Lögrétta - 09.09.1922, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
3
Kanastöðum, og lifir hún mann
sinn.
Áður en Einar kom að Miðey
hafði veriö þar þríbýli og jörðin
fremur illa setin, jarðabætur eng-
ar og húsakynni ljeleg. Smám-
saman náði Einar kaupum á því
a+' jörðinni, sem fyrri kona hans
hafði ekki átt, og tók nú að bæta
hana af kappi. TúniS girti hann
vandlega og hafði fyrir löngu
sljettað það alt, flutti hann fjöld-
ann allan af fornum húsatóftum
•ofan í mýrarlautir og flóð í tún-
iru, sem ekki var unt að lagfæra
á annan hátt. Er túnið nú eitt
hið fegursta í sýslunni. f stað
Ijelegra bæjarhúsa reisti hann
snoturt timburhús, ásamt vönd-
uðu geymsiuhúsi úr timbri og
auk þessa fjós úr steinsteypu og
hiöðu fyrir mörg hundruð hesta
heys. Eru byggingar þessar allar
hinar vönduðuistu og tsmekkleg-
ustu og öll hirða og umgengni
með því allra besta, er sjá má á
heimilum til sveita, enda er Mið-
ey nú oröin ein með allra reisu-
legustu sveitabæjum. í þessu sam-
bandi má geta þess, að E. fjekk
verðlaun úr sjóði Kristjáns kon-
ungs 9. árið 1914.
En þótt geysimikið starf liggi
eftir Einar á heimili hans, vanst
honum tími til að takast á hendur
mörg trúnaðarstörf og gefa sig
mikið að framfaramálum sveitar
og sýslu, og má með rjettu telja
hann aðalfrömuð þeirra framfara-
mála sveitarinnar, er helst voru
á dagskrá í hans búskapartíð. Er
þ>ar fyrst að nefna hið mikla á-
veitufyrirtæki Austur-Landeyinga,
sem ráðist var í fyrir rúmum 20
árum, mest fyrir forgöngu hans,
og orðið hefir sveitinni til liins
mesta gagns. Þá var hann og for-
< göngumaður þess, að stofnað var
hestaræktarfjelag í hreppnum og
var hann formaður þess alla tíð.
Aildi hann koma í veg fyrir of-
mikla hrossaeign, en vanda betur
kyn og uppeldi hrossa. Kom þessi
umbótaviðleitni hans aS besta
haldi, fyrst og fremst fyrir hrepp-
inn og síðan fyrir marga,er keyptu
kynbótagripi hjá fjelaginu. Þriðja
stórmálið sem Einar átti góðan
J>átt í, var bættar samgöngur milli
Veistmannaeyja og Rangársands.
Eftir að Alþingi fór að veita fje
iil þessara ferða fal sýslunefndin
Einari að útvega tilboð í ferðirn-
•bt og semja um þær, gera ferða-
áætlanir o. fl. sem að þessu laut.
1 sambandi við ferðir þessar kom
hann á vörupöntunarsamtökum
meðal sveitunga sinna. í sýslu-
nefnd átti Einar sæti yfir 20 ár
og voru oft falin ýms trúnaðar-
störf milli sýslufunda. 1 sýslu-
nefnd sem annarsstaðar var hann
hinn nýtasti maður, voru tillögur
hans að jafnaði bygðar á glögg-
um skilningj á málefninu, og þeim
hyggindum sem í hag koma. Hon-
um var mjög lagið að finna aðal-
atriðið í hverju máli og þó hann
væri ákveðinn framfaramaður,
gerði hann sjer ljósa annmarkana
og vildi aldrei rasa fyrir ráð fram;
hjelt hins vegar skoðun sinni fram
með einurð og festu hver sem í
hlut átti, en ávalt með hógværð
og prúðmensku.
