Lögrétta - 30.05.1917, Síða 3

LÖGRJETTA
95
Kaaber símsk. frá Færeyjum, sem til-
kynti þeim, aS skonnortunni A. Friis,
sem var eign þeirra og nú á leiö meS j
saltfarm frá Portugal til Færeyja, '
heföi verið sökt af þýskum kafbáti
nóttina á undan, en skipshöfninni
bjargaS og væri hún komin til Fær-
eyja. Þeir Johnson & Kaaber eignuö-
ust skip þetta i fyrra.
I
Þilskip hjeðan í Noregi. 5 þilskip
hjeöan eru nú í Álasundi í Noregi og
þar veriö aö setja í þau hreyfivjelar: j
Ása, Björgvin, Hákon, Keflavík og
Valtýr.
Sex færeyskum fiskiskipum sökt.
StjórnarráöiS fjekk 25. þ. m. sim-
skeyti frá amtmanni Færeyinga, sem
sagöi þá frjett, aS þýskir kafbátar
hefSu sökt 6 færeyskum fiskiskipum,
sem voru aS veiSum á svo nefndu
Færeyingagrunni, en þaS er innan
hins afmarkaöa ófriSarsvæSis, all-
langt sunnan viS eyjarnar. Takmarka-
lína ófriSarsvæðisins er rjett fyrir
sunnan landhelgi syösta odda eyjanna,
en sveigir þaSan norSur á viö báöu-
megin, i breiSu horni, og nær lengra
til hafs norður á móts viö miSja eyja-
þyrpinguna. — Var stjórnarráöiö beS-
ið aS vara færeysk skip, sem hingað
kæmu, viS því, aS fara til veiSa á
þessar stöSyar. — Um björgun skips-
hafnanna er ekki getið í skeytinu til
stjórnarráðsins. En í skeyti til Mrg.bl.
frá sama tíma segir, aS skipshafnir
af 4 skipunum sjeu komnar i land. —
SíSan hefur komiS fregn um, aS 2
færeyskum skipum til hafi veriö sökt,
en um manntjón getur ekki, svo aS
telja má víst, að skipshafnirnar allar
sjeu komnar í land.
Móvinsla í Reykjavík. Bæjarstjórn
Reykjavíkur hefur samþykt aS láta
taka upp mó í sumar í stórum stil
og hefur faliö Jóni Þorlákssyni verk-
fræöing framkvæmd verksins. Er ætl-
ast til aS mórinn komi aö miklu leyti
í stað kola til eldsneytis handa bæj-
armönnum næsta vetur. Hann verS-
ur tekinn í Kringlumýri og svo mik-
ið sem ástæður leyfa gert aS eltimó.
Gert er ráð fyrir aS 2j4 tonn af mó
samsvari 1 tonni af kolum, og aö
mótonniS kosti 25 kr.. En útlit er
fyrir aS kolatonniö muni kosta hjer
næsta vetur 200—250 kr. Menn geta
borgað móinn til bæjarstjórnar hvort
heldur með peningum eða vinnu, og
er sett á fót sjerstök skrifstofa, í
ISnskólanum, til þess aö annast um
eldsneytismáliö og alt sem þaS
snertir.
Embættaveitingar. 23. þ. m. var
Árnessýsla veitt GuSm. Eggerz sýslu-
manni í SuSur-Múlasýslu frá 1. júli
þ. á. — Sama dag var Sig. Sívert-
sen docent veitt prófessorsembættið í
guSfræði viS háskóla íslands, sem
hann hefur þjónaS nú um hríS.
Alþingi er meS konungsbrjefi
kvatt saman 2. júlí
Sigurður Jónsson ráðherra lagSi af
staö hjeöan norður í Þingeyj-
arsýslu 25. þ. m., fór meö Ingólfi til
Borgarness, en þaðan landveg.
Vestur um haf fóru meö Lagarfossi
Jón Sívertsen verslunarskólastjóri,
er veröur erindreki landsstjórnarinnar
í verslunarmálum í Ameriku, og Gísli
J. Ólafson símastjóri, til þess að út-
vega sæsímaþráð til viögerðar lands-
símanum. Ennfremur Bjarni Björns-
son skopleikari.
Mannalát. Nýlega er dáinn Samúel
Arnfinnson bóndi á Eyri í Gufudals-
sveit, — 24. þ. m. andaöist á Landa-
kotsspítala Jóh. Jóhannsson kennari
frá PatreksfirSi,sonur Jóhanns Bessa-
sonar sál. á SkarSi í Fnjóskadal, ung-
ur maður og efnilegur, nýlega kvong-
aSur. VerSur lík hans flutt vestur
til PatreksfjarSar.
