Lögrétta - 21.08.1918, Blaðsíða 2

144
LÖGRJETTA
LÖGRJETTA kemur úl á hverjum mið-
vikudegi, og auk þess aukablöð við og vit,
minst 60 blöð alls á ári. Verð kr. 7-5° úrg. i
Islandi, erlendis kr. io.oo. Gjalddagi I. júli.
það að skifta þjóðareigninni milli
margra manna með lögum, sem
skipuðu afgjöld alls konar. Og
menn hafa þar um leið notið á-
nægjunnar af því að vera lýðveldi
og eiga þing með alt öðrum á-
hrifum og meiri, en þýska rikis-
þingið. Menn fundu til sin sem
framfaraveldisins ---- þvi meðal
þeirra drotnaði svo nefnt demo-
kratí eða almenningsveldi. í þessu
efnalega ástandi var Frakkland þá
statt, þegar það steypti sjer inn i
styrjöld til þess að vinna aftur El-
sass og Lothringen. En tap þess-
ara landa olli þvi 1912—14 sárum
sviða, enda þótt sárið 1898 — fyr-
ir rjettum tuttugu árum — virt-
ist vera gróið. Sárið var rifið
upp aftur nú, þegar ástandið í El-
sass-Lothringen var orðið ger-
breytt eftir 44 ára útflutning
Frakka þaðan og fransks hugar-
fars, en innflutning pjóðverja og
þýskra skoðana og alveg nýrrar
efnalegrar þróunar. pað, sem
Frakkland gat unnið við stríðið,
ef vel gengi, var of lítið hjá því,
sem það gat tapað — og hefur því
miður þegar að sumu leyti tap-
ið — ef hernaðarheillin yrði því
andstæð.
Stjórnmálaheilbrigði er komin
undir viðurkenningu staðreynd-
anna og hins sanna ástands. En
enginn forustumaður franskra
stjórnmála virðist hafa haft vit á
hinum sanna þjóðarhag'.
Sambandsmálið.
pess er áður getið, að ísfirska
málgagnið „Njörður“ sje á xnóti
sambandsla gasam n i n gn um. En
„Njörður“ syngur einn i þeim tón.
Öll önnur blöð á landinu taka
samningnum vel. Og mótmæli
„Njarðar", þau sem Lögr, hefur
sjeð, eru þannig úr garði gerð, að
engar umræður um málið geta á
þeim bygst, enda hefur enginn enn
fundið köllun lijá sjer til þess að
svara þeirn, eða þörf á þvi, að það
væri gert.
í sumum blöðunum hefur kom-
ið fram metingur urn, hverjum
úrslitin væru einkum að þakka,
og úr einni áttinni kveður það við
hvað eftir annað, að forsætisráð-
heirann eigi engan þátt í þeim.
En þetta eru mjög ómakleg og
ósanngjöm ummæli. Lögr. finnur
enga hvöt tijá sjer til þess að gera
lítið úr framkomu neins af þeim
mönnum, sem að samningunum
unnu.Eneigi þeir i heild þökkskilið
fyrir þau úrslit, sem fengist hafa,
þá á forsætisráðheiTann það ekki
síst, heldur þvcrt á móti: öllum
öðrum fremur. Lögr. veit líka til
þess, að cinn af dönsku nefndar-
mönnunum hafði þau ummæli
hjer, að svo væri.
pað er nú sagt í dönskum blöð-
um, að ríkisþingið muni taka sam-
bandsmálið til meðferðar í septem-
ber, um sama leyti og alþingi.
íslenskur flugmaður. Winnipeg-
blaðið „Voröld“ segir frá því, að
íslenskur maður þaðan úr bænum,
William S. Stephenson,-hafi feng-
ið heiðursmerki fyrir framúrskar-
andi fimleika og hugrekki í flug-
list, og sje hann fyrsti íslending-
urinn, sem það hafi hlotið. Haig
hershöfðingi liafi sjálfur flutt hon-
um heillaóskir við þetta tækifæri.
W. S. St. er 21 árs, fæddur í Winni-
peg, og foreldrar hans heita Vig-
fús og Kristín Stephenson. Hann
fór í herinn í janúar 1916, en særð-
ist næsta sumar og dvaldi eftir það
lengi í Englandi. Gekk svo í flug-
liðið og fór til Frakklands aflur
snemma á þessu ári.