Einar var mjög vel gefinn mað-
Ur og prýðilega greindur og hafði
aflað sjer mikillar þekkingar um
ýms efni, alfarið á eigin hönd. Og
með allra framtakssömustu mönn-
t
um var hann og Ijet aldrei á sjer
■- standa til liðveislu eða forgöngu,
þegar um nytsemdarmál var að
ræða. Heimili hans var myndar-
heimilj í fremstu röð, og naut
hann þar góðrar hjálpar konu
sinnar og barna. Var þar löng-
um gestkvæmt, enda alúð og góð-
um viðtökum að mæta; skorti til
þess hvorki vilja nje mátt. Mun
Einar seingleymdur vinum sínum,
týndi hann ekki heldur trygðum
við þá.
í síöara hjónabandi varð honum
6 barna auðið; þau eru Ágúst
verslunarmaður í Hallgeirsey, en
heima í Miðey hjá móður sinni
eru Sigríður, Besselja, ípleifur,
Árni, Halldór og Magnús.
S. S.
------o------
Þýskar horfur.
í „Politiken“ skrifar danski
blaðamaðurinn N. Blædel grein
þá sem fer hjer á eftir, og lýsir
þar áhrifum þeim, sem gengis-
hrunið síðasta hefir haÆt á hugs-
unarhátt almennings. Greinin er
rituð þegar hin svokallaða „tíber-
see-Woehe“ — sýningarvika Ham-
borgar á iðnaði, var að byrja,
og sýnir með dæmum úr daglega
lífimu, hve Þjóðverjer eru að-
fram komnir:
— Á Jungfernstieg eru tvær
stærstu gullsmíðaverslanir Ham-
borgar. Önnur lokaðj í gær en
hin í dag. Járngrindumar eru
komnar fyrir gluggana og dyrn-
ar lokaSar. Þetta vekur athygli,
því borgin er að búa sig undir
heimsókn útlendinga — öll gisti-
húsin þegar orSin troðfull fyrir
hækkað verð. En ástæðan til þess,
að gullsmiðirnir loka, er hinsveg-
ar alvarlega eftirtektarverð.
í glugga hjá þriðja gullsmiðn-
um sá jeg auglýsitngu, sem hljóð-
aði svo: „Ekkert selt hjer“.
Hversvegna vilja dýrgripasal-
arnir ekki selja?
Svarið er ofur einfalt, en samt
verður maður hissa í fyrsta sinni
sem maður heyrir það. Þeir vilja
ekkú selja verðmæta muni fyrir
pappírsmörk, sem enginn hefir trú
á, og geta verið fallin um helm-
ing á morgun.
Kaupsýslumaðun, sem jeg var
að tala við um þetta mál, sagði:
— Þetta er aðeins byrjunin,
forngripasalarnir og listverkasal-
arnir koma bráðum á eftir, og
hver getur sagt um hve þetta
gengisæði getur eyðilagt versiuu-
inna að miklu leyti. Hver getur
hugsað til þess að selja vörur
sínar með þriggja mánaða gjald-
fresti, þegar markið getur fallið
um 50 % þangað til á morgun?
í langan tíma hafa Hamborg-
arar verið að undirbúa ,Ubersee‘-
vikuna. Hún átti fyrst og fremst
að sýna hvað Þjóðverjar gætu
flutt út, og hún hefst sama dag-
inn, sem vegfarandinn les í glgg-
um dýrgripasalanna: Ekkert selt
hjer!
Jeg skal nefna annað dæmi.
Eitt kvöldið sat jeg í einu af
bestu veitingahúsunum í Hamborg.
Þar var jetið og drukkið engu
síður en í Kaupmannahöfn á gull-
•laxa-árunum. — Konurnar voru
skrautbúnar. Alt bar vott um al-
menna velmegun og ánægju. Jeg
drap á þetta við fjelaga minn.
