Lögrétta - 03.08.1921, Qupperneq 3

LÖ6BJETTA

3* w' %
Til drotningarinnar
Breytingar í Rússlandi.
frá bóndakonu.
Khöfn 29. júlí.
I. Kveðja.
Velkomin sért’ á vora strönd,
sem voldugri hefir skoðað lönd.
Sko! tignarleg er hún móðir mín,
og margt á hún til í fórum sín.
í Heklu og Kötlu á hún eld,
sem ei mun sýndur þér — eg held —
þó það 8é hin mesta sjón að sjá,
er samt þessi stóri galli á;
að fáum við það skin að skoða,
er skelfing á ferð, og alt í voða.
Þá bráðnar jökull og brennur land
og breytist ræktuð jörð í sand.
í fossunum geymir hún afiið alt,
á þá, mín drotning, líkt skalt.
I>ví fossinn leikur svásan söng
á silfurhörpu í klettaþröng
um liðna frægö og forna neyð
og framtíðina á sigurleið.
Hann kveður líka um æsku og ást;
um ósk og von, er stundum brást,
gleði’ er að skoða fagran foss
og fá í staðinn úðakoss
og sjá á flúðum við fætur hans
fiyssandi öldur stíga dans.
í dölum geymir hún skart og skraut,
skínandi fríð er hver ein laut.
Þar skógurinn vex, og fuglafjöl
flögrandi syngur morgna og kvöld,
og blómin spretta’ í brekkum víða,
blágresis-klasar mest þar prýða,
eyrar-rós, blóðrót, fjólan fríð,
með fegurð sinni þær skreyta hlíð.
Svo vex þar reyr, sem ilmar æ
og allir girnast á hverjum bæ.
Hann það hið besta ilmgras er,
sem íslenskar konur velja sér.
Niðri’ undir hárri hamrabrún
þar hefir bóndinn ræktað tún.
Á blettinum kringum bæjinn hans
blómin gullfögur mynda krans.
Af sóley og fíflum sést þar mest,
svo koma þau er skreyta best:
Hrafnaklukka og BaldurBbrá,
og brosandi smárar til og frá.
Þar vex svo einnig blómið blá
• með blöðin fín og krónu smá;
það gefur lofuð manni mey
til minnis, það heitir: Gleym mér ei.
Læki og vötn hún líka á,
þar lax og silung veiða má;
þar spegla fjöll sinn feikna búk
með fannaslæðu yfir jökul hnjúk.
Hóla’ og blómskrýddar brekkur má
brosandi þar á höfði sjá.
Álftirnar synda og syngja þar
Sér og mönnum til ununar.
svo himneskt er þeirra Ijóð og lag
um lífið, og heiðan sumardag,
að öldurnar hvísla upp við sand:
ó, hvað er fagurt þetta land!
Svo bið eg ættlands blómin mín
brosandi' að fagna komu þín.
Skrúðanum græna, skógur minn,
skrýðstu nú fljótt í þetta sinn!
Vættir landsins, þið vitið best,
að vandi er að fagna tignum gest:
Látið drotningu sjálfa sjá,
að sólklæðum brosi landið á. —
Vér þökkum sýndan sóma þann,
að sækja heim okkar frónska rann. —
Þér sé auðna, ástúð lotning,
Þú íslands tignarháa drotning!
II. Ðeltis-þula.
Já, svona lítur ísland út,
sýnast þér ekki falleg fjöllin?
Á fjöllunum uppi byggja tröllin;
þar eru háir huldusteinar,
og hamrar, er byggja dverga sveinar,
þeir árshring hverjan eru þar
alt af að smíða gersemar. \
Nú dvergajöfur sjálfur segir,
hann sitji við á hverjum degi
og ætli’ að setja saman band,
sem að þér gefi jökul-land.
Það kvað nú gert af góðu efni;
þess gæðin helstu’ er best eg nefni.
Áf œðstu þrá hins unga manns,
af fyrstu ást hins fremsta svanna,
af frelsis hugsjón bestu manna,
af sakleysi hins bliða barns,
af móðurdst og móðurtrygð,
því mesta hnossi í alheimsbygð.
Ef stjörnur skinu skært á kvöldin,
þá skreyttu þeir með þvi beltisskjöldinn.
Þannig var myndað mittisband,
sem minna skal þig á gamalt land.
sem ekki eiga eignir (kapítal í hag-
fræðismerkingu), er þeir lifa á (besid-
delseslöse), en þurfa þó alls ekki að
vera öreigar. Eignaleysingi er þvi
miklu heppilegri þýðing. Vonandi
er að svo óvenju snjall og efnileg-
nr höfundur sem Stefán þessi vandi
betur málfæri sitt fratrtvegis.
Frágangur bókarinnar frá hendi
útgefanda má heita góður, að und-
teknum myndunum. Veiið (5 kr.) er
svo lágt að hún er Hklega ódýrasta
bókin sem út hefir komið á ísleosku
nm langt skeið — önnur en Árs-
rit Fræðafélagsins.
