Lögrétta - 08.04.1920, Page 3

LÖGRJETTA
3
fer frá Kristjaniu 15. maí og frá Bergen 19. mai
á leid til Reykjavíkur.
Nic. Bjarnason.
inn frá. Hann á ekki nema 2 egg, en
kemur sjaldan fram nema einum
unga, En honum er líka mjög ant um
þennan eina unga sinn. Vatnamaöur
tinn hefur sagt mjer, aö einu sinni
hafi þeir fengiö himbrimaunga á lóö-
ina. Hann hafði stungiö sjer til aö
leita aö æti, en varaöist ekki tálbeit-
una. Alla dagana á eftir, sem þeir
voru þar inn frá, sáu þeir ungamóö-
vrina á sveimi um sama blettinn, þar
sem hún misti ungann sinn og var
oöru hvoru að stinga sjer til aö leita
aö honum. Og nú heyrðist hún aldrei
syngja. Hún var hljóö og döpur og
liarmaöi missirinn. Ólíklegt er, aö
nokkur maötir hafi ánægju af því aö
drepa jafn fágætan og fallegan fugl,
sem himbriminn er; ætti slíkt alls
ckki aö tíökast.
(Niöurl.).
Jón Blöndal iæknir.
Felast sjónum feígðarhyljir,
fvr en varir kann aö rökkva.
Alla hrekja æfibyljir
ofan í djúpiö grafar dökkva.
Æfin skjótt sem elfa líður
út í kaldan dauöa sjáinn.
Margur hraustur bana bíður.
Blöndal læknir er nú dáinn.
Ilans mun margur sjúkur sakna
sárt, aö hans ei nýtur lengur;
mörgum hrygö í huga vakna,
horfinri er þar góður drengur.
Blöndal var í mörgu mætur,
minning hans á geisla bjarta.
Oft hann rjeöi böli bætur,
breysk var lund, en gott var hjarta.
S. J.
Deilurnar f Danmörku.
Ný stjórn enn mynduð og sættir
komnar á.
Símfregnir hingað frá Khöfn síð-
astl. viku hafa nær eingöngu veriö
um deilurnar í Danmörku. Sem betur
fer, virðist alt vera' jafnað nú. Víst
má telja, aö Flensborgarmálið hafi
valdið upptökum að deilunum. Mun
Dönum hafa staöið til boöa hjá
bandamönnum, að fá Flensborg, og
konungur þá viljaö, að þjóðin væri
spurð, þ. e. kosningar látnar fram
fara, en Zahle engan þátt viljaö eiga
þar í. Hefur þá konungur, samkvæmt
rjetti þeím, sem honum er áskilinn
í grundvallarlögunum, vikiö stjórn-
inni frá og tekið nýja. Urn þetta segir
í tilkynningu, sem sendiherra Dana
hjer sendi ísl. blöðunum I. þ. m., að
Liöð vinstrimannaog íhaldsmanna láti
vel yfir frávikningu Zahleráðaneytis-
ins og haldi fram stjórnskipulegum
rjetti konungs til að víkja því frá og
skipa starfsráðaneyti, sem rofið geti
þingiö og látið nýjar kosningar fram
fara, en síðar muni konungur skipa
nýtt ráðaneyti í samræmi við hið ný-
kosna þing. Blöö Zahleflokksins telji
þetta brot á þingræðisreglum þeim,
sem fylgt hafi verið í Danmörku.
Jafnaöarmenn telji þaö stjórnlaga-
brot.
Á ráöstefnunx verkmannafjelaganna
var svo tekin ákvöröun um, aö alls-
herjarverkfall skyldi hafið þriöjud.
6. þ .m., ef ekki verði: í fyrsta lagi
uppfyltar allar sjerkröfur verka-
manna, í öðru lagi kvatt saman ríkis-
þingiö hiö bráöasta og í þriðja lagi
gefnar upp sakir þeirn „syndikalist-
um“, sem enn eru í varðhaldi.
Fregnir frá 31. f. m. sögðu æsirig-
ar miklar í Khöfn. Hervörður var
þá sagöur um Amalíuborg, en funda-
höld á stræturri og gatnamótum og
inótmæli samþykt. Verkfall var svo
hafið í sumum atvinnugreinum, þar
á meðal af prenturum, og konru ekki
út önnur blöð en blöð jafnaöarmanna
°g frjettabláð frá „Politiken“.
Fregn frá 2. þ. m. sagði svo frá, aö
samningaumleitanir væru byrjaðar af
Liebéstjórninni við mótstöðuflokk-
í>na’ bl þess að afstýra allsherjar-
verkfalli. Einnig skarst þá bæjar-
stjórn Khafnar í leikinn, fór á fund
konungs. og krafðist, að óhlutdrægt
ráöaneyti yrði sett á fót og ríkisþing-
’ð kvatt saman þegar á mánudag (5.
