Lögrétta

Issue

Lögrétta - 11.09.1918, Page 2

Lögrétta - 11.09.1918, Page 2
LÖGRJETTA "»55 LÖGRJETTA kemur út á hverjum mið- vikudefi, uk þess aukablöt við og vit, minst 60 btöð alls á ári. Vert kr. 7.50 árg. i Ielandi, erlendis kr. 10.00. Gjolddagi I. júli. girni er hernaöartakmark Englend- inga. ÞaS eru ekki viö Þjóöverjar, heldur Englendingar, sem hafa ásælni til yfirdrotnunar aö stjórnmálamark- miöi. En aö heimta þaö af okkur, aö viö stingum höndum í vasa og ger- um ekkert til þess að verjast þessari heimsdrotnunargirni, er ætlar að leggja Evrópu í hlekki, þaö er fjarri öllu lagi. Englendingar eru ekki aö berjast fyrir Elsass-Lothringen, held- ur fyrir eiginhagsmunum sínum. Viö viljum aö eins halda jafnvæginu, láta hvert land um sig hafa frelsi til fram- fara og allar þjóðir jafnan rjett til feröa um höfin. Stofnun þjóöasam- bandi á slíkum grundvelli væri feg- ursti árangur friöarsamninga aö ó- friönum loknum. Landsdowne og Churchill. 1 byrjun 5. ófriöarársins sendi Landsdowne lávarðttr út eitt af brjef- um sínum umAfriöinn, en hann hefur áður, eins og menn rnuna, hvaö eftir annað látiö uppi nokkuö aðrar skoö- anir á ófriöarmálunum, en ríkjandi hafa verið hjá ensku stjóminni. Hann segir m. a.: Við erum nú að byrja 5. ár hins mikla stríös fyrir frelsið. Hernaðarbyrðamar verða meö hverj- um mánuöi þyngri og þyngri, Heldur en aö taka á móti friði meö vansæmd erum við allir reiöubúntr til þess aö berjast til hins ýtrasta. En hver mað- ur 0g hver kona í þessu landi finnur og skilur það böl, sem stríðinu fylgir, cg ætla má aö ekki sje sá nokkur meö- al ráðherranna, er ekki hafi þá skoð- un, að það væri glæpur að halda strið- irtu áfram einn dag eftir að útlit væri íyrir sómasamlegan friö. Hann segir síðan, að ósk um frið sje mjög almenn og útbreidd í óvinalöndunum og að hann sje sannfærður um, að menn þrái þar mjög að fá ýtarlegri skýr- ingar en áöur hafi fram komið á þeim skilyrðum sem Bretár setji, ekki fyrir friði, heldur fyrir byrjandi samning- um, er leitt gætu til friðar. Hann minnist svo á ræðu, er Wilson for- seti hjelt 4. júlí síðastl. og segir, að Lloyd George hafi lýst sig henni fylli- lega samþykkan og sagt, að miðveld- in gætu fengið frið þegar næsta dag með þeim skilmálum, sem forsetinn nefni. En í ræðu forsetans sjeu engar línur dregnar til friðarsamninga. Landsdowne telur það ekki beinlínis nauösynlegt að ná yfirhönd á vígvöll- unum til þess að fá framgent þeirn oskum, sem barist sje fyrir, og vitnar í ummæli eftir Smuths hershöfðingja um þaö mál. Honum virðist svo sem hægt ætti að vera að koma hugsjón- um Wilsons forseta í framkvæmd án þess að barist sje til þrautar. Hann segir, að það þurfi að setja fram skýrt og skiltrerkilega, ekki fullkomna skil- n.'