Lögrétta - 05.08.1924, Blaðsíða 2

2
LÖGRJETTA
Þeir sem þurfa á salti eða kolum að halda, eru vinsamlegast
beðnir að leita tilboða hjá okkur.
Utvegum allar tegundir af salti og kolum f. o. b. eða c. i. f.
með lægsta verði.
O. Johnson & Kaaher.
Bóka- og pappirsverslun
mannsins míns sáluga, Þór. B. Þorlákssonar, heldur áfram óbreytt
fyrst um sinn í Bankastræti 11, og leyíi jeg mjer að mælast til að
skiftavinirnir sýni versluninni sama traust og að undanförnu.
Reykjavík 28. júlí 1924.
Sigríður Snæbjarnardóttir.
ZECa.ffilore2iLsla.rL '
er nú tekin til starfa, og afgreiðum við pantanir á ný-brendu og möl-
uðu kaffi, ágætis teg., með mjög litlum fyrirvara.
O. J"oh.nson &c ZE^a.a.’bei'.
Unglingaskóli Asgríms Bagnússonar
Bergstaðastræti 3, Reykjavík
Skólinn byrjar fyrsta og hættir síðasta vetrardag. Tvær deildir.
Námsgreinar: íslenska, reikningur, danska, enska, líkams- og heilsu-
fræði og handavinna fyrir stúlkur. Inntökuskilyrði, að nem. sje heill
heilsu og hafi lokið fullnaðarprófi samkv. fræðslulögum. Kenslugjald
kr. 85.00 fyrir veturinn. Umsóknir sendist undirrituðum, sem einnig
gefur allar nánari upplýsingar.
ísleifur Jónsson.
Georg Pjetur Jónsson
frá Draghálsi.
Hann andaðist fimtudaginn 5.
júní s. 1. rúmra 76 ára, fæddur 26.
marts 1848 að Ferstiklu á Hval-
fjarðarströnd.
Foreldrar hans voru merkishjón-
in Jón Sigurðsson og Helga Gísla-
dóttir, bjuggu þau á Ferstiklu all-
an sinn búskap, eignuðust 18 börn,
7 dóu í æsku, en þau, sem upp kom-
ust, auk Pjeturs, voru: 1. Sesselja,
átti Jón þorsteinsson bónda á
Kalastöðum, meðal barna þeirra er
Snæbjörn stjórnarráðsskrifari. 2.
Jódís, átti Nikulás Brynjólfsson
bónda á Másstöðum. 3. Sigríður,
ógift. 4. Gísli, dó uppkominn. ö.
Ásmundur, druknaði í Hvalfirði á
heimleið úr Reykjavík árið 1873,
við annan mann, þorbjöm Jónsson
frá Efstabæ í Skorradal, bróður
Halldóru konu Pjeturs, mestu efn-
ismenn báðir. 6. Sigurður,átti Ástu
Ólafsdóttur frá Litlasandi Gunn-
arssonar. Sigurður druknaði einn-
ig í Hvalíirði á heimleið úr Reykja-
vík nokkrum árum síðar en Ás-
mundur bróðir hans, ásamt öðrum
manni, Kristni Einarssyni frá
Litlabotni, bróður Sigríðar Einars-
dóttur konu Bjama Bjarnasonar
hreppstjóra og sýslunefndarm. á
Geitabergi og þeirra systkina, voru
þeir dugnaðarmenn á besta skeiði.
Fjögur systkini Pjeturs fluttust
þvínær samtímis til Ameríku: 7.
Magnús, kvæntist vestra. 8. Sigur-
björg, átti Kristinn Guðmundsson
á Bjarteyj arsandi. 9. Helga, átti
Magnús Frímann Ólafsson, bróður
konu Sigurðar, sem fyr er getið.
10. þuríður, átti Jóhaxmes frá
Leirá.
