Lögrétta


Lögrétta - 02.06.1920, Blaðsíða 2

Lögrétta - 02.06.1920, Blaðsíða 2
 LS©RJlTTfl LÖGRJETTA kemur út á hverjuni mið- wkudegi, og auk þess aukablöð við og við, Terð io kr. árg. á Islandi, erlendis 12 kr. 50 au. Gjalddagi 1. júlí. guð. — Þegar sálin „í þögulu al- gleymi fagnar“ og kemst í svo mikiö samræmi viS náttúruna, aS hún finn- ur að hún er „liöur í festi lífs — í ætt viS grös og orma“ — og þorir aö gefa allan persónuleika sinn og „óttalaust hverfa í mikla hafið,“ þá hefur hún stigiS „fyrsta sporiS inn aS heimsins hjarta.“ Ýmist sjer skáldið guS undir blæju eínisins úti í náttúrunni, eða .... „ó- iijúpuö ásýndin ljómar, er inst þaö Iitur í eigin sál.“ Þessi dreymandi þagnarþrá í Kaldavermslum bendir á, aö höfund- urinn hefur orSiS snortinn af hinum undarlegu, ljúfu, austrænu morgun- geislum frá landi vöggu vorrar. Hinar síöustu 20 bls. í þókinni — ' „Ljóð í sundurlausum oröum“ — benda og á þaö. Minna helst á skáld- ið Rabindranath Tagore. Ef þar væri meira af kitlandi barnslegri fyndni innan um alvöruna, þá væru þeir mjög líkir. Víöa eru Kaldavermsl ísaumuð glitrandi skáldmáli, eins og t. d. — valið af handahófi — á bs. 125: „1 lautum titrar lækja silfurkliður sem ljósi hefði á grænar öldur skeflt.“ í fyrsta kvæðinu: „Kvöldbornar dulþrár syngja í sál.“ Jeg verð líka að taka þessa vísu á þ’s. 45: „Himininn, fagur sem fyrirheit, fangið við sál minni breiðir, laðar á sólbjarmans leiðir. t hjarta míns insta og helgasta reit er barmafull veröld af vonum.“ Víg Höskulds á bls. 162 og Helgi Harðbeinsson á bls. 143, þykja mjer ekki nógu þróttmikil kvæði í sam- ræmi við efnið. — Sá þarf líka að hafa krafta í kögglum, sem slær sig til riddara á fornsögum okkar — eða biblíunni! —• Gleði- og ástavisur íinnast allvíða í bókinni. Jeg vildi einungis benda á þessa bók, því hún er falleg jafnt að inni- haldi sem ytra útliti. Þessi fáu ein- tök —• að eins 500 — seljast sjálfsagft fijótt. Og mun þá kennske bregða fyrir fleiri myndum í þessum lindum? í sparðatíning fór jeg ekki —• og fann því engi. — Það gera sjálfsagt mjer hæfari menn. S. Slindur, -- bdklæs kf. Einn af vinum mínum misti nýlega sjónina; honum þótti vænna um bæk- ur en flest annað, og mjer þótti það sárar en hjer verður sagt, að hugsa um hann þreifa á góðum bókum, en geta ekki lesið þær. Þá kom mjer í hug, að jeg hafði einu sinni hitt gamlan mann blindan í Edinborg, sem las upphátt í ritn- ingunni, prentaðri með blindra’ manna letri. Spurðist jeg þá fyrir, bæði í Danmörku, Englandi, Þýskalandi og Ameríku, og með góðra, þarlendra manna aðstoð, býst jeg við að geta útvegað framvegis stafrof fyrir blinda eftir öðru hvoru þeirra tveggja kerfa, sem nú eru oftast notuð með stór- þjóðunum — annað kent við L. Braille (punktaletur), hitt við dr. Moon (stafirnir upphækkaðir og lík- ir upphafsstöfum vorum), og sömu- leiðis ýmsar bækur á erlendum mál- um, með öðruhvoru þessu letri. — Væntanlega gæti jeg einnig útvegað skriffæri handa blindu fólki, alt með tiltölulega mjög vægu verði. Ekki ætla jeg að græða á því, en tel hitt miklu meira virði, að geta glatt ein- hvern, sem í myrkrinu situr, á þenn- on hátt. í byrjun siðustu