ála um < ,anlega lausn á framtíðar- skipulagi heimsins, heldur skilyrði þau, sem komið geti til mála frá Eng- lands hálfu að forvtgismönnum þess væri falið að halda fram til samkomu- lags. Hann segist ekki beinlitiis halda því fram, að nú þegar sje útlit til samkomulags um aðalatriðin. En margt bendi til þess, að tækifæri bjóð- ist til samkomulags áður langt urn liði. í blaðafregnunum segir, að þetta lirjef hafi lítil áhrif haft í Englandi og litla eftirtekt vakið. Churchili, sem nú er í ráðuneytinu og hefur stjórn hergagnamálanna, svaraði því með brjefi til kjósenda sinni. Hann sagði þar, að stríðið skyldi vinnast, en það væri ekki unnið enn. Þetta tvent yrðu menn að gera sjer ljóst. Þaö hlyti að vera aðalmergur allra umræða um liermálin, sem ekki stjórnuðust af hugleysi eða svikum. Við skulum ekki svikja sjálfa okkur með því að telja ckkur trú um, að nokkuð sje til, sem komið geti í stað sigursins, segir hann. Það merkilegasta og eftirtekt- arverðasta viö ástandið nú er þetta: \'aldið virðist nú vera i höndum ó- vinanna, en það er í raun og veru í okkar höndum. Vilhjálmur keisari drotnar nú yfir fleiri miljónum þegna og þræla en nokkru sinni áður, frá því er strið þetta hófst. En þýsku þióðinni blæðir og hún þjáist af nær- ingarskorti. Hún lifir í áreynslu, sem cr margfalt harðari en þaö, sem menn verða að leggja á sig hjer í Bret- ♦ landi. Þess vegna hlýtur Þýskaland að verða undir, ef við erum nógu þrautseigir. Þýskaland hefur orðið fyrir þremur ' hræðilegum áföllum þetta umliðna ár. Sókn Þjóðverja í Frakklandi hefur verið stöðvuð, við h.öfum reist rönd við kafbátahernað- inum, og amerískur her er nú land- settur i Frakklandi i svo stórum stíl, að það gefur von um, að herafli bandamanna muni verða þar miklu meiri en hinna. Það fjórða er, að bandamenn fá meira og meira yfir- höndina í loftinu. Allur heimurinn er nú á herferð gegn Þýskalandi. Við verðum að eins að þrauka við til þess að sigra. Þetta er sannleikurinn. Að fara nú að semja frið, þegar Þýska- land hefur að ytra áliti sigrað, en er i rauninni að riða til falls, nú, þegar þátttaka Bandarikjanna er nýbyrjuð, cg nú, þegar Rússland er sem aumk- unarlegast statt — það mundi brenni- merkja þjóðflokk okkar svo að hann bæri þess merki kynslóð eftir kyn- slóð. Og þó er það þetta, sem Lands- downe lávarður heldur fast að okkur að við skulum gera, segir Churchill. Hann endar svo með því, að ófrá- víkjanlegt skilyröi fyrir þvi, að stríð- inu hætti, sje fyrst og fremst, að tví- mælalaus sigur náist yfir þýska hern- um á vígvöllunum, og í öðru lagi það, að þýska þjóðin af eigin hvöt og á fullnægjandi hátt hrindi af sjer þvi stjórnarfyrirkomulagi, sem leitt hafi hana út í svo marga hræðilega glæpi. Að öðrum kosti fái hún ekki aðgang að sambandi þjóðanna. Eins og menn sjá á þessu, er það ckki lítið, sem skilur á milli skoðana þessara tveggja merku ensku stjórn- málamanna á ófriðarmálunum.Churc- hill talar.úr flokki þeirra, sem nú hafa ráðin. En ekki er það ólíklegt, að skoðanir Landsdownes eigi fylgi i vændum síðar, ef það sýnir sig, að úrslitasigur sá, sem Churchill væntir eftir, eigi lengra í land en hann virðist ætla. Síðustu frjettir. Símskeytin segja frá sífeldum or- usturh á vesturvígstöðvunum, milli Soissons og Arras. Þjóðverjar fara hægt og hægt undan á þessu <;væði og yfirgefa það land, sem þeir tóku i sókninni síðastl. sumar, en þó vant- ar enn allmikið á að þeir hafi yfir- gefið það alt. t ítalíu hefur einnig verið barist, uppi í fjalllendinu, en án þess að nokkuð hafi skorið þar úr. O r a r. I. Kvöldskuggar. Skuggarnir lengjast, það líður að nótt. L.imbúinn þagnar og alt verður rótt. Útrænan hjalar