Lögrétta - 05.05.1917, Qupperneq 3

LÖGRJETTA
81
Myndin sýnir hinn alkunna kastala í Petrógrad, Pjeturs-Páls-kastal-
ann, þar sem stjórnmálaafbrotamenn Rússa hafa margir setiö í fangelsi.
Ýmsir af bestu mönnum þeirra .hafa veriö þar fangar, þar á meöal
Krapotkin fursti, og úr því fangelsi flýði hann, er hann komst burt
frá ættlandi sínu á hinum eftirminnilega flótta, sem hann hefur sjálfur
lýst löngu síðar í æfisögu sinni. Nú, eftir uppreisnina, hefur Krapot-
kin fengiö heimfararleyfi, og er sagt, aS hann sje kominn heim til
Rússlands. Mynd af honum fylgir hjer mynd kastalans.
af einhverri vangá þeirra, sem útbýta
áttu sykrinum. En vonandi verSur
bætt úr þessu meS vorinu, þegar eitt-
hvaS raknar úr samgönguvandræS-
unum. Almenna gleSi hefur þaS vak-
iS hjer, aS frjetta, aS skipunum er
nú leyft aS fara ferSa sinna, og vona
menn, aS nú sje mesta samgöngu-
teppan um garð gengin. Vel gekk
hjer í hreppi meS fjársöfnun til Eim-
skipafjelagsins, þegar tillit er tekiS
til þess, aS flestir hreppsbúar eru
fremur fátækir. MeS vissu veit jeg
ekki, hvaS margar krónur hafa safn-
ast hjer i hreppi, en síSast er jeg
vissi, voru komnar hátt á 3. þús. kr.,
en liklegast hefur eitthvaS bætst viS
eftir þaS. AS mörgu leyti erum viS
hjer norSur frá út úr og afskektir,
og olnbogabörn landsstjórnarinnar aS
því er ýmislegt snertir, ekki síst hvaS
snertir vegi og samgöngur. ÁSur hef
jeg lítillega minst á, hve bagalegt er
fyrir okkur aS hafa hvorki lækni
hjer búsettan eSa síma lagSan hing-
aS norSur, en viS erum aS vona, aS
þetta hvorttveggja lagist og aS viS
fáum bæSi lækni og sírna áSur en
langt líSur. En þaS er fleira, sem
viS hjer norSur frá þurfum aS fá, og |
eitt af því helsta og nauSsynlegasta, I
sem bráSrar bótar þarf, þaS eru veg-
irnir. Þessi hreppur er, eins og flestir
vita, afarlangur, einn allra lengsti
hreppur á öllu landinu, og hann er
líka afar-erfiSur yfirferðar, hálsar,
brattir og grýttir, grýttar hlíSar og
vondir forvaSar meS sjó. Vegna vega-
lengdar er hreppsfjelaginu ómögu-
legt aS gera alla vegi hreppsins þol-
anlega góSa, og sýslan getur lítiS
af mörkum látiS, hefur og í mörg
horn aS líta; væri þvi ekki vanþörf
á, aS þaS opinbera veitti eitthvert
fje úr landssjóSi til þess aS bæta eitt-
hvaS verstu torfærurnar hjer norSur
frá. ÞaS væri sanngirni viS fólkiS sem
býr hjer, því þaS nýtur engra þæg-
inda í samgöngulegu tilliti í saman-
burSi viS annaS landsfólk. Trjekyllis-
heiSi skilur Árneshrepp frá öSrum
hreppum sýslunnar. Hún er langur
og slæmur fjallvegur. Fyrir nokkr-
um árum var hún vörSuS, og var
þaS mikil bót, en nú eru vörSurnar
margar farnar aS bila, og væri því
stór nauSsyn á aS þær væru endur-
bættar sem fyrst, því á vetrum eru
þær góSur leiSarvísir og ómissandi
yfir þennan langa og slæma fjallveg.
