Lögrétta

Tölublað

Lögrétta - 15.08.1923, Blaðsíða 3

Lögrétta - 15.08.1923, Blaðsíða 3
 Heimsverslunin. ii. Eitt Iiel.sta vandamálið, sem íram hefir komið í Kyrrahafsvið- skiftum, Bandaríkjanna, er það að löndin hinu megin hafsins hafa Jleiri og meiri rúmfrekar vörar að hjóða, sem Bandaríkjunum eru nauðsynlegri en svo, að þau geti fylt sama skiprúm með útflutningsvörum sínum aftur til baka, frá vesturströnd Ameríku. Vörurnar, sem Bandaríkin flytja helst inn frá þessum slóðum eru aðallega þrenns konar. Fyrst og fremst eru ýmiskonar matvæli, einkum sykur frá Hawaii, kaffi og te, kakó og ýmsir ávextir, svo sem bananar, appelsínur og sítr- ónur. Þessir ávextir vaxa að vísu einnig í Kaliforníu, en engan veg- ínn nægilega, til þess að full- aiægja hinni sívaxandi þörf í JBandaríkjunum. Því næst er mik- ill innflutningur allskonar hrá- •«fna handa iðnaðinum í Banda- r'kjunum, mest gúmmí. En gúmmí iniiflutningurinn var árið 1919 230 þús. smál., eða um 5 níundu hlutar allrar heimsframleiðslunn- ar. Einnig er flutt inn mikið af kamfóru frá Formósa í Japau, en hún er nauðsynleg veg'n||phins . mikla celluloid-iðnaðar; _ hr’ásllki frá Japan og Kína, húðir, iikr og hampur. í \ f sambandi við afstöðu Banda- ríkjanna í þessum málum, verða menn að minnast þess, að þau standa ekki sjerlega vel að vígi, þar sem nýlendur þeirra um þess- ar slóðir framleiða. ekki nema 1 af hundraði af þessum vörum, en nýlendur Evrópuþjóðanna 59 af hundraði, en það, sem eftir er. eða 40 af hundraði, er framleitt í löndum, sem ráða sjer sjálf. Þes’s vegna er það, að Bandaríkjamenn koma fram í Kyrrahafsmálunum sem forsvarsmenn opindyrastefn- nnnar, þó þeir haldi annars að ýmsu leyti fram gagnstæðri stefnu hinumegin, eða í Atlandshafsvið- skiftnnum. ' Japan er eina Kyrráhafslandið, sem Bandaríkin liafa hingað til Att við svo sæmilega verslun, að vöruveltan hafi verið þannig, að staðist hafi nokkurn veginn á inn- og útflutningur. Því Japanar hafa flutt inn til sín aftur ýmis- konar þungavöru frá Bandaríkj- unum, svo sem kol, olíu, járn, stál -cg ýmislegt annað, sem minna. skiprúm hefir þó tekið, svo sem vjelar og slíkt. Þessar verslunarhorfur Banda- ríkjanna við Kyrrahafið hafa einn ig verið allmikið umræðuefni með- al sjerfróðra manna í Evrópu og ýmsar mismunandi skoðanir kom- ið fram. Dr. Key hjelt því fram, ■cg sagðist styðjast við opinberar skýrslur enskar (india in 1919. A Report prepared for presen- ■tation to Parliament), að Banda- ríkjunum mundi vera kleift, að hahla viðskiftum sínum við Kyrra hafslöndin, að meira eða minna leyti á kostnað iðnaðarins í Ev- rópu. Prófessor F. Monrette hjelt því einnig fram í Revue économi- que internationale í ágúst 1922, eð Banélaríkin hefðu þegar náð undir sig allri Kyrrahafsverslun- inni og mundu geta aukið mikið viðskifti sín við Mexiko og Jrand lengju Suður-Ameríku vestan- verða. TTm viðskiftin við Kína og .Tap- an hefir áður verið rætt nokkuð, <en um tilraunir Bandaríkjanna til aukinna viðskifta við Mið- og Suður-Ameríku verður talað í næsta kafla. og er það- að ýmsu leyti eftirtektarvert og merkilegt, hvei’nig Bandaríkin hafa reynt þar að útvega sjer markaði og við- skiftaítök, og hversu erfiðlega það hefir gengið að ýmsu leyti. III. Bandaríkin hafa gert sjer mikið far um það, að ná undir sig versl- uninni við Mexikó, Mið- og Suð- ur-Ameríku, einnig latnesku lönd- ' r þar. Þessar tilraunir voru nokk- urskonar framhald Monroe-stefn- unnar. Til þess að styrkja þessa starfsemi gengnst ýmsir Banda- íúkjabankar fyrir því, að stofnuð voru fjelögin The Pan-Amei*ican Soceity og Pan-American Montary Convention. Spor í sömu