Lögrétta - 07.10.1920, Qupperneq 2

2
LÖGRJETTA
.ÓGRJETTA kemur út i hverjum miS-
rieudegi, og auk þess aukablöB viB og vi8
i i rt 10 kr. árg. á Islandi, erlendis 12 kr.
‘C au. Gjalddagi i. júll.
}>egar viö fariö hjeöan, a8 hafa lært
aS viða aS ykkur efni í sjálfstæS rit
og vera svo kunnir Þeim hjálpargögn-
um, sem til eru hjer á söfnunum, að
ykkur falli ljett og greiölega aS nota
þau. ÞaS er ef til vill ofmikiS heimt-
aS, aS þiS verSiS allir vísindamenn,
hver á sínu sviSi, en ekki get jeg ósk-
a8 ykkur annars betra en þess, aS
hver og einn ykkar fengi þegar á
riámsárunum augastaS á einhverju
verkefni, sem hann brynni af löngun
eftir aS taka til rannsóknar aS loknu
námi ogbregSa nýju ljósi yfir. í slíkri
iöngun er gróSrarmagn. Og hjer á
'andi eru verkefnin mörg, en verka-
nennirnir fáir. Því meiri er þörfin.
aS hver og einn reyni aS leggja sinn
skerf til menningar þessarar þjóSar
og minnist orSa skáldsins:
Bera bý
bagga skoplítinn
hvert aS húsi heim;
en þaSan koma Ijós
hin logaskæru
á altari hins göfga guSs.
VeriS þá allir velkomnir til háskól-
ans, og þegar jeg nú afhendi ykkur
háskóla-borgarabrjefin, þá fylgir
[>eim sú ósk og von, aS dvöl ykkar
hjer viS háskólann verSi ykkur sjálf-
um til yndis og þroska, háskólanum
til frægSar og ÞjóS vorri til blessun-
ar á komandi tíS.
Úti um heim.
Síðustu frjettir.
Pólverjar sækja enn fram, bæSi
gegn bolsjevíkum og Litháum, segja
fregnir frá síSastl. viku, og sömul. er
framsókn af hálfu Wrangels í SuSur-
Rússlandi. Pólverjar hafa nú tekiS
Grodno og sækja enn lengra fram.
Litháar hafa beSiS þjóSabandalagiS
aS íhuga málavexti milli sín og Pól-
verja. — Sambandsþing frönsku
verkmannafjelaganna hefur meS 1480
atkv. gegn 691 felt tillögu um inn.-
göngu í 3. alþjóSafjelagið, eSa
Moskvu-sambandiS. — Stjórn NorS-
manna hefur látiS falla niSur samn-
inga þá, sem hún átti í viS Litvinov
um verslunarviSskifti viS Rússa.
Enn er ósamiS um kolamálin í Eng-
íandi, en námamenn hafa frestaS aS
taka ákvæSi um verkfall til 16. þ. j
rn. — í íiiandi eru siíeldar óeirSir. I
Grey hefur komiS fram meS þá sátta-
tdlögu, aS England og írland hafi
aS eins sameiginleg utanríkismál og
hermál og Bretar annist stjórnar-
störf i írlandi til bráSabirgSa, meSan
breytingin væri aS komast í kring,
en eigi lengur en 2 ár. Forseti „írska
IýSveldisins“ hefur neitaS, aS sættir
gætu orSiS á þeim grundvelli.
Þing Austurríkis hefur ákveSiS, aS
láta fram fara almenningsatkvæSi
innan 6 mánaSa um sameining Aust-
urríkis og Þýskalands. — Afvopnun-
in í Þýskalandi hefur nú fariS fram
samkv. friSarsamningunum og fregn
frá 4. þ. m. segir, aS daginn áSur
hafi veriS lokiS afhending þýska
flotans til bandamanna.
Sænsku kosningarnar nýafstöSnu
gengu i haldsmönnum í vil, þeim
iiöigaSi úr 57 í 72, en samt er sagt
aS Branting muni verSa viS stjórn
áfram, vegna utanríkismálanna, eSa
Alandseyjadeilunnar sjerstaklega.
Danir og NorSmenn hafa hvorir
.im sig tekiS 20 milj. kr. gjaldeyris-
ián í Bandaríkjunum. Vextir g%.
Danmörk.
(Frá sendiherra Dana).