þ. m.) og þá reynt aö stöðva alls-
Iterjarverkfallið. Þetta var sagt í sím-
fregn frá 3. þ. m 0g jafnframt, að
10 þúsundir manna söfnuöust saman
fvrir framan Amalíuborg undir blakt-
andi uppreisnarfánum og ræðumenn
frá jafnaðarmönnum og syndikalist-
tim hjeldu þar æsingarræður yfir
múgnum. Siðar kom fregn um, að
heílirigning hefði tvístrað mannfjöld-
anum.
KonungUr lofaði bæjarstjóminni,
að kröfur hennar skyldu teknar til
íhugunar, en Liebe forsætisráðherra
haföi ekki viljað sinna þeim í fyrstu.
Hann kvaðst og ekkí víkja fyrir van-
traustsyfirlýsingu í Fólksþinginu,
þótt þáð kæmi saman (þ. e. þvi þingi,
sem hanri átti að rjúfa). Hjet þó, að
kalla þingið saman, ef allsherjarverk-
fall yrði afturkallað. Konungur kall-
aði þá foringja stjórnmálaflokkanna
á ráðstefnu og var sú ráðstefna hald-
in á Amalíuborg morguninn 4. þ. m.,
frá kl. 9—iy2i Var forsætisráðherra
þar, ásamt konungi, og á þeirri ráð-
stefnu náðist samkomulag. Skyldi
allsherjarverkfallið stöövað, og eins
vinnubann, sem verkveitendafjelagið
hafði ákveðið 9. þ. m., eftir nánara
samkomulagi hlutaðeigenda. Þing
skyldi kvatt saman svo fljótt sem unt
væri, það skyldi afgreiða kosninga-
lög þau, sem fyrir lágu, og kosningar
siöan fara fram 22. þ. m. Liebestjórn-
in skyldi fara, en konungur fela Friis,
forstöðumanni ríkisstofnunar þeirr-
ar, sem sjer um fje ómyndugra, að
mynda nýtt ráðaneyti til bráðabirgða.
og lofuöu allir flokkar aö eigfa sam-
vinnu við það um lausn málanna.
5. þ. m. kom svo fregn um, aö
nýja ráðaneytið væri svo skipað:
Friis forsætisráðherra og hervarna-
ráðherra, Scavenius skrifstofustjóri
utanríkisráðherra, Sonne landbúnað-
arráöherra, Schröder sljrifstofustjóri
dómsmálaráðherra, Koefoed yfirtoll-
vörður fjármálaráðherra, Jensen
i orgmeistari í Khöfn mannvirkjaráð-
herra og Ammentorp amtmaður
kirkju- og kenslumálaráðherra.
Þaö var svo sagt í nýrri fregn, að
öllum kröfum verkmannafjelaganna
hefði verið fullnægt.
Þingið var kvatt saman 6. þ. m.
í fregn frá 5. þ. m. var sagt, að
allmikið hefði kveðið að götu-óspekt-
um í Khöfn. Margar búðir hefðu ver-
ið brotnar og rændar meö öllu.
Löur.
Ertu þar lóa?
— Úti urn móa
enn er hjer svellað,
freðið og kalt.
Þú ert að kvaka,
komin til baka,
kveðju frá vori.
— En svona’ er hjer alt!
Dreymdi þig móinn
döggvotan, gróinn,
í dúrunum suður
á hlýjari strönd?
Sjerð eftir þrautir
svellaðar brautir.
— Svo reynast fleirum
vonanna lönd.
Þreytta af sjónum
svanga í mónum
sárt er að vita þig,
líkna þjer ei.
Valt er að vona.
Viðtökur svona!
Fyrirgef, fugl minn,
fæðingar-ey.
Einstöku kvaka,
aðrar á klaka
fjötraðar liggja,
fallnar úr hor.
Vængþreyttum skara
vont er að hjara
nauðir og þrautir.
Nær kemur vor?
Skyldi þinn hróður,
skapari góður,
sképnan nú róma?
Þetta er synd:
Leikur, að ala
lífið til kvala?
— Eða er náttúra,
almóðir, blind?
Senn þiðna lautir.
Sól skín um brautir.
Gleymast þá þrautir,
gaddur og hríð.
Alt fer að gróa.
Aftur í móa
lofa mun lóa
lífið og tíð.
Þ. G.
Ný bók.
Ferð til Alpafjalla heitir bók ein,
sem komin er út á kostnað Guðm.