áttina var einnig það, að 1915 var, að undirlagi Bandaríkjanna, kvatt til hinnar fyrstu Pan-American Fin- aneial Conference, sem upprnna- loga var aðeins einstök fjármála- ráðstefna, en seinna varð föst stofnun, kölluð American High Commission og sat í Washiogton og var skipuð Bandaríkjameðlim- urn ráðstefnunnar. í fyrstu var þessi stofnun einskonar ófriðar- ráðstöfun, en fekk seinna það verkefni, að vinna að því að koma á samræmi á verslunarlöggjöf Norður- og Suður-Ameríku. Onnur sam-amei'isk fjármálaráðstefnakom saman 1920 og var sett af utan- ríkisráðherranum, Robert Lansing. Arangur þessara ráðstefna hef- ir þó ekki orðið mikill í fram- kvæmdinni. Bandaríkjamenn eru ekki taldir sjerlega vel til þess fallnir, að eignast mikil verslun- oiútök meðal spænskra þjóða. — Spánverjar álíta Norður-Ameríku- mennina altof .,pushing“, altof ágöngula og með of, mikið kald- hyggið verslunarvit, segir dr. Key. Spánverjinn elskar kurteisi og skartsama umgengni og hann gef- ur sjer nægan tíma til þess að taka ákvarðanir. Hið snara og ákveðna já eða nei norðuramerík- anans er Spánverjanum þvert um geð. Þessar andstæður í lundar- einkennum og hið mikla gildi þeirra, kemur oft fram, einnig í bókmentunum, sem sótt hafa sjer efni til þessara. landa, og liefir t. d. Bret Hai*t notað þær mikið. Það þarf umgengnis-sveigjanlegri þjóð en Bandaiúkjamenn til samvinnu við afkomendur hinna fornu Spánverja, og er þar hæfi- legt viðfangsefni fýrir Evrópu- menn. Loks er svo einn liður enn í viðskiftamálum þessum og horf- um þeirra. Og það er Panama- skurðurinn. Hann var opnaður í ágúst 1914. i-jett, áður en stríðið hófst. Sknrðurinn var Bandaríkja- versluninni mikil bót í máli, þar sem viðskiftaleið þeirra til Kyrra- hafslandanna styttist að miklum mun og flutningarnir urðu ódýr- ari, þar sem samkepni og járn- brautargjöld hurfu. En á sama tíma hefir skui'ður- inn einnig orðið til þess, að stytta leiðina og auka samgöngurnar n illi Kyrrahafslandanna og helstu verslunarhafnanna í Evrópu. — Evrópumenn hafa líka hagnýtt sjer þetta. Beinum ferðum var kotnið á milli Evrópu og Kyrra- hafslandanna og það varð að ýmsu Jeyti til þess, sumpart að auka samkepnishættuna fýrir Banda- xíkjunum og sumpart til þess, að þeir mistu afstöðu sína og hagn- að sem milliliðir í viðskiftunum milli Evrópu og Ivyrrahafslaud- anna. Svo að Panamaskurðurinn hefir skapað ýms ný verkefni og vanda í viðskiftamálum verslunar stórveldanna. IV. Af verslunarskýrslum hinna síð- ustu ára er að vísu ef til vill ekki gott að mynda sjer heildarskoðun um horfurnar, en þó virðast þess- ar skýrslur um utanríkisverslun- ina ekki benda á neitt sjerstak- lega góða aðstöðu Bandaríkjanna gagnvart Bretaveldi. Þó getur til- viljun ef til vill ráðið einhver.ju um sum atriðin. Eftirfarandi töl- v.r eru teknar xxr The Statesmans Yearbook 1923 og sýnir vöruveltu Yearbook 1923 og sýnar vöruveltu íu, reiknaða í miljónum dollara og er fyrst talinn innflutningurinn. 1920—21 1921—22 Frá Japaxx 253 308 — Mexilto 155 123 — Ohile 79 39 —- Kíua 113 109 — Indlandi(!br.) 123 79 — .Indlandi (hl.) 141 28 — Filippseyjum 94 60 Því næst er talinn útflutningur á sömu árum: 1920—21 1921—22 Til Japan 189 249 — Mexiko 267 138 — Chiile 50 17 —• Kína 138 101 — Iudlaiidi(hr.) 93 36 ■— Indlandi (hl.) 61 9 — Filippseyjum 86 39 Að sumu leyti eru þessar lækk andi tölur þó afleiðing af fall- sndi vöruverði, en það atriði virð- ist þó ekki hafa mikið gildí hlut- fallslega, þegar þessi tafla er bor- in saman við samskonar skýrslur frá Englandi á sama tíma. Þær eru einnig teknar eftir The States- mans Yearbook og er þar reiknað í þúsundum punda og fyrst talin innflutningurinn -. 