aldar, og enda íyrri, voru skólar stofnaðir handa blindum hjá flestum Norðurálfuþjóð- u.m, og er þar kent: lestur, skrift og ýms handavinna; en vjer Islending- ar haöfum lítið gert fyrir blinda fólkið okkar, enda er það eðlilega ckki eins margt og hjá fjölmennari þjóðum. Ókunnugt er mjer um, hvað margir cru blindir hjer á landi nú, en árið 1910 voru þeir 305, 182 karlar og 123 konur; cftir aldri skiftust þeir svo: yfir sextugt 163 karlar og 106 konur, 40—60 ára: 9 karlar og 15 konur;; 20—40 ára: 4 karlar og 1 kona, yngri en 20 ára: 5 karlar og engin kona, og 2 ógreindur aldur. Þessar tölur virðast benda til, að þorri blinda fólksins hafi mist sjón- ina fyrir elli sakir, og- er þá líklegt, að margur í þeim hóp hafi ekki nógu nærna tilfinningu í fingurgómunum til að geta lesið með þeim upphækkað letur, en sje tilfinningin óskemd, er stafrofið mjög auðlært. Jeg skal leyfa mjer að nefna þess dæmi: Fyrir skömmu gaf jeg blind- um pilti i Rvík, sem misti sjónina fyr- ir nokkrum árum, danska bók með punktaletri' (Brailles-kerfi), stafróí alti jeg þá ekkert, en hann ljet búa sjer það til, eftir mynd í alfræði-orða- bók, og á öðrum degi gat hann lesið í bókinni frá mjer. Nú eru það vinsamleg tilmæli mín t:l allra presta vorra eða annara, sem láta sjer ant um þá, sem í myrkrl sitja, að þeir skrifi mjer fyrir haustið nöfn og heimili alls þess blinda fólks í sóknum þeirra, sem þeir vita urti að hafi fulla og eðlilega tilfinn- ingu í fingurgómunum og taki um leið fram við hvern einstakan: aldur hans, hvort hann skilur önnur mál en islensku, og sje svo, þá hvaða mál það eru, — og hvort viðkomanda langar ekki til að geta lesið með fingrunum. Því miður er engin bók til á ís- lensku, sem' blindir geta lesið, og ekki hægt að prenta þær hjerlendis, enn sem komið er, en vera má, að ein- hver góður miður vildi gefa fje til siíkrar prentunar, þegar skýrsla væri fengin um, hve margir þeir eru á voru landi, sem treystandi er til að lesa ineð fingrunum, en skilja ekkert er- ient tungumál. Vera má, að jeg geti í haust gefið . einhverjar upplýsingar um kenslu blindra, í blaði mínu, Bjarma, og sent þeim blindum, sem erlent mál skilja, bókalista við þeirra hæfi. En þá verða menn og að senda mjer g r e i n i- legar og áreiðanlegar upp- lýsingar um fyrnefnd atriði. Treysti jeg því, að vandamenn blinda fólksins sjái um, að enginn gleymist af þeim, sem lestur geta lært. Sigurbjörn Á. Gíslason. (Áritun: Ási, Reykjavík). P.S. Af því jeg verð væntanlega erlendis nokkrar næstu vikur, mega menn ekki búast við svörum frá mjer við brjefum þessu viðvíkjandi, fyr en seinni hluta sumars. — Sami. Úti um heim. Síðustu frjettir. í Rússlandsfregnum segir nú helst af viðskiftum þeirra og Pólverja, og þó ógreinilega. Fyrst var sagt, um lok s. 1. viku, að Pólverjar hefðu beðið mikinn ósigur hjá Polodsk og Beresina og að bolsjevíkar hefðu haf- ið mikla sókn. Nokkru síðar var svo sagt, að Pólverjar hefðu unnið á norðan Dnjestr, en í síðustu skeytum aö þeir hafi orðið alveg undir i orust- um við Minsk og að skæðar orustur síandi nú við Vilna. Annars eru bol- sjevíkar líka að undirbúa herför til Persíu og ætla að reyna að leggja hana