Lögrétta - 28.01.1922, Blaðsíða 1

rarrr
Stærsta
lands*
blaWð.
jamjmunirf
LOGRJETTA
Skrifst. og afgr. Austurstr. 5.
Bæjarblað Mor gunblaðið
Ritst)óri: Þorsteinn Gíslason
XVII. ápg. 7. tbl.
Reykjavtk, Laugardaginn 28. janúar 1922.
ísafoldarprentsmiðja h.f.
Skattaframtal.
Nokkrar bendingar.
■ Samkvæmt nýju skattalögunum nr
74, 27. júní 1921, eiga menn að telja
fram eignir sínar og tekjur, eins og
tíðkast í öðrum löndum. Hefir lengi
veri'ö fundið að því, að skattar væru
lagðir á menn um of af handa hófi,
■en lijer eftir geta menn haft þar
hönd í bagga, með með því að senda
rjetta framtalningu eigna sinna og
tekna á eyðublöðum þeim, sem nú
er verið að Senda út.
Framialsskylda.
Mönnum til leiðbeiningar skal
þess getið, að skylt er að senda
framtalið, hvort sem menn fá eyðu-
blað eða ekki. Eyðublöðin geta mis-
farist og skulu þá þeir, er eigi hafa
fengið þau, vitja þeirra á skatt-
stofuna, eigi síðar en um miðjan
febrúar. Allir eru í rauninni skatt-
skyldir, en giftum konum, sem búa
með mönnum sínum, og ennfremur
ófjárráða börnum í húsum foreldra
eða fósturforeldra, er ekki ætlað að
telja fram sjerstaklega, því að fjöl-
skyldúfaðirinn telur alt fram fyrir
þau undir sínu nafni, hvort sem þau
uiga sjereign eða ekki.
Mönnum skal alvarlega ráðið til
•að vanrækja ekki að telja fram, og
gera það eftir bestu vitund, því að
bæði er það tilgangur laganna og
svo mun því fast frajnfylgt að menn
græði ekki á því að vanrækja fram-
talið Að vísu er hægt að kæra fvrir
það, sem mönnum finst of há álagn-
ing. En maður, sem alls ekkert fram-
tal hefir sent, án þess að lögleg for-
föll bönnuðu, (svo sem fjarvera),
hann stendur mjög illa að vígi meg
að fá leiðrjettingu á því.
Eignaskatturinn.
Þess hefir þegar orðið vart, að
mönnum þykir framtalsformið á
eyðublaðinu flókið. En ef meiin lesa
það með athygli, er það í aðaldrátt-
um mjög skýrt. Menn verða að at-
huga strax í byrjun, að skatturinn
er tvöfaldur: 1. eignaskáttur og 2.
tekjuskattur af atvinnu og eignum.
Eignaskatturinn er talinn af þeirri
krónuupphæð, sem allar \ignir
manns eru metnar, þegar dregnar
hafa verið frá skuldir og 5000 kr.,
sem eru skattfrjálfear.
Eignaskatturinn er ekki tilfinnan-
legur, aðeins 1 króna af þúsundi
upp í 15 þús. kr. eigH) 16 kr. af 20
þús. kr., 31 kr. af 30 þús. kr., 71
kr. af 50 þús. kr.. o. s. frv. — Marg-
ir spyrja, hvort, beri að telja upp
smátt og stórt af innanstokksmun-
um, búsáhöldum. fatnaði og bókum;
en svo er ekki. Menn virða þetta alt
-eftir bestu samvisku, eins og ef menn
t. d. ætluðu að selja það eða kaupa
á því vátrvggingu, og skrifa krónu-
töluna á sinn stað, þar sem tilvísað
er á blaðinu, fatnað, bóka- og lista-
söfn undir 10. lið.
Allir sem ekki eiga skuldlausar
•eigur fyrir 5000 kr. sleppaviðeigna
skatt. Húseigendur vita oft ekki mn
fasteignamatið á húsi sínu, en þá
nægir að setja nafnið á húsinu, þ. vinnufjelagi, geta þeir fengið að
e. númerið og götunafnið, og mun telja fram hver í sínu lagi, ef skýr
þá skattstofan finna sjálf hvað það gögn fylgja (reglug. 7. gr.)
er virt, því hún fær afrit af fast- Alt nánara um þessi efni er að
eignamatinu, ásamt öðrum gögnum f'ima í reglugerð þeirri um tekju-
er hún þarf til að geta athugað og eignaskatt, sem stjórnarráðið gaf
framtalið. Þegar áreiðanlegt er að út 14. nóv. 1921. Er einkum stjórn-
eigur manns, rjett metnar, ná ekki endum sjálfstæðra atvinnufyrir-
minstu skattskyldri upphæð, þ. e. tækja gagnlegt að kynna sjer hana.