Sn. J.
Mannalát. Tveir merkisbændur
hér I nágrenninu eru nýlega látnir:
Þórður hreppstjóri Guðmundsson á
Hálsi 1 Kjós og Ketill Ketilsson i Kot-
vogi í Höfnum. Nýlega er og dáinn
Eiríkur bóndi Tjörvason 1 Drápu-
hlið i Helgafellssveit. 27. júní and-
aðist Astrlður Þorsteinsdóttir ekkja
i Húsafelli í Borgarfirði.
Uti um heim.
England, Japan og Banda-
rikin.
Það er mikið talað nú um sam-
komulag milli Englands, Bmdarlkj-
anna og Japans, og i sambandi við
það um takmarkanir á hernaðarút-
búnaði og alþjóðasamninga þar að
lútandi. Nýlega kom fram í auka-
blaði af »Times« safn af ummælum
ýmsra mikilsmegandi stjórnmála-
manna, et miðuðu að því, að sýna
fram á nauðsynina á góðu samkomu-
lagi og vinfengi milli hinnaenskumæl-
andi stórþjóða beggja megin Atlants-
hafsins. Harding Bandarikjaforseti
segir þar, að það sé nauðsyn fyrir
velferð heimsins, að vináttan milli
þeirra haldist svo sem verið hafi.
Forsætisráðherra Kanada segir að
það sé almenn ósk í Kanada, að
bandalag komist á milli Englands og
Bandarikjanna. Forsætisráðherra
Astralíu mælir einnig fastlega með
því, og telur það nauðsynlegt til
verndar friði í heiminnm. Smtuhs
hershöfðingi vill að fulltrúar frá
Englandi og Bandarikjunum komi
saman á fund til þess að jafna úr
þeim málum, sem nú valdi misklíð,
og segir að mikið gott mætti afþví
leiða, ekki aðeins fyrir þessi riki ein
heldur og út í frá, og að það gæti
vel leitt til þess þjóðabandalags, sem
Harding forseti vilji koma i fram-
kvæmd. Taft fyrv. forseti og Lan-
sing, fyrv. utanrikisráðherra Ba.ida-
ríkjánna, mæla báðir með bandalagi
við England. Mc. Adoo vill að
England, Bandaríkin og Japan komi
sér saman um að draga úr herbún-
aði, og Borahs, formælandi afvopn-
unarmálsins i Senati Bandarikjanna,
segir að það mál sé nú allra mesta
áhugamál almennings, 90 af hundr.
meðal alls almennings i Bandarikj-
unum æski afvopnunar, og hann
kveðst þora að halda þvi fram, að
sama megi segja um almenning í
Englandi og Japan. Afvopnunar-
málið sé alþýðunnar mál alstaðar og
megi ekki vera falið stjórnunum tií
úrslita, heldur verði fulltrúasamkom-
ur þjóðanna að taka það i sinar
hendur. Yfir höfuð eru allar radd-
irnar, sem þarna koma fram, einn
ómur um ensk-ameriskt bandalag og
Uppskeran í Rússlandi hefir brugðist mjög hrapalega. Er nú
þegar orðin neyð í landinu og um 35 miljónir manna eru farnar að
svelta. Flokkar hunguróðra manna herja á þorpin og fara með
ránum og ofbeldi.
Lenin segir að þetta sé erfiðasta úrlausnarefnið, sem borið
hafi að höndum á undanförnum árum. Getur rekið að þvi, að
sovjetstjórnin þurfi að viðurkenna skuldir rússneska ríkisins við
útlönd, til þess að geta fengið matvæli frá öðrum þjóðum. Búist
er við þvi, að einkaleyfi ríkisins til verslunar við önnur lönd verði
ekki látið gilda framvegis.
Ameríkumenn bjóðast til að fóstra eina miljón rússneskra barna,
ef ameríkskir fangar í*Rússlandi verði látnir lausir.
Stóra norræna ritsímafélagið í Kaupmannahöfn hefir fengið
einkaleyfi til að reka rússnesku símalinurnar, sem ligga um Síbería
til Japan.
Síðari símskeyti, frá 1. og 2. þ. m., segja að ráðstjórnin sé að
gefast upp í baráttunni við hungursneyðina og sé þess vegna fús
til að afsala sér völdum og fá þau í hendur samsteypuráðaneyti,
sem allir fiokkar eigi þátt í að mynda. Moskva sé í hervörslu-
ástandi sökum uppþota, sem stafa af hungursneyðinni. Bandaríkja-
menn bjóða matvæli undir eins og samningar komist á við stjórnina.
afvopnnn eða mikla minknn herbún-
aðarins. í sömu átt fórn ummæli
enskra blaða yfirleitt.
Það var talað um framlenging
ensk-japanska samningsins, og þau
ummæli komu fram, að hann yrði
að vera þannig úr garði gerður, að
Bandarikin gætu fallist á hann og
einnig undirskrifað hann, þ. e., að
þau kæmu inn í bandalag við Eng-
land og Japan.