Gamalíelssonar, prentuð í Rvík.
Höfundur bókarinnar er > Árni
meistari Þorvaldsson. Bókin kom út
seint á árinu sem leið. Hún er þess
verð að hún sje keypt og lesin. Hún
er ferðasaga frá Þýskalandi, Austur-
rtki, með lýsingu af Tíról. Margir
íslendingar eru.fæddir og uppaldir í
tögrum fjalldölum eins og höfundur
bókarinnar. Og mörgum þeiri-a fylgir
ferðalöngunin, þótt atvik og ástæð-
ur b^nni þeim langferðir. En nú er
tækifæri að fylgjast með Árna í anda
og sjá og skoða ýmislegt á leið hans.
Og Árni er alúðlegur fjelagi, athug-
ull og skemtinri. En hann fer ham-
förum. Hann bregður sjer með les-
andann suður til Kaupmannahafnar
og þaðan til Stettin, höfuðborgarinn-
ar í Pommerri, Vindlandi hinu forna.
Þá kemur hann til Berlínar í „fólks-
síraumshringiöu miljónaborgarinn-
ar“. Heldur hann þá til Dresden, höf-
uðborgar Saxlands. Siglir hann svo
upp Elben og kemur til Wehlen, en
Wehlen er bær með 1600 íbúum. Það-
an gengur hann og hvílir sig og fær
hressingu á Rínarvengi. Og þaðan
sjer hann smámeyjar í hvítum kjól-
um og heyrir söng þeirra. Þá bregð-
ur hann sjer til Leipzig, en hún er
stórmerk borg eins og flestir vita
Árni hittir Skúla vin sinn í Leipzig.
Drekka þeir Rínarvín í kjallaranunx
fræga og horfa á mynd s'káldkon-
ungsins. Nú er tækifæri til.að fylgjast
með fjelögunum til Alpafjallanna.
Og þegar lestiri loks nálgast bláfjöll-
iii, tekur stássnxeyjan þýska að tala
annarlegum tungum. Margt er að sjá
í Tíról. „Selstúlkurnar Thiersee hafa
crð fyrir að vera einhverjar þær
fvíðustu í öllu Tíról, og er þá mikið
sagt.“ Alstaðar hefur lesandinn gam-
an af að fylgjast með Árna, hvort
heldur er, ]>ar sem hanri fer um bratt-
le.ndi, þar sem sláttumennirnir binda
sig, til þess að hrapa ekki, eða hann
bregður sjer inn í skrauthýsi tíginna
marina í Múnchen, þar sem skollinn
hleypur í Skúla! En leitt var það, aíí
Arni skyldi ekki bíða þess að opnað
yrði hjá háskólakennaranum.
Ekki er síður gaman að fylgja fje-
lögunum, þegar þeir fara um yndis-
legt skóglendi og blómbrekkur .í
grend við selin í Alpafjöllurium og
hitta „Vanadísir“ eða „Freyjur“.
Eina hittu þeir, sem af öðrum bar,
og hafði Árni ekki sjeð „jafn fríða
og tígulega mey‘‘ síðan hann var í
íör með Ástu. — Á svo hátíðlegum
stundum verður Árna ljóð af munni,
því að hann er skáldmæltur.
Hann kvað þetta um eina „fjall-
anna drotningu“:
Tíróls besta skrúða skrýdd
skartaði degi ljósum
Fórarlbergsins Freyja prýdd
fögrum Alparósum.
Bókin er 116 blaðsíður. Á kápunni
er mynd eftir Ríkarð og sómir sjer
vel.
Hallgr. Jónsson.
Frjettir.
Tíðin. Mjög góð hláka kom 30. f.
t). og hjelst alla páskavikuna og
I áskadag. Mun jörð þá hafa komið
upp nieira og minna um alt land. En
a 2. í páskum kom norðanveður
skarpt með frosti og lxefur það hald-
ist síðan. Á Vestfjörðunx og í Norð-
urlandi fylgdi því hríð.
Ársrit garðyrkjufjelagsins er ný-
komið út, og flytur grein um kar-
töflur, eftir H. Thorsteinsson banka-
stjóra og aðra um vermireiti, eftir
Einar Helgason.
Ág. H. Bjarnason prófessor hefur
beðið Lögr. fyrir: Svör við fyrir-
spurnum, og koma þau í næsta tbl.
Druknun. Nýlega tók mann út af
botnvörpuskipinu „Jóni forseta“ og
druknaði hann, Kristján Ólafsson að
nafixi, ættaður af Vestfjörðum, en bú-
settur hjer í bæ og nýlega kvæntur.