heilu þúsundi fram yfir 5000 kr.,
þá er skattstofan ekki kröfuhörð um' Námsfólk og unglingar.
nákvæma sundurliðun eignafram-: Námsfólk, sem hjer dvelur í bæn-
talsins. En hinir, sem stærri eignir 11)11 aðeins til náms og stundar ekki
eiga, gera rjettast í að tilfæra hvert atvinnu, en á heimili annarsstaðar,
á sínum stað, til þess að skattstjóri það er hjer ekki skattskylt. Margt
fái skýrt yfirlit, og þurfi ekki að 11 f því mun þó hafa fengið send
gera rekistefnur. Sama er að segja eyðublöð, af því að skattstofan vissi
um tekjuframtalið. ekki um rjett heimilisfang þess
! Slík eyðublöð ber að endursenda,
Tekjnskatturinn. J undirskrifuð, með rjettum upplýs-
Tekjuskatturinn er reiknaður af úigum. Framvegis ber að setja allar
árstekjum manna. Hann er öUu til- s}íkar upplýsingar á manntalið.
finnanlegri og færri sem sleppa við ^ ms)r ófjárráða unglingar, hjer
hann, enda er hann aðalkjarninn í heimilisfastir, hafa einnig fengið
skattalögunum. Auðvitað er þó all- sond eyðublöð. Eiga þeir að láta
margt fólk, sem hlýtur að sleppa við f járhaldsmenn sína fvlla þau út, ef
þennan skatt, t. d. allir sem sökum >eir ern 1 bænum, en að öðrum kosti
elli og lasleika ekki hafa getað unn- að ?era skattstofunni aðvart,
ið fyrir sjer. Þegar einhverjir slíkir j
menn fá evðublað, þá mega þeir Leitið leiðbeininga.
þó ekki senda það óútfylt, heldur' Þess skal getis< aS skattstofan
verður að skrifa einhversstaðar á gefur leiðbeiningar um ýmislegt, við
það rjettar upplýsingar um, að við- víkjandi framtalinu, sem menn eru
komandi maður eða kona hafi af 1 vafa 11111 • En oftast þurfa menn
þessari eða hinni ástæðu ekki getað ekki annaS en að lesa eyðublaðið
áunnið sjer neinar tekjur á skatt- áMtið vandlegar, eða bera sig
árinn, og undirskriftina undir saman við kunningja sína, til þess
drengskaparvottorðið aftast má al- aö fa flllla lausn. Málið er ekki
drei vanta, annars er skýrslan ó- eins flokið mörgum virðist
gild. — Vinnufólk alt verður að fyrstu. •
muna eftir því, að virða öll hlunn-!
indi, sem það nýtur, til peninga,svo ■ ------0-------
sem ókeypis fæði, húsnæði, ljós, hita
o. s. frv. og skrifa upphæðina með
tekjum sínum á árinu.
Það er slæmur misskilningur sem
sumir virðast hafa, að slíkur viður-
erningur sjeu ekki tekjur eða pen-1
ingavirði. — Eiginlega væri rjett að
slá föstu einhverju mati á slíkum' Á leikhúsi. Ekki er jeg vanur
hlunnindum þjónustufólks. i því að sækja skemtistaði þó jeg
Af tekjum hvers einstaks manns komi til útlanda og nóg sje þar
eru 500 kr. skattfrjálsar, af tekjum um skemtanir. Mjer leiðist venju-
hjóna 1000 kr. frjálsar ög 300 fyrir !ega á slíkum stöðumj*! þettasinn
Iivert barn innan 14 ára og aðra ó- f6r eg með börnum mínum og
maga, sem skvlt er að framfæra og nokkrum kunningjum á fjölsótt
ekki geta unnið fyrir sjer. Jleikhús eða skemtistað, sem Skala
Af skattskyldum 1000 kr. greið-! heitir. Var mikið látið yfir, að
ast 10 kr., af 2000 kr. 30 kr., af f skemtan væri þar ágæt, enda troð-
3000 kr. 60 kr., af 4000 kr. 100 kr., i fult hús á hverju kvöldi. Maður
kynsamlegu viti, sem mest var fjelaga, skrifstofur o. þvíl., en auk
matið í svipinn í þessu gamla list- þess bústaður fyrir fjölda ungra
anna heimkvnni, og sýndist mjer stúlkna, og stendur síðar til að
?etta afturfor frá því sem fyr var.
