Lögrétta - 02.09.1922, Qupperneq 1

Skrifst. og afgr. Austurstr. 6. Bæjarblað M O I* g U n b I a ð i ð . Ritstjóri: Þorst. GMasm.
XVII. árg. 56. tbl
Reykjawík, laugardaginn 2. sept. 1922.
bBÍoMarpmrtamiCJa ELL
H.F. CARL H0EPFNER
Símar: 21 og 821. REYKJAVIK
Fyrirliggjandi heildsölubyrgðir:
KORNVÖRUR
Rúgmjöl, »HavnemöUen«,
Hálísigtimjöl, do.
Finsigtimjöl, do.
HVEITI, danskt og ameriskt,
Rúgur
Bankabygg, Hænsabygg,
' Hestahafrar, Majsmjöl,
Majs >/i °S mulinn,
Kartöflumjöl,
Sagógrjón,
Hrísgrjón, s/4,
Melasse fóðurmjöl,
Baunir, 7i>
KARTÖFLUR, nýjar,
Laukur,
Ofnar og Eldavjelar
NYLENDUVORUR
SYKUR, steyttur, höggvinn og í toppum,
Kandissykur,
Flórsykur, Farin,
Kaffi, Rio, 3 teg.
Exportkaffi, kannan,
Súkkulaði, Konsum, Husholdning o. fl.
Cacao, no. I & II,
Mjólk, 16 oz, Columbus & Triangle,
Ostar: Schweitzer, Gouda, Mysu.
Smjörlíki, Oma,
Plöntufeiti, Kokkepige,
Bakarasmjörlíki, C. C., Tiger,
Bakaramarmelade,
Rúsínur, Sveskjur,
Þurk. epli og Aprikosur,
Sápa, Sódi og Eldspítur.
Símn.: Höepfner
BYGGINGAREFNI
Þakjárn, no. 24 & 26, 5—10 f,
Hryggjárn,
Þaksaum,
Saum 1”—6”,
Pappasaumur,
Þakpappi, »Víkingur*,
Panelpappi, Gólfpappi,
Rúðugler, einf. & tvöf.,
Asfalt, Kalk,
MÁLNINGARVÖRUR allsk.
Blýhvíta, Zinkhvíta,
Fernis, Þurkefni,
Lökk, Þurrir litir,
Krít, Blaðagull,
tillöguð af ýmsum litum.
Penslar.
frá Bornholms Maskinfabrik, Rönne. — Rör, eldf. steinn og leir, Kolakörfur. — Fiskilinur, ítalskar, 60 f., 1—5 Ibs.
Ullarballar, 7 lbs. — Olíufatnaður, svartur. — Brýni, Baðlyf, Botnfarfi o. fl o. fl.
Lögrjetta.
G-jalddagi yfirstandandi árgangs
Lögrjettu var 1. jnlí.
Afgreiðsla og innheimta blaðsins
er nú í Austnrstræti 5, og gjaldkera
blaðsins, hr. Gísla Finsen, er þar að
hitta alla virka daga.
Eldri árgangar eiga að borgast tll
fyrv., gjaldkera blaðsins, hr. Þór. B.
Þorlákssonar, Bankastræti 11.
Skuldlausir kaupendur blaðsins eiga
rjett til að fá ýmsar góðar bækur
fyrir hálfvirði, svo sem áður er aug-
lýst, og hangir listi yfir þær bækur
til sýnis á afgreiðslustofu blaðsins.
Borgið Lögrjettu og eign-
ist góðar bækur fyrir
gott verð.
Uínsölu-EinDkunin
í tölubl. „Tímans“ 12. ágúst
eru miklar harmatölur yfir ástandi
því, sem nýja stjórnin hafi komið
að — ált á hausnum og pening-
um ausið úr ríkissjóði.
Kommúnistablaðið Tíminn, sem
ásamt Alþýðublaðinu heldur skildi
fyrir nýju stjórninni, hefir sífelt
verið að stagast á vilhylli hins frá-
farna ráðuneytis, en „Tíma“-menn
eru ekki fyr komnir að kjötkötl-
nnum sjálfir en farið er að skifta
úr þeim.