22. þ. m. andaSist úr tæring, í
Bygðarholti í Skaftafellssýslu, Rögn-
valdur GuSmundsson stud. theol.
Þetta blað kemur út á þriSjudegi
vegna póstferða.
Nýir ísl. verkfræðingar. Tveir ís-
lendingar tóku fullnaSarpróf á verk-
fræðingaskólanum í Khöfn í janúar
í vetur, annar, Steingrímur sonur Jóns
sál. Steingrímssonar prests í Gaul-
verjabæ, í rafmagnsfræði, og fjekk
ágætiseinkunn, en hinn Hjörtur Þor-
steinsson úr Skaftafellssýslu, í bygg-
ingaverkfræSi. Hjörtur er nú orðinn
aðstoðarverkfræ'ðingur á skrifstofu
G. -?oega landsverkfræöings, en Stein-
grímur hefur fengiö atvinnu í Noregi.
Fundahöld við Þjórsárbrú. 25. apríl
síöastl. hjelt Sláturfjelag Suðurlands-
deildar fulltrúafund að Þjórsártúni,
fyrir Árness- og Rangárvallasýslur.
Af eftirstöðvum fjárverðs frá síðastl.
hausti voru greiddir hlutar, en
jafnframt ákveðið ef kjöt það, sem
nú er óselt (Víkur kjötið) seldist með
hagnaði fram yfir það sem nú er
áætlaö, þá verði bætt upp viöskifti
þeirra sem versluðu þ. á. við fjelagiö.
Á fundinum voru samþykt ný lög
fyrir fjelagiö. Sama dag hjelt
Smjörbúasamband Suðurlands fund á
sama stað. Var stjórn Sambandsins
faliS að leita samninga viS landstjórn-
ina um hámark á smjörverði. Komu
fram margar yfirlýsingar þess efnis,
að bændur myndu alment ekki færa
frá, ef smjörverð yrði ekki hækkað
upp í 4 kr. pr. kg. eða leyfður útflutn-
ingur smjörs til Bretlands eins óg fyr.
Heyrst hefur að nú sje samkomu-
lag fengið um þaö við bændur aust-
an fjalls, að landssjórnin kaupi alt
smjör í sumar af rjómabúunum þar
fyrir ákveðið verð, en verðlagsákvæði
veit Lögr. ekki.
Nýtt björgunartæki. Sigurj. kaupm.
Pjetursson sýndi hjer fyrir stuttu nýtt
björgunartæki, sem rjett væri að vjel-
bátar og skip hefðu með sjer hjer
við land. Það er byssa með sjerstök-
um útbúnaSi, ætluð til þess að skjóta
streng í land frá skipinu, ef það
strandar þar sem bátum verður ekki
komið við til björgunar. Danskur
maður, Bjerregaard aS nafni, hefur
fundið upp útbúnaðinn á byssunni,
og kostar hún með honum að eins
100 kr. Maður þessi hefur verið viS
fiskveiSar hjer við land, en er nú
vjelameistari við verksmiöju í Hobro
í Danmörku. Við sýninguna hjer
skaut Sigurjón streng í land frá vjel-
báti í 70—80 faðma fjarlægð frá Ef-
fersey og var síðan maður dreginn í
land frá bátnum í þar til gerðum stóli.
Tókst alt þetta vel.
Rekaviður var sóttur hjeðan á vjel-
báti norður á Skjaldabjarnarvík á
Ströndum til eldsneytis 0g seldur á
6 aura pundið. Isfirðingar kvað hafa
sótt mikiS af rekaviö á Strandir.
Heimspekispróf tóku fyrir fáum
dögum hjer við háskólann Egill Jóns-
son og Helgi Ingvarsson, báöir meS
1. eink.
Fyrirspurn: Getur ábúandi á þing-
stað hrepps heimtað borgun fyrir það,
þó hestunum sje slept í haga, meðan
hreppsbúar eru á fundum? — Lögr.
veit ekki hvað gömul laga-ákvæði
. kunna aS segja um þetta, en tiökan-
lcgt mun það ekki vera hjer á landi
nje hafa veriS um langan tíma.
Brjefkafli úr Hrútafirði, skrifaður
5. maí: „Veturinn hefur verið yfir-
leitt góður, hagbeit góö mestan hluta
hans. All-hörS tið var um tíma síS-
ast, frá því i byrjun apríl og þang-
aS til í inaíbyrjun, noröanhríðar og
snjókoma allmikil. Nú er komin góð
tíð aftur. Laugardaginn fyrir páska
skall á mikil norðanhríð, síðla dags.