undir sig í því skyni að geta þá haft meiri áhrif á veldi Englend- inga í Afganistan og Indlandi. Þeir hafa nú lokið við friðarsamningana við Letta, og verður Lettland 70 þús. íerkm. stórt, sjálfstætt land. Aftur á n;óti hafa samningarnir við Litháa strandað í bráðina. Út á við vinna bolsjevíkar nú annars helst að því, að koma verslunarmálum sínum í hent- ugt horf, og vinna að því sendinefnd- ir, sem þeir eru fyrir Krassin og Lit- vinoff. Er sá fyrri í London, en hinn hefur setst að í Kristjaníu. í Þýskalandi hafa orðið allmiklar óeirðir, bæði af völdum byltinga- rnanna og íhaldsmanna, og eru menn jafnvel hræddir við nýja stjórnar- byltingu. Verðfall mikið hefur orðið á ýmsum nauðsynjavörum þar og hef- ur verðið lækkað um alt að helmingi 3 ýmsum vörutegundum. — í Ung- verjalandi hafa friðarskilyrði banda- manna valdið miklum deilum 0g ó- ánægju. ítalir eru einnig sáróánægð- ir með síðustu ákvæði samninganna, um skiftingu skaðabótanna. Þykjast þeir fá of lítið í hlutfalli við hina, en þeim eru ætluð 10%. Þar er d’Ann- unzio annars kominn á stúfana aft- ur, og hefur nú tekið herskildi tvær borgir Jugo-slava í Albaniu. Hapn hefur einnig boðið Sinn Fein flokkn- um írska hernaðarhjálp. En í írlandi cr alt í uppnámi enn þá, og fer dag- versnandi, og beitir enska stjórnin á- yalt harðneskju á móti. Síðan á pásk- um er sagt að eyddar hafi verið þar í óeirðunum 400 lögreglustöðvar og 150 tollheimtustöðvar rændar. — í Bandaríkjunum virðast írsku málin citthvað hafa verið rædd í þiriginu, því utanríkisráðherrann, Calley, hef- ur lýst því yfir, að ekkert sje þvi til ívrirstöðu, að Bandarikin geti viður- kent sjálfstæði írlands. í Bandaríkja- þinginu hafa annars verið miklar cieilur út af friðarsamnirigunum ■ Þingið hafði samþykt ályktun um að ófriðarástandinu við Miðveldin væri lokið, um leið og það neitaði að sam- þykkja friðarsamningana. En nú hefur Wilson forseti neitað að stað- festa þetta, og nær það því ekki fram- gangi. Armeníumálin voru einnig rædd þar, þar sem Wilson hafði, eftir ósk frá Evrópu, lagt til að Banda- ríkin tækju að sjer vernd Armeníu, en þirigið neitaði því. Allmikill hern- aðarhugur virðist vera í Bandaríkj- unum þrátt fyrir alt, og hefur nú verið áætlað að útgjöld til flotans verði á næsta ári 436 milj. dollara. — í Mexico er Huerta orðinn for; seti. — í Tjekkó-Slóvakíu er jafnað- armaðurinn Massaryk nýkosinri for- seti. í Frakklandi hafa vérið deilur út af utanríkismálum í sambandi við friðarsamningana, og hefur Miller- and-stjórnin orðið þar ofari á, en hún vill í sem minstu slaka til við Þjóð- verja. Verkföll eru enn víða. — í Dan- mörku eru þó skipagöngur að kom- ast í samt lag aftur, með aðstoð sjálf- boðaliða. — Járnbrautarverkfallinu franska er einnig lokið. — Á Spáni eru mikil verkföll. Finnar hafa ákveðið að ganga í þjóðabandalagið. Frjettir. Veðrið er nú mikið að batna, — gott gróðrarveður síðustu dagana. Kaupfjelög eru nýstofnuð á Seyð- isfirSi og ísafirði. Mannalát. 