1913 1921 1922 Frá Ixxdlandi .. 48.420 44.268 47.681 — Ástralín ... 38.0i65 67.85S 64.863 — Nýja-Sjálandi 20.338 48.828 43522 — Japan ........ 4.388 8.735 8.440 — Kína ......... 4.072 11.269 9.723 — Peru ......... 3.178 6.437 7.450 — Chile ........ 5.359 6.564 4.022 Síðan er talin útflutningur frá Bretlandi, á sömu árum og reikn- aður á sama hátt. 1913 1921 1922 Til Indlands .. 70.273 109.002 91.621 -- Ástralíu .. 34.471 45.645 60.457 — Nýja-Sjélaudi 10.838 14.928 15.868 — Japau ...... 14.530 21.369 23.974 — Ivína ...... 14.S45 26.001 23.734 — Peru ....... 1.488 2.141 1.749 — Chile ...... 6.011 5.154 5.47 I þessu yfirliti eru einkum at- hyg'lisverðar útflutningstölurnar til Indlands, * þvi Bretar voru lengi hálf smeikir um, að þeim mundi vei'tast erfitt . áð halda þar við verslún sinni. Einnig er aukningin á Japansversluninni merkileg. Ástandið er því að ffle'stu leyti þannig í heimversluninni nú, að framundán virðist vera mikil og hörð samkepni milli stórveldanna. Bretland hefir mí. sæ'milega aðstöðu, Bandaríkin hins vegar skvimi að því leyti, að nýlenduríki þeirra er svo takmarkað, en góða hins vegar ;iö því leyti, að fjármagn þeirra er mjög mikið. Afstaða Frakklands er svipuð, rni í (ifugxx hlxxtfalli, þamxig að nýlendxiríki þeirra er allstórt, en fjárxixagn takmarkað og bæði ríkin hafa takmarkaö fólksmagn til út- irilegt, en sasmt óhjákvæmilegt, að xlutnings. Um önnur ríki er það að reka ofan í hr. Þórð Flóventsson segja, að Holland hefir svipaða af-, þau xxmmæli haxis, að ekkert hafi stöðu og áður, Þýskaland mjög lam-1 veiðst í Laugardælum. Nú er því að, og Asíu-ríkin, einkum Japan í svo háttað, að Eggert hóndi í allmiklunx xxppgangi. Allmikil hreif-1 Laugardælum hefir veiðina í lxjá- ing virðist nú vera í þá átt meðal verkum, og leggur ekki í mikinn þjóöanna, að reyna að koma á söimrí kostnað við hana. Þrátt fyrir viðskiftasamböndunixm og voru fyr-jþetta er Eggert nú búinn að veiða. ir stríðið og evkst að sjálfsögðu viöjmeð betra móti og mun veiða þar það samkepni xxt í frá, frá þeinx I emiþá. í Laugardælum veiðist þjóðxun, sem ei*xx að reyna að xit-1 fraxn eftir öllum engjaslætti; því véga sjer nýja markaði. — Einlc- um er afstaða Breta og Bandarxkj- anna atlxyglisverð og má bxiast við, íið þaðan verði mestra frjetta að vænta um heimsverslunina á næstu érum, enda vinna nxi bæði kapp- samlega. Laxalögin. I Mbl. 26. júl'í þ. á. ei* ádeilu- grein eftir In*. Þórð Flóventsson út af hreytingu á laxalögunum frá 1874, sem sje afnám 36 kl.stunda friðnn á viku hverri, að því er snertir (ilvesá. Með því að herra Þórður Flóventsson og fleiri, sem xxm málxð hafa talað, eru ókunnug ir staðháttum og miynda sjer rang ar skoðanir, vil jeg leiðrjetta mis- Ixei’mi það, sem töluvert ber á 5 þessu efni. Hr. Þórður Flóventsson segir, að Olvesá sje sama sem stokklögð Ixjá brúnni. Sje þetta líkast laxa- kistu o. s. frv. Þetta mun vera saxixa sagan, sem vart hefir orðið annarsstaðar, að áin sje þvergirt með netum hjá Selfossi, svo að enginn lax geti gengið ofar í ána. Þetta er ekkei’t nema öfgar og ó- sannindi, og má slíkt ekki ómót- rnælt standa vegna ókiumugra les- enda, er leggja knnna trúnað á h'na úmræddu grein. A þessum stað (við bi-xxna) er Olvesá 45 faðmar á breidd milli bakka, og meðalldýpt á % hlutum breiddarinnar nm og yfir 7—8 faðma. Hefir þetta oft verið rnárg- kannað. Hraðinn á vatninu er þama mijög mikill, og vex eftir því sem meira flug er í ánni. Hún er hvergi mjórri milli fjalls og fjöi’u en einmitt þarna. Frá öðrum bakkanum, Selfoss- megin, liggur net 5—6 faiðlmar á lengd, ská’halt