Hrakti þá víða fje hjer í nágranna-
sveitunum og týndist allmargt á
sumum bæjum. Þannig týndist og
drapst um 40 fjár á Sveöjustöðum í
MiSfirði. í Hrútafirði týndust 5
kindur á einum bæ og víða skall
hurð nærri hælum meS fjenað, en það
vildi til aö hríöin kom seint á degi,
svo fje var víða komið heim.
— Engin skip hafa komið hjer að
Borðeyri með vörur síöan um vetur-
nætur, og engin vara verið fáanleg í
verslunum hjer síöan um hátíöar. —
Mjög hart því orðið á síðkastið um
bjargræði manna á meðal, og margir
alveg uppi með nauðsynjavörur. —
,,Lagarfoss“ er nú væntanlegur hing-
aS í flóann; treystu menn því fast-
lega aS hann mundi koma inn til
Borðeyrar, en brátt kvisaðist, að
hann mundi ætla aö sneiSa hjer hjá.
Hafa nú verið gerðar itrekaöar til-
raunir til aö fá hann til að flytja
okkur vörur hingað inn, til aS bæta
úr skortinum, en stöðugt afsvar eða
afarkostir, sem fáheyröir mega teljast
undir svona kringumstæðum. — Þessi
ójöfnuður gremst mönnum hjer svo,
að allir hluthafar Eimskipafjelagsins
hjer í firöinum mundu þegar hafa
heimtað hluti sína úr fjelaginu, ef
unt hefði verið. Og enginn eyrir
mundi hafa safnast hjer í firöinum í
haust í hlutum handa fjelaginu, ef
nokkrum hefði komiS til hugar aö fje-
lagið mundi haga sjer eins og reynd-
in er nú. — En hver ræöur slíku? Er
það Nielsen framkvæmdarstjóri ? Svo
heyri jeg sagt. — Haldi hann, eöa
þeir, sem þessu ráða, uppteknum
hætti og meti aö engu beina þörf
landsbúa, en liugsi eingöngu um að
næla handa fjelaginu, verður þetta
„óskabarn þjóðarinnar“ — Eimskipa-
fjelag íslands — áður en varir að
olnbogabarni, og þá er því betra að
þurfa ekki á hlutafjársöfnun að halda.
Því menn beygja sig aldrei til lengd-
ar undir kenningu þá, sem felst í þess-
um vísuhluta: „Bara ef lúsin íslensk
er, er þjer bitiö sómi.“
A t h u g a s e m d. Lögr. hefur sýnt
stjórn Eimskipafjelagsins brjefkafla
þennan, og skýrir hún frá málavöxt-
um eins og hjer segir: Þegar „Lag-
arfoss“ var við Austurland á leið
norður fyrir land, bárust hingað úr
Hrútafirði málaleitanir til stjórnar
Eimskipafjelagsins og símskeyti ti)
stjórnarráSsins frá hreppsnefnd Bæj-
arhrepps um það, að nauðsynlegt væri
að „Lagarfoss" kæmi við á Borðeyri
með þvi hann hefði meSferðis hjer
um bil 30 — þrjátíu — smálestir af
matvöru þangað og þar væri alment
matvöruleysi. Var þetta símaS til út-
geröarstjóra fjelagsins, sem var með
„Lagarfossi“, en hann símaði til baka
aö meS skipinu væru engar vörur
merktar til Borðeyrar, en af vörunum,
sem skipið hefði meöferðis til Riis-
verslunar á Steingrímsfirði væru 5 —
fimm — smálestir með aukamerkinu
„B“, og ættU þær vörur sennilega aS
fara til BorSeyrar. Hafði Riis kaup-
maSur sagt útgerðarstjóra áður en
skipið fór frá Kaupmannahöfn, að
sjer væri ekkert áhugamál að vörur
þessar kæmust lengra en til Stein-
grímsfjaröar, því hann mundi láta
mótorbát sinn flytja þær til Borðeyr-
ar. Þrátt fyrir þetta gaf útgerð-
arstjóri þó kost á því, að „Lag-
arfoss“ færi til Boröeyrar, ef fje-
laginu væri greiddur kostnaðurinn
við þaö, en viðkoman á Borðeyri
hefði sennilega getað tafiö skipið hjer
um bil um einn sólarhring og kostað
fjelagið um tvö til þrjú þúsund kr.,
þegar kolaeySslan er talin með. Var
þetta tilkynt bæði stjórnarráðinu og
þeim, sem höfðu snúið sjer til Eim-
skipafjelagssjórnarinnar um málið, en
stjórnarráðið taldi eigi ástæðu til þess
að leggja fje úr landsjóöi til þess að
skipiS færi til Borðeyrar eins og á
stóð. Og með því að fjelaginu bauðst
heldur ekki borgun fyrir það frá
Hrútfirðingum, varð ekki af því aS
skipiö færi inn á Borðeyri.