2 . f. m. andaðist hjer í bænum Torfi Tómasson, verslunar- ínaður. — Nýlega er látin yngsta dóttir dr. Ól. Daínelssonar, menta- skólakennara. — 29. f. m. andaðist Guðm. Guðmundsson, hreppstjóri, í Landakoti, á 80. ári. Nýr botnvörpungur kom hingað fyrir nokkrum dögum, eign Hauks- fjelagsins. Hann heitir Ingólfur Arn- arson og skipstjóri Pjetur Bjarnason. Útburður. Síðastl. laugardagsmorg- un fanst barnslík, vafið innan í kodda- ver, rekið í fjörunni hjer vestan við tæinn. Verið var merkt einum stai og steinn í því. Að öðru leyti vita menn ekkert um þennan atburð, en sögurnar, sem um hann ganga manna á milli og í dagblöðunum, eru ósam- ræmar og áennilega allar óáreiðan- legar. En lögreglan er að rannsaka tnálið. Pjetur Jónsson atvinnumálaráð- herra, er nýfarinn snögga ferð norð- ur í land. Fargjöld og farmgjöld með strand- ferðaskipunum Sterling og Suður- landi, hækka um 30% nú um mán- aðamótin. Háskólapróf standa nú yfir. Prófi i íorspjallsvísindum er lokið, og tóku það 15 stúdentar. Embættisprófin byrjuðu í gær, og ganga undir þau 3 læknanemar, 2 guðfræðingar 0g 2 lögfræðingar. Trúlofuð eru nýlega í Noregi ung- írú Gunnlaug Thorlacius frá Glaum- bæ og Carsten Stang verkfræðingur, sonur Stang fyrv. hermálaráðherra. Nýja áfengisreglugerð hefur land- læknir sett, og gengur hún í gildi nú um mánaðamótin. Er læknum þar „stranglega bannað, að láta af hendi læknisseðil (recept) um áfengi, nema til iðkunar á læknisvísindum" og til lækninga. Lyfsalar mega ekki af- greiða seðla, sem eldri eru en viku- gamlir. Þá eru lyfsalar og læknar H j úkrunarkona. Á Heílsuhælinu á Vífilsstöðum verður hjúkrunarkonusfaða laus 1. á- gust n. k. Laun kr. 80.00 um mánuðinn, ásamt fæði, húsnæði og starfs- kjólum. — Umsóknir, ásamt meðmælum, upplýsingum um nám, og fyrri starfa, sendist lækni hælisins fyrir 1. júlí. I sumar verdur báðum bönkunusu lokad á laugfardögfum kl. 1 e. h. Reykjavík, 27. mai 1920. Islandsbanki. Landsbankinn. Detkgfl. octr. Söassurance-Compagfni tekur að sjer allskonar sjóvó.tryg’Sfingar. * Umboðsmenn úti um land: á Isafirði: ólafur Davíðsson kaupmaður á Sauðárkróki: Kristján Gislason kaupmaður á Akureyri: Pjetur Pjetursson kaupmaður á Seyðisfirði: Jón bókhaldari Jónsson í Firði. Aðalumboðsmaður fyrir Island Eggert Claessen, hæstarj.má.laflutningsmaður. skyldir til að hafa áfengisbók, þar sem nákvæmlega sje bókfært alt selt áfengi og mánaðarlega eiga þeir að gefa Hagstofunni skýrslu um það. Áferigisseðlar eru ekki gildir, nema þeir sjeu ritaðir á eyðublöð, sem lög- reglustjóri lætur af hendi og fær aftur afrit af, þegar beðið er um nýja bók. Læknir má ekki ávísa sjálfum sjer eða öðrum meiru í einu en sem svarar 200 gr. af spiritus ioncentratus eða 300 gr. af konjaki eða 670 gr. af öðrum vínum, sem á lyfjaskrá standa 0g önnur vín má ekki hafa -— og ekki sama manni oftar en 3ja hvern dag. 1— Læknafjelagsfundur hefur mótmælt reglugerðinni og beðið fyr- ir birtingu á eftirfarandi fundarálykt- un, sem samþ. var á fundi Læknafjel. 