Lögrétta - 28.01.1922, Qupperneq 2

*
LÖGRJETTA
'in s.jálf hefir alt öðruvísi örfandi
áhrif en efinn, sem alt lamar. Hún
lirindir tilfinningum af stað, og þær
verða að máttugum hvötum til
starfs og framkvæmda, svo framar-
lega sem trúarlífið er annað en
dLálfvelgja ein. Nú er það að vísu
auðskilið, að efans börn vanti alt
framkvæmdaþrek, en þeir eru og
margir, sem standa ákveðnir á önd-
verðum meið við kristnu kenning-
arnar flestar, og því byggja þeir
ekki samkomuhús og endurbæta
heiminn á ýmsan hátt? Því skáka
þeir ekki öllum kirkjunnar lýð og
sýna þannig í verkinu, að skoðanir
þeirra sjeu betri en hinna? Kemur
það af því, að þeir hafa engan fagn-
aðarboðskap að flytja eða eru hug-
sjónir þeirra svo tvístraðar og til-
íinningasnauðar, að engin geti hrif-
ið manninn til þess að fórna sjálf-
um sjer í þarfir einhvers góðs og
göfugs verks?
Skyldi það vera svo, að allur al-
menningur þurfi að brýna vilja sinn
með bæninni til þess að hann bíti á
þetta ólseiga hversdagslíf,eða skyldu
menn í bæn sinni komast í samband
við heiminn hinumegin grafarinnar,
eins og spíritistar ætla,eða viðmenn-
ina á öðrum stjörnum, eins og H.
P. mundi líklega segja? Mjer flugu
margar slíkar spurningar í hug, er
jeg skildi við I. Ó., en læt lesandann
um að svara þeim. Sjálfur treysti
jeg mjer ekki til þess, svo vel sje.
En vilji þeir vantrúuðu segja skák,
skal jeg vera með! —
Dansk-íslenska fjelagið. Eins og
kunnugt er var Dönum það ríkt í
liuga, er fullveldi íslands var viður-
kent, að þetta nýja skipulag gæti
gefist vel, orðið haldgott og báðum
þjóðiun til gagns og gleði. Þeir litu
svo á að báðar þjóðir væru gott fólk
og sambúð milli þeirra gæti tekist
vel, ef þœr hefðu náin kynni hvor
af annari, en á þetta hefir lengi vilj-
að skorta. Þeir stofnuðu því Dansk
íslenska fjelagið og hefir hin danska
deild þess starfað mikið að því að
efla þekkingu manna í Danmörku á
íslandi og öllum högmn vorum. Á
stuttum tíma hefir fjelagið gefið út
margar alþýðlegar bækur um Island
og íslendinga, góðir ræðumenn hafa
ferðast um og haldið fjölda af fyrir-
lestrum. íbókum sínum hefir f jlagið
borið oss hvervetna vel söguna og
ef til vill betur en vjer eigum skilið.
Ekki get jeg betur sjeð en vjer meg-
um vera Dönum þakklátir fyrir
þetta starf og sjálfsagt virðist mjer
að gefa þessu nýja skipulagi milli
vor og Dana „fair trial“ eins og
Englendingar kalla, gefa því gott og
sanngjarnt tækifæri til þess að þríf-
ast og þroskast. Danir hafa nú að
lokum gert oss svo góða kosti sem
vjer gátum kosið á og flest gömlu
misklíðarefninn eru vonandi
sögunni.