Einnig væri mikil þörf á því, aö lieiS-
in væri rudd, meS því mætti nnkiS j
bæta fjallveg þennan, sem er æSi-
fjölfarinn bæSi vetur og sumar. Einn I
staSur er sá hjer á Ströndum, sem
verkfróSur maSur þyrfti endilega aS
skoSa og vita hvort ekki væn hægt
aS bæta neitt, og þaS er svo nefnd
Birgisvíkurkleif, forvaSi eSa klettur
sem gengur í sjó frarn og er oft afar-
slærnur aS komast fyrir, einkum ef
brim eru, og getur veriS afar-hættu-
legur, og hefur þar slys orSiS fviir
allmörgum árum. Mjer virSist öll
sanngirni mæla meS því, aS lauds-
stjórnin ljeti einhvern af hinum verk-
fróSu þjónum sínum athuga staS
þennan 0g hvaS gera mætti til aS
bæta hann; mjer finst viS hjer eiga
sanngirnisrjett til þess, aS þetta væri
gert fyrir okkur. Einnig virtist mjer
afar-sanngjarnt, as landsstjórnin
veitti eitthvert fje til þess aS var5a
Drangaháls, og aS aukapóstur yrSi
látinn ganga frá ÓlafsfirSi norSur aö
Dröngum. ViS Strandamenn erum
bæSi fáir og smáir — því ber ekki
aS neita, en viS erum þó menn, eins
aSrir landsmenn, og okkur virS-
lsl vis eiga sama rjett til ]>teg-
inda lifsins og aSrir landsmenn eftir
því sem hægt er, en hingaS til hefur
þessi norSurpartur hjeraSsins alveg
orSiS útundan meS öll eSa flest þæg-
indi. ÞaS má eigi dragast lengi úr
þessu aS viS fáum einhver þægindi
eins og aSrir landsmenn; viS borg-
urn eins og aSrir hlutfallslegan part
í hinn sameiginlega sjóS landsins,
og viljum því eSlilega fá eitthvaS
úr honum aftur á móti, til aS draga
úr erfiSleikunum sem hjer eru á
ýmsu, eftir því sem ástæSur leyfa.
Vonum vjer svo góSs til hinnar nýju
landsstjórnar, aS hún gleymi okkur
ekki alveg þó viS sjeum langt frá
henni og búurn hjer norSur á hjara
veraldar. FólkiS hjer norSur frá er
eins vel rnent og mannaS og gerist
í öSrum sveitum landsins; þaS fylgist
eins vel meS öllu því sem er aS ger-
ast, bæSi hjer á landi og erlendis,
eins og annaS fólk í landinu gerir
yfirleitt; þaS finnur yfirleitt vel til
aS þaS er í ýmsu sett hjá, og hingaS
til hefur þaS ekki veriS kröfuhart
í því aS fá bætur á högum sínum
í neinu tilliti. Jeg ætla nú aS slá botn
í pistil þennan í þeirri von, aS vor
góSa landsstjórn taki nú rögg á sig
og greiSi fyrir einhverju af því sem
'jeg hef nefnt í línum þessum, og sem
mikil ])örf er á. Lögrjettu, sem jeg
vona aS flytji línur þessar, færi jeg
aS lokum bestu óskir um langa og
góSa framtíS, hún er nú — aS flestra
áliti, besta og áhrifamesta blaSiS
okkar. S.
Harald Krabbe prófessor andaö-
ist í Khöfn 25. f. m., merkur maSur
og mikilsmetinn, sem lengi hafSi ver-
iS prófessor viS LandbúnaSarháskól-
ann og mörgum íslendingum er aS
‘góSu kunnur. Hann dvaldi hjer í
Reykjavík um hríS, er hann var á
yngri árum, og kvæntist Kristínu
Jónsdóttur GuSmundssonar ritstjóra,
sem dáin er fyrir nokkrum árum.
Eiga þau hjón fjóra syni: Ólaf dóm-
ara, Jón skrifstofustjóra og Knud
lækni, í Danmörku, og Thorvald
verkfræSing hjer í bænum. Prófessor
Krabbe var háaldraöur maSur, fædd-
ur 1831.
Eggert Stefánsson söngvari. Hann
hefur dvaliS í Stokkhólmi í vetur.
En nýlega hafa komiö hingaS sænsk
blöS, sem segja frá því, aS hann hafi
fariS til Gautaliorgar og sungiS þar
opinberlega, og er söng hans hrósaS.