Segja má það til málsbóta, að nú
voru hin eiginlegu leikhús lokuð um
hásumarið, og að Skala sje ekki leik- j sóttan. Borðaði jeg þar eitt sinn, til
Utanför 1921.
Eftir Guðrn flanries90ti.
af 5000 kr. 150 kr., af 6000 kr. 210
kr., af 7000 kr. 280 kr., af 8000 kr.
350 kr., af 9000 kr. 430 kr., af 10000
kr. 510 kr.
Hver maður verður að gæta þess,
að gefa upp allar eignir og tekjur
sínar óskertar. Skattstofan annast
um að draga frá það sem skatt-
frjálst er, samkvæmt þeim gögnum,
er fyrir liggja. Enginn frádráttur er
gerður fvrir heimilishjálp, svo sem
kaup og viðurgerning vinnukvenna.
Sjerstök eyðublöð verða næstu
daga send út fyrir framtal fjelaga,
sem reka atvinnu. Þar sem einn
maður er eigandi eða talinn fyrir
atvinnufyrirtæki, svo sem verslun
eða öðru, þá telur hann fram fyrir
það með eignum og tekjum sjálfs
gat þá sjeð jafnframt hvað bæjar
búum hjer þótti skemtilegast
þessum dögum. Var þarna allur
umbúnaður sem á góðu og skraut
legu leikliúsi og mikill troðningur
manna, þó sæti kostuðu 6 kronur
og þar yfir. Er það fljótsagt, að
alt innihald leiksins var furðanlegt
ljettmeti kryddað með smáfyndni
en tjöld, búningar og annað, sem
augun mátti gleðja. framúrskar
andi fagurt og skrautlegt. Þá voru
og stignir þar margs konar dansa
af ljettklæddum dansmeyjnm.
það af mikilli snild. Skemtnnin
var með öðrum orðum augnagam
an eitt, en ekki heyrði maður þar
nokkurn skynsamlegan eða eftir
tektarverðan hlut. Það var þá
sin. Ef ekki eru fleiri en þrír í at- þetta ljettmeti, gjörsneitt öllu
bvggja nokkurs konar Garð fyrir
kvenstúdenta. A neðstu bygð hefi.r
fjelagið mikinn matsölustað og fjöl-
hús í ströngum skilningi, en þó var
mjer sagt, að það væri skæður keppi-
nautur leikhúsanna, og allir „vit-
lausir1' eftir að komast þangað.
Listin á leiksviðinu var þó góðra
gjalda verð, en aðeins augna gam-
an, hentast fyrir unglinga og hálf-
?roskað fólk. Þetta er líklega ein
hliðin á hinu marglofaða veldi
lýðsins. í leikslokin þustu þjónar
um alt leikhúsið, og báru miklar
byrðar á trjebökkum. Vissi jeg ekki
hvað til stóð. Á bökkum þessum
voru þá einskonar litlir pjáturbakk-
ar, og voru málmplötur festar í
rendur þeirra, sem hringlaði í, ef
hreyfður var bakkinn. Hver áhorf-
andi fjekk nú einn bakka, til minnis
um Skala, en svo voru bakkar þessir
úr garði gerðir, að áreiðanlega var
ekki hægt að nota þá til neins. Þeg-
ar nú hver maður hafði fengið þenn-
an skröltanda í hendina, þá tóku á-
horfendur að hampa bökkunum eft-
ir hljóðfallinu í lokasöngnum og
gerðist af þessu kliður mikill. Mjer
komu til hugar þessar skröltandi
þorskkvarnir, sem Jónas Hallgríms-
son talar um í hausum manna á
Þingvelli. Jeg vissi varla hvað halda
skyldi um þessa skemtun alla, er jeg
geltk burtu, með þennan skröltandi
bakka í hendinni. Að sumu leyti
fanst mjer hún góð og glæsileg, en
hina röndina hentust börnum og
unglingum eða lítt þroskuðum lýð.
En þrátt fyrir alt hafði jeg þó
skemt mjer sæmilega, að minsta
kosti leiddist mjer ekki nema í byrj-
un leiksins, því margt var óneitan-
lega fagurt og glæsilegt, sem fyrir
augun bar.
„Panem et circeuses“ ! (mat og
skemtanir) hrópaði skríllinn íRóma-
borg, er að því leið að ríki Róm-
verja liði undir lok. Hver sem átti
að ná í kosningu, varð að stofna til
dýrðlegra skemtana og láta miklar
matgjafir af hendi handa fólkinu.