Nýjar bækur:
Schiller: Mærin frá Orleans. Rómantiskur sorgarleikur. Dr. phil.
Alexander Jóhannesson þýddi. Verð óbundin kr. 4,00, í bandi
kr. 5,50.
Guðm. Finnbogason, dr. phll.: Vinnan. Kostar óbundin kr. 3,00.
Murphy: Bðrn, foreldrar og kennarar. Þýtt hefur Jón Þórarins-
son fræðslumálastjóri. Kostar óbundin kr. 3,00
Guðm. Guðmundsson: Ljóð og kvteði. Nýtt safn. Innb. kr. 7,00
og kr. n,oo.
Magnús Jónsson: Marleinn Lúther. Æfisaga. Innbundin kr 6,50,
óbundin kr. 5,00.
Jón Helgason, biskup; Kristnisaga, 3. bindi (lok miðaldanna og sið-
bótartíminn). Obundin kr. 8,00.
Bækurnar fást hjá bóksölum, eða beint frá
Bókaverslun Sigf. Eymundssonar, Reykjavík.
Útsvörin í Reykajvík.
Eftir Svein Jónsson.
II.
Jeg get ekki stilt mig um að
minnast lítið eitt á útsvarsskrána
árið 1918. Að sjálfsögðu nxætti
segja eitthvað líkt um fleiri út-
svarsskrár, en jeg hef í frístund-
unx mínum flokkað skrána yfir
þctta ár niður.
Útsvarsskráin fyrir 1918 er í 93
flokkum. Mjer finst hún eins vel
geta verið — eða hefði átt að vera
— í 54 flokkum, hversu varlega
scnx farið hefði verið. J?að getur
varla verið nein skynsemi í því
að hafa flokkana fleiri en 54. Og
jeg get varla hugsað mjer, þegar
jeg lít yfir flokkana, að niðurjöfn-
unarnefndin hafi haft í huga neina
flokkaröðun, heldur gert þetta —
ef maður mætti svo segja — út
í loftið. Að minsta kosti væii það
nægileg flokkun á fyrsta tugnum
að viðhafa 4, 6, 8 og 10 kr. upp-
hæðir. Væri rjettast að hafa minst
10 kr. Vinnukonur hafa hjer flest-
ar um 300 kr. í kaup um árið,
húsnæði og fæði. Maður, sem hef-
ur 3000 kr. tekjur, hefur venjulega
100 kr. útsvar hjá niðurjöfnunar-
nefnd, og eins og nú er ástatt,
mun láta nærri, að einhleypur
maður nxeð 3000 kr. tekjunx lxafi
sáralítið afgangs öllum árlegum
fi-amfærslukostnaði — líklcga
svipað og vinnukonan, senx áætla
má að xxiiixsta kosti 1000 kr. laun,
þegar reiknað er alt, sem lxún fær
ókeypis í vistinni. — En þó að
maður sleppi nú þessunx 10 kr. og
byggi á þeirri grundvallarreglu
senx virðist koma fram hjá hátt-
virtri niðurjöfnunarnefnd, þá
vei-ða flokkarnir samt ekki nenxa
51 í raun og veru. J?ví tæpast er
hægt að kalla það flokk, þótt
nefndin setji einn íxiann 19 sinn-
um nxeð sjerstakri upphæð, tvo
menn 13 sinnum, þrjá menn 8
sinnum, fjóra menn 8 sinnum,
fimm menn 3 sinnum, sex menn
2 sinnum, sjö menrt 1 sinni og
fimm menn 1 siixni o. s. frv.
J?að ætti að taka upp þá reglu
að hafa útsvarsskrána í flokkum,
en ekki, eins og luin er nú, í staf-
rófsröð. Til dæmis að taka væri
það þægilegt fyrir bankann, sem
lánar mönnunx að miklu leyti með
tilliti til þess, hve hátt útsvar menn
liafa, og væri þá hægra að sjá gildi
mannsins, ef ekki þyrfti annað en
að sjá í hvað flokki hann væri.
Og þá gæti hæglega farið svo, að
þessi eini maður, sem hefur 550
kr., vildi gjarnan hafa 600 kr., til
þess að vera í sama flokki og hafa
sanxa lánstraust og Eggert Claes-
scn eða allir þeir, senx hafa 600
kr. Eða þessir 4, sem hafa 900 kr.,
ætli þeir vildu ekki eins vel borga
1000 kr., og hafa svo sama láns-
traust og Sveinn Björnsson, Sig.