Mjer gafst nú í þetta sinn tæki-
færi til þess að reyna f jelagið og að
hvaða liði það mætti koma. Jeg vildi
koma dóttur minni fyrir uppi í
stofu þess í Nyhavn 22.*') Húsa- staðnum við mig, að þar væri áreið- hmdlæknir stofnaði fyrstur. Er þar
kynni virtust mjer fremur lítil, en anlega engin slík skrifstofa. Þyk- °ft mannkvæmt á sumrum en lítið
eru eflaust nóg fyrst um sinn. í ist jeg vita, að Danir hafi sett oss ”ra að vera á vetrum. Yoru þar næg-
þetta sinn gætti frú Camilla Bjarna- þarna niður til bráðabyrgða, er vjer ar veitingar á boðstólum og hljóð-
son skrifstofunnar, og tók mjög vin- liöfum staðið uppi húsnæðislausir. færaflokkur skemti gestunum. Það
gjarnlega á móti mjer. Áður en jeg En hhvað sem um þetta var, þá er eftirtektarverðast á leiðinni út
vissi, vorum við sokkin niður í mjög f jekk jeg þar fljóta fyrirgreiðslu m<-ð ströndinni, að byggingar eru
margbrotna samræðu um Danmörku og góðar móttökur hjá sendiherra allar eða flestar sundurlaus ein eða
og ísland, fjelagið og störf þess, vorum Sveini Björnssyni. Munu tvílyft hús með ríflegum skraut-
jafnvel trú og vantrú, hvernig sem flestir sammála um það, að vjer görðum umhverfis. Búa þarna mest-
það nú blndaðist iim í hitt. Er það höfum ekki haft öðrum álitlegri á megnis efnamenn og þeir vita hverir
ánægjulegt að tala við svo skýra a® skipa í þetta sæti en honum, bústaðir eru bestiri
og vel mentaða konu, eins og frú hvort sem þeir telja embættið þarft Nú er snúið upp í sveitina eftir
Camilla er. j eða óþarft. Jeg hefi síðan sjeð þess góðum þjóðvegi. Sumstaðar liggur
Eitt af áhugamálum f jelagsins er, getið, að skrifstofan sje nú flutt og hann gegnum hávaxna skógarlunda
að koma upp stóru og mvndarlegu komin í sómasamlegri húsakynni, en og hjer þrífst beykiskógurinn vel! | hjá fólki innan 45 ára aidur-s Lang-
íslendingahúsi í Höfn, þar sem gæti hitt væri betra, ef upp væri komið Hjer er nóg moldin til að vaxa í og!flestir „júklingarnir eru 50 ára og
verið miðstöð íslendinga í bænum.1 Islendingahúsið, sem Dansk-íslenska ekki vantar veðurblíðuna. Jeg skal1^ yflr Erlendis er talig aS konnr
Þar yrði þá myndarlegur samkomu- fjelagið hefir borið fyrir brjóstinu, ekki reyna að lýsa þeim leyndar- j veikist nokkru oftar en karlmenn
staður, skrifstofa fjelagsins og ef og vjer ættum húsakynnin sjálfir. dómi, sem í skógunum býr, en þeir. en ^ mun ekki yera h- r Veikin
til vill bústaður fyrir íslenska sendi-! Garður. Aldrei kem jeg svo til eru eins og einhver risavaxin töfra- j virfiist ekki vera sjerlega arfgeng
herrann. Á mínum stúdenitsárum Hafnar, að jeg líti ekki inn á holk Þakið er hátt í lofti uppi úr fleyndar eru til ættir þar sem til"
vakti sama hugmynd fyrir mjer, og j gamla Garð, stúdentaheimilið, þar græno liml °Sí?reinunum.Veggimir tö]nlega margir veikjast af 61au’
væri þetta bæði ódýrara og mynd-' sem svo jmargir íslendingar hafa ern nr lifandi trjábolum. Þar sem j comi, en fremur er ^ fátítt
(Glaueoma) er augnveiki, sem lýsir-
sjer aðallega í því, að þrýstingur-
inn innan í auganu er óeðlilega
hækkaður (augað harðara en eðli-
legt er). Hvaða ástæður liggi til
grundvallar fyrir þessar þrýstings-
hækkun, vita menn ekki nm með
neinni vissu, en á lengri eða skemri
tíma leiðir hún til rýrnunar og
skemda á ýmsum hlutum augans,
fyrst og fremst sjóntauginni, og
veldur algjörlega ólæknandi blindu.
