Lögrétta - 22.02.1924, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
3
lcomið í þessum málum og EÍst
það, hvernig ætti að framkvæma
þær. Kvaðst hann því ekki mundi
reyna að rekja þær, en skýra held-
ur aðeins frá ráðum stjórnarinnar
í þessum efnum.
Fyrsta úrlausn stjómarinnar
væri fólgin í fjárlagaírv. hennar
fjrrir 1925, og þeim tekjuafgangi
Kem þar væri gert ráð fyrir ög
Sðru því, sem af því leiddi. Annað
ráðið væri það, að hann munái
innan skamms leggja fram frv.
tim það, að heimta inn alla tolla
með 25% gengisálagningu. priðja
ráðið væri það, að hanna með lög-
um innflutning á ýmsum varningi,
sem takmarka mætti eða án vera,
að of miklir .seðlar í umferð lækk-
uðu gengið. Yfirleitt virtist hann
álíta að fullmikið væri oft gert
úr hættunni og örðugleikunum, án
þess þó að vilja loka augunnm
fyrir þeim erfiðleikum sem í faun-
inni væru hjer eins og víða ann-
arstaðar eða ætla að reyna að
hamla skynsamlegum ráðstöfunum
til bóta.
Forsætisráðherra talaði um það
að undanfarin þing hefðu vanrækt
um of að benda á eða skapa nýja
tekjustofna eða tekjuliði, jafn-
fram því sem gjöldin færðust í
aukana.
Hann lagði einnig áherslu á það,
að núverandi fjárhagsástand hjer,
ef slíkt væri vilji þingsins. Kvaðst' væri að mestu leyti afleiðing þess
hann mundi bera fram nýtt frv. ■ aimenna örðugleikaástands um-
um þetta, þó önnur heimild væri; heimsins, sem ófriðarárin hefðu
til eldri um það. En þeirri heim-' skapað. J?að væri að vísu alvar-
ild sagðist hann ekki hafa viljað legt, en mætti þó lagast með góð-
beita hingað til, þar sem fyrir um vilja og samtökum og sam-
sjer hefði einnig legið yfirlýstur heldni, án tillits til mismunandi
vilji síðasta þings í gagnstæða skoðana að öðru leyti eða óvildar.
átt. Væri það óhæfa af stjórn j , ----------------—» : i i, i
að brjóta þannig vilja þingsins.!
En ef þessi haftastefna yrði tekin, * I|||lflllfllÍ!
yrði að framkvæma hana skilyrð- ’ lltlllllllllll
islaust og láta hana gilda í að 11
•ninsta kosti 3 ár samfeld. ! Ýmsir hafa spurt mig hvernig
Ráðherrann lauk ræðu sinni Hti á öflug innflutningshöft,
aneð því, að leggja ennþá einu sem ráð til þess að stöðva gengis-
Kinni áherslu á það, að ástandið fall íslensku krónunnar.
væri nú svo ísyggilegt, sem það " Hjer til er því að svara, að
gæti frekast orðið. En þó kvaðst verðmæti óinnleysanlegu seðlanna
hann hafa mjög góða von um það er bundið við notkun þeirra í við-
að rjetta mætti við á fáum árum, skiftunum, er gerir það að verk-
fyrst og fremst með því að spara. ™, að influtningshöft geta því
Ilann sagðist ekki búast við því, aðeins komið að tilætluðum notum
-að núverandi stjórn sæti lengi að sjerstakar ráðstafanir sjeu
völdum enn, enda kvaðst hann jafnframt gerðar ,um seðlamálið.
fyrir sitt leyti ekki mundi una Ef vjer setjum okkur það dæmi
við það að sitja áfram, ef fjár- viðskiftin, sem framkvæmd eru
lagafrv. stjórnarinnar yrði breytt n,eð seðlum, standi í stað, er aug-
mokkuð til muna. ljóst, að verðmæti sjálfra viðskift-
Á eftir ræðu fjármálaráðherra anna breytist ekki, þó að seðla-
tóku þeir til máls Bjarni Jónsson fjöldinn, sem notaður er í sam-
frá Vogi og Sig. Eggerz forsætis- bandi við þau, sjeu tvöfaldaður.
ráðherra. Lagði B. J. aðaláherslu Pað sem þá breytist er verðgildi
á það, að ekki þyrfti það altaf að seðlanna er falla um helming við
fara saman, að fjárl. væru tekju- það að tveir seðlar eru þá notaðir
hallalaus og að hafa sjeð vel fyrir í stað hvers eins, er notaður var
fjárhag lands og þjóðar, en það áÖur, til sömu viðskifta.