í hreimblíðum róm — himneska ,söngva‘ - við grátandi blóm. — pökk sje þjer deyjandi dagur. Silkimjúkt, höfgandi húmblæjulín hnígur er síðasti Ijósbjarminn dvín. Sorgþjáð sem fagnandi — dreymandi drótt drjúpir nú höfði að barmi þjer nótt — blessaði friðarins faðmur. — Hugurinn leitandi líður á braut leiðin er opin í framtíðarskaut — þar sem að eldur hins ókomna brann áður var dvalið en nú er sem hann skelfist — hann leitar þess liðrta. II. B œ n. Æskan klökknar þegar harmar þjaka — þegar sorgin hjartað sker. Vorið bjarla viltu við mjer taka? — Vefja mig að barmi þjer? Veittu fróun þeim sem þrá og vaka, það er hjartans bœn frá mjer. Stiltu, lægðu úfið harma hafið hretin öll um andans lönd. Færðu’ oss gull sem enn er geymt og grafið — guði vígt — í óskaströnd. — Yfir landið Ijúfri minning vafið leið mig — drauma hönd. X. Trjesmiðir. Hin mikla borg, sem blasir við, í brögum titluð hjarta lands, með bursta fjöld og fögur rið og flesta liti regnbogans — er mest að þakka þeirri stjett, sem þingar hjer í fjelagshring; sje torg þar skakt og gata grett, þeir gallar skella’ á „verkfræðing“. j Við hagleiks glym og handtök snögg býr höfuðborgin ár og síð, við sagarbrag og hamarshögg, við hefilhvin og axarstríð. Hún býr við gnótt og auðnuefnd með yfirbragðið frítt og sljett, er setur hverja sendinefnd í samningsskapið þýtt og ljett. — Eins gerir stjettin gripi þá, sern glæða drjúgum kærleikann, já, fæstar stúlkur staðist fá þau stig — en það er „kommóðan" Því vissra svanna „hjarta’ og hönd“ vinst höldum best með þeirri gjöf; hún hnýtti ótal hjónabönd, sem hjeldu fram í dauða’ og gröf. En aðrir hafa lært þá list að lappa við þau mæöuskip, er Ránardætur reka’ úr vist sem ræfilflök og lekahrip. Þeir lækna trútt hvern ljóð og hæng, uns líkt þeir skila knerri’ úr vör sem garpur rísi’ af sóttarsæng með sjáldrið hraust og þrótt og fjör. í hverri þraut og glóð og gný mun giftan fylgja þeirri stjett, sem hefur Iag og hug á því að hefla störfin trútt og rjett. Hún þarf ei mas um málstað sinn í myrkraskotum smeyk og bleik, en eignast sæmdar-orðstýrinn með upplitsdjörfum heiðarleik. Jak. Thor. Sæþörungar. Það er kunnugra en frá þurfi að segja, að grasspretta hefur verið mjög ljeleg í sumar víðast hvar á landi hjer. Er því auðsætt, að heyjaforði muni verða litill í haust. Útlitið er iskyggi- lc'gt og sjálísagt er að reyna alt sem mögulegt er til þess, að bústofn bænda verði ekki settur á gaddinn, en minki þó sem minst. Nú er svo kom- ið, að taka verður á því sem til er, og nota margt, sem ekki er litið við i góðu árunum. — Á jeg þar einkum við hina miklu gnægð þörunga við strendur lands vors. Þegar svona stendur á, er almennur fóðurskortur vofir yfir, er sjálfsagt að nota sjer þessi auðæfi hafsins eftir þvi sem hver hefur dug til. Áður hef jeg ritað um þetta efni í Búnaðarrit- inu. Var sú ritgerð sjerprentuð og send í flestar sveitir á landinu. Að þessu sinni skal jeg sjerstaklega benda á, hvernig þörunganna skal aflað og hvernig best er að geyma þá. Þörunga er aflað á tvennan hátt. Annaðhvort eru þeir teknir á vaxtar- staðnum, eða þeir eru teknir úr hrönnum (brúkum). Þegar þörungar eru teknir á vaxtarstaðnum, er lang- best að skera þá um