Eggerz ráðherra og aðrir þeir
menn, sem í þeim flokki eru. Sama
er að segja um þann flokk, sem
í er að eins 1 maður, og hefur 375
kr. útsvar. Ætli liann hefði kært,
þótt hann hefði haft 400 kr. og
haft svo sömu aðstöðu og Hannes
Thorsteinsson í íslandsbanka.
Svona mætti halda áfranx tak-
markalaust og jeg hugsa, að 10
eða 20 kr. hækkun á þessum eða
hinum væri ekki illa sjeð, ef hann
hefði þá um leið komist í næsta
flokk fyrir ofan sig, t. d. við síð-
ustu niðurjöfnun.
Nú set jeg hjer flokkaskipun
eins og hún kemur fyrir sjónir í
núverandi niðurjöfnunarskrá 1918
og með því fyrirkomulagi, J>ar út
imdan eins og mjer finst flokkun-
in vera í raun og veru, og svo þar
út frá eins og nxjer finst að hún
ætti að vera. Jeg fer ekki neitt
nánar út í að skýra þá flokkaskip-
un, senx mjer finst að ætti að vera,
því eins og sjcst af þessu, er minsta
gjald 10 kr., og nxundi það lenda
á þciin, senx nú greiða 4, 5, 6,
7, 8 og 10 kr., senx er að mestu
leyti vinnukonur og lausakonur,
og svo á bláfátæku fólki, sem býr
þó, en ætti lielst ekkert að borga
og er eingöngu ekki alveg slept
vegna þess að það mundi þá missa
af kosningarrjetti, enda má seg'ja,
að hver maður sje jafnrjettur eft-
ir, hvort sem hann hefur 10 kr.
meira eða minna að spila úr á ári.
Annar flokkur er 20 ki\, þriðji
flokkur 30 kr. o. s. frv., upp í 100
kr. og svo áfram, eins og sjest á
eftirfarandi
flokkaskiftingu.
Tala gjaldenda með sama út- ‘ svan. Greiða nú í | útsvar (1918) 1 Núverandi flokkaskipun í i raun og veru. j Flokkaskipun eins og mjer | findist að ætti 1 að vera.
865 4.00 4.00
8 5.0°
60 6.00 6.00
4 7.00
156 8.00 8.00
336 10.00 10.00 10.00
157 12.00 12.00
17 14.00
32 15.0°
141 16.00 16.00
34 18.00
452 20.00 20.00 20.00
6 22.00
10 24.00
225 25.00 25.00
2 28.00
234 30.00 30.00 30.00
1 32.00
103 3500 35-°°
1 38.00
92 40.00 40.00 40.00
13 45.00
134 50.00 50.00 50.00
5 55-oo
65 60.00 60.00 60.00
4 65.00
21 70.00 70.00
43 75.00
49 80.00 80.00 80.00
4 85.00
5 90.00
96 100.00 100.00 100.00
2 110.00
11 120.00
11 125.00 T25.00 I25.OO
3 T 30.00
4 140.00
Si 150.00 150.00 150.00
2 IÓO.OO
2 170.00
6 175.00
4 180.00
1 I9O.OO
48 200.00 200.00 200.00
2 220.00
4 225.OO
2 230.OO
22 250.OO 250.00 250.00
2 270.00
2 275.OO
3 280.00
37 300.00 300.00 300.00
1 325.OO
2 330.00
7 350.00
1 375-oo
20 400.00 400.00 400.00
10 450.00 450.00
1 470.00 ^OO.OO
18 500.00 500.00
1 550-00
13 600.00 600.00 600.00
10 700.00 700.00 700.00
14 800.00 800.00 800.00
4 900.00 900.00
16 1000.00 1000.00 1000.00
3 1100.00
5 1200.00 T 200.00 1200.00
3 1400.00
2 1500.00 1500.00 1500.00
5 2000.00 2000.00 2000.00
1 2200.00
3 2500.00 2500.00
3 3000.00 3000.00 3000.00
2 3500.00 3500.00
3 4000.00 4000.00 4000.00
2 5000.00 5000.00 5000.00
1 5500.00 5500 00
1 . 6500.00 6500.00 6000.00
1 7000.00 7000.00 7000.00
1 7500.00 7500.00
1 8000.00 8000.00 8000.00
4 9000.00 9000.00 9000.00
i 10000.00 IOOOO 00 10000.00
2 12000.00 12000.00 T 2000.00
2 15000.00 15000.00 r 5000.00
1 T 8000.00 18000.00 18000.00
1 20000,00 20000.00 20000.00
1 23000.00 23000.00 23000.00
1 28000.00 28000.00 28000.00 31000.00 35000.00
1 - 40000.00 40000.00 40000.00
Að svo mæltu læt jcg uttalað
um þetta mól. Set hjcr þó nokkra
flokka lescndunum til ganxans og
athugunar.