ætti þó að vera aðalatriðið. Enn- petta, að seðlarnir falla í verði,
fremur yrði að taka tillit til rnis- cf útgáfan er aukin, veit jeg að
nounandi verðgildis peninganna. öllum þorra manna er orðið fylli-
Sanngjarnast og best _ taldi hann L'ga ijóst, en hitt munu færri
að taka upp aftur gamlan og góð- hafa athugað, að nákvæmlega
*n íslenskan sið og reikna í land- sama verður uppi á teningnum,
«xirum, eins og hann hefði áður ef viðskiftin ganga saman en
stungið upp á. Meginhættan væri seðlafjöldinn stendur í stað.
ekki svo mjög fólgin í sumum Til þess að skilja þetta, þarf
Peioi ástæðum sem færðar hefðu ekki annað en víkja dæminu rið
verið fram) heldur ekki síður í og hugsa sjer að seðlafjöldinn
því, að lenda í drepandi kyrstöðu standi í stað, en viðskiftin, sem
með mál þjóðarinnar, eins og framkvæmd eru með allri seðla-
nokkrar horfur væru á. Sparnaður fúlgunni, minki um helming. —
væri góður en það væri ekki -nóg Verður þá útkoman nákvæmiega
-*ð spara á fjárlögunum einum, sama og í fyrra dæminu, að tveir
það væri sparnaður þjóðarinnar í seðlar eru notaðir til hlutfallslega
heild sinni, sem alt kæmi undir sömu viðskifta og hver einn seðill
geti ávalt fækkað að sama skapi
og meir er sparað.
Gengisfallið, sem orðið er, er
einmitt því að kenna, að þessar
ráðstafanir hefir vantað og verð-
gildi viðskiftanna, sem fram-
kvæmd eru með seðlum, hefir
rýrnað örar en seðlafækkun Is-
landsbanka hefir numið, svo að
hlutfallið milli seðlafjöldans og
verðgildis viðskiftanna hefir
breytst til hins verra, gengið
lækkað eða seðlafækkunin reynst
ónæg.
Sje þetta atriði ekki tekið með
í reikninginn og ekki gerðar ráð-
stafanir til þess að seðlum í um-
ferð fækki í rjettu hlutfalli við
það, sem raunverulegt verðgildi
þeirra viðskifta rýmar, er notkun
seðlanna er bundin við, er það
eins víst og tveir og tveir eru
fjórir, að gengið hlýtur þá að
halda áfram að falla.
En sífallandi gengi er niður-
drep hverrar þjóðar, og leiðir
ávalt fyr eða seinna til þess, að
allir hætta að hugsa um að spara,
eins og reynslan hefir sýnt t. d.
í pýskalandi, þar sem hin vinnu-
sama og sparneytna þýska þjóð
Vörutegundir, svo sem tóbak, frá
ári til árs“.
Einnig var samþ. í sama máli
svo hljóðandi tillaga með 32 at-
kvæðum gegn 1:
„Fundurinn skorar á Alþingi
að leggja fyrir LandsverslUnina
að hafa sagt upp verslunarsamn-
ingum við British Petrolsum,
Company, London, fvrir lok þessa
árs“.
2. Fjármál og innflutninguhoft.
a) Fundurinn skorar á Alþingi
að hætta öllum fjárframlögum úr
ríkissjóði, sem komist verður hjá
með nokkru móti, meðan fjár-
kreppan varir, og skipa í því
skyni nefnd í þingbyrjun, til að
leita úrræða, sem dregið geti stór-
lega úr gjöldum ríkissjóðs. —
b) Fundurinn telur nauðsynlegt,
ef innflutningshöftum er haldið á-
fram, að þau sjeu yfirgripsmikil
og sjerstaklega undanþágulaus,
og að samfara þessu sje sett há-
marksverð á þær vörur, sem bann-
aður er innflutningur á, og eru
til sölu í landinu. — Hvorttveggja
samþ. með öllum greiddum atkv,
3. Fræðslumál. Fundurinn skor-
ar á Alþingi að samþykkja engar
lagðist í því meira skemtanalíf, ’ víðtækar breytingar um mentamál
eftir því sem gengið fjell meira j landsins, að svo stöddu.
og meira. 4. Atvinnumál. Fundurinn skor-
Endurreisnarstarfið veltur því ar á Alþingi að gera það, sem í
fyrst og fremst á meðferð seðla-jvaldi þess stendur, til þess að
! rnálsins, og er undir því komið, ■ hrinda á stað og styðja fram-
| að gengið verði ekki látið haida kvæmdir einstaklinga um innlend
’ áfram að falla. Að öðrum kosti an iðnað á sem flestum sviðum. -
roun útkoman verða hin sama hjer Samþ. með öllum greiddum atkv.