Jón fsleifsson verkfræöingur, sem
veriS hefur aS undanförnu á skrif-
stofu landsverkfræSings, er nú ráS-
inn af bæjarstjórn HafnarfjarSar frá
1. júní næstk. til þess aS vinna aS
mælingu kaupstaSarins.
„Þjóðólfur“ gamli er nú risinn upp
og farinn aS koma út á Eyrarbakka
í staS „SuSurlands". Ritstjóri er sjera
Gísli Skúlason.
Skeiðaáveitan. Landsbankinn hefur
nú lofaS SkeiSamönnum 100 þúsund
kr. veSdeildarláni til hennar, segir
„ÞjóSólfur".
Heiðursgjafir hafa þeir skipstjór-
arnir Þorst. Þorsteinsson og Björn
Ólafsson fengiö frá fiskiveiðahluta-
fjel. „ísland“: gullúr með gullfest-
um og letraö á lokin: „Með þökk
fyrir aflann 1916.“
Oddfjelagastúka er nýlega stofnuð
á Akureyri af formanni stúkunnar
hjer, Kl. Jónssyni landritara, 0g fleir-
um hjeSan, sem fóru noröur með
„Gullfossi" síöast í þeim erindagerð-
um. FormaÖur Akureyrarstúkunnar
er St. Stefánsson skólameistari.
Andbanningafjelagsskapur kvaS
vera nýstofnaSur hjer í bænum og
kosnir i stjórn: Jón Kristjánsson pró-
fessor, Gunnar Egilsson skipamiSl-
ari, A. Fjeldsted augnlæknir, Jón
Brynjólfsson kaupmaSur og Halldór
ÞórSarson áöur prentsmiSjueigandi.
Jón Þorbergsson fjárræktarmaSur
er nú aS flytja sig aS BessastöSum og
setja þar bú saman. Hann er nýlega
kominn austan úr Árnessýslu og
keypti þar 9 kýr á 350—400 kr.
hverja, aS sögn. 1 eina kú bauS hann
400 kr., en fjekk ekki.
Hafís rak inn á SiglufjörS 3. dag
páska og hálffyltist fjöröurinn, seg-
ir „Fram“. En bráölega rak hann frá
aftur. SíSustu frjettir af ísnum eru
þær, aS frá enski herskipi, sem stöSv-
aSi „Gullfoss" á leiö hans frá NorSur-
landi nú siöast, var sagt, aS ísinn væri
um 20 mílur enskar vestur frá ystu
töngum landsins, og lægi þar i boga
noröur og austur fyrir Horn. Var
hann sagður þar mikill. En á þessu
svæSi er hann altaf um þetta leyti.
Einar Jónsson myndhöggvari fer
ekki til Ameríku í vor, eins og til stóS
þó um tíma. Fjekk hann brjef nýlega
aS vestan, er skýröi honum frá, aö
rnynd hans af Þorfinni karlsefni hefSi
veriö á sýningu í Philadelphiu og
vakiS þar mikla eftirtekt. HefSi þá
veriS rætt um aö bjóSa honum vest-
ur. En vegna hernaöarástandsins gæti
minnisvarðanefndin nú ekki sint á-
formi sínu um líkneskiS á þessu vori.
Sjómannaskólinn. Prófi þar var
lokiS 28. f. m. HiS almenna stýri-
mannapróf tóku 18, en skipstjóra-
próf 16.
Verslunarskólinn. Þar var prófi
lokiö 31. f. m. og útskrifuöust 14.
Upp úr miödeild stóSust próf 31, en
inntökupróf 21.
Gaulverjabæjarmálið. Síðastliðinn
fimtudag fjell dómur í undirrjetti hjer
í bænum i 2 rnálum, sem eru eftir-
hreyta af eldra Gauverjabæjarmálinu
og höfðuð af Birni Gíslasyni gegn
stjórnarráSinu fyrir þaS, að það ætl-
aöi sjer, í ráSherratíS Einars Arnórs-
sonar,að leggja undir sig og viSskifta-
vin sinn, núver. bónda í Gaulverja-
bæ, húseignir og mannvirki, sem B.
G. átti þar. Var stjórnarráSiS dærnt
til að skila Birni eignunum og gjalda
einhverja leigu fyrir þær þann tíma,
sem þeim hefur veriS haldiö i heirn-
ildarleysi. — Eldra Gaulverjabæjar-
málið er nú fyrir hæstarjetti.