Kosningarnar til þingsins 21. þ. m.
voru mjög vel sóttar, taliS, aS 1,208,-
905 menn hafi greitt atkvæSi, eSa
nál. 80 af hundraði. Vinstri fengu
410,461 atkv. (viS júlikosn. 344 þús.),
JafnaSarmenn 390,144 atkv. (í júlí
285 þús.), Hægri 216,389 atkv. (í
júlí 180 þús.), Radíkalar 142,678 (í
júlí 110 þús.), Atvinnurekendaflokk-
urinn 27,086 (í júlí 26 þús.), ÓháSir
jafnaSarm. (Marott) 6,520 atkv. (í
júlí 2,800), Vinstri-jafnaSarm. 5,1 it
atkv. (í júli 2,400)), Þýsk-slesvikski
ílokkurinn 7,005 atkv. og SuSur-
jótska verkmannafjel. 4,404 atkv. —
Aukning atkvæSafjöldans stafar m.
a af því, aS nú bættust við atkv. SuS-
ur-Jóta, og líka af því, aS nú kusu
allir, sem náS hafa 25 ára aldri. —
Vinstrimenn hafa fengiS mest fylgi
hjá SuSur-Jótum, en hinir ungu viS-
bótarkjósendur hafa mest hallast aS
jafnaSarmönnum og Radikalaflokkn-
um. Eftir kosningarnar er flokka-
skiftingin þessi í danska þinginu:
Vinstrimenn hafa 52 sæti (ef Fær-
eyingar kjósa eins og áSur mann í
þann flokk), JafnaSarm. 48/ Hægri-
menn 27, Radikalar 18, Atvinnurek-
endur 3, Þýsk-slesvíkski fl. I. —
Eyrir kosningarnar var flokkaskift-
ingin þessi: V. 52, J. 42, H. 26, R. 16,
Atv. 4. Stjómin er studd af V., H.
og Atv., samtals 82 atkv., en móti
eru J. og R., samt. 66 atkv. Þýsk-
slesv. fulltrúinn er utan flokka. Þing-
mönnum hefur meS grundvallarlaga-
breytingunni og kosningalagabreyt-
mgunni fjöIgaS úr 140 upp i 149.
Landsþingskosningarnar fóru fram
1 þ. m. I Landsþinginu er þingmönn-
rm fjölgaS úr 72 í 76. Vinstri fengu
23 og 8 þingkosna, alls 31, Hægri
10 og 3 þingk., alls 13, JafnaSarmenn
17 og 5 þingk., alls 22, Radik. 6 og
2 þingk., alls 8. — ÁSur var flokka-
skiftingin í Landsþinginu sú, aS V.
höfSu 31, H. 14, J. 19 og R. 8. —
Kosningar á fulltrúum Færeyinga og
SuSur-Jóta hafa enn ekki fariS fram.
ÞingiS var sett 5. þ. m. meS mik-
illi viShöfn og þingmönnum SuSur-
Jóta veittar glæsilegar viStökur af
fulltrúum þings og stjórnar.
Frjettir.
Síldarflutningaskip sekkur. Norska
rkipiS „Eikhaug" sökk nýlega á leiS
frá Akureyri til SvíþjóSar, meS síld- j
arfarm frá Ásgeiri kaupm. Pjeturs-
syni. ÞaS hafSi orSiS fyrir árekstri í
Skagerak. Þrír hásetar fórust. Einn
ísl. farþegi var á skipinu, SigurSur
Birkis söngmaSur, og komst hann af.
Dr. theol. Skat Hoffmeyer heitir
danskur prestur, sem nýkominn er
hingaS ásamt frú sinni og ætlar aS
dvelja hjer um tima. Hann er fulltrúi
nefndar þeirrar, sem skipuS hefur
veriS af dönsku kirkjunni til þess aI5
koma á nánara sambandi miili henn-:
ar og íslensku kirkjunnar en áSur
hefur átt sjer staS, og hefur áSur
veriS sagt frá þeirri hreyfingu hjer í
blaSinu. Dr. S. H. ætlar aS prjedika
hjer, og ef til vill flytur hann einn-
ig nokkra fyrirlestra hjer á há.skóÞ
,.num.
Guðm. Thoroddsen læknir er ný-
kominn hingaS frá útlöndum og setst
aS hjer í bænum.
4 menn drukna. ÞaS sorglega slys
vildi til vestur í HvammsfirSi fyrir
tæpri viku, aS þrír karlmenn og einn
kvenmaSur druknuSu á leiS út í
hólma skamt frá landi, og ætluSu þau
úl þangaS til aS þurka hey. Öll voru
þau frá StaSarfelli, og meSal þeirra
var sonur Magnúsar bónda þar, sem
Gestur hjet, en hinir karlmennirnir
hjetu Magnús GuSfinnsson og Þor-
ieifur GuSmundsson. Nafn kven-
mannsins hefur ekki frjetst.