85 kr.
Geir Einarsson s.s. Njörður, Gísli
Björnsson verslm. Grettisg., Guðjón
GuSmundsson snx. Njálsg., Jón Hall-
dórsson trjesm. Skólavst.,
90 kr.
Arinbjörn Sveinbjarnarson bókb.,
Guöm. Kr. Guðmundsson skp. Grg.,
Kristján Pálsson sm. Lvg., Jónatan
Jónsson gullsm. Lvg., Símon Sveins-
son skipstj. Hvg.
100 kr.
Álafoss afgreiSsla, Ari B. Antons-
son verslm., Árni Benediktsson kpm.,
Árni B. Böövarsson útgm., Ásg. G.
Gunnlaugsson kpm. Ránarg., Bergur
Pálsson stýrim. Lindarg., Bjarni
Bjarnason kpnx. Hvg., Bjarni Jóns-
son prestur, Björn Guðmundsson
kpm. Grg., Blöndahl Sigfús fr.kv.stj.
Lækjarg., Bogi Ólafsson gullsm,,
Bram GuSríður Fatabúöin Klapparst.,
BreiSfjörS G. J. blikksm., Briem Egg-
ert frá ViSey, Chouillou versl. Hafn-
arstr., Claessen V. landsfjeh., Dan-
íel Halldórsson kpm., Einar Einars-
son trjesm., Finnbogi Finnbogason
Ránarg., Finnur Finnsson skipstj.,
Finsen Vilhj. ritstj., FreygarSur Þor-
valdsson vjelstj., Georg Ólafsson
cand. polit., Gísli Sveinsson lögfr.,
Grönvold Gustav disp., Guðbrandur
Jónsson ritstj., Guðbrandur Magnús-
son Laufási, Gubm. Hj. kpm. Lauf-
ásv., GuSrn. Ásbjörnsson kpm,, GuSm.
R. Bjarnarson stýrim. Njálsg., GuSm.
GuSmundsson bóndi Njálsg., Guöm.
Hannesson próf., GuSm. Jóhannes-
son stýrim., GuSm. Sigurðsson sm.
Hvg. 94, Guöm. Sveinsson stýrim.
Vesturg., Gunnl. Illugason skipstj.
Skólav.st., Halldór Þorsteinsson lm.
Lindarg. 40, Hannes Magnússon
vjelstj. Nýl.g., Helgi Helgason
verslm. Óðinsg. 2, Hjálmtýr Sig-
urðsson kpm. Bjargi, Hljóðfærahús
Reykjavíkur, Hlíödal Guðmundur
verkfr., Hvanndal J. Ól. kpm. Lind-
arg., Jakobson Jón landsb.safnsv.
Bólstaðarhlíð, Jón Árnason skipstj,
Jón kristjánsson læknir, Jón Þorvalds
cand. phil., Jónbj. Gíslason verkstj.,
Jörgen Þórðarson kpm. Baldursg. 7,
Kjartan Ólafsson rakari, Konráð R.
Konráðsson læknir, Kristinn Axel
lyfsv. Tjarnarg., Kristín Sigurðár-
dóttir kpk., Lauth Oluf klæðskeri,
Leifur Böðvarsson lm. Vesturg., Leif-
ur Th. Þorleifsson Lvg. 25 C., Loftur
Guðmundsson kpm. Smiðjust., Loftur
Sigurðsson trjesfn., Lúðvík A. Einars-
son málari, Mattías Ólafsson ráðun.,
Milner Edv. E. ^látrari, Mýrdal Sig-
urjón sm. Frakkast. 15, Möller Jakob
ritstj., Obenhaupt A. kpm., Ólafson
Gisli J. símstj. Skothúsv., Ólafson
Páll J. tannl., Ólafur Ámundason
kpm., Ólafur D. Daníelsson dr. pliih,
ölafur Ólafsson prestur, Ouse Jens
kpm. Grundarst., Páll Sveinsson
kenn., Pjetur Ingjaldsson skipstj.