stórstraums- fjöru. Þar sem ströndum hallar lítið og útfiri er mikið má auðveldlega skera þarann efst i þarabeltinu. Einn- ig má taka þarann þótt dýpra sje, en til þess þarf þá kaðal nokkurra faðma langan og króka eða nokkurs- konar öngla. í þjettu þarabelti eru krókarnir ágætt veiðarfæri. Þar sem útfiri er mikið, má taka sölin á þuru um stórstraumsfjöru. Sölvareitirnir eru neðan við þangbeltið. Þaj- sem strendur eru sæbrattar, eins og t. a. m. viða á Austfjörðum, er erfiðara við- fangs að ná i þörungana. Þó má slæða þá upp um stórstraumsfjöru, en sölvatekja í stórum stíl er erfið, þar sem aðdjúpt er. Þá er hin aðferðin, sem öllum er tamast að viðhafa, að taka þörung- ana úr hrönnunum (brúkunum), Ef menn vilja þá aðferðina, þá er ekki um annað að gera en að taka það, sem öldur hafsins bera á land. Þó ber þess að gæta, að hollara er fyrir skepn- urnar að taka úr hrönrtum i kletta- fjöru eða stórgrýttri fjöru, en að taka úr sandorpnum hrönnum. Þá hef jeg bent á þessar tvær að- ferðir til þess að ná í þörungana, er þá eftir að tala um verkunina. Er um á Kvammstanga Námstími: Frá 1. nóv. til 1. apr., en einstakir nemendur fá þó að vera styttri tíma, ef sjerstalega stendur á fyrir þeim. ' Inntökuskilyrði: Að hafa lært það, sem fræðslulögin áskilja til fullnaðarprófs, að hafa engan næmai. sjúkdóm, og að hafa óspilt siðferði. Inntöku í skólann fá bæði piltar og stúlkur, alstaöar að, og er starfsvið hans eigi bundið við Húnavátnsssýslu. Áætlaður kostnaður fyrir pilta: Heimavist 320 kr., skólagjald 25 kr., bækur 25 kr., eða samtals 370 kr., og ca. 80 kr. minna fyrir stúlk- ur, en auk þessa ferðakostnaður og vásapeningar. Námsgreinar: Islenska, reikningur, náttúrufræði, i e i k f i m i, s ö n g u r, hannyrBir, saga, landafræði, skrift, danska, enska; en enginn er bundinn við að taka þátt í öllu sem kent er. A t h.: Prófdómarar og aðrir, sem hafa kvnt sér kensltt skólans, hafa ávalt gefið honum b e s t a vitnisburð. Nánari upplýsingar um það og annað, er að skól- anum lýtur gefur undirritaður og tekur við umsóknum. Hvammstanga, 1. sept. 1918. Ásgeir Mag’iiiisson. HF. DVERGUR trjesmiðaverksmidja og timburverslun Hainarfjarðar. Flygenring & Co. Hafnarfirði. Sími 5. heftir nú lil sölu nýkomið sænskt timbur af öllum algengum stæríS- um, þar á meðal mikið af bátavið. — Enn fremur hurðir, glugga, lista alls konar og aðra smíðisgripi. Tímaritið „IÐUNN“ 4. árg., 1. og 2. hefti, fjölbreytt og skemtileg að vanda, kemur út um mán- aðamótin og verður þá þegar send út um land. Verð árg. kr. 4.50. Ú t g e f. tvent að ræða eins og við heyverkun, ’ sem sje: að þurka og súrsa. Best er að þurka þörungana fyrir kýr. Ef þörungar eru teknir nýir er ágætt að þeir rigni eða sje þvegnir, og síðan þurkaðir á einhverjum góðum þurk- velli. Þegar þeir eru þurrir orðnir eru þeir geymdir eins og hvert annað þurt hey. Sje þarinn stórvaxinn eins og t. a. m. Maríukjarni og Beitisþari, er best að brytja hann nokkuð smátt áður en gefið er. Þurkaða þörunga á að afvatna áður en gefið er og hella niður vatninu sem þeir hafa legið í. Þá er súrsun þörunga ágæt verkunar- aðferð. Daníel Jónsson bóndi á Eiði á Langanesi viðhafði fyrstur manna þessa aðferð, og er það