Óðinn. í febrúar- og mars-bl. eru
myndir af H. Hafstein bankastjóra
og þar meS fyrirlestur sá um LjóSa-
bók hans, sem dr. Alexander Jóhann-
esson hjelt hjer i vetur, — Rögnvaldi
sál. Ólafssyni húsameistara, meS
grein eftir sjera Guðmund Einarsson
í Ólafsvík, — GuSmundi G. Bárðar-
syni á Bæ í HrútafirSi, með grein
eftir Eggert Briem frá ViSey. Enn-
fremur mynd frá Eyrarbakka. Auk
þessa eru í blöSunum kvæöi eftir
ýmsa: Jak. Thorarensen, Jak. J.
Smára, M. Gíslason, Dröfn og S. E.,
og alllöng grein um Stykkishólm fyr
á dögum eftir Ólaf og Önnu Thorla-
cius.
Tvö sönglög fylgja blöðunum,
bæöi eftir Loft Guðmundsson, annaö
við fánasöng Færeyinga, eftir Pál V.
Guömundsson, en hitt viö kvæði eft-
ir Guöm. Guðmundsson, „Úr rökkur-
móðu“.
Frá Winnipeg er skrifað seint í
febr.: „Veturinn hefur veriö kaldur
og illviörasamur, síðan fyrir miöjan
des. stöSugar hörkur, frost venjul.
45—7° st- F. Vinnufólksekla er orðin
tilfinnanleg vegna þess, hve margir
eru farnir í herþjónustu, og samt er
talað um, aö herskylda verði lögleidd.
Sumar atvinnugreinar hafa nú þegar
beðiö allmikið tjón af því, aS vinnu-
kraft vantar, svo sem skógarhögg og
námugröftur, og ekki er óliklegt aö
einhverskonar þegnskylduvinna verði
lögð á meS vorinu um þann tíma, sem
mest er aö gera hjá bændum.“
Úr Húnavatnssýslu. Þar hefur ver-
ið afráðið, segir „ísl.“, aö byggja
sjúkraskýli ásamt læknishúsi á
Hvammstanga fyrir um 20 þús. kr.
Ennfremur að kaupa flóabát, 100
IDbiisuerslin M. Liil
flytur i þessum mánuði á
Langaveg' 6.
smál., er annist flutninga um Húna-
flóa.
Úr Eyjafirði. „NorSurland“ segir
frá því, aö alm. fundur hafi verið
haldinn á Grund rjett fyrir páskana,
og hafi hann lýst óánægju yfir fram-
komu þingm. sýslunnar í dýrtiSar-
málinu. —■ Á sýslufundi EyfirSinga
í vor var skoraS á þingm. sýslunnar
aö koma brú á Eyjafjaröará inn á
næstu fjárlög. Sýslunefnd mælti meS
sölu á 7 þjóöjörðum og kirkjujörS-
um í EyjafirSi, en neitaSi um sölu á
einni, Kvíaþekk, er hún taldi liklegt
aö aftur yröi prestsetur. Nefndin skor-
aði á stj.ráðiö, aö sjá um að sem veru-
legastar birgSir fengjustsemallrafyrts
til sýslunnar af matvörum og sykri.
Einnig vildi hún gangast fyrir aö sem
almennast yröi fært frá þar í sýslu
næstk. sumar. Samþ. var verslunar-
leyfi í Hrísey fyrir hf. Hinar sam-
ein. ísl. verslanir. Gert var ráS fyrir
stofnun húsmæöraskóla á Akureyri
eöa þar i grend, og aS fá til stofnun-
arinnar styrk frá næsta alþingi. Sam-
þykt aS af árstekjum Hvanneyrar-
hrepps 1915—-1916 rnætti taka 5000
kr. til kirkjubyggingarsjóðs fyrir
Siglufjörð og40oo kr.til sjúkraskýlis-
byggingarsjóös. Svarfdælahr. leyfS
1500 kr. lántaka til akbrautargeröar-
innar þar. — Ólöf Siguröardóttir
skáldkona á Hlööum í EyjafirSi varö
sextug 9. f. m. og voru henni þá færð-
ar aö gjöf 500 kr. í gulli frá nokkr-
um vinum hennar og velunnurum á
Akureyri og Reykjavik, segir N.l.—
Frá Vestfjörðum. Bændanámsskeiö
var haldiS í Reykjarfirði og Arn-
gerðareyri dagana 12. og 18. mars.