Dáinn er hjer á Landakotsspítalan-
um 4. þ. m. Björn Jónsson áSur rit-
stjóri og prentsmiSjueigandi á Akur-
eyri, og hafSi hann legiS um tíma á
spítalanum. VerSur hans nánar minst
síðar.
„Öldur“. Svo heita nýútkomnar
skáldsögur eftir Ben. Þ. Gröndal.
Tjtg. er GuSm. Gamalíelsson. Bókin
e- 240 bls., í henni 7 sögur og útgáf-
an vönduS. VerSuy nánar getið síSar.
Bóndadóttirin heitir nýútkomin
ljóðabók í Winnipeg, eftir Guttorm
J Guttormsson. Útg. Hjálmar Gísla-
fion og Sig. Júl. Jóhannesson. Er
bókin komin í útsölu hingað til Þór.
B. Þorlákssonar. Mynd höf. fylgir.
YerSur nánar getið síðar.
Háskólinn var settur í gær. Guðm.
Finnbogason prófessor er nú rector
>g flutti ræSu þá, sem prentuð er hjer
fremst í blaðinu, en flokkur stúdenta
söng kafla úr Háskólaljóðunum á
undan og eftir. 15 nemendur voru
skrásettir, 5 í keknadeild, 5 í laga-
aeild, 2 í guðfr.deild og 3 í heim-
spekisdeild. En stúdentar eru ekki
allir komnir enn.
MI. „Völundur11
Timburvefslun — Trjesmiðja — Tunnugerð
3ELeykjavik.
Smíðar flest alt, er aS húsbyggingum (aðallega hurðir og glugga)
og tunnugerS (aðallega kjöttunnur og síldartunnur) lýtur.
Selur flestar algengar tegundir af timbri (furu og greni) í hús, hús-
gögn, báta og amboS.
Ábyrgist viSskiftavinum sínum nær og fjær þau bestu viðskifti, sem
völ er á.
Fljót afgreiðsla. Símnefni: Völundur. Sanngjarnt verð.
F. H. KREBS.
medlem af Dansk Ingeniörforening.
KONSULTERENDE INGENIÖRFIRMA.
for Projektering og Udbygning af:
KRAFTSTATIONER, Vandkraft, Damp, Diesel, Sugegas osv.
ELETRISKE KRAFTOVERFÖRINGS OG FORDELINGSANLÆG.
ELEKTRISK Varme, Lys, Drivkrft m. v.
ORGANISATION AF ELEKTRICITETSFORSYNING.
KÖBENHAVN V., Alhambravej 17. Tlgr. Adr.: „Elektrokrebs“.
U mboðssala.
Islenskir kaupmenn ættu aS reyna að fá sem mest fyrir íslenskar
afurðir og kaupa erlenda vöru meS ódýrustu verSi.
Eftir 25 ára reynslu í íslenskri verslun og meS nákvæmri þekkingu
á sölu íslenskra afurSa erlendis, vil jeg mælast til þess viS kaupmenn
á íslandi, aS þeir leiti tilboða frá mjer.
öllum fyrirspurnum svarað fljótt.
Útvega sjerstaklega gott timbur í heilum förmum frá Noregi og Sví-
þjóS. — Skipaleiga (sjerstök skipamiðlaradeild, sem eiðsvarinn miðl-
ari stjórnar).
ALBERT A. PETERSEN.
Ny Toldbodgade 6, Köbenhavn.
Happdrættir
styrktarsjóðs sjúklinga á Vífilsstöðum
1. vinningur nr. 7900
2. vinningur nr. 4351
3. vinningur nr. 6251.
Handhafar þessara miða sendi þá í lokuðu umslagi til Styrktar-
sjóSsnefndarinnar á Vífilsatöðum 1 slöasta lagi 1. jan. 1921.
Auxturland á .■Seyði-hrCi og lMkmdtnKur á Afen.r-
eyri ern beðin að birta þessa augl. 3 HÍQVr’atn hvert.
Lausn frá embætti hefur Guðm.
Eggerz sýslumaður sótt um, sakir
heilsubilunar. Hann og frú hans eru
nýfarin til Danmerkur og dvelja þar
um hríð.
Sælir eru einfaldir.
Nútímasaga úr Reykjavík
eftir Gunnar Gunnarsson.