Merkur enskur stjórnmálamaður,
sem nýkominn er heim frá Ameriku
og ’fýsir ástandinu i Bandatíkjunum,
segir, að þau ættu nú að vera ham-
ingjusamasta laud heimsins. 42%
af öllum gullbirgðum hans séu nú
þar saman komin. Hvar sem Banda-
rikjamaðurinn ferðist nú, græði hann
á gengi peninga sinna. Landið geti
sjálft framleitt alt, sem það þurfi
með. Samt séu nú sem stendur
erfiðir tímar þar, mikið atvinnuleysi
og bankavandræði. Kornverðið sé
lægra en það hafi vetið 1914 ogað-
staða bændanna þvi óhagstæð.
8. júlí kom i útlendum blöðum
fregn um, að stjórn Bandarikjanna
hefði fengið áskorun frá ensku stjórn-
inni um að koma með i samninga
við England og Japan. Nokkru sið-
ar, fyrir miðjan júli, kemur svo
fregn um, að Harding Bandaríkja-
forseti boði til fundar til þess að
ræða unf takmarkanir herbúnaðarins,
eftir að hafa skiftst á skeytum um
málið við stjórnir Japans og Kína.
Á undan eigi þó að ganga fundur,
er ræði um mál Austur-Asiu-þjóð-
anna og um afstöðu þeirra þjóða
hverrar til annarar, sem mestra hags-
muna hafi að gæta á Kyrrahafinu.
— Þessari fregn var yfirleitt mjög
vel tekið 1 enskum blöðum. Blaðið
»Observer« sagði, að ef Harding
gæti leyst þetta hlutverk, mundi
nafn hans ná langvarandi frægð.
Hann hefði stuðning og fylgi i Eng-
landi, og bæði Japan og Kina mundu
taka vel undir fundarboð hans. 1
sömu grein var lögð áhersla á það,
að fulltrúar Kinverja yrðu á þessum
fundum að hafa öll hin sömu rétt-
indi og fulltrúar hinna rikjanna, er
til samninga kæmi.
11. júll talaði Lloyd George um
þessi mál i enska þinginu. Hann
sagði, að á rikisráðstefnunni i Lundún-
um hefði fyrst allra mála verið tek-
ið fyrir að athuga í stórum dráttum
afstöðu Breta í Kyrrahafinu og i
Austur-Asíu, með sérstöku tilliti til
ensk japönsku samninganna og áhrifa
þeirra á afstöðu Englands til Banda-
rikjanna.
Fyrst væri þess að gæta, að Japan
væri gamalt bandaland Englands og
reynt að öllu góðu. Samningurinn
þeirra í milli hefði ekki aðeins verið
þeim aðiljunum báðum til gagns,
heldur einnig gagnsamlegur i þvi, að
halda uppi friði í Austur-Asíu. í
öðru lagi hefði England margs að
gæta í Kina og mikilsmegandi menn
og flokkar þar mettu vináttu þess
mikils. í þriðja lagi yrði að taka
tillit til Bandarikjanna. Þjóðin þar
stæði Englendingum næst og því
væri það eðlilegt, að þeir vildu bera
ráð sin saman við hana og fá hana
i samvinnu með sér.
Hugsun okkar var, sagði hann,að
ná samkomulagi við alla þessa þrjá
aðilja og afstýra hættunni af mikl-
um flotaaukningum við Kyrrahafið.
Ensk-japanska samningnum hefir ekki
verið sagt upp, og meðan svo er
ekki gert, stendur h«nn í gildi. En
það er vilji beggja stjórnanna, hinn-
ar ensku og hinnar japönsku, að
samningnum verði komið í algert
samræmi við þjóðabandalagssamning-
ana og að hvar sem ósamræmi finst
þar í milli, skuii ákvæði þjóðabanda-
lagssamninganna ráða. En leiðandi
þráður í enskum utanríkismálum væri,
að halda uppi vinsamlegri samvinnu
við Bandaríkin. Leitað hefði verið
umsagna stjórnanna í Bandaríkjun-
ríkjunum, Japan og Kína um af-
stöðu þeirra, hverrar um sig, i
Austur-Asíu, og af því leiddi, að
fund yrði að halda um þau mál.
Nú væri fundur boðaður af Harding
forseta til þess að ræða minkun her-
búnaðar. Enska stjórnin tæki þeirri
viiurlegn tillögu með mestu ánægju,
enda hefði heimurinn búist við slíku
úr þeirri átt. Enska stjórnin mundi
gera alt, sem i hennar valdi stæði,
til þess að heppileg úrslit málanna
fengjnst á þeim fundi.
Harding hafði einnig boðið Frökk-
um og ítölum, að eiga þátt i fund-
inum, og talað er um þátttöku frá
hálfu Þýskalands og Rússlands.
Fundurinn er ráðgerður i nóvember
næstk. og ætlast Harding til að þá
verði lokið írsku málunum og deilu-
málunum i Slesíu. Bæði Japanar og
Frakkar hafa, auk Englendinga, svar-
að fundarboði Hardings játandi, en