Hann svaraði: „Jú, en enginn má
misskilja þetta. Fólk hugsar nú
sem svo, að alt sje undir því
komið að fá eitthvað fyrir papp-
írsmörkin sín sem fyrst, því á
morgun fáist máske ekki nema
helm'ngi minna. Þessvegna kaupir
það fatnaði eða því um líkt, eða
það svallar peningunum upp. Það
er almesnur hugsunarháttur, að
maður kasti peningum sínum ;
sjóinn, ef maður eyðir þeim ekki
undir eins til þess að gera sjer
glaða stund, og svona er það eig-
inlega í raun og veru. Hvers virðil
eru pappírsmörkin okkar á morg-
un?“
Svona hagar til, þegar „tíber-
see“-vikan hefst, eftir langan und-
irbúning, vikan, er á að sýna, hvað
Þjóðverjar geta framleitt handa
öðrum þjóðum. Mjer skjátlast
varla er jeg segi, að þeir sem
framkvæmdir hafa í því fyrir-
tæki, sjeu orðnir svartsýnni og
vondaufari um árangurinn en þeg-
ar undirbúningurinn hófst.
Vikan hófst í gærkvöldi (16.
ágúst) í hinum fagra samkomu-
sal í ráðhúsinu, og voru þar m.
a viðstaddir ráðhérramir Gröner
og Köster. Ebert ríkisforseti hjelt
aðalræðuna og talaði einkum um
framtíð Hamborgar, en fjölyrti
minna en búíst hafði verið við,
um afstöðuna til annara ríkja.
Það var lagleg ræða, eins og mað-
ur segir.
Almenna skoðunin á ástandinu
i Hamborg er sú, að þegar mað-
urskygnist aðeins í gegnum efsta
hjúpinn, sem blekkir svo marBa
gesti, sje það sótthitaþrungið og
órólegt. Seinustu dagana halfa 25
dómarar í borginni sagt af sjer,
vegna þess, að þeir gátu ekki
lifað af laununum Það eru yngstu
duglegustu og fiamkvæmdamestu
lcgfræðingamir, sem hafa farið,
vegna þess að gengilsvandræðin
voru að gera út af við þá. Jeg
veit ekkert hvað af þeim hefir
orðið, en vert er að athuga, að
hjer hefir nýtt sjúkdómseinkenni
bætst við hin fyrri: Embættis-
mennirnir eru famjr að flýja.
Og almenna skoðunin a Þjóö-
verjum nú, er sú, að þeir sjeu
•eins 0g sjúklingur með hitasótt,
og að sjúklingnum geti elnað sótt-
in þegar minst varir.
------o------
Qamalmennahæliö
Það eru svo margir, sem spyrja
um það þessa dagana, að vjer
teljum skylt, sem hjer eigum hlut
að máli að skýra opinberlega frá,
bvað því málefni líöur.
Aðalfrjettin er þá sú, að vjer
höfum afráðið að kaupa hús og
hyrja þar nú í haust. Húsið er
tveggja ára gamalt steinhús, kall-
að „Grund“, suðvestan við Sauða-
gerði, við Kaplaskjólsveg. Fylg-
ir bæði túnblettur og kálgarðs-
stæði, alls 3681 fermetrar, svo
þar er landrými nóg fyrir stór-
hýsi síðar. Eignin er ódýr eftir
atvikum og með ágætum borg-
unarskilmálum bæði að voru áliti
og sjerfróðra manna sem vjer
höfum spurt ráða í því efni. —
Herbergjaskipun hússins er eðli-
lega ekki að öllu leyti eins og
vjer mundum hafa hana í húsi,
sem bygt væri handa gamalmenn-
um og getum vjer því að sinni
ekki tekið annað fólk en það,
sem treystist til aö sofa í sam-
býlisstofum. Líklega verða þrír í
hverri stofu eða fjórir í sumum,
verði aðsókn mikil, en undireins
og vjer getum bygt til viðbótar,
verða einbýlis og tvíbýlibstofur í
nýja húsinu.