Vesturg., Rósenberg A. bryti á Geir,
Rosenkranz Ólafur kenn., Schou Jul.
A. H. kpm., Sigfús Einarsson organh,
Sigríður Björnsdóttir bóksali, Sig-
urður Gunnarsson past. em., Sigurður
Jónsson steinsm. Grg., Sívertsen Sig.
P. prof., Skaftfeld Magnús bílstjóri,
Smjörhúsið í Hafnarstr., Snorri Jöns-
son kpm. Grg., Stefán Jónsson læknir,
Steindór S. Gunnarsson prentsm.stj.,
Stephensen Elin Skálhotsst., Sveinn
Hallgrímsson gjaldk., Thomsen H,
Th. A., Verslun vkm. Dagsbrún Lvg.,
Vikar Guðm. B. klæðskeri, Waage
Jens B. bankabókari., Zoega Margrjet
Skólav.st., Þórður Sveinsson læknir,
Þorgrímur Guðmundsson Lvg. 70,
Þorgrímur Sigurðsson skipstj., Þor-
steinn J. Sigurðsson kpm., Lvg 32 a.
Úr þessuni 3 flokkum vil jeg
gera einn flokk — 100 kr. flokk,
Eins og menn sjá á upptalning-
unni á þessum þrcmur flokkum,
þá eru 4 menn, sem greiða 85 kr.
og' 5 cr greiða 90 kr. Allir þcssir
hefðu þá 100 kr. Ef nú allir þessir
væru bornir sanxan af kunnugum
manni hjer, án þess að niðurjöfn-
unarskrá væri viðhöfð til upplýs-
ingar, ætli það yrði þá ekki erfitt
að tína úr þessa 4 •með 85 kr. og
þá 5 sem gjalda 95 kr. Jeg treysti
mjer að minsta kosti ekki til þess.
En til hins treysli jeg' mjer mjög
vel, að taka nokkra af þeim senx
hafa 100 kr. og jafna þeim við
marga af þeim senx hafa 150 kr.
T. d. að flytja upp í 150 kr. flokk-
inn þá Eggert Briem frá Viðey,
Snorra Jónsson kaupm. Grettis-
götu, Svein Hallgrímsson banka-
gjaldkera, Margrjeti Zoega, Gísla
Sveinsson sýslum., Vilh. Finsen
ritstj. og marga fleiri.
Fornminjar fundnar í jörðu.
Áttunda júnídag 1918 byrjaði
jeg með sonum mínum að grafa
fyrir beitarhústóftum austan til á
svonefndunx „Bæjarstað“, austan
Fagurhólsmýrar í öræfum. pegar
komið var niður rúma hæð mína,
komu fyrir hellur, lagðar senx súð-
hellur á húsi, þar undir var mó-
rauð mold; í henni fann jeg vott
af þunnu beini, er jeg hygg að
hafi verið úr kjálka úr grip, síðan
fann jeg endajaxl, lítið skemdan,
úr hægra efra skolti fullorðinnar
sauðkindar. A öðrum stað komum
við niður á húsvegg, 3% alin frá
grassverði; steinarnir í honum
virtust vera sótugir og því hefur
þar að líkindum vcrið eldhús. Á
öðrunx stað komurn við niður á
grjótvegg, 3 álnir niður frá gras-
sverði. par grófum við niður fyrir
undirstöðu og varhún 5 álnir undir
grassverði.Virlist það vera fjóstóft,
því að neðst var flór hellulagður,
nxeð flórskarni; þar í var vottur af
trjespýtu. Á öðrunx stað komum
við niður á lnisvegg, iy2 alin nið-
ur frá grassverði. par sást móta
fyrir tóftum á grassverðinum.
Tættur þessar voru mjög vel hlaðn-
ar og ekki fallnar, það litið er við
grófum cftir þeini. — Allar voni
tætturnar fullar af hvítum, frenxur
slórgerðum vikri, en hrein mold
alstaðar utan garðs, cn frá gras-
svcrði og niður að veggjabrúnunx
cfri var gráleit, smágerð vikur-
nxold. pykir mjcr injög liklcgt, að
þessar tættur sje frá landnámstíð
og hafi bærinn lagst í eyði í eld-
gosum á 14. öld cða nokkru síðar.
— Við höfum engan tíma til að