mesta furða, hve fáir af nábúum hans hafa tekið það eftir honum. Ásgeir i Knarar- nesi hefur tekið aðferðina upp að dæmi Daníels. Bæði Daníel og Ásgeir hrósa súrþaranum mjög og segja hann sje afar-gott fóður, einkum fyr- ir sauðfje. Á Eyrarbakka hafa menn og viðhaft súrsun. Gryfjurnar hjá Daníel á Eiði eru nú 6x6x4 álnir. Þær geta auðvitað verið dýpri, alt eftir því, hvernig hagar til. Daníel hefur grafið gryfjurnar í malarkamb- iun og hlaðið þær innan með streng og fylt þær úr hrönnum og borið svo larg ofan á. — Súrsun þörunga verð- ;iir eflaust algeng hjer á landi er síundir líða. Verkaður þari er að allra dómi hollari en nýr þari og ættu menn því að afla sjer forða af verkuðum þara. En sjeu menn neyddir til að gefa nýjan þara, þá er um að gera að hreinsa hann sem best og afvatna. Jeg hef áður (í Búnaðarritinu) tekið fram, að af sæþörungum eru sölin best til fóðurs, þar næst beltisþari, þá kemur maríukjarni (murukjarni fyr- ir norðan), Þangtegundirnar, sem al- staðar er nóg af, eru lakari og þær á ekki að taka, ef menn geta náð i góðu legundirnar. — Þar sem sölvafjörurnar eru mikl- ar, væri hyggilegt að taka sem mest af sölvum og þurka. Nægur markaður rnundi fást í nærsveitum, þótt tneira væri tekið en menn þyrftu sjálfir á að halda. Þá væri og hyggilegt aö súrsa þang í þó nokkuð stórum stíl þar sem miklar hausthrannir berast á land. Algengt er í sumum sveitum að menn láta sauðfje að mestu leyti lifa á fjörubeit. Gengur fjeð þá í hrönn- um fyrri part vetrar, en í bitfjöru seinni partinn, en víða er bitfjaran af skornum skamti síðari hluta vetrar og oft og tíðum getur alveg tekið fyrir Iiana. Þar sem svo hagar til er alveg sjálfsagt að súrsa svo mikið að haust- inu, að nóg sje, þótt taki fyrir fjöru. Að minsta kosti ætti að vera nóg af súrþara siðari hluta vetrar þegar hrannar nýtur ekki lengur, Þess ut- ar, er súrsaður þari — og gamlar hrannir (brúkir) — hollari en nýr. Helgi Jónsson. Alþiugi. Sambandsmálið. Þingsetningardaginn voru fullveld- isnefndir þær, er kosnar voru á síð- asta þingi, endurkosnar að öðru leyfi en því, að Einar Arnórsson var kos- inn í nefndina í stað Þórarins Jóns- sonar, er ekki kom til þings. Var nefndin öll, nema Magnús Torfason, a einu máli um að samþykkja sam- bandslagafrv. óbreytt og samdi hún langt og ítarlegt nefnclarálit. í neðri ’ deild urðu allmiklar umræður um málið. Ben. Sveinsson mælti á móti frumvarpinu og flutti margar breyt- ingatillögur við það. Voru þær allar feldar með ölluin atkvæðum gegn hans og frv. samþykt í neðrideild með 24 atkv. gegn 1 (Ben. Sv.). Urðu einkum snarpar orðahnippingar milli l>eirra Ben. Sv. og Bjarna frá Vogi. —;.í efrideild mælti Magnús Torfason á móti frv., en Jóh. Jóhannesson hafði orð þar fyrir fullveldisnefnd- inni nieð frv. Var þaö samþykt með 13 atkv. gegn 1 (M. Torf.) og af- greiddi efrideild það í fyrradag sem lög frá alþingi. Var frv. þannig sam- þykt óbreytt af þinginu með 37 atkv. gegn 2, en einn þingmaður, sem með þvi greiddi atkv. í sumar, Þór. Jóns- son, er.nú fjarverandi,

x

Lögrétta

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lögrétta
https://timarit.is/publication/196

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.