Flesta fyrirlestra þar fluttu þeir Sig.
Sigurösson ráðanautur, Kristinn
GuSlaugsson á Núpi og Sig. Krist-
jánsson frá ísafirði. Mörg mál rædd,
svo sem aSflutningsbann, þegnskylda
0. fl. Á Reykjafirði um 50 manns aö-
komandi og á Arngerðareyri um 80.
— Jón Ólafsson kand. med. er sestur
aö sem læknir í Bolungarvík. —
ísfirðingar eru aö koma sjer upp
flutningaþáti til aS annast feröir um
DjúpiS. Var stofnfundur fjelagsins,
sem fyrir því gengst, haldinn á ísa-
firöi 21. apríl. Frá hluthöfum höföu
safnast 12 þús. kr. Auk þess er talað
um að 6 hreppar sýslunnar leggi til
1000 kr. hver, og einn 500 kr., Norð-
ursýslan kaupir hluti fyrir 6000 kr.
og ísafjaröarkaupstaður fyrir 4000
kr. — Fiskifjelagsdeild Isafjaröar
hefur verið að ræöa um stofnun olíu-
forðabúrs á Isafirði.
„Vestri“ segir frá slysi á Borg í
Arnarfiröi i páskabylnum. Þar fórst
bóndinn, Jón Einarsson, í fjárleit, og
fanst lik hans rekiS af sjó. Um 50
fjár hrakti í sjóinn frá þessum sama
bæ, og yfir 30 frá Næfrholti í Dýra-
firöi. Minni fiárskaðar uröu víöar
þar vestra.
Frá Austfjörðum. Á sýslufundum
Norðmýlinga og Sunnmýlinga í vor
var samþykt, að bjóöa landinu af-
hendingu á búnaðarskólanum á EiS-
um. En hann er sameign beggja
Múlasýslnanna og var því ráðgerður
sameiginlegur sýslunefndafundur á
Egilsstöðum fyrir báöar sýslurnar í
byrjun júnímán. til þess að ræSa mál-
ið, -og skyldi þingm. Múlsýslunga
síöan faliö þaö til flutnings á al-
þingi í sumar. Sýslunefndirnar hugsa
sjer afhendinguna þannig, aS skóla-
eignin verSi metin af óvilhöllum
mönnum, er landstjórnin útnefni. En
er landið hafi tekið við skólanum,
verði hann tekinn í tölu bændaskól-
anna og geröur úr garöi eins og þeir,
sem fyrir eru, eöa þá að skólanum
veröi breytt í gagnfræðaskóla eða lýð-
skóla. En leggist skólinn niður, og
vilji landið ekki kosta mentastofnun
austanlands meö neinu því fyrirkomu-
lagi, sem bent er á hjer á undan, þá
greiöi landsjóður Múlasýslum nettó-
virði eignarinnar eftir mati. — Sýslu-
fundur Sunnmýlinga vildi fá hiö fyr-
irhugaða Austurlands-út1)ú frá Lands-
bankanum á Eskifjörð 0g samdi á-
skorun um það mál til bankastjórn-
ar. — Sýslunefnd NorSmýlinga sam-
þykti áskorun til stjórnarráSsins um,
aS sem allra fyrst yröi sendur sem
ríflegastur forði af landssjóösvörum
til SeySisfjaröar, sem það frekast
sjái sjer fært. „Austri frá 7. apríl
segir, að þá sjeu ýmsar nauðsynja-
vörur þrotnar á Seyðisfiröi og aðrar
á þrotum. —- Páskaharðviðriö var ilt
víða um land, en einna verst er látið
af því á Austfjörðum. 15 símastaurar
brotnuðu á Seyðisfirði, milli Öldu og
Búöareyrar, og nokkrir skaöar uröu
á bátum þar á firðinum. Á Eskifirði
sukku tveir vjelbátar og 1 brotnaði,
og vjelskú'tu rak út þaSan af höfn-
inni. Á FáskrúSsfirSi sukku 3 vjel-
bátar, og 1 rak á land. Þar druknaði
og maöur, sem var að fást við björg-
un á vjelbáti.