j sem hvarvetna annarstaðar í ver-jSvohlj. framh. var samþ. með 16
öldinni, að allar ráðstafanir til atkv. gegn 9: Telur hann líklega
umbóta reynast þá gagnlausar og1 viðleitni í þessa átt að styrkja
vandræðin fara hröðum skrefum nvenn til athugana og náms er
vaxandi. j lendis í þessu skyni, og að láta
Verði þingið aftur á móti svo landsstjórnina hafa ákveðna upp
lansamt, að byrja á rjettum enda kæð til umráða til þessa. Sömu
og gera þær ráðstafanir, sem með leiðis að hafa fje handbært handa
þarf, til þess að stöðva gengisfall stjórninni, til þess að kaupa hluti
íslensku krónunnar svo sparnað- í slíkum fyrirtækjum, sem líkleg
urinn geti fengið sína umbun, þá eru til þess að skapa aukna at-
j fyrst, en fyr ekki er rjetti tím-1 vinnu á iðnaðarsviðinu, og láti
inn kominn til þess að tala um hluti einstaklinganna vera for-
höft og aðrar sparnaðarráðsiaf- gangshluti fyrstu 2—3 árin, 3vo
anir. j að það örfi menn til framkvæmda
En nú er sparnaður og bættur og tryggi færirtækin í byrjuninni
efnahagur undirstaða allra þjóð- j 5. Kjötsölumálið. Fundurinn
þrifa. Er því engum blöðum um skorar á Alþingi að vinna að því
það að fletta að það er stærsta að Norðmenn afnemi eða lækki
velferðarmál þjóðarinnar, að að mun kjöttoll þann, sem nú er á
gengismálinu verði ráðið til heppi-, íslensku saltkjöti, eða breyti Iion-
léga lykta, þar sem árangurinn af 11 m í verðtoll. Ennfr. skorar hann
sparnaðinum og spamaðarvið- á Alþ. að styrkja af alefli útflutn-
leytnin er undir því komin að iag á kældu kjöti og lifandi fje.
gengisfall íslensku krónunnar
verði stöðvað.
Eggert Briem .frá Viðey.
nauðsynlegrar verndar kauptúns-
lóðarinnar, sem nú liggur uncB»
alvarlegum og stórstígum skemi-
um. —
9. Útsvarsálagningar. Fundnw-
inn skorar á alþingi að veíta
sýslunefndum og bæjarstjórnOS*
?egar á þessu þingi heimild fil’
?ess að semja reglur um útsvaip-
gningar, ef vill á ákveðnu**
grundvelli, ,sem þingið skapi me#
lögum. Einnig að færa fram tíma
?ann, sem útsvörum skal ja.ft»-
að niður.
Samþykt með öllum greiddUM
atkvæðum.
Svo hljóðandi tillaga einnig
samþykt, með miklum meiri hluía
atkvæða: Fundurinn telur nauð-
syn að breyta ákvæðum gildandi
laga um útsvarsskyldu samvinnn-
fjelaga, með því að hækka hun*l-
raðsgjald það sem samvinnulógii*,
ákveða af virðingarverði húseigöa
samvinnufjelaga.
10. Innflutningur fólks. Fund-
urinn telur nauðsynlegt, í san»-
bandi við hinar síðustu breytingar
á fátækralögunum, að bætt verði
inn í . lögin ákvæði, sem gefi
hreppsnefndum nauðsynlegt vald
tii afskifta af innflutning fólks
í hreppinn.
Fleiri mál ekki fyrir tekin.
Sig. Á. Björnsson( fundarstjóri).
Kr. Ingi Sveinsson (fundarritari).
— og til þess atriðis gæti lög-
gjafarvaldið í raun rjettri mjög
lít-ið náð. Pví innflutningshöftin
útaf fyrir sig væru ekki einhlýt
•og enda tvíeggjað sverð ekki síst
þegar farið væri að tala um þau
löngu fyr en þau ættu að ganga
í gildi, svo menn gsetu hæglega
farið í kring um þau áður
og byrgt sig upp. Sanni nær væri
að hækka tollana. Annars áleit
hann að mismunur inn- og nt-
flutnings væri ekki svo mikill, að
hann hafi ráðið gengisfallinu. —
Seðlafúlgan áleit hann heldur ekki
að haft hefði mikil áhrif í þessa
átt, því hún hefði yfirleitt ekki
verið of mikil hjer, þó það gæti
liinsvegar verið rjett alment sjeð,
nægði til áður.
pegar viðskiftin rjena, sem
seðlanotkunin er bundin við, eða
raunverulegt verðgildi viðskift-
anna rýrnar, veldur það þannig
verðfalli á seðlunum og lækkar
gengið, nema seðlafjöldinn sje
jafnframt takmarlcaður að sama
skapi og þau viðskifti þverra, sem
seðlar eru notaðir í sambandi við.