Þórólfur heitir nýr botnvöfpungur,
sem Kveldúlfsfjelagið hefur nýlega
fengið frá Englandi.
Eyjafjarðarsýsla. Um hana sækja
þessir: Sig. Eggerz fyrv. ráðherra,
Ari Arnalds bæjarfógeti á Seyðisfirði,
Steingr. Jónsson sýslumaður, Marínó
Hafstein fyrv. sýslumaður, Júl. Hav-
steen, Sig. Siguvðsson frá Vigur og
Jón Sigtryggsson.
Bátur fórst síðastl. mánudag á leið
lijeðan suður í Voga og druknuðu þar
tveir memx, Bjanxi Guðbjarnason og
Guðbjarni Bjarnason, frændur, senx
báðir áttu heima hjer í bænum.
Sigrún á Sunnuhvoli, saga Björn-
sons, hefur nú verið tekin á kvik-
mynd eftir fyrirsögn Björns sonar
hans, og verður ef til vill sýnd hjer
aður eri langt uin líður.
Til Ungverjalands hafa verið send-
ar hjeðan þrjár fatasendingar til fá-
tæklinga, og'gekst yfirhjúkrunarkon-
arkonan í Laugarnesi, frk. Kjær fyrir
því og samskotum til þess.
Dansk-ísíenska fjelagið. Það hjelt
4. ársfund sinn 30. febr. síðastl. í Ár-
ósuixx á Jótlandi. í sambandi við hann
kom út blað, sem fjelagsmenn fá og
heitir „Budbringer til Medlemmerne
af Dansk-islandsk Samfund" Nr. 1.
í því er skýrsla urn starfsemi fjelags-
ins á síðastl. ári; grein um Danmerk-
urför Jóns biskups Helgasonar; út-
dráttur úr bi-jefi frá ungunx, dönskum
landbúnaðarmanni, Jens Peter Jen-
sen, sem dvalið hefur hjer á landi
síðastl. sumar og lætur nxjög vel yf-
xv; grein um söng innan fjelagsins,
eftir frú Astrid Stampe Feddersen;
gvein unx skifti á ungum stúlkum,
senx nánara er sagt frá á öðrum stað,
og um styrk handa dönskum kenn-
urum og kenslukonum til íslands-
ferðar næsta sunxar; ávarp og hvatn-
ing til fjelagsmanna; tvö kvæðí, ort
til fjelagsins, annað eftir Kai Hoff-
mann, Danmörk og ísland, en hitt
eftir Gunnar Gunnarsson, ísland til
Suður-Jótlands. Á ársfundinum var,
?uk þess sem skýrslur voru gefnar
um starfsemi fjelagsins, skernt nxeð
neðuhöldum, upplestri og söng. For-
maðurinri, Arne Möller prestur, bauð
menn velkonxna, Olaf Hansen skáld
li.s upp kvæði, Áge Meyer Benedikt-
sen flutti fyrirlestur, íslensk kvæði
voru lesin upp og íslenskir söngvar
sungnir af yfirkennarafrú Hallager.
Danskar og íslenskar ungar stúlk-
ur. Dansk-íslenska fjelagið hefur
tengið ,þá ágætu hugmynd, að bjóða
milligöngu sma .til þess að dönsk og
íslenslc heimili skiftist á um að senda
urigar stúlkur hver til annara. Er það
hugsað á þann hátt, að fyrir vetrar-
dvöl íslenskra stúlkna í Danmörk
lcomi sumardvöl danskra stúlkna hjer
á landi. Eiga þau heimili, senx vilja
uota sjer þetta, að snúa sjer til skrif-
stofu fjelagsins, Nyhavn 22, Khöfn.
Ef til vill annast fjelagið unx ein-
lxvern styrk til ferðanna, sje þess
þörf. — Þetta er svo góð hugmyrid,
að tilboðið ætti að verða nxikið notað.
Tveir menn drukna. Það slys vildi
til á Eýrarbakka í fyrradag, að þar
druknuðu í lendingu tveir menn,
Pjetur Hannesson frá Blómsturvöll-
um og Oddur Snorrasoxx frá Sölku-
tóft. Þriðji maðurinn, Jóhann Bjarna-
son, bjargaðist á sundi.
Símslit hafa orðið til og frá unx
land nú í norðanveðrinu.
Inflúensan er enn til og frá hjer i
bænum, en hvergi nxögnuð. En á „ls-
landi“, sem hingað kom á laugardag-
1 inn var, voru margir veikir. Hefur
skipið verið í sóttkví síðan, en sjúk-
lingarnir úr því voru fluttir á sótt-
varnarhúsið. Hafði veikin borist í
skipið með mönnum, senx komu í það
í Englandi, og er talin verri en sú
veiki, sem hjer hefur gengið.