Alþýðublaðið leikur þann skrípa
leik að látast ekki skilja líking-
una með einokuninni fyr meir og
nú. Það hefði áreiðanlega gott af
að lesa bók Jóns Aðils um einok-
unarverslunina, þá mundi það geta
skilið áð líkingin er ekki svo lítil.
Fyrst og fremst var einnig ríkis-
einokun fyr á tímum, þegar Dana-
konnngur neyddist til þess hvað
eftir annað að reka verslunina, af
því að hún bar sig akki hjá fje-
lögum þeim, sem höfðu íslensku
einokunarverslunina á leign.
Einokun getnr áldrei borið sig,
og ern til þess margar ástæður,
sem nú skal smám saman drepið á.
Hvað vín-einkasölunni viðvíkur,
þá er nú strax húið að demba
þar saman 14 starfsmönnum, að
því er sagt er, og þó er hún alveg
nýbyrjuð. Menn geta ímyndað sjer
hvers konar „stofnun“ getur orð-
if úr henni með tímanum.
Einn af 14 er bróðir forsætis-
ráðherrans, sem ekki tókst að
koma að í brunabótafjelaginu, og
þegar hann áttj að fá stöðu Lárus-
ar Jóhannessonar sem ritari hjá
forsætisráðherra, eyðilagði Jónas
frá Hrifln það, af því að það gat,
ekki gengið eftir að stjórnar-mál-
gagnið hafði ráðist svo ósleitilega
á þá stöðu. En það var heldur
ekki mikill skaði skeðnr, því að
skrifstofustjórastöðuna hjá vín-
versluninni á víst að launa með
12000 krónnm á ári- Einokunin
hefir frjálsar hendur með laun
starfsmanna sinna, þótt aðrir starfs
menn hins opinbera verði að kcm-
ast af með milclu lægrj laun hlut-
fallslega.
Ætli hinir svokölluðu jafnáðar-
manna-leiðtogar biiist við því í
raun og veru að geta fengið þjóð-
ina til þess að samþykkja einok-
nnarráðagerðir sínar?
Ef það væri svo vel að það
væru fagmenn og sjerfræðingar,
sem væru forstjórar fyrir einok-
uninni, þá gœtu menn sætt sig við
það að gerð væri tilraun, þótt nið-
urstaðan sje raunar vís fyrirfram.
En hvað veit Iljeðinn um Stein-
olíu eða Magnús Kristjánsson um
vindla- og tóbaksframleiðslu og
verslun? Og ætli Mogensen hafi
nokkumtíma verið vínsali?
Það er yfirleitt svo hlægilegt,
af hver skynsamur maður hlýtur
að falla í stafi yfir öllum afkára-
skapnum sem þessi nýi einokunar-
ófagnaður leiðir af sjer.
Vínverslunin hefir tekið á leigu
randýrt húsnæði og tekur fjölda-
margt starfsfólk — og til hvers?
Til þess eins að selja fáeinar vín-
flösknr, sem hefði verið miklu
httra að láta nokkrar húðir selja,
auk þess að þá hefði fengist sam-
kepni.
Árangurinn af einoknninnj verð
ur án efa ljelegar og dýrar vömr,
og umsjón og eftirlit verður heilt
bákn, sem ekki stendur í neinu
hlutfalli við viðskiftaveltuna.
Einu enn má víst óhætt gera
ráð fýrir, og það er að rýrnun á
vörunum reynist talsverð.
Það þarf ekki annað en spyrja
þá kaupmenn sem verslnðu með
vín áður. Þeir munu geta gert
grein fyrir hvað fór í rotturnar.
Templarar eru í sjöunda himni
yfir öllum þeim „humbugs“ ráð-
stöfunum, sem þeir hafa komið í
kring í sambandi við sölu og veit-
ingar á víni og hinum nýju, band-
vitlausu ákvæðum um áfengissölu
lyfjabúða. Þessir menn eru alveg
blindaðir af allri röggseminni.
Það er langt frá að öll þessi
„snjallræði“ hafi tilætlaðan árang
ur. Afleiðingamar munu þvert á
móti verða aukin smyglun. Hin
bjánalegu vínveitinga-ákvæði og
fleiri atriði í þessu sambandi skulu
síðar tekin til athugunar.
En aðalatriðið er þó: Látið okk-
ur sjálfa ákveða hvað við drekk-
um, hv^ð við reykjum o. s. frv.