(Frh.)
— Af því aS hann er óþokki —
sagSi Pjetur Ólafsson rólega. Hann
var farinn aS roðna um enniS.
— Já, þarna kemur það, sagði
Grímur hlæjandi. Við skulum sjá
livað hann gerir. Hann jetur okkur
]>ó ekki. ViS skulum mæta honum
meS hans eigin voprium.
— ÞaS getum viS ekki, sagSi jeg.
Fnginn okkar mundi lítillækka sig á
því.
— A8 svara Páli fullum hálsi? Jú
— jeg held riú þaS!.
— ÞaS er ekki þaS, sem jeg á viS.
— Heldur hvað, spurði Grímur
fljótt.
— Jeg á viS þaS, stamaði jeg, aS
Páll beitir fleiri vopnum en þeim,
sem hann sýnir.
— Þetta þekkjum viS, sagði Grím-
ur. — En þá eru þau óskaSleg.
— Má vera, svaraði jeg dálítiS
stuttur í spuna. Grímur ElliSagrímur
horfði á úriS sitt og stóð upp.
— Nei — tíminn líður — jeg verS
aS fara. En þiB komiS þá í kvöld.
Frá svona átta til hálf níu. ÞiS fáiS
ekki annaS en te og brauS — og eitt-
h vaS aS drekka auSvitaS — og elsku-
legan fjelagsskap kölska, sagði hann
hlæjandi og kvaddi í skyndi og fór.
— Jeg verð líka að fara, sagði
rjetur Ólafsson þegar jeg kom inn
aftur, eftir aS hafa fylgt Grími til
dyra. Jeg ætlaði að eins að bíða til
að spyrja þig------------segSu mjer
annars, viS hvað áttir þú? Jeg hugs-
aSi mig dálitið um — og fanst sem
orð Páls væru ekki til þess aS erid-
urtaka þau.
— Þetta er bölvunin, svaraSi jeg.
ÞaS er aldrei hægt aS hafa hendur í
hári Páls Einarssonar........ Plann
kom hingaS í dag eins og þú veitst.
Og hann talatii tals-vert um tjrím _
og um Vigdísi.
— Einmitt, sagSi Pjetur hugsandi
— og riokkrum sinnum cndui ''’
liann : einmitt. _ ....
— Gétur þú skilið þaS, spurði jeg,
að Vigdis skuli nokkurn tíma hafa
getað þolaS þennan mann?
— Konur eru óútreiknanlegar,
svaraði Pjetur dræmt. Og þær hafa
oft riæmari tilfinningar en viS. —
En í þessu falli.......Jeg hef altaf
álitið Pál Einarsson hættulegan
mann.
— Hvers vegna? spurði jeg.
— Jeg hef þa’S á tilfinningunni,
svaraði Pjetur. Og eins er um þig.
Spurðu sjálfan þig?
— Jeg held að harin hati Grim
Elliðagrím. Pjetur Ólafsson stóð
upp.
— Það hefur hann altaf gert!
— En hvers vegna, hjelt jeg á-
iram. Pjetur Ólafsson ypti öxlum, en
var þó ekki eins tregur og liann var
vanur, þegar við miritumst á sam-
band þeirra Gríms og Páls, og jeg
aræddi þess vegna að halda áfram:
— HeldurSu að það sje af því, að
Grimur fjekk Vigdísar? spurði jeg.
Pjetur ypti aftur öxlum.
— Varla af því eiriu. En sennilega
er það eitt af fleiru, þó Páll hafi víst
aldrei hugsað sjer að giftast Vigdísi.
Nei — andstæðan er dýpri .... í
raun og veru er hatrið á báða bóga
— og ósjálfrátt. Því Grímur hatar
líka Pál Einarsson á sinn hátt, en án
r>ess að vera sjer þess meðvitandi enn
þá, eða aS minsta kosti án þess aS
vilja játa þaS fyrir sjálfum sjer. Nú,
tn — sagði Pjetur alt í einu, þetta
kemur okkur eiginlega ekki við.
— Jú — mjög mikið, sagði jeg.
— Nei — greip hann fram í fyrir
mjer. Því við erum máttlausir, ef við
ætlum þá ekki aS taka í taumana til
aS drepa Pál Einarsson beinlínis,
sagði hann og hló kaldahlátri. Svo
fór hann.