Pegar spurningin um innflutn-
ingshöftin er brotin til mergjar,
kemur það þannig í ljós, að höft-
in hlytu að hafa gagnstæð áhrif
við það sem til er ætlast, eða
beinlínis verða til þess að fella
gengi íslensku krónunnar, nema
gerðar sjeu jafnframt ráðstafnir,
er tryggi það að seðlum í umferð
Samþ. með öllum greiddum at-
kvæðum.
6. Sjúkrasjóðir. Fundurinn
skorar á Alþingi, að senjja þegar
á þessu þingi lög um almenna
sjúkratrygging á þeim grundvelli,
Utdpáttur j að ríkið, bæir, sveitir og einstak-
úr fundargerð þingmálafundar á lingar taki þar saman höndum
Sauðárkróki, 31. janúar 1924. um allar greiðslur. — Samþ. með
------ öllum greiddum atkv.
Tillögur þær, sem samþ. voru. 7. Heilsuhæli norðanlands. Með
1. Ríkisverslun og einokun. — því að Læknafjelag íslands mun
Fundurinn lýsir megnasta van-' hafa til meðferðar á næstunni
trausti sínu á öllum ríkisverslunar byggingu heilsuhæla vegna berkla
rekstri hjer á landi. Hann skorar | veikra, telur fundurinn rjettast
á Alþingi, að afnema alla siikaiað fresta ákvörðun í þessu máli
verslun, eins fljótt og unt er, ogjuns læknafundur hefir tekið af-
verja heldur því fje, sem þannig stöðu til þess. En fundurinn lýsir
verður laust, til þarflegra fram-
kvæmda, sem veitt geti lands-
mönnum atvinnu til frambúðar. —
Samþ. með 60 atkv. gegn 4.
Svo hljóðandi tillaga var einn-
ig samþ. (með 43 atkv. gegn 2):
jafnframt yfir að hann er hlyntur
byggingu heilsuskýla, eins fljótt
og unt er.
Samþykt með öllum greiddum
atkvæðum.
8. Vamir gegn sjávarágangi á
„Fundurinn telur rjettara að Sauðárkróki. Fundurinn skorar á
afla ríkissjóði tekna á þessu sviði,1 þingmenn kjördæmisins að beitast
með því að selja mönnum leyfi fyrir því, við þing og stjórn, að
til þess að versla með ákveðnar ríkissjóður leggi fram fje til
Erl. síinfregnir
Khöfn 18. febr. FB.
Hafnarverkfallið í Englandi.
Símað er frá London að hafnar-
verkfallið sje í fullum gangi, síð-
an í gærmorgun. VerkfallsmeUn,
eru alls um 119,000. Shaw verka-
málaráðherra hefir gert tilraun til
að miðía málum milli aðila, ea.
það mistókst með öllu.
Talið er víst að flutningaverka-
menn sjeu langflestir á bandi
hafnarvinnumanna, með því að
síðasta vísitala vöruverðs, sem út
hefir komið í Bretlandi, sýnir,
sömu dýrtíð og var 1922.
Landráðaákæra á „Vorwárts“.
Dómsmálaráðherrann þýski hef-
ir ákært blaðið „Vorwárts“ fyrir
landráð. Er kæran á því bygð, að
tlaðið hafi sakað landvamariiðið
þýska um að vera í sambandi við
fjelagsskap í landinu, sem alger-
lega væri ólöglegur. Blaðið ætlar
að sanna þessa staðhæfingu sína,
þegar fyrir dómstólana kemur.
Norðurheimskautsflugs-undir-
búningnum hætt.
Símað er frá New York, aí
Coolidge forseti hafi skipað sv«
fyrir, að undirbúningi undir flug-
ferðina til norðurheimskautsins
skuli hætt, vegna þess að kostn-
aður við ferðina muni verða of
mikill.
Khöfn 19. febr.
Frá Bayem.
Horfur eru nú taldar á sam-
komulagi milli Bayern og alríkis-
ins. Ýmsar breytingar hafa orðið
á stjórn von Kahr, eins og húm
var skipuð eftir uppreisnartilrauu
þeirra Hitlers og hafa gengið úr
henni t. d. Seissler o. fl. Kahr
verður þó sennilega stjórnarfor-
seti áfram.
Frá Bandaríkjunum.
Denby flotamálaráðherra hefir
sagt af sjer.