Lögrétta - 25.04.1917, Page 1

Nr. 20.
Reykjavík, 25. apríl 1917.
XII. árg.
Bækur,
innlendar og erlendar, pappí'r og alls-
konar ritföng, kaupa allir í
Bókawslun Slgiúsar Eymundssonar.
Lárus Fjeldsted,
yfirrjettarmálafærslumaður.
LÆKJARGATA 2.
Venjulega heima kl. 4—7 siöd.
Klæðaverslun
H. Andersen & Sön
Aðalstr. 16.
Stofnsett 1888. Sími 32.
Þar eru fötin sauinuð flest.
Þar eru fataefnin best.
— —=j
Biskupsvígsla.
Jón biskup Helgason.
SíSastl. sunnudag var Jón prófes-
sor Helgason vígbur til biskups í
dómkirkjunni hjer af Valdimar
Briem vígslubiskupi. ÞaS er fjóröa
biskupsvígslan, sem fer fram hjer á
landi. Hin fyrsta fór fram 1674, önn-
ur 1797, þriðja 4. okt. 1908, er Þór-
hallur biskup Bjarnarson var vígöur
af fyrirrennara sínum, Hallgrími
biskupi Sveinssyni. Annars hafa bisk-
upar okkar tekiS vígslu erlendis.
Um 20 prestar og andlegrar stjett-
ar menn voru viS biskupsvígsluna.
Sjera Fr. FriSriksson flutti bænina,
sjera Bjarni Jónsson dómkirkjuprest-
Ur fór fyrir altari, en sjera Skúli
Skúlason i Odda stje í stólinn og
lýsti vígslu. Þá gekk Valdimar Briem
vígslubiskup til altaris ásamt bisk-
upsefni og vígsluvottum og fram-
kvæmdi vígsluathöfnina. AS því
loknu stje hinn nýi biskup í stólinn
°g flutti ræSu. SÍSan var biskup til
altaris ásamt fjölskyldu sinni og
prestunum, sem viS vígsluathöfnina
voru.
Biskupsvíglan er hátíSleg og
skrautleg athöfn og var svo mikil aS-
sókn aS kirkjunni, aS ekki komust
þar aS nærri allir, sem vildu. Prest-
ur sá, sem vígslu lýsir, les upp æfi-
agrip biskupsins, sem vígjast á, sam-
iS af sjálfum honum, og fer hjer á
eftir
Æfiágrip
Jóns biskups Helgasonar
lesiS upp (lítis eitt stytt) viS vigslu
hans í Reykjavíkur dómkirkju 2. snd.
e. páska (22. apríl 1917).
Jeg, Jón Helgason, sonur lectors
theol. Helga Hálfdánarsonar, presta-
skóla-forstöSumanns, og konu hans
Þórhildar Tómasdóttur próf. Sæ-
mundssonar, er fæddur í GörSum á
Alftanesi 21. júní 1866 og skírSur 4.
júlí s. á. af Árna biskupi Helgasyni,
stiftsprófasti, ^ þá uppgjafap resti í
Göröum (89 ára gömlum), en faSir
minn hafSi orSiS eftirmaSur hans
þar sem sóknarprestur. FöSur minn
misti jeg 2. jan. 1894, en móSir mín
er enn á lífi háöldruS (á 82. ári).
Tveggja ára gamall fluttist jeg til
^eykjavíkur (1868), er faöir minn
. *’aföi veriS skipaSur kennari viS
hrestaskólann Og ólst jeg þar upp í
foreldrahúsum. Á tímabilinu 1880 var
■leg fermdur í dómkirkjunni af Hall-
en ni'* Sveinssyni> Þa dómkirkjupresti,
in rm517 i)isituPi- Fjekk jeg sama ár
, . 11 ' lærSa skólann og útskrif-
t oor an eftir 6 ára skólavist vor-
íð 1886. IVrm • . , ,, ,
unmst leg skolaara nnnna
J116.1 ^ Bestra kennara rninna
þai niei þakklátum og hlýjurn hug.
.n engmn hafgj ^ þessum árum
mein ahnf a allan þroska minn og
mótun hugstefnu minnar en minn á-
gæti faSir, Hann var, sem kunnugt
er, innilegur trúmaSur, guSfræSing-
ingur af lífi og sál og sístarfandi
áhugamaSur um öll málefni kristin-
dóms og kirkju. Veit jeg meS vissu,
aS dæmi hans átti mestan þátt í því,
aS jeg þegar í æsku var staöráöinn
í aS verSa guöfræSingur og prestur,
ef guS gæfi mjer líf og aldur. Þegar
jeg var orSinn stúdent, vildi faöir
rninn, er sjálfur hafSi ungur numiS
guSfræSi viS Hafnarháskóla, aS jeg
geröi slíkt hiS sama. Fór jeg því ut-
an þá um sumariö 1886, og var skrif-
aSur í stúdentatölu viS Kaupmanna-
hafnarháskóla um haustiö og lauk
þar eftir 6 ára nám embættisprófi 20.
júní 1892 meS fyrstu einkunn.
Ógleymanleg eru mjer námsár mín
viS Kaupmannahafnar-háskóla og yf-
irleitt dvalarár mín í Danmörku. Mun
jeg jafnan minnast þeirra sem eins
hins inndælasta kafla æfi minnar.FaS-
ir minn hafSi búiS mig út meS lestr-
aráætlun, hvernig haga skyldi námi
mínu, áSur en jeg fór aS heiman.
Fylgdi jeg þeirri áætlun í hjer um
bil öllum greinum og kom hún mjer
aö besta haldi viS námiö. Kennarar
mínir viS háskólann voru aS visu mæt-
ismenn hinir mestu, og höfSu sumir
hverjir býsna mikil áhrif á lífsskoS-
un lærisveina sinna, mína ekki síSur
en annara, en um eiginlega bein per-
sónuleg áhrif var þar ekki aS ræSa,
svo mikiö djúp sem staöfest var milli
kennara og nemenda, enda kyntist jeg
þeim ekki persónulega, svo teljandi
sje, nema helst einum, dr. Scharling
prófessor, fyr en eftir aS námsárun-
um var lokiö. Trúarlegu áhrifin sótti
jeg á þessum árunt lielst í kirkjur
borgarinnar.
AS afloknu embættisprófi hjelt jeg
aftur heim í fööurgarS. Faöir minn
var þá enn á lífi, en heilsa hans á
förum, svo aS honum var orSin næsta
erfiS stundun embættis síns. Fjekk
jeg þá viö og viö aS aöstoöa hann
viö kensluna fyrri part vetrar, en síS-
ari part vetrar fór hann utan sjer til
heilsubótar. Var mjer þá faliö aS
kenna námsgreinar hans i skólanum
til vors. En kenslustarfiö fjell mjer
ekki. Hugur minn hneigöist allur til
prestlegrar starfsemi, en þar sem ekki
var þá embætta völ hjer heima viS
mitt hæfi, rjeS jeg þaö af aö fara
utan aitur voriö 1893 og — aS mista
kosti í bili — aS gerast prestur í Dan-
mörku. GerSist jeg þá óvígöur aS-
stoöarprestur prests nokkurs á SuS-
ur-S j álandi (Kallehave-prestakalli),
til ársloka, aSallega til undirbúnings
undir prestsskap síSar meir; en um
nýáriö tók jeg köllun sem reglulegur
aSstoöarprestur hjá presti einmn ná-
lægt Ringsted á Sjálandi og gekk
í Khöfn undir hin kennimannlegu
próf í prjedikun og trúkenslufræSi,
sem prestaefni í Danmörku verSa aS
hafa tekiö, til þess aS geta fengiö
j prestsvígslu, og hlaut lofseinkunn í
báöum prófum. En rjett um sama
leyti fjekk jeg fregnir aS heiman
um, aö faöir minn væri látinn eftir
miklar og langvinnar þjáningar. VarS
þá sú breyting á ráSi mínu, mest fyrir
mjög eindregna áskorun kennara
minna í guöfræöisdeild háskólans, aS
jeg fjell frá þeim ásetningi mínum,
aS ílendast sem prestur í Danmörku
og afrjeö aö takast á hendur kenn-
araembætti viS prestaskólann, sem nú
stóö mjer til boSa, og halda þannig
áfram þvi starfi fööur míns, sem
hann hafSi rækt viö svo góöan orS-
stír hátt á þriSja tug ára. Fyrir milli
göngu guöfræSisdeildar háskólans
fjekk jeg styrk af opinberu fje til ut-
anfarar og dvaldist nú hátt upp í
kenslumisseri viö þýska háskóla,
lengst af þó í Erlangen, hinu fræga
höfuöbóli lúterska rjetttrúnaSarins.
HafSi jeg mikla ánægju af þeirri dvöl
minni í hinu mikla mentalandi, en
kyntist lítt öSrum stefnum í guöleg-
um fræSum, en þeim, er jeg haföi
alist upp viS.
Eftir afturkomu mína til Danmerk-
ur, í júli um sumariö (1894), gekk
jeg aS eiga heitmey mína, Mörtu
Maríu Licht, dóttur Hans Henriks
Licht sóknarprests í Horne á Suöur-
Fjóni. Vorum viö gefin sarnan 17.
júlí í Hólmens-kirkju í Khöfn af dr.
theol. Skat Rördam, sóknarpresti þar
og prófasti, er skömmu síSar sama
ár varS Sjálandsbiskup. Hinn 30. s.
m. fjekk jeg svo konungsveitingu fyr-
ir æSra kennaraembættinu viS presta-
skólann og hjelt út hingaS nokkru
síöar ásamt konu rninni, og höfum
, viS búiS hjer siöan. Höfum viS í um
I 23 ára hjónabandi okkar eignast 5
börn, 2 sonu og 3 dætur, sem öll eru
j á lífi.
ViS prestaskólann starfaSi jeg í 17
ár eSa þangaS til hann lagöist niSur
sem sjerstök kenslustofnun, þrjú síS-
ustu árin sem lector og forstööumaöur
skólans; því aö þegar lector Þórhallur
Bjarnarson varö biskup haustiö 1908,
var jeg fyrst settur, en síSan skipaö-
ur af konungi forstööumaöur skólans
19. nóv. 1908.
Ánægjulegt er aö minnast starfs-
áranna viö prestaskólann hvort heldur
jeg lít til samvinnunnar viö samkenn-
ara mína, eöa til samverustundanna
meö lærisveinunum, sem aldrei sýndu
mjer annaö en ástúö og vinarþel.
Kenslugreinar mínar þar voru lengst
af bibliuskýring og samstæSileg guö-
fræSi; en eftir aö jeg haföi gerst
forstööumaSur skóans, tók jeg aS
kenna kirkjusögu i staö biblíuskýr-
! ingarinnar og í staö siöfræöinnar
| prjedikunarfræöi.
i Þegar hiö fyrsta haust mitt viö
Hlutafjelagið ,Völundur‘
íslands fullkoninasta trjesmíðaverksmiðja og timburverslun
Reykj a vík
ltefur venjulega fyrirliggjandi miklar birgðir af sænsku timbri, strikuðum
innihurðum af algengum stærðum og ýmislegum listum.
Smíðar fljótt og vel hurðir og glugga og annað, er að húsabyggingum
lýtur.
Sv. Jómssoii & Co.
Kirkjustræti 8 B. Reykjavík
hafa venjulega fyrirliggjandi miklar birgðir af fallegu og endingargóðu
veggfóðri, margskonar pappír og pappa — á þil, loft og gólf — og gips-
uðum loftlistum og loftrósum.
Símnefni: Sveinco. Talsími 420.
prestaskólann byrjaSi jeg, fyrir til-
mæli míns kæra fermingarfööur,
Hallgríms biskups Sveinssonar, aö
halda aukaguösþjónustur annanhvorn
sunnudag í dómkirkjunni; leiddi þaö
til þess, aö jeg hiö næsta vor, 11.
maí 1895, fjekk prestsvígslu til þess-
arar prjedikunarstarfsemi minnar,
sem jeg síSan haföi á hendi um 13
ára skeiö, eöa til sumarsins 1908, án
nokkurra launa og án nokkurrar
skuldbindingar til aö gegna öörum
prestsverkum. Meö þessum hætti
auSnaöist mjer aS sjá prestskapar-
drauma æskuára minna rætast, þótt
nokkuð væri þaö á annan veg, en mig
haföi dreymt um. Hvern ávöxt þaö
starf mitt kann aö hafa bcrrið, um
þaö dirfist jeg ekki að dæma, en
þaS get jeg meö vissu sagt, aö fyrir
sjálfan mig var þaö til mikillar bless-
unar, og þýðingarmikið fyrir starf
mitt sem kennara prestaefna. — í
viðurkenningarskyni fyrir það starf
mitt var jeg 1905 sæmdur riddara-
krossi dannebrogsoröunnar.
Annaö starf tókst jeg á hendur
þegar á fyrstu kennaraárum mínum,
er jeg ásamt tveim vinum mínum
byrjaöi á útgáfu kirkjulegs mánaðar-
rits, er „Veröi ljós!“ nefndist. Hjelt
jeg því út í níu ár, þótt bæöi sam-
útgefendur mínir og aörir rituöu í
þaö, þá mun jeg þó sjálfur hafa ritaö
mikinn meiri hluta þeirra ritgerSa og
greina, sem þaö flutti. En þótt sú
blaöamenska yröi til þess,aö jeg komst
í deilur viö ýmsa út af guðfræði- og
trúmálum, er jeg ekki í efa um, aö
einnig þaö starf hefur haft býsna
mikla þýSingu fyrir andlegan þroska
minn á þessum árum. Seinna var jeg
tvö ár meS-útgefandi „Nýs Kirkju-
blaðs“, en ljet eftir þaS alveg af
blaöamensku, meö því mjer fanst jeg
ekki mega missa þann mikla tíma,
sem til þess gekk, frá kenslustarfi
mínu og guðfræöilegum vísindaiSk-
unum.
ÞriSja aöalstarf mitt á þessum ár-
um, viö hliöina á embættistarfi mínu,
var starf mitt aö endurþýðingu nýja
testamentisins ásamt þeim samkenn-
urum mínum viö prestaskólann og
Hallgrími sál. biskupi. Kom fullur
þriSjungur nýja testamentisritanna í
því endurþýöingarstarfi í minn hluta.
Sem'að líkindum ræöur, var það þýö-
ingarstarf mjer í alla staöi til ómet-
anlegs gagns.
Enn fremur átti jeg sæti bæöi i
nefnd þeirri, er vann aö endurskoöun
Helgisiðabókarinnar, og i nefnd
þeirri, sem með konungsúrskurSi var
skipuö 2. mars 1904 „til þess aö í-
huga og koma fram meö tillögur um
kirkjumál íslands." — Loks var jeg
um 6—7 ára skeiS formaður í stjórn
Kristilegs fjelags ungra manna hjer
í bæ.
Veturinn 1908—'09 fól stjórnarráö-
iö okkur þáverandi forstööumönnum
embættaskólanna hjer í bænum, aö
semja frumvarp til laga um stofnun
háskóla. Náöi það frumvarp okkar
franr aö ganga nál. óbreytt á Alþingi
1909; en á aldarafmæli Jóns Sigurös-
sonar, 17. júni 1911 var háskóli Is-
lands settur á stofn. Lagðist þá niöur
prestaskólinn eftir 64 ára vel unnið
starf, sem nú fluttist yfir á guðfræðis-
deild háskólans. Var jeg þá fyrst sett-
ur, en síðar, 22. sept. s. á., skipaður
af konungi prófessor i guðfræðisdeild
háskólans, og var jeg þegar á fyrsta
ári kosinn forseti guöfræöisdeildar-
innar; en rektor háskólans var jeg
háskólaárið 1914—’i5.
Breytingin á störfum mínum viö
þessa samsteypu embættaskólanna í
háskóla, var aö vísu ekki mikil; en
staifskilyröin urðu viö það nokkur
önnur en áöur höföu veriS og breyt-
ingin aö því leyti vafalaust til mik-
illa bóta. Hafa þessi 6 ár, eSa vel
þaö, sem jeg hef veriö viö háskóla
vorn, verið í alla staöi ánægjurík og
er fjölda ánægjustunda aö minnast frá
samveru viö stúdenta og viö kennara
af öllum deildum. Er það mín hjartan-
leg ósk þeirri stofnun til handa, er
jeg nú hef kvatt hana, aö hún eigi
bjarta og fagra framtíð fyrir hönd-
um og megi veröa á komandi tíS
gróðrarstöS blómlegs mentalífs og
heimkynni sjálfstæSrar vísindarann-
sóknar, landi og þjóö til sem mestr-
ar gagnsemi og blessunar.
Af ritstörfum mínum, öörum en
þeirn, sem þegar eru nefnd, tel jeg
rjett aö nefna hjer þrjú rit guðfræöi-
legs efnis: i)Sögulegan uppruna
nýja testamentisins, einstakra rita
þess og safnsins í heild sinni. 2) Al-
menna kristnisögu, sem tvö bindi eru
þegar prentuö af, en hiö þriöja vænt-
anlegt á þessu sumri, og ádeiluritiö:
3) Grundvöílurinn er Kristur — trú-
málahugleSingar frá nýguöfræöilegu
sjónarmiöi, þar sem jeg — upphaf-
lega í blaöagreinum, sem mikiö um-
tal vöktu og miklar deilur spunnust
út af, — hef reynt aö gera grein trú-
málasskoðana minna, eins og þær
hafa mótast síðasta hálfa mannsald-
urinn fyrir áhrif frá hinni vísindalegu
rýni-guöfræði vorra tima, sem jeg
hallaðist meira og meira að því leng-
ur sem jeg fjekst viö hin guðfræöi-
legu vísindi, og þakka guði mínum
fyrir aö hafa kynst, svo mikla og
margvíslega auðlegð, sent hún hefur
flutt anda mínum.
Auk þess hef jeg ritaö fjöldan all-
an minni ritgerða, tímarits- og blaöa-
greina í tímaritum og blööum bæöi
innan lands og utan, flest alt snert-
andi trúarleg, guSfræðileg og kirkju-
leg mál. Hefur allmargt af því verið
ádeilugreinar ýmist til sóknar eöa
varnar. Þótt margt af þvi sje þegar
horfiö í gleymskunnar gröf og hitt
eigi aö líkindum fyrir hendi aö fara
sömu leiðina, vona jeg aö þeim tíma
og þeirri fyrirhöfn, sem jeg hef til
þeirra ritstarfa variö, liafi ekki al-
gerlega veriö á glæ kastaö og aö þær
ritsmíðar mínar hafi aö einhverju
leyti orSiö til gagns, þótt ekki væri
aö ööru en því, aö einhverjir hafi
vaknaö viö þær til nánari umhugs-
unar um eilíföarmálin og fuudiö sig