Líkt er ástandið nú. Hærra kaup,
œsandi blöð og miklar skemtanir
fyrir fólkið, er herópið núna. Ef
til vill er líka Norðurálfumenningin
á fallandi fæti, líkt og hin rómenska
fyr. Það er hrópað eftir hinu sama:
fje og skemtunum.
Kristílegt fjelag ungra kvenna.
Jeg lield að það sje hlaupinn beinn
ofvöxtur í þessi kristilegu fjelög
unga fólksins í Höfn, og má það
undarlegt heita, jafn ókristilegt eins
og þjóðfjelagið er í mörgum gr-in
um. K. F. U. M. hefir átt þar mikla
og andlega byggingu, en nú hafa
konnrnar sagt skilið við piltana, og
bvgt sjer stórhýsi mikið, rjett hjá
gamla Garði. Má sjá að það er ekki
smávaxið á því, að byggingin kost-
aði 2 milj. kr., og er þó hvergi nærri
fullgerð. Er þetta marglyftur hús-
garður, vfirlætislaus, en þó hinn
prýðilegasti og vandaður að öllu
Er þar samkomustaður mikill fyrir
þess að sjá.hversu viðurgerningur
væri. Hann var blátt áfram, en þó
góður matur og tiltölulega mjög
ódýr. Drykkjupeningar engir. Geri
jeg ráð fyrir, að bæði sje matsala
þessi greiði fyrir almenning og gróði
fyrir fjelagið.
Mjer var sagt, að lxfið og sálin
í þessum fjelagsskap væri Ingibjörg
Olafsson, sem margir menn kannast
við, af ýmsu sem hún hefir x-itað.
Er hún ritari fjelagsins. Jeg heim-
sótti hana. Jeg bjóst við að sjá al-
vörugefna, grannholda konu, sem
piðhræðsla, starfsemi og strang-
leiki skinu út úr, en hitti tiltölu-
lega unga stúlku, glaða, káta og
skemtilega. Það var ekkert í fari
hennar, sem mint gæti á „innra trú-
boðs“ fólkið gamla, enda mun þaí
hafa tekið allmiklum breytingum frá
því sem fyr var. Hún tók mjer ágœt-
lega og sýndi mjer þetta stórhýsi
fjelagsins. Mjer fanst eftir þessá
stuttu viðkynningu, að ekkert væri
eðlilegra en að Ingibjörg væri í
raun og veru lífið og sálin í fjelag-
inix, og er gott til þess að vita, a)
ximkomulitlir landar skuli vinna sjer
slíkt álit ytra, að þeim sje trúað
fyrir mestu trúnaðarstöðum, þó xít-
lendir sjeu. Að þessu leyti hefir
Ingibjörg stigið feti framar en flest-
ir kai’lmennirnir.
Því miður gleymdist mjer að
spyrja I. Ó. að því, hvaðan þeiín
góðu, kristilegu konum komi alt
það stórfje, er þær hafa handa í
milli. Sénnilega koma fjelaginu víða
gjafir að og annar stuðningur. því
margur er maðurinn í Danmörku.
Sá jeg t. d. að drotning vor haföi
gefið dýrindis hxisbúnað í samkomu-
sal fjelagsstjórnarinnar.
Það er sannarlega áminning og
umhugsunarefni fyrir trúarlitlar
sálir eins og mig og mína líka, að
sjá hve margt og nxikið trúaða fólk-
ið viunur og starfar. Það byggir
stórhýsi og hvervetna gnæfa kirkju-
turnarnir upp úr liúsabreiðunum.
Það þarf ekki annað en líta í Reykja
vík. Þar eru þó þrjár rúmgóðar
kirkjur fvrir sálmasöng og gamla
xxtlistun á gömlum kenningum, exa
vai’la nokkurt boðlegt samkomuhús
síst með hæfilegu verði, til þess
að ræða önnur áhugamál lífsins.
Og jafnvel Frelsisherinn byggir sjer
myndarlegt hús á besta stað í bæn-
um, en skólapiltar, stúdentar o. fl.
hafa hvorki heimavistir nje nokk-
urn sámkomustað. Hvað er það sem
veldur starfsemi og gengi trúaða
fólksins eða svefni og aðgerðaleysi
liinna ? Sjálfsagt njóta trúaðir mik-
ils styi’ks af því, að kristnar skoðan-
ir eru inni'ættar öllunx almenningi
frá blautu barnsbeini. og vaninn
ríkur. Þá fá þeir og margvíslegan
stuðning til kirkna og klerka frá
ti'úlitlum og trxxlausum. Þó fer því
f jarri, að þett asje full skýring. Trú-