Þegar skipið kom til Steingríms-
fjarðar, kom þangað mótorbátur Riis
kaupmanns frá BorSeyri með 10 smá-
lestir af feiti, til flutninga með skip-
inu, og til þess jafnframt aö sækja
vörur úr skipinu til BorSeyrar, svo
þær komust þangað tafarlaust, eins
og sendandi þeirra hafði gert ráð fyr-
ir. Upplýsingar þessar telur fjelagið
nægja til þess að sýna aö allar að-
finslur brjefritarans sjeu gjörsamlega |
tilefnis og ástæðulausar. En það kem- !
ur því miður of oft fyrir, aS menn !
eru ónærgætnir við fjelagið, heimta ;
að skipin komi við á höfnum, þó
flutningur sje lítill eða enginn, eins og
nú á sjer staS um Boröeyri, en að-
gæta ekki hvað það kostar, að tefja
svona stór skip, sem „Lagarfoss“ eða
„Gullfoss". Þau skip eru millilanda-
skip en ekki strandferöaskip. Það
verða menn að muna. Og þeir, sem
fjelaginu ráða, telja sjer skylt aö
skapa því eigi óþÖrf útgjöld.
Dufandalskolin. Þeir Jón Þorláks- \
son verkfræðingur og samferöamenn
hans komu aftur úr kolarannsóknar-
förinni til Dufandals eftir viku burtu-
veru og höfðu með sjer 10 smálestir
af brúnkolum, sem verið er nú að
reyna hjer í bænum. Hr. Skúli Skúla-
son frá Odda, sem með var í förinni,
lýsir námunni á þessa leið í Mrg.bl.:
Kolamyndunin er í 5—6 metra
þykku leir og öskulagi, sem liggur
klemt inni á milli blágrýtislaganna.
Er námugangurinn frá 1909 alt að
100 metra langur og gengur lárjett
inn í hamarinn. Námuopið var hrun-
ið saman og talsvert vatn hafSi safn-
ast fyrir í námunni, en aö öðru leyti
stoð gangurinn alveg óhaggaður og
eins og skilið hafði verið viö hann
fyrir 8 árum. Mest af þeim kola-
sýnishornum, sem komu aS vestan,
eru tekin inst úr ganginum. Efst í
laginu, undir blágrýtishellunni er
hálfbrunninn sambreyskingur af viSi
ti
H
W
(4
H
ö
©
>
14
n
H
0
H
fe
H
(4
o
>
>
w
H
9
m
KBONE LABERÖL
er best
co
pg
z3
og leir, á að giska 10 cm. á þykt. Þá
tekur við surtarbrandslag um 60 cm.
þykt, meö glöggri viöarmyndun en þó
eigi laust við ösku. Undir því skiftast
á leir og brúnkolalög. Sum leirlögin
eru ljós á lit en flest þunn, 1—3 cm.
og eitt ca. 7 cm., en mestur hluti lag-
myndunarinnar er leir, sem svartur er
orðinn af kolaefni, sem hann hefur
sogið í sig úr viöarlögunum. Fyrir
neðan surtarbrandslagiö eru í leirnr
um tvö kolalög, sem halda sjer nokk-
urn veginn í laginu, en í þeim mun
þó tæpast vera meira en svo sem 8
cm. þykt, hvoru um sig, sem hægt
er aS telja ómenguö brúnkol.Þábregö-
ur fyrir viðarmyndun á víð og dreif
innan um leirinn, en mjög svo óreglu-
lega og leirinn svo samrunninn viSn-
um, að ókleyft er a'S skilja hann frá.
í sjálfum leirnum er — einkanlega
fyrst eftir aö hann er tekinn úr nám-
unni — nokkurt eildsneyti. Er það
kolaefniö, sem komiS hefur í leir-
inn frá viöarlögunum og gert hann
svartann. Þegar leir þessi hefur leg-
ið lengi undir beru lofti, missir hann
kolaefnið — sem í leirnum er mjög
reikult og verður fljótt loftkent —
og veröur steingrár á litinn. NeSst
í laginu, þar sem viSarefnið hefur
verkaS minst á, er leirinn mósvartur
á lit og í honum ekkert eldsneyti.