Hverjum er hætt við fílaucomif
Um það gilda engar fastar reglur,
nema sú, að Glaucom er sjaldgæft
arlegra, en að vera á sífeldum flæk-: búið. —- Það er nú búið að breyta skógurinn þraut tók við sírœktwð
ingi, og eiga hvergi hús yfir höfuð.' húsinu allmikið síðan jeg var þar, flatneskjan með engjum og ökrum tahg
Vildi jeg óska, að fjelaginu tœkist en þó bar alt sinn sama svip. Hitt umhverfis hvíta risavaxna bænda
Þó eru nokkrir sjúkdómar, sem
er sennilegt, að, geti valdið
að koma þessu í framkvæmd. Ef þótti mjer sviplegt, að þar var garða. Þeir eru hjer allir bygðir úr
landið fengi þar góðan stað fyrir engan íslending að hitta. Sagði múrsteini, með lágum veggjum og
Glaueomi, nfl. ýmsir hjarta-, æða-
og nýrnas j úkdómar, sömuleiðis
taugagigt í andlitstaugum; sjaldnar
sendiherrann, væri því skylt að j dyravörður mjer, að nú byggju þar en£"m kjallara eða litlum, en hh- ‘ meltingasjúkdómar sykursýki og
leggja þar drjúgan skerf til. Sam-'aðeins tveir íslenskir stúdentar, og reistnm húsnra' Myndu húsakynn- berkl iki *f ]-)rá,gnæmum sjúk-
skot hjer gætu komið til greina, ef ívœrn báðir heima á íslandi í sumar- in Þykja ærin heimá, enda eru þeir ,, , „ T m
emhverntima tæki aftur að ára leyfmu. Mjer kom þetta ovænt, Þo VLST gildir bændur a þessum sloð- <■
vel. Hafnar-íslendingar og sjálftfje-! vel hefði jeg mátt vita það, og það nm- Ekki er þó landið allskostar , T'eyns a> 1 am eS e a ant e&’ 0
lagið ættu að gera sitt til. Yfirleitt;var ems og byggmgm oll breytti ±latt. Sma-asar eru viða, og gott
sýnist mjer það ekki vera nema f jöð-, svip. Jeg á sjálfur Garðstyrknum útsýni af þeim yfir bygðina, og er
ur af fati voru að eignast einnmynd-' mikið að þakka, og má hamingjan þá allajafha að kirkjurnar eru bygð- . ,,. . T
arlegan huskofa í Höfn. Þar er vúa hvort missir hans verður oss ar þar, sem hæst ber a. Eru þær f _____, ___x
hvort sem er ætíð f jöldi íslendinga, j ekki ærið tilfinnanlegur. Höfn hefir hreinasta sveitaprýði, og hressaturn-
og verður eflaust framvegis. í raun aitíð verið mikið menningarból, og ar þeirra mikið upp tilbreytingar-
og veru er það ekki annað en rænu- Hafnarveran, sem bygðist að svo litla útsýnið. Tilbreytingarlítið er
leysi og ómenska sem veldur því, að miklu leyti á Garðstyrknum, hefir Það víðast hvar,en undurfrítt, blóm-
vjer erum ekki búnir að gera þetta eflaust verið mikill þáttur í allri le8t og björgulegt. Þó eru ekki óvíða
fyrir löngu. Ef til vill hefðum vjer menningu vorri hjer heima. smá-stöðuvötn, og þau eru ærið mik-
átt að kaupa hús það sem Jón for-j Lestrarfjelag kvenna. Jeg hefi 11 sveitarprýði. í annari ferðinni
seti bjó lengi í, og byggja það svoírekið augun í annað afreksverk hjá fórum við all-langan spöl á gufu- en a ag 611 ' 'iei a an 1 mun kaS
myndarlega upp, að það yrði við-! konunum í Höfn, en get þó fátt um bát eftir slíku vatni og dálítilli á, S°n 1 < "‘A ve a 110 ru a £en£ara> en
meðal snjóbirta) og veikindi yfir-
leitt, önnur en þau, sem upp hafa
af fyrir sig, en geta vafalaust haft
ill áhrif, þar sem það er yfirstand-
andi.
Meiri hluti Glaucom-sjúklinga er
fjarsýnn, miklu færri nærsýnir. —
Glaucom er ekki smitandi.