29. f. m.: gow, með ágætum vitnisburði, og er sagt að hann ætli að setjast að í Skot- landi. Blöðin. „Dagur“ er nú aftur farinri að koma út á Akureyri og er Jónas Þorbergsson, bróðir Jóns á Bessa- stöðum, ritstjóri hans. - Páll Bjarna- son er hættur við ritstjórn Vest- manriaeyjablaðsins „Skeggja". Slys á sjó. Um miðjan maímán- uð .druknaði unglingspiltur, Engil- bert Arngrímsson, á höfninni í Vest- mannaeyjum. Nýjustu bækurnar eru sögur Jóns Björnssonar og Ljóðmæli Huldu. „Læknafélag Reykjavíkur mót- mælir því, að læknar séu frá I. júní þ. á., samkvæmt hinni nýju áfengisreglugerð landlæknis, dags. 15. apríl 1920,. skyldir að senda lögreglustjóra afrit af lyfseðlum og einnig því, að Hagstofunni eða öðrum en heilbrigðisstjórn lands- ins, séu látnar í té upplýsingar um hvaða lyf læknar ávísa sjúklingum, sínum. Ennfremur lítur félagið svo á, að almenningi sé með fyrirmælum nefndrar regiugerðar bakaður ó- þarfa kostnaður og erfiðleikar, þar eð lyfsölum er bannað að láta úti án lyfseðils, til útvortis og inn- vortis notkunar, fjöldamörg al- gengustu lyf og jafnvel hreinlæt- isvörur, sem ætíð hefir verið frjálst að selja án lyfseðils, og óhugsandi er að nota megi til áfengisnautn- ar, enda þótt í þeim sé meira en 2%% áfengis.“ Helgi Valtýsson. Það er ekki rjett, sem segir í síðasta tbl., að fjölskylda hans sje komin hingað meö honum, tn kona hans og tvö yngstu börnin koma í þessum eða næsta mánuði. Tvö eldri börnin, drengir, sem stunda. skólanám, verða eftir í Noregi. Þau Helgi og kona hans setjast að hjer í Reykjavík og verður hann erind- reki fyrir norskt vátryggingafjelag. Þau hafa nú verið í Noregi í sjö ár, Og síðustu árin hefur hann verið kennari við lýðháskólann í Voss I.ætur hann mjög ?el af veru sinni þar, en var samt farið að langa heim hingað, og sama segir hann um konu sína, sem þó er norsk að ætt. Börn þeirra, eins hin yngri, sem fædd eru • Noregi, tala íslensku svo sem þau væru alin upp hjer heima. — Margir ínunu bjóða Helga Valtýsson, og þau hjónin bæði, velkomin heim aftur. Morgun, tímarit Sálarrannsókna.- tjelags íslands, er nýl. kominn út, 2. hefti tvöfalt, svo að með því er lok- ið 1. árg. ritsins. Efnið er fjölbreytt og ritið i heild mjög fróðlegt og læsi- legt. Verður þess nánar minst síðar. Próf í efnafræði og námafræði hef- ur isí. maður, Helgi Herm. Eiríksson nýlega tekið við haskolann í Glas- Þeim heiðurshjónum Elsu Þórðar- dóttur og Tómasi Þorsteinssyni í Dalsmynni á Akranesi vottum við undirrituð hugheilasta þakklæti, fyrir ýmsar auðsýndar velgerðir, einkum er okkur ljúft og skylt að þakka hon•• um fyrir þá miklu hjálp og umönnuri. er hann veitti, um 8 vikna tíma, í fjarveru meðundirritaðs, í harðind- unum í vetur, og veikindum á heim- ilinu. Talið og ótalið biðjum við guð að launa. Ási, 12. maí 1920. Kristín Magnúsdóttir. Þorbjöm Þorbjarnarson. Lítið býli óskast til kaups einhversstaðar í nær- sveitum Reykjavíkur. Tilboð óskast send ritstjóra þessa blaðs. Gerlasamsetningurinn „Ratin“, sem undir vísindalegu eftirliti er búinn til á Bakteriologisk Laboratorium „Rat- m“, Kaupmannahöfn, veldur smitandi sjúkdómi hjá rottum og músum og drepur rottur á I—3 vikum, mýs á o—g dögum. Ummæli um árangur, ásamt verð- iista og nánari upplýsingum, fást með því að snúa sjer til RATINS SALGSKONTOR. Ny Östergade 2. — Köbenhavn K. Fjelagsprentsmiðjan.

x

Lögrétta

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögrétta
https://timarit.is/publication/196

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.