Heimilisfólkinu verður ætluð
stór og sólrík dagstofa og reynt
aö sjá um að húsrúmið verði
nægilegt til þess að fólkið geti
stundað þá handavinnu, sem því
er tömust áður.
Vjer getum tekið 15—20 gam-
almenni í þetta hús og verði að-
sóknin meiri, veröur reynt að
láta mestu einstaklingana sitja
fyrir, ef þeir sækja í tíma um
að komast á heimilið. Meðlags-
vpphæðina höfum vjer ekki ákveð-
ið enn, einkum meðan vjer vit-
um ekkert um hvað mikið verður
gefið af vetrarforða og innan-
stokksmunum.
Starfsfólk, ráðskonu og tvær
vinnukonur, er sömuleiðis óráðið,
enda voru ekki húsakaupin full-
ráðin fyr en í dag. — En vel er
oss þaö ljóst að þar verður vand-
inn mestur, §vo að heimilið verði
ánægjulegt,
Auðvitað er það veglyndi og
traust bæjarbúa, sem veitt hefir
oss áræði ti'l þessara framkvæmda.
Hafa þegar 30 menn skrifað sig
fyrir kr. 6000,00 samtals, auk
kr. 350,00 sem farþegar á „Gull-
foss“ gáfu, en fjölmargir hafa
heitiö styrk í haust, þótt þeir
sjeu ekki búnir að ákveða hvað
gjöfin verði stór.
Erum vjer þess fullvissir að
þær gjafir verði orðnar svo mikl-
ar fyrir þ. 20. þ. m. að vjer get-
um þá, samkvæmt loforöi, greitt
bæði fyrstu afborgun af húseign-
inni, og látið gera þær breytingar
á ' húsinu sem nauðsynlegar eru
til þess að geta tekið gamla fólk-
ið í haust. ^
Vjer erum ekki nú að skrifa
neitt venjulegt þakkarávarp, en
geta má nærri hvort oss þyki
ekki vænt um að margir væru
milli'göngumenn í þessu máli, og
ætlun vor er, aö aðbúðin á heim-
ilinu verði þannig að blessunar-
ósk heimilisfólksins fylgi styrkt-
armönnum, bæði þeim sem gefa
5 krónur og hi!num sem gefa fimm-
hundruð krónur eða meira, og
hinum síst gleymt sem bæði hefir
gefið stærstu gjöfina og safnað
hmu öllu alveg endurgjaldslaust.
Undir feins og starfsfólk' er ráö-
ið og meðlag ákveðið, ‘látum vjer
til vor heyra að nýju.
Reykjavík 4. september 1922.
S. Á. Gíslason, Flosi Sigurðsson,
Júlíus Árnason, Páll Jónsson,
Har. Sigurðsson.
I Vatnaskógi.
Skógræktarstjórinn, hr. Kofoed
Ilansen, bauð nokkrum mönnum
með sje upp í Vatnaskóg síöastliö-
inm laugardag. Skógurinn hefir mi
verið girtur og varinn í nokkur ár
og síöan grisjaöur. Árangurinn er
sá fyrst og fremst, að skógarbotninn
hefir nú gróið svo, að þar er gras-
vöxtur eins og í túni. Þá hafa og
hríslur þær, sem eftir standa, þrosk-
ast og hækkað meira en áður. Ein-
stöku trje eru farin að teygja topp-
ana töluvert upp úr þeirri hæð, sem
algengust er á skógartrjánum, og
ber þetta vott um, að þroski er að
færast í skóginn. Margar hríslur þar
eru nú orðnar um 10 fet á hæð. —
Stærð skógarsvæðisins er nálægt 580
vallar-dagsláttum, og er hæð trjánna
misjöfn á ýmsum hlutum þess, en
skógarbotninn alstaðar vaxinn
þjettu og miklu grasi. Segir skóg-
ræktarstjórinn að það sje aðalmark-
miðið, sem að sje stefnt með grisj-
uninni, að skapa í skógunum beiti-
land. Þarna í Vatnaskóginum álítur
hann að nægileg sumarbeit væri nú
fyrir 70—80 kýr og að arðvænlegt
væri að koma þar upp kúaséli. Gætu
bændur í nágrenninu haft samtök
um það fyrirtæki, eða þá aðrir ut-
anaðkomandi tekið landið á leigu
og rekið fyrirtækið. Er sú hugmynd
þess verð, að henni væri gavunur
gefinn. Markaður er vís fyrir afurð-
irnar f Reykjavík. Má hugsa sjer að
kýrnar, sem þarna væru hafðar í
sumarseli, væru látnar bera snemma
á sumri, og mætti þá framleiða þar
mikið af mjólk, en að vetrinum væru
þær ekki aldar til mjólkurfram-
leiðslu, svo að þær yrðu þá ljettari
í fóðri.