Glaucoin er algengara á f jalllendi
unandi minnisvarði yfir þennan
°iua stjórnmálajötun. sem laudið
sveit í Danmörku um sumartímann
«g hafði snúið mjer til ritara fje-
lagsins rithöfundar Áge Meyer-
Benediktsen í því skyni. Útvegaði
hann. henni óðara stað á Jótlandi og
hefir það að öllu gefist vel. Er það
bersýnilegt, að mörgum getur komið
slík fyrirgreiðsla vel, ekki síst þeim
sein fáa þekkja. IJm hitt er ekki að
efast að margt er fvrir oss íslend-
inga að læra á góðum heimilum í
Danmörku.
Jeg heimsótti fjelagið snöggvast,
ef svo mœtti að orði komast, meðan
jeg stóð við í Höfn, og kom á skrif-
hefir átt.
Hjá íslenska sendiherranum. —
Eðlilegt finst mjer það, þó flestum
fyndist gamla stjórnarráðsskrifstof-
an í Höfn vera góð og sœmileg fyrir a
oss. Hún var á virðulegum stað, þó
fornfálegur væri, rjett hjá Krist-
jánsborgarsloti, og Jón Krabbe
skrifstofustjóri var bæði nákunnug-
ur öllum vorum málum og slíkur
ágætismaður, að vart varð á betra
kosið. Alt þetta var yfirlætislaust
og ódýrt, enda fer það oss best, en
þó hagkvæmt, úr því vjer höfðum
svo góðum manni á að skipa. Sjálf-
sagt hafa Danir ekki verið skyldug-
ir til þess að sjá oss fyrir húsnæði
eftir að sambandslögin komust á,
en svo vildi stjórn vor og þing sigla
hærri byr og hafa reglulegan sendi-
herra í Kaupmannahöfn, „Fint skal
det vere!“ segja Danir, og oss hefir
ur þótt mikils við þurfa, er fullveldi
vort var viðurkent, þó tæpast gœt-
um vjer borgað kostnaðinn, nema
með því að lána fje .til þess frá út-
Nú þykir flestum meira um það
vert að sýnast en vera, og svo var
sendiherrann dubbaður upp. Jeg
þurfti eitt sinn að koma á skrif-
stofu sendihherrans, meðan jegstð
við í Höfn, en hún var þá flutt úr
gamla staðnum, og var nálega ófinn-
anleg. Að lokum hafði jeg þó upp á
henni, og var hún þá niðurkomin í
timburskúrum, sem faldir voru á
bak við eina stjórnarbygginguna
dönsku. Leit helst út fyrir að eng-
inn kannaðist við hana, að minsta
kosti fullyrti varðmaður þar á
*) Hún er nú flutt í veglegri bú-
stað.
það sagt, fyrir ókunnugleika sakir. sem 1 Þa® rann. Hafði áin verið °n um. r þa sist
Þar niðri í gamla bœnum, skamt frá dýpkuð svo á löngum kafla, að hún e hatt aæ a ’ að þrir J;)or 11 ll utar
kóngsins Nýjatorgi hafa gamlir var« að skipgengu sýki. Hjer í þessu blmd ra manna Jer a landl sjeu
kumbaldar verið rifnir niður og í ífjósama, þjettbýla landi, er hver Glaucom- sjúklmgar.
stað þeirra reist allmikið stórhýsi og hlntur prýddur og dubbaður upp og Emkenm fílaucoms. Þott alloft-
vandað mjög að sjá. Yfir dyrunum bagnýttur, sem mest má. En hvað ast SJe auðvelt fýrir augnlækm að
á höll þessari stendur „Lestrarf jelag eiga svo komandi kynslóðir að gera? |)ek g'a ttlaueoirl> jafnvel í byrjun,
kvenna“. Er þar einnig á neðstu Það er eins og að búið sje að bæta fer t'jarri þvi að emkenni þess sjeu
hæð mikill matarsalur og sækir eink- svo jöi’ðina og búa svo vel um alt, greinlleg eða áberandi fynr sjúk-
um kvenfólk þangað, en líka slæð- að litlu verði við það bætt, og þó lin£ana sjálfa.
ingur af körlum. Matur var þar all- sPretta eflaust og endalaust ný við- Helsta einkenmð, og oftsinnis það
góður og ódýr, húsakynni ágæt og fangsefni. — Því miður leyfði tím- eina> er sjóndepra, sem smátt og
öll framreiðsla. Á efri bygðum var inn mjer ekki að heimsœkja bænd- smatt fer / voxt’ VeÉrna í>ess hvo
gistihús (hótel) fyrir kvenfólk og nr> °í? hefði það þó verið gaman að hæf?fara hun er, er algengt að menn
sjálfsagt hefir það mikla lestrarf je- Þvi- Þa'ð eru dönsku sveitabændurn- takl ekk1 eftlr henni, fyr en hun
lag haft þar stórfengilega bækistöð. ir. sem £era nú garðinn frægan og nemnl'ta sverðu, sjerstaklega ef goð
Þetta stórvirki hafa þær þá unnið, afla flests þess, sem Danmörk lifír sjón er á hinu auganu. Þannig er
konurnar, sem vildu lesa. Ætli þess- á, því iðnaðurinn hefir átt mjög; haö ekkl sV0 síerle&a fágœtt, að
ar konur hafi líka verið trúaðar og erfitt uppdráttar undanfarið, jafn- menn komi til læknis, blindir á öðru
sungið sálma eftir skáldsagnalest- vel svo- að tTl vandræða horfír í bæj- au£a> án.1x188 að hafa hu«mynd
urinn ? Ekki stóð þó yfir dyrunum nnnm- hað s,)a ir’
að þetta væri kristilegt lestrárfje-
o--------
lag. Máske þarna sjeu konur, sem
standi fyrir utan og ofan kirkjuna,
og geta þó unnið veglega hluti. Þær
segja þá skák, og gott er það. En
hvenær skyldi lestrarfjelag kvenna
hjer í Reykjavík eiga prýðilegt hús
með bókasölum, samkomuherbergj-
Blaucam.
i Oft lýsir sjóndepran sjer þannig,
að menn fá öðruhvoru þokuslæðing
! fyrir augun, og sjá þá alt óskýrt á
|meðan, eða þeir sjá regnbogahring
! (rosabaug), sem venjulega ,er ,ó-
greinilega dökkblár yst, en grænn
inst, í kringum ljós, ef þeir horfa í
Af alvarlegri aygnsjúkdómum það. Oft ber mest á þessu eftirNlík-
um o. þvíl.? Hvenær skyldi það hjer á landi er en"inn llkt >V1 eins amlega áreynslu, ekki hvað síst ef
seg.ja skák? þýðingarmikill og Glaucom*), vegna menn beygja sig niöur En þess
Sjálenska sveitin. Það vildi nú >ess hve algengt það er og hve óljós á miUi er svo sjónin góð. Oft
svo til, að danskur lœknir bauð mjer byrjunaremkenniu eru, en sjer í lagi er þetta hið fyrsta einkenni, sem
tvívegis í skemtiferð út fyrir borg- vegna þess, hve horfumar fymr glaucom-sjúklingar verða varir,enda
ina. Nú var það bæði að veður var lækningu eru slæmar, ef ekkert er getur það komið í ljós löngu áður
gott 0g SVO þóttist jeg vita, að böm aðgjört í tíma. — Mun því ekki van- en fer að bera á varanlegri sjón-
mín hefðu gaman af að sjá hvernig >örf a línnm >essum almenningi til depru.
sjálensku sveitirnar iitu út, svo jeg leiðbeiningar. — j Stöku sinum taka menn eftir við
tók boði þessu með þökkum. Farar- Hvað er fílaucom? Giaucom samanburð á báðum augum, að þeg-
skjótihn var ágætur bíll, sem lækn- - : ar þeir loka augunum a vixl, og
irinn átti og stýrði sjálfur. Við ók- *) í grein þessari er með „Glaucom“ horfa beint fram undan sjer, þá sjá
um út þjóðveginn meðfram strönd- einungis átt við þær tegundir veikumar, þeir ver til hliðana með öðru auganu
inni við Eyrarsund gegnum Helle- sem algengastar eru hjer á landi (Glau- en hinu. Þessi skerðing á sjónar
rup þorpið og út að baðstaðnum eoma simplex og Glaucoma chronieum sviðinu (sem venjulega ber mest á
Klampenborg, sem Jón Hjaltalín fere simplex. nefmegin eða að ofan), er þýðingar-