undan sti-aumnum fram í ána. Yegna straumlhraðans getur það net ekki verið lengra, og svo er uin flestar lagningamar. Þá er á útbrúninni, Hellis-mégin, .einn Máfnr, og hefir stnndum ver- ið reynt að leggja þar lítinn net- stubb. En við það látur veiðist sama .sem ekki neitt fyríx* ofsa- slraumkasti, og ekkert, nema áin sje lítil. Næsta net Héllismegin er að vísu töluvert langt, en það er að mestu leyti á sandgrunni, er gerir veiðina þar mjög rýra. Ná- lega alt vatnsinagn árinnar renn- ur framaii við sandgrunn þetta. Þar fyrir neðan er áin dýpri og breiðari. Er þar enn síður um íiokki’ai* lagnir að ræða, sehn kall- ast gætu ,stokkla,gning‘ eða ,þver- g:x*ðing‘, 'eins og hr. Þ. F. gefur mjög ákveðið í skyn. Þá er vert að geta þess hjer, að þeir bænd- ur, sem búa við ána fyrir ofan Selfoss og stunda veiðina með al- íið og vandvirkni, hafa veitt vel cg jafnvel með betra móti í snm- ar, en svo gæti tæplega verið, ef mn þvergirðingu væri að ræða ’hjer. Á Kiðjabergi hafa veiðst á annað hnndrað laxar, og er veið- in þar ekki hætt. Þá er mjög leið- er jeg kunnugur. Hi*. Þórðui* Flóventsson segir eixn fremnr rangt frá í umræddri ádeilugrein, að 40 laxar hafi veiðst á Selfossi fyrsta sunnudaginn sexni veitt var. Þarna er haJllað rjettu xná'li, því að þessir 40 laxar komu úr ýmsurn lögnum kringum Sel- foss, sumt frá jörð ve, éna, þótt sá lax væri líka, vegna staðhátta, fluttur hingað í íshúsiS. Hvað viðvíkur laxaklakinu í Alviðru, er víst fátt merkilegt frá því að segja, nema það, að lxf var komið í fjölda seiðanna um hvíta- sunnu í vor. En nú, um 5. ágúst, eru seiðin enn innibyrgð þarna í næringarlitlu, köldu bergvatni. — Villtu nú ekki, Þórður sæll, um- bæta. þetta hjá viui vorufm Árna, þyí að annars er bætt við að laxa- klakið hans sje stofnað til annars en að fjölga laxi í ánni. Selfossi, 5. ágúst 1923.. Símcn Jónsson. Minningarorö. Hinn 17. júní fyrra árs andaðist Sigurður Sigurðsson fyr bóndi í Pjetnrsey í Mýrdal, nálega 98 ára að aldri. Hann var elsti maður í Mýrdal. Signrður var fæddur í Ásum í Sbaftártungu 24. dag októlbermán- aðar árið 1824. Foreldrar hans voru Signrður Árnason og Hall- dóra Runólfsdótti. Bjuggu þau lijón síðar í Hvalmmi í Skaftár- tungu. Sigurður ólst upp í Skaft- ártungu og dvaldi þar í vinnu- n’.ensku — lengst í Hrífunesi — til þess er hann var 33 ára að aldri. Nam hann þegar í æsku iestux* og skrift, en var ekki að öðru leyti tíl menta settur. Hanu fjekk þegar á ungum aldri orð á sig fyrir trúmensku, dugnað og grandvai-a breytni. Varð það or- sök þess, að einn merkasti bóndi í Mýrdal á þeim dögum, kjöri hann, framar innbomum hjeraðs- manni, til fyrirvinnu hjá systrum tveim, er mist höfðu föður sinn. Fluttist Sigurður þannig að Pjet- ui’Sey árið 1857 og kvæntist á saiua ári annari þeirra systra, Elínu Gísladóttur, bónda Gíslason- ar x Pjetursey. Móðir Elínar hjet Steinvör Miarkúsdóttdr, systir Skúla, þéss er fyi’stur manna bygði bæ að Skeiðfleti í Mýrdal. Systir Elínar konu Sigurðar var Eristín, kona Lárusar hreppstjóra Jónssonar í Vestmannaeyjum Ó- lafssonar frá Dyrhó 1 ahjáleigu. — Þeirra börn Gísli igullslmiður í Stakagerði í Vestmannaeyjum og systkini hans. Elín var ein hin besta og vandaðasta kona að sögn þeirra, er þektu. Lifðu þau hjón samian í hjónabandi nns hún ljetst árið 1899 eftir 42 ára sanxú'ð. Þeim hjónum varð auðið 11 baraa og voru þau, er til aldurs komust. þessi: 1. Steinvör, átti Bjaraa Jónasson frá Hruna og er látin fyr;

x

Lögrétta

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögrétta
https://timarit.is/publication/196

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.