Höldum umfram alt áfram að vera
frjáls þjóð í frjálsu landi.
Steinolíufarganið.
Því lengur og meira, sem menn
hugsa um steinolíufargan stjóm-
arinnar, einokunina, þess óvinsælli
verður hún hjá almenningi. Mönn-
um er að verða það ljósara og.
ljósara, að ráðuneytið hefir með
þessu áformi gert glappaskot, er
koma mun harðast niður á þeim,
sem síst þola þaS, vjelbátaútvegn-
um, og að öll samningsgerð stjórn-
arinnar um málið hefir farið í
handaskolum. — Eftir lýsingum
Landsverslunarforstjórans, ihefir
stjómin gert samninga til þriggja
ára við enska fjelagið. Með öðr-
um orðum: hún hefir bundið
hendur sínar og landsmanna í 3
ár. Þó sýnilegir gallar og ann-
markar kæmu fram á steinolíu-
verslun ríkisins strax á fyrsta ári,
sem áreiðanlega má húast við,
þá hefir stjórnin húið svo óvitur-
lega um hnútana, að undir þeim
annmörkum verða landsmenn að
hggja í þrjú ár samfleytt.
Sama er þó næsta þing líti
svo á, sem sjálfsagt má gera ráð
fyrir, að stjórnin hefði þarna tek-
ih ófæra stefnu, og vildi því rifta
þessum samningum. Það getur það
ekki. Það er bundið á samnings-
klafa stjórnarinnar, og getur ekki
af honum losnað, án þess að enska
fjelagið höfði mál á landið fyrir
samningsrof. Og það gæti leitt af
sjer miljónatap. Og út í það mun
tæpast verða lagt. Það er því
svo rammlega um einokunarhnúta
stjórnarinnar búið að á þá verður
ekki höggvið nema með stórtapi,
þó þeir valdi landsmönnum stór-
tjóúi. Þetta er afreksverk ráðu-
neytis Sig. Eggerz.
Minnast mætti í þessu sam-
bandi á það skrifstofu- og skrif-
fmskufargan, sem er að spretta
upp í sporum þessarar stjórnar.
Vínverslun ríkisins mátti auðveld-
lega sameina Landsverslun meðan
hún er við lýði. En í þess stað
er sett upp ný skrifstofa, og er
það almannarómur, að þar sje
ekki sparað mannahald, og mun
það vera sannleikur. Nú verður
að sjálfsögðu ein skrifstofan stofn-
Sv. Jónsson & Co.
Kirkjustræti 8 B. Reykjavík.
hafa venjulega fyrirliggjanði mikÞ
ar birgðir af fallegu og enðingar-
góðu veggfóðri, margs konár
pappír og pappa — á þil, Ioft
og gólf — og gipsuðum loftlist-
um og loftrósum.
Talsími 420. Símnefni: Sveinco*
uð enn, þegar olíueinokunin kem-
ui til sögunnar, og mannahald
þar svipað og við vínverslunina.
Öll þessi skrifstofubákn eru að
verða að landplágu, og svo er að
sjá, að núverandi stjóm ætli ekki
að ljetta þeirri plágu af. Þvert
á móti. Og þegar það bætist ofan
á einokunarstefnuna, þá má segja,
að vel sje að verið. *
------•------
Leiðrjetting.
í greininni ,Auknefnamaðurinn‘ ,
er eitt atriði, sem leiðrjetta verður,
og er það í frásögn höf. um
varðhundsræðu fundarmanns á
Sambandsfundinum í vor. Svo er
hermt frá, að ræðumaður hafi
sagt, að við grimman varðhund,
er leggist á eiganda sinn eða hús-
bónda, sje ekki annað að gera,
en tannskella hann með naglbít,
eða slá hann hreinlega af.
Ræðumaður sá, er hjer er frá
hermt er Arnór bróðir minn, og
er mjer kunnugt að honum muni
ekki hafa fallið orð eins og þama
er frá sagt. Það er ekki mál-
siður að mæla þannig um líflát
hunda, að þeir sje „slegnir af“.
Svo er mælt um stórgripi. Þykist
jeg víst vita að Amór hafi ekki
mælt þannig. Hitt ætla jeg sönnu
nær, að hann hafi sagt, að við
slika skaðræðishtmda, sem hann
ræddi um væri ekki annað en