Skipaferðir. „ísland“ kom 3. þ. m.
írá Khöfn og Englandi. — „Nidarós‘‘
kom 6. þ. m. frá Khöfn. — „Ster-
ling“ er á leið hingað frá Austfjörð-
i*m. — „Mjölnir“ kom 1. þ. m. með
kolafarm frá Englandi.
Söngskemtun hjelt Jónas Tómas-
son frá ísafirði hjer á mánud.kvöld
og þriðjud.kvöld. Hefur hann æft
hjer stóran flokk manna, karla og
kxienna, og haft mikið fyrir, því þeg-
ar hann var nýlega byrjaður, kom
mflúensusýkin og samkomur voru
bannaðar. Öll lögin, sem sungin voru,
cru eftir sjálfan hann, og áður ó-
kunn hjer, flest við kvæði eftir Guðm.
sál. Guðmundsson, er J. T. kyntist á
Isáfirði, og eru þar á nxeðal nxörg
lög við kvæði úr „Strengleikum“, sem
flest eða öll eru nxjög vel löguð fyrir
söng, eins og kunnugt er. Mun nánar
verða minst á lögin og ^önginn síðar
hier'í blaðinu.
Dáin er nýlega á sjúkrahúsi hjer
í bænum frk. Margrjet Kristjáns-
dóttir frá Kárastöðum í Þingvalla-
sveit, eftir löngveikindi.
Prestaköll. Hvammsprestakall í
Dölurn var 17. þ. m. veitt sjera Ás-
geiri Ásgeirssyni í Stykkishólmi. —
Helgafellsprestakall á Snæfellsnesi,
sem hann fer frá, er auglýst laust,
og veitist frá fardögum þ. á. Um-
sóknarfrestur til 1. maí. Heimatekj-
ur eru 698 kr. Húsbyggingalán er
áhvílandi, sem afborgist með 156 kr.
á ári.
Úr Jökulfjörðum er skrifað: Árið
senx leið, nxátti heita eingott ár. Að
vísu voru skepnuhöld fremur slæm
víða, heyin sinumikil og töður víða
alls engar. Fóðurbætir var notaður
allmikilll, en hann reyndist misjafn-
iega, enda menn óvanir að nota hann
að nokkru ráði. Sumarið mátti heita
meðalsumar hvað snerti grasvöxt og
nýtingu — og haustið einmuna gott;
er því alt útlit fyrir sænxilegar hey-
birgðir, énda eigunx við hauk í horni
þar sem sóknarpresturinn okkar er,
bæði í því efni og öðru; var það lán
mikið fyrir sveitina að hann kom
hingað og er stórnxikið hvað hann
hefur framkvæmt á ekki lengri tíma.
Er til manria að hverfa þar sem þau
eru Staðarhjón — heinxilið einstakt
gestrisnis heimili og æfinlega hjálp
íljótt og vel i tje látin. — Á liðna
árinu gengust þau fyrir um 1000 kr.
samskotum til tveggja sjúkra og bág-
staddra kvenna, og veit jeg að þess-
ar konur, eins og fleiri í söfnuðinum,
biðja guð að larina góðvild þeirra og
þakka hinum mörgu, senx voru með
í sanxtökum þessum. Er gott að eiga
slíkac manneskjur í sveit. — Sjávar-
afli hefur verið óvenjulegur liðna ár-
ið, nxá svo heita að fjörðurnar hafi
verið fullar fiskjar; gæti jeg trúað,að
ovíða á landinu hafi aflast‘tiltölulega
jafn mikið og hjer í haust, en gæftir
voru líka mjög góðar, og haldi
slikum afla áfram hjer, sem vel getur
orðið, um nokkurn tíma, má búast
víð að hagur sveitarinnar batni stór-
um. Það virðast og ýmsir vera farn-
ir að koma auga á það, hvað aðstaða
er hjer. góð til síldveiða; hef jeg
beyrt, að ýmsir síldveiðamenn muni
vera búnir að ti-yggja sjer 5 eða 6
staði hjer, til þess að leggja upp síld
cg verka hana, næsta sumar.
Af þessum ástæðum er það líklega
meðfram, að jarðir hækka hjer af-
skaplega í vei-ði. Veit jeg unx eiria
kirkjujörð, er seld var hjer fvrir
nokkrum árum á 200 krónur, en nú
fyrir nokkrum döguni var hún seld
innanhreppsnxanni fyrir 2000 krónur.
Einar Bæringsson.
Dynjanda.