
Khöfn 16. þ. m.
Líkneski Kristjáns konungs IX. Út-
búnaði kringum likneskið á Stjórnar-
ráðsblettinum er nú nýlokið, og hef-
ur Daníel Hjálmsson búfræðingur
staðið fyrir því verki.
Rektor Háskóla íslands, frá 1. okt.
þ á., var kosinn 17. þ. m. Haraldur
Níelsson prófessor.
Shackleton kominn fram. Þær
fregnir eru nú komnar af honum, að
hann sje eftir mikla hrakninga kom-
inn til Suður-Georgíu, sem er eyja,
og ekki stór, syðst í Atlantshafi, á
54 st. suðl. br., langt í austur frá
suðurodda Ameríku. Þar á eynni er
norsk hvalveiðastöð, og kom hann
þangað 10. maí við þriðja mann, en
nokkra ef fjelögum sínum hafði hann
skilið eftir á svokallaðri Fílseyju, og
var verið að reyna að ná þeim það-
an, er frjettirnar bárust, en þá kom-
inn mikill ís þar í suðurhöfin. Skip
sitt „Endurance" misti Shackleton í
ísnum 20. nóv. síðastl. og komust þeir
fjelagar í bátum norður til eyjanna,
sem nefndar eru.
Frá Bandaríkjunum. Republikanar
þar hafa valið Huges, dómara í
hæstarjetti, fyrir forsetaefni við
kosningarnar í sumar.
Prentsmiðjan Rún.
4