Vatnaskógur á vafalaust framtíð
fyrir sjer. Hríslurnar þar eiga fyrir
sjer að verða miklu hærri og stærri
en þær nú eru. Og öll skilyrði em
til þess, að þama komi upp með tím-
anum stórt kúabú á sumrum, sem
sendi afurðir sínar daglega iúl
Reykjavíkur.
Ferðin var farin í vjelbáti ö'g
honum lagt fram undan Saurbæ,
en þangað er 2% tíma ferð frá
Rvík. Viðtökumar hjá prestia-
um í Saurbæ, sjera Einari Thor-
lacíus, voru hinar bestu og sátu
menn í veitslu hjá honum eftir
gönguna um skóginn.
-»
Nýlega hefir verið sagt frá því,
að loftskeytastöð hafi byrjað
starfrækslu sína í Frakklandi, er
sje fjórum sinnum aflmeiri eii
nokkur stöð, er verið hefir til í
heiminum áður, og er henni ætl-
að að geta skifst skeytum á við
allar stöðvar sömu gerðar, hvar
sem er í heiminum,
' Englendingar hafa mikinn hug A
því að endurbæta þráðlaust sam-
band milli allra landa bretska rík
isins og virðist málið nú að kom-
ast í framkvæmd. 1 mörg ár hef-
ir mikið verið þingað um þetta,
en framkvæmdir ávalt dregist. En
á þessum tíma hafa framfarirnar
í loftskeytasendingum aukist svo
mjög, að áætlanirnar, sem stjórn-
in hefir látið gera hafa altaí
ónýtst og orðið úreltar áður en
varði. Fyrst var gert ráð fyrir,
að hver stöðin tæki við af annari
og flytti símskeyti til Indlands,
Ástralíu, Suður-Afrfku o- s. frv.
En nú er þetta óþarfi. Það þykír
einfaldast að reisa eina aflmikla
stöð í Englandi, er sendi skeyli
beina leið til Indlands, Ástralín,
Egyptalands, Kap, Canada og ann
ara siaða; með því móti verður
afgreiðslan fljótust og reksturinn
miklu ódýrari. Og talið er víst,
ef dæma skal eftir því hve miklar
framfarir verða mánaðarlega á
loftskeytasendingum, að um þaS
bil og þessar stöðvar eru komnar
upp, verði hægt að breyta þeim
með litlum tilkostnaði þannig að
þær geti sent myndir sín á milli
og að hægt verði að tala. þráðlaust
á milli þeirra.
Áður var gert ráð fyrir að stöðv
arnar yrðu reistar með 2000 metra
millibili en nú valda miklar fjar-
lægðir engum tálmunum, og stöðv-
arnar verða hafðar færri og afl-
meiri. Sterkasta stöðin í þessn
firðtalsneti verður reist í Eng-
landi og verður hún með aflmestti
stöðvum í heimi — 240 kílówatta.