Jeg sat kyr eftir og hugsaði um
rnálið. En það leið ekki á löngu uris
jeg komst að raun um það, að Pjet-
ur Ólafsson hafði á rjettu að standa
— við vorum máttlausir. Við gátum
ekki blandaS grun okkar eSa getgát-
um inn í þau leikslok, sem fyrir.hendi
voru. ViS gátum aS vísu verið Gríms
megin, en án þess að geta gert nokk-
v.rt gagn.
Þegar svona langt var komiS
hugsunum mínum, gat jeg ekki setið
heima iðjulaus og fór þvi til vin-
stúlku minnar í rauða húsinu, og var
hjá henni þangað til jeg þurfti heim
til aS borSa miðdegisverS. Klukkan
var ekki nema tæplega sjö þegar jeg
hafði lokið því, og friðurinn, sem jeg
ijekk hjá Önnu var löngu horfinn úr
hjarta mínu. Jeg settist inn í stofu
og reyndi að lesa, en hafði enga eirð
í mjer.'Jeg hafSi þaS á tilfinningunni,
að einhver ógn væri i vændum. Jeg
íór þess vegna í yfirhöfnina og gekk
út í öskuregnið og myrkriS.
Jeg vaknaSi af hugsunum mínum
viS það, að heyra brimgnýinri, og sá
r.S jeg var kominn niður aS strönd-
inni í útjaðri bæjarins. Við glætuna
úr glugga einum sá jeg, aS klukkan
var ekki nema rúmlega sjö. Og þá
var þaS, aS Geir Helgason kom
syngjandi út úr myrkrinu og varS
svo himinlifandi yfir þvi að hitta
mig. Fyrst heyrði jeg hása, loðna
rödd, sem jeg þekti undir eins.
Jeg trúi’ hún sje töfrandi fögur
og’tvibreið og feit eins og svin,
rumdi röddin, og undir eins á eftir
kom Geir trítlandi, feitur og bústinn,
sjálfur „tvíbreiSur" en hár aö sama
skapi.
— Grenjaðu ekki svona maður —
þaggaSi jegi niður i honum — lög-
reglan getur komið.
— Kom’ hún bara! Jeg vildi að
Þorbjörn kæmi! IlvaS kostar það ?
skyldi jeg segja. Fimtiu krónur? gott,
skyldi jeg segja, takt’ þær hjá sjálf-
um þjer. Hann skuldar mjer sem sje
hálft annað hundrað. Og þær fæ jeg
aldrei, nema jeg svo aS segja vinni
þær af mjer. Hann var nú kominn
aíveg til min og þekti mig nú loks-
íns.
— Æ — ert það þú Jón Odsson.
Ert’að þú, eiriasti vinur minn, og
hann faðmaSi mig, kitlaSi mig dá-
TÆKIFÆRISKAUP
Ein af allra bestu bújörðum Mýra-
sýslu fæst til kaups' og ábúðar frá
næstu fardögum. Byggingar góðar.
Slægjur xooo hestar. Beitiland ágætt.
Skógland, akvegur og sími.
Semja ber viS
Kristján Magnússon,
óðinsgötu 15. — Rvík.
Heimiliskensla.
IJngur matSur, sem les undir stú-
dentspróf, vill taka að sjer 1—2
stunda heimiliskenslu á dag, á góðum
stað, með sanrigjörnum kjörurn. Upp-
lýsingar á afgr.
litið með selsburstunum og tók mig
undir hendina eins og hann ætti mig
— vináttuhót hans og endurfunda-
ánægja var þrotlaus. — Jeg kem arin-
ars beint heiman að, sagSi hann og
ætlaði að bregð mjer í bæinn. En
þaS gerir ekkert. Þú kemur með
heirn, ha ? Jeg á wisky, sagði hann
hróðugur. ÞaS er svo einmanalegt
heima. Jeg saknaði góðs vinar. GóS-
nr viriur er græðilyf hjartans, Jón
Oddsson — hins særða og sundur-
kramda hjarta. Um leiS og hann sagði
þetta álpaðist hann ofan i holu, sem
'/ið höfSum ekki sjeð, þvi viS vorum
komnir inn í götu, sem verið var að
gera viS. Jeg átti fult í fangi með að
draga hann upp, því moldin rann und-
an honum og hann Ijet dæluna ganga,
án þess að skifta sjer nokkuS af svona
smáóhappi- — Síðan drottinn sleit
app blómið nxitt — lífsiris blórniS
mitt, einasta blómið mitt — sagði
hann kjökrandi — síðan er jeg ein-
mana eins og úlfaldinn á eyðixnörk-
inni ....
FjelagsprentsmiSjan