Úr Aðal-Reykjadal er skrifað 11.
apríl: „Veturinn hefur veriS misjafn.
InnistöSur byrjuöu um miðjan des-
ember og hjeldust þar til seint i fe-
brúar. Svo var góður kafli þar til
seint í mars. En nú hafa verið þriggja
daga stórhríöar, sem byrjuðu á páska-
dagsnótt, þar til í dag, aS upprof er.
Heybirgöir yfir höfuS mjög góöar.
— Mislingar hafa gengið hjer mjög
slæmir og hafa 6 dáið úr þeim i
Helgastaöahreppi hinum forna, og 4
úr öörum sjúkdómum síðan 28. jan.
í vetur, og er þaö meiri manndauöi
á svo skömmum tíma, en fyrir hefur
komiö nú í 20 ár. Og rjett i þessu
frjetti jeg að 2 menn sjeu nýdánir úr
mislingum á Húsavik. Sökum mis-
linganna hefur verið litiS um mann-
fundi hjer að undanförnu. — Hlýr
hugur fylgir Sigurði ráöherra hjeöau
frá mörgum í nýju stöSuna og ósk
um aS hann reynist þar eins vel og
hann hefur áður reynst í sýslu sinni
og sveit.
Úr Skagafirði er skrifað 13. april:
„Köld tíð nú um tíma og snjóar tölu-
verðir, og er þaö ekki vænlegt, 5
dögurn fyrir sumar. En bót 5 máli er
það, sem duga ætti, aS heybirgðir
eru nægar, þar sem jeg þekki til. Ann-
ars hefur veturinn til Góulolca verið
góður.“
Úr Mýrasýslu ofanverðri er skrif-
aS 17. april: „Veturinn hefur mátt
heita fádæma góöur, einkum síöan
um áramót, oftast auö jörS, svo aö
mikið hefur notiö beitar hjer alment.
Hey.munu þvi um þetta leyti víðast
vera með meira móti. — Nú er hjer
þó svo mikill nýkominn snjór, aS
varla sjer á dökkan díl, en von bráð-
ar getur hann aftur leyst, ef ekki eru
harðindi fyrir dyrum ....“.
Úr Laufássókn er skrifað 7. apríl:
.....Tíöin einmuna góS þennan vet-
ur. Er hann einhver sá mildasti, sem
lengi hefur komiS — jeg held síðan
1901. Heybirgöir nægar. Matarbirgö-
ir af skornum skamti; mun þó víöa í
því tilliti vera verra en hjer. Annars
eru útlitshorfurnar alvarlegar og ekki
þykir bændunum yfirleitt aö bretsku
samningarnirhafi tekist aS öllu athug-
uöu neitt vel í þeirra garð.Jeg býstviö
að margir kaupstaöarbúar gæti eigi
aö, er þeir eru aS tala um glæsihag
bænda, hvaö alt hækkar stórkostlega,
sem aö framleiöslu lýtur, vinnan og
alt annaö, sem kaupa þarf, og þó ó-
taliö það erfiðasta, þaS, sem i þessu
efni ætlar alt aö drepa: erfiðleikarn-
ir viö aö fá vinnuna, nema meö því
ránsverði, að engri átt nær. Af þessu
leiðir, aö víðast hvar er að myndast
einyrkjabúskapur, þar sem fram-
leiðslan er aö sama skapi þverrandi.
Afurðirnar eru heldur ekki í neinu
sjerlegu veröi, nema ef svo gæti kall-
ast um kjötiö eitt, og er þó ekki nema
sannvirði, sem hefði átt að vera áö-
ur en stríðiS hófst, ef þaö hefði átt
aS borga sæmilega allan framleiðslu-
kostnaö. Ull og gærur sjá allir hve
hátt er. Smjör og tólg er yfirleitt ekki
framleitt hjer um slóðir nema rjett
til heimilisnotkunar. Jeg held aö þeim
hr. Indriða Einarssyni og Lárusi pró-
fessori mundi hvorugum blæða í