Um Jón á Ferstiklu, föður Pjet-
urs, er þess getið, að 3. ág. 1860
sæmdi dómsmálastjórnin hann
verðlaunum fyrir að bjarga mönn-
um úr lífsháska á sjó, og ýmsir
þóttu þeir ættmenn sjógarpar
miklir. Faðir Jóns var Sigurður
bóndi á Efraskarði í Leirársveit,
Pjeturssonar, Kolbeinssonay vef-
ara í Vogatungu, dáinn 1778, Tún-
issonar Kolbeinssonar frá Hvanná
á Jökuldal í Múlasýslu. Kona Sig-
urðar föðurafa Pjeturs var Jódís
Böðvarsdóttir Ólafssonar í Melkoti
í Leirársveit, hún dó í Hlíðarhús-
um í Reykjavík 1851, hjá Jódísi
dóttur sinni konu Jóns þórðarson-
ar borgara, föður þórðar hafn-
sögumanns í Ráðagerði og þeirra
systkina. En móðir Sigurðar var
Sigríður Vigfúsdóttir lögrjettu-
manns Árnasonar á Leirá, dáinn
1763, Ketilssonar yfirbryta í Skál-
holti. Vigfús lögrjettumaður átti
Ingveldi Brynjólfsdóttur lögrjettu-
manns Jónssonar lögrjettumanns
Ásmundssonar á Reykjum í ölfusi,
Brynjólfssonar á Skarði á Landi,
Jónssonar á Skarði, Eiríkssonar
Torfasonar sýslumanns í Klofa á
Rangárvöllum, dáinn um 1504,
þess er aðför gerði að Ljenharði
fógeta, sem þá var staddur að
Hrauni í Ölfusi, hann var uppi sam
tímis og átti í erjum við Stefán
Jónsson fyrirrennara ögmundar
Pálssonar, er síðastur var katólsk-
ur biskup í Skálholti.
Móðir Pjeturs var, sem áður er
sagt, Helga Gísladóttir Ólafsson-
ar; var faðir hennar ættaður af
Álftanesi og var nafnkunnur for-
maður og sjósóknari, kuxma marg-
ir um hann vísu þessa:
Gísli kundur Ólafs er,
einn sá skunda lætur hjer
fákinn sunda fram um ver,
flýtir undra mikið sjer.
En móðir Helgu var Sigríður Ás-
mundsdóttir, seinni kona sjera
Engilberts prests að Saurbæ, dáinn
1820. Síðar átti Sigríður Gísla, og
var Helga einkabarn þeirra; ól hún
allan aldur sixm á Ferstiklu og
þótti ágaetiskona og skörungur
mikill sem móðir hennar.
Árið 1875 gekk Pjetur sál. að
eiga Halldóru Jónadóttur frá
Efstabæ, Símonarsonar Teitsson-
ar. Flutti Símon sá austan úr
Skaftafellssýslu í móðuharðindun-
um miklu og bjó að Hæli í Flóka-
dal. Móðir Halldóru var Herdís,
systir Magnúsar Jónssonar á Vil-
mundarstöðum í Reykholtsdal, föð-
ur þeirra bræðra Hannesar í Deild-
artungu, Einars á Steindórsstöð-
um, Sigurðar á Vilmundarstöðum,
Jóns í Stóraási og þorsteins á
Húsafeih.
Systkini Halldóru, þau er upp
komust, voru: Símon, átti Sigríði
Davíðsdóttur frá Miðsandi, þeirra
sonur er Bjarm prófastur á
Brjámslæk. Hildur, átti Sigurð
Vigfússon í Efstabæ. þórelfa, átti
Jón Jónsson á Gullberastöðum.
þorbjörn, sem fyr er getið að
druknaði. Steinxmn, Jón og Magn-
ús, dóu öll ógift.
Reistu þau Pjetur og Halldóra
bú í Efstabæ og bjuggu þar í 5 ár,
síðar 1 ár í Kalastaðakoti, þaðaa
flu: tust þau að Draghálsi og festu
karp á þeirri jörð. þau eignuðust
9 böm, 3 dóu í æsku (þorbjöm,
Herdís og Helga), 5 eru á lífi: Her-
dís ljósmóðir, gift Jóni Helgasyni
bónda á Litlasandi, Jón, bóndi á
Draghálsi, á Steinunni Bjarnadótt-
ur hreppstj. á Geitabergi. Helga,
gift Beinteini Einarssyni bónda í
Gi afardal. þorbjöm trjesmiður og
Steinunn, bæði ógift, og Ingibjörg,
dó úr spönsku veikinni, átti Guðm.
Búason bónda á Hóli í Svínadal.
það má segja um þessi merkis-
iijón, Pjetur og Halldóm, að þau
ljetu sjer mjög ant um gott upp-
eldi bama sinna. þau voru sjerlega
iðjusöm og samhent í búskapnum,
tnda græddist þeim f je og ekki leið
á löngu áður þau áttu ekki aðeins
jörðina skuldlausa, heldur og gott
bú. Jörðina prýddi Pjetur sál. og
bætti á margan hátt, bæði með
jarðabótum og byggingum, reisti
þar vandað íbúðarhús úr timbri
ásamt 4 heyhlöðum, fjósi, áburð-
arhúsi og öðmm peningshúsum og
var þar ekkert til sparað; mun jörð
in Dragháls lengi bera menjar
hans. þar fylgdist að hjá báðum
íramúrskarandi dugnaður, ