Lögrétta - 24.06.1922, Page 2

LÖGRJBTTA
Haðir og leiddir fram til þees að
bæta brotin og verjast sameigin-
legum óvini“.
Jeg ásaka ekki J. J. fyrir rang-
færsluna, því ihver verður að þjóna
sínu eðli, enda er þessi ein af
mörgum, sem benda mætti á í
grein hans. En þjóðin sjer hver
munur er á að „knýja með valdi“
eða „leiða og laða“, þótt J. J.
sem stjómmálamaður geri engan
mun á því.
Sjöttu ath. gerir höf. við það,
tað jeg gat þess, að aukin verslun-
arsamkepni hefði meðal annars
orsakað eignaverðfall, og spyr
hann því í einfeldni sinni, hvort
jeg hafi þá loks komist að þeirri
niðurstöðu, að hin frjálsa sam-
kepni geti orðið að þjóðarböli.
Til þess að vera stuttorður, skal
jeg svara þessari spumingu með
annari, sem er hliðstæð: Er regnið
ætíð þjóðarböl, þótt þeir blotni
sem úti standa?
Sjöunda ath. er jafn gáfuleg
spurning, sprottin af því, að jeg
sagði viðskiftalífið vera fjöregg
þjóðanna.
Þessu neitar ekki J. J. en spyr,
hvort sjúk viðskifti, eins og meg-
inið af verslun ísl. baupmanna
síðustu tvö árin sjeu líka úr „fjör-
eggshænunni' ‘.
Jeg efast um að höf. álíti sig
vera son móður sinnar þegar hann
verður lasinn, og vær; því vafa-
laust vel gert að eyða nokkrum
tíma til að átta hann á spursmál-
inu.
Áttundu ath. gerir J. J. við það
að jeg gat þess, að í viðreisnar-
baráttunni fái erlend ríki sína
færustu menn til stjórnarstarfa,
og efli atvinnurekstur og verslun
með fjárstyrk, aukinni mentun
*3g fleira. \
Athugasemdin hljóðar þannig:
„^JÆeð þessu grunnmúrar höf.
enn meir þá skoðun sína, að Versl-
una.cgtjettin þurfi hjálpar og að-
st9ðar með frá ríkisvaldinu. Le-
Fátar eru sendir út til að hjálpa
kaupmönnum, m. a. tilkynna um
ríkjandi verslunarstefnur. Látið
ósagt hvort átt er við þær stefn-
ur, sem vaxa við ólán þjóðanna,
eins og þangið í bylgjum úthaf
anna. Þá lofar höf. mjög þær
þjóðir, sem stofna verslunarskóla.
Hefði átt að minnast hlýlegaþess,
að Samband ísl. samvinnufjelaga
hefir fyrst sjeð þessa nauðsyn.
Það hefir hentugastar og best
gerðar kemslustofur sem til eru
hjer á landi, fyrir hina ungu
starfsmenn samvinnufjelaganna“.
Hjer finst J. J. það höfuðsök,
að verslunarstjettin njóti aðstoð-
ar stjórnarvalda. Hún má bera
þungar byrðar þjóðfjelagsins, en
á að vera heft og hömluð svo að
einstaklingar hennar eigi sem erf-
iðast uppdráttar og stjettin sje
sem máttminst í erlendri sam-
kepni. Þetta er sannarleg Tíma-
stefna, sem jeg verð að lathuga
nánar.
Það blandast víst fæstum rjett-
sýnum mönnum hugur um það,
að verslunarstjett er hverri þjóð
nauðsynleg, og því nauðsynlegri
sem þjóðin er lafskektari og býr
við erfiðari framleiðslu- og nátt-
úrukjör.
Jeg ætlast ekki til að stjómar-
völd hlynni að verBlunarstjettinni
vegna sjálfrar stjettarinnar éða
einstaklinga hennar, heldur vegna
þjóðfjelagsheildarinnar. Því betur
í
landinu og stjettin hæfari til að, kvenna gegn einu atkvæði, þá-1
venamdi formanns sjökvennanefnd-
arinnar, frú Kr. Símonarson, þá
tók jeg mitt framboð aftur, því
jeg vildi ekki hlýta þeirri röðun,
sem ein eða örfáar konur, með
engan flokk að baki sjer, tækju
sjer vald til að setja listannmeð,
öllum kjósendum að fornspurðu.
•Virðingarfylst
Bríet Bjamhjeðinsdóttir.
bera þungar skattabyrðar til ai-
mennra þarfa. Sje verslunarstjett-
in „sjúk“ eða í ólagi, er þörfin
því meiri á aðgerðum hins opin-
bera í þessu efni. í fyrri grein
minni benti jeg á, hvernig aðrar
þjóðir litu á þetta mál, og sje
jeg enga minkun fyrir íslensku
verslunarstjettina, þótt stjómar-
völdin sýndu henni nokkra rækt.
En hjer er J. J. aftur og enn í
þanginu og reynir með krabba-
bleki sínu rað dylja sannleikann,
Þá átelur J. J. að jeg skuli ekki
minnast þess hlýlega, að Samband
ið hafi best gerðar kenslustofur
fyrir unga starfsmenn þess. Jeg
efast ekki um að þeir, sem borga
fyrir kenslustofurnar, þakki þær
að verðleikum, en hins vil jeg
geta, fyrst tilefni gafst, að jeg
mundi meta þennan skóla meira
ef jeg vissi iað skólastjórinn væri
eins hreinn og vel upplýstur eins
og stofumar. — Jeg hefi lesið
hrafl úr neðanmálsgrein, sem lengi
hefir birtst x Tímanum og heitir
„Komandi ár“, sem sagt er að sje
eftir skólastjórann, Jónas Jónsson
frá Hriflu. — Þar hefir margt
verið sagt um verslun, en fæst af
sanngirni, skilningi eða viti, þótt
raunalegt sje til þess að vita. Og
kneykslanlegt er það að prýða
með almanna fje þær skólastofur,
sem þennan skólastjóra nota.
Frh.
Frð Kuennettindifjelasini.
Að gefnu tilefni lýsum vjer
því yfir, að Kvenrjettindafjelag
Islands hefir lalgerlega dregið sig
til baka frá allri kosningasam
vinnu við hina svokölluðu „Kosn
inganefnd kvenna í Reykjavík“,
við landskosningamar í sumar,
með því að iaðferð þeirri, við undir-
búning og röðun listans, sem sam-
þykt var af báðum málsaðilum,
á fundi 10. apríl, var ekki fylgt,
þegar til fraimkvæmdanna kom.
Reykjavík 10. júní 1922.
Fyrir hönd Kvenrjettindafjelags
íslands.
Bríet Bjamhjeðinsdóttir.
Lovísa Fjeldsted. Anna Sigurðard.
Christophine Bjamhjeðinsson.
Ingibjörg Pjetursdóttir.
Fyrirspurnum suarað.
Um leið og jeg þakka hinmörgu
hlýlegu ummæli kvexma víðsvegar
um land í minn garð, sem jeg hefi
fengið bæði munnlega og brjef-
lega í tilefni af kosningunum- í
stimar, vil jeg svara þeim fyrir-
spumum, hvers vegna jeg hafi
ékki gefið kost á mjer til land-
kjörsins, því að jeg hafði gert
það frá Kvenrjettindafjelagsins
hendi að því tilskildu iaið nafn
frambjóðendanna væni símuð út
um alt land, og svo reynt, sem
unt væri að fá prófkosningu um
listann, bæði úti um landið og
hjer í Reykjavík, svo endanleg
röðun færi síðast fram samkvæmt
þeirri röðun kjósendanna, sem
þar með fengist. Á þennan hátt
var jeg fús til að vera á lista
kvennanna, hvar sem mjer yrði
raðað. En þegar þessari aðferð
sem innlend verslunarstjett leysir j var ekki fylgt, sem þó hafði ver
starf sitt af hemdi, því hagstæðari ið ^amþykt af allri Kvenrjettinda-
Tímamolar.
i.
Þess hefir stundum verið getið
hjer í blaðinu, að þeir Tímamenn-
irnir hafi áður fyrri borið mikið
lof á Jón Magnússon fyrv. for-
sætisráðherra. Hjer verða nú tekn
ir upp nokkrir molar af því góð-
gæti.
1. Um það leyti sem lausn var
að fást á sambandsmálinu taldi
Tíminn J. M. fremstan allra ís-
lenskna stjórnmálamanna. 21. sept.
1918 segir hann í grein með merki
Hriflu-Jónasar: „Um stjórnmálin
hefir verið samheldni. Þess vegna
hefir þessari stjóm (þ. e. stjórn
J. M.) tekist að koma meirn í
verk inn á við og út á við heldur
en nokkurri af . imdanfarandi | ^ ^ hvort nokknr B_
stjórnum“.-Enrjettnýlegavarihstamaður komist ag
J. M. harðlega hallmælt í Tíman- „ .......
• ... „ • , * * , 2. „Tíminn segir, að „oll“
um einmitt fyrir það, að hann' .
, , , , , , ... | storf Hnflujonasar miði að eflmg
skapaði þa „samheldni“, sem!, „ , . ., . ,
, .*. „ i landbunaðarxns. Almennmgur a
þarna er venð lað lofa. .... * “ ...
. . . „ T I kannske dalitið erfitt með að atta
2. Og ekki fær J. M. heldur( .
. . | sig a þessu, þvi að aðalstarf hans
slakan vitmsburð hja Timanum
„ . ., , ..... j er skolakensla í Reykjavik og að
fynr samvitskusemi í veitmgu em- , .,, „ . , "
, ,, , , , , hæla sjalfum sier x Timanum.
bætta og sýslana. 1. sept. 19171
segir blaðið: „Er það sagt hr. J.í 3‘ »Tíminn“ álasar freklega
M. til verðugs lofs, iað hann velur!Si^ E^erz fyrir veitin8'u ^r-
jafnt unga menn og roskna til læknisembættisins í Reykjavík.
trúnaðarstarfa“ Það er leiðinlegt að Tímmn grípur
3. Þá hefir J. M. ekki verið ^ tækifærið í ótíma. Því sagði
bændum þessa lands ónýtur mað-|hann >að ekki að embættlð
ur að dómi Tímans áður, heldur væri ó>arft? Það stendnr Þ° llk‘
sannur bjargvættur, er mest lá' lega ekki í sambandi við það hver
á 7. desember 1918 segir blaðið embættlð blaut?
í grein-um kjötsölumálið þá: „Af- ■ 4- „Tíminn“ heldur áfram með
leiðingin af því, að forsætisráð-,ijrot dr þingsöguxmi. Á þessu
herra (J. M.) fór að blanda sjerjbroti er sá galli að þar er aðeins
i málið er fyrst og fremst sú, að, hugarórar Jónasar og kemur ekki
1 meira við þingsögunni ien kött-
Landshöfð-
flttrædisafmæíi
ptóf, ctr. H, Ttöffdirtgs.
pann 11. mars 1923 verður próf. Harald Höffding áttræður. Nem-
endur bans meðal Dana hafa ákveðið að kaupa herbergi á Garði, er
beri nafn hans, og kostar það 12,000 krónur, eitt skifti fyrir öll. Hef-
ur „Stúdentaráðið til þjóðfjelagsnytja“ þegar gefið 3000 krónur til
þessa, en afgangnum skal safna meðal nemenda Höffdings, og hefur
Islendingum verið boðið að taka þátt í því. Má gera ráð fyrir, að
íslendingar fái rjett til herbergis þessa í hlutfalli við upphæð þá, er
þeir kunna að skjóta saman á borð við Dani, t. d. 1 íslendingur á
móts við hverja 11 Dani, ef þeir skjóta saman 1000 krónum.
En nú hafa mönnum hugsast þrír möguleikar:
1. að íslendingar taki hlutdeild í þessari almennu söfnun með Diin-
um gegn þessu tilkalh;
2 að þeir stofni sjerstakan sjóð hjer við háskólann til minningar
um Höffding, og loks
3. að þeir safni aðeins í sjerstaka minningargjöf handa honum.
Þeir Islendingar, eldri og yngri, sem vilja taka þátt í þessum sam-
skotum og heiðra þannig minningu hins aldurhnigna, ástsæla kennara, gjori
svo vel að senda tillag sitt til einhvers okkar undirritaðra og láta þess
jafnframt getið, hvern kostinn þeir kjósi helst. Hver króna, sem þeir
senda, gildir eitt atkvæði. Verða atkvæðin síðan talin saman og fjenu
ráðstafað skv. atkvæðagreiðslunni. ;'
Reykjavík 19. júní 1922.
Ágúst Bjarnason. Guðm. Finnbogason. Sigurður Nordal.
Önnur blöð eru vinsamlega beðin að taka þetta upp.
fyrir tunnuna (úr 192 kr., sein
kjötverðið hækkaði upp í 210 kr.
Berlexne bauð)“.
4, í samræmi við.þetta, sem að
urinn sjöstjömunni.
ingjadæmið segir hann að sje
endurreist hjer á landi með þrem
framan er sagt, segir Tíminn 12. xuönnum (!!!)
apríl 1918: „Menn koma ekkri 5. „Tíminn“ brýst um á hæl
auga á það, að annar maður sje og hnakka og froðufellir yfir til-
til nú í stjórnmálamannahópnum1 raunum sínum um að losa sig
íslenska, sem hafi það til að bera, | úr hinum pólitísku faðmlögum við
sem þarf til þess að myndá ráðu-! Bjama Jónsson frá Vbgi. Kveðst
neyti, en núverandi forsætisráð- Jónas hafa tekið Bjama undir
sætisráðherra“ (J. M.). | vemdarvæng sinn til þess að sjá
Það úir og grúir í Tímanum um, að hann og J.M. ljekusjerekki
fyrrum laf molum af þessu tægi. ^að krossum.En hvemig er Það með
En þegar þetta er bórið saman krossa Kl. Jónssonar, Sig. Egg-
við ummæli hans nú á síðari tím- J erz, M. Kristjánss. og Þorst. Metú-
um um alla stjórnmálastarfsemi salems? Ætli B. J. gæti ekki
J. M., þá hlýtur það að verða j fundið upp ú að fitla við þá?
dómur rnanna, að lítið mark sje,En Jónas sjer, að hann getur ekki
takandi á því, sem slíkt. blað fer
með.
N+N.
n.
1. „Tíminn“ skorar nú fast á
bændur að duga sjer og sjerstak-
lega leggur hann sig eftir bæn ia-
konunum og mænir eftir atkvæði
þeirra eins og rakki eftir beini.
Sjest nú hversu geysihræddnr
hann er um landkjörið í sumar. í
byrjun hafði bann á orði að koma
að þrem mönnum, nú segir hann
iað bestu horfur sjeu á því, að list-
ixxn komi að 2 mönnum, en sann-
neitað faðmlögum við Bjama og
segir því við alþjóð, að Bjami
sje orðinn svo gamall og ónýtur,
að Jónas geti vel ráðið við hann
og hann sje svo sem ekki óspar-
samur hann Bjami, það sjeu bara
kjósendurnir, sem sjeu sparsamir.
6. „Tíminn“ ritar enn um Siglu-
fjarðarmálið. Jónas segir, að Mg.-
bl. vilji hefja umræður um það,
en skýrir þó frá, að 3 „fyx*ver-
andi“ hafi um það ritað í blað-
ið. Ekki veit jeg hvort þetta er
satt, en ekki sýnist það benda á,
að spornað sje við umræðum um
mál, sem 3 rita um og víst er
yerður framleiðsla og verslun í fjelagsstjórainni og kosninganefnd leikurinn er, að Jónas titrar milli xxm það, að ekki mxxn nema 1
„fyrverandi" (Jónas) hafia ritað
um málið í Tímann. Jónas segir,
að Ámi frá HöfðahólUm hafi rit-
að best um málið og er sjáaníega
hrifinn af, enda er það ekki láandi
því að Ámi kallaði Jónas „hýenu
Tímaklíkunnar“. Það er von, að
Jónas sje upp með sjer af sam-
líkingunni. í minni náttúrufræði
stendur um hýenurnar, að þær
sjeu rög rándýr, sem lifi mest af
hræjum, sjeu einkum á ferð á
nóttunni og frámunalega vond
lykt af þeim.
7. „Tíminn“ gleymir alveg að
geta þess, að sjálfur ritstjóri lians
er orðinn endurskoðunarmaður
Landsbankans og hefur blessuð
stjórnin dugað honum þar vel,
enda átti hann það skilið. Þetta
bein er talið um 2000 kr. á ári.
Fyrir ritstjómina er sagt, að
Tryggvi hafi 9500 kr. og svo
býr hann stórbúi í Laufási og
selur mjólkina jafndýra hjer og
bændur, sem þurfa að flytja hana
margra klukkustunda veg að.
Hann fer vonandi ekki á sveitina
hann Tryggvi. Og það .gerir víst
ekkert til um hann þótt hann
hafi fleiri en eitt launað starf.
Það skiftir aðeins málj þegar
pólitískir mótstöðumenn eiga í
hlut.
8. „Tíminn“ þorir ekki að bera
á móti því, að Jónas hafi flosnað
upp frá Hriflu eftir nokkurra
vikna búskap. Það er ekk: heldur
von, því að þetta er satt, og það
er sagt, að Hrifla sje í eyði síðan,
aðeins nytkuð eitthvað frá annari
jörð. Ujp þennan búskap segir
Jónas meðal annars, að hann hafi
viett Skjálfiandafljóti á Hrifluland
er hann átti frí úr kennaraskól-
anum frostaveturinn 1917—1918.
Það er nú annars ekki vel trú-
legt, að hann hafi fengist við
áveitu þenna vetur, en um það er
ekki að fást. Hitt er aðalatriðið,
að Jónas oftók sig svo á þessum
búskap, að han varð að hætta
honum, fianst að það mundi
vera hægra að lifa á samvinnufje-
lögunum og hefur líka gert það
síðan og lifað ágætlega. Áveituna
framkvæmdi hann reyndar á lands
sjóðs kosniað eftir því, sem hann