Af því að kolalögin eru svo þunn
og liggja svo dreift í leirnum, er
ómögulegt að ná þeim nema því að
eins aS leirinn sje tekinn lika. Má
giska á, að fyrir hvert tonn af kolum
sem brotið er þurfi að brjóta og
rySja burt 5 tonnum af leir að minsta
korti, og sjá allir, aS það hlýtur að
verða dýrt — ofdýrt til þess að það
yrði arðvænlegra að brjóta kol en
taka mó þar sem hann fæst sæmi-
legur. Þá er sá annar örðugleikinn,
að mjög ilt er að ná kolunum frá leirn-
um. Með dynamit-sprengingu vilja
kola- og leir-lögin hanga saman og
sum kolalögin eru sjálf svo leirbland-
in, aö ómögulegt er að vinsa leirinn
úr þeim fyr en þau hafa legið mán-
uðum saman undir beru lofti.
Það má því telja fullreynt, að i
Dufandals-námunni er ekki hægt að
fá leirlaus kol nema meS afarmikl-
um tilkostnaSi. En aS taka úr öllu
laginu leir og kol jöfnum höndum,
er til lítils, því sá blendingur mun
trauSla vera brennanlegur. AS vestan
kom sýnishorn af allri mynduninni
upp til hópa og veröur þaö nú reynt
hjer í bænum. AnnaS og stærsta sýn-
ishornið er að miklu leyti tekið úr
surtarbrandlaginu, sem er efst í mynd-
uninni. Þá voru minni sýnishorn tek-
in úr neðri kolalögunum.“
Kolin á Tjörnesi. Sýnishorn af þeim
var sent hingað suður, og telur Gísli
GuSmundsson gerlafræðingur, sem
rannsóknina framdi, aö þau jafnist
á viS skotsk húskol. Landstjórnin
hefur nú trygt sjer námu þessa meö
samningum, og verkfæri til kolanáms
og brautateinar að sjó væntanlegt
þangað bráðlega. Sprengiefni þegar
útvegað, sem nægja mun fram eftir
sumri. MeS Siguröi Jónssyni ráöherra
fór nú landveg norður maður sá sem
t siiiinn
& mmiiiMmiíi
ymmja 0, Fai’imag'sg. 42.
Köbenhavn 0.
— Katalog tilsendes gratis. —
Umboð fyrir Schannong hefur
Gunhild Thorsteinsson, Suðurgötu 5.
Reykjavík.
Legsteinar
frá hf. Johs. Grönseth & Co. eru
viðurkendir bestir.
Einkaumboð fyrir ísland:
Gunhild Thorsteinsson,
Suðurgötu 5. Reykjavík.
(Á virkum dögum til viötals á af-
greiðslu e.s. Ingólfs).
Aðalfundur
hins íslenska kennarfjel.
verður haldinn miðvikudaginn 27.
júní n. k., kl. 5 e. h. í kennara-
skólahúsinu í Reykjavík.
Fundarefni:
1. Fyrirlestur (að forfallalausu).
2. Laun og ráðning barnakennara.
3. Útgáfa málgagns um kenslumál.
A fundinum fara fram kosning-
ar samkv. 8. gr. fjelagslaganna, og
rædd þau mál, sem upp kunna að
verða borin utan dagskrár, og kenslu-
mál eða uppeldismál varða.
STJÓRNIN.
Úr Rangárvallasýslu.
Jeg undirritaður viðurkenni hjer
með, aS trúlofunin, er birtist i frjetta-
greininni, sem jeg skrifaði úr Rang-
árvallasýslu í ellefta tölublaö Lög-
rjettu 1917, er frá mjer tilhæfulaus
ósannindi.
Staddur í Skálholti 16. apríl 1917.
Guðjón Einarsson.
Rifshalakoti.
Vitundarvottar:
Ólafur Finnsson.
Jón Guðmundsson.
ráöinn er verkstjóri við kolanámiS.
Er það Jónas Þorsteinsson verkstjóri,
sá íslendingur sem mesta reynslu hef-
ur í þesusm efnum; hefur hann verið
i þjónustu námufjelags íslands áður.
Nokkrir menn eru þegar ráðnir til
vinnunnar, en síSan bætt við eftir því
sem þurfa þykir. í Tjörnesnámunni
eru kolalögin fjögur og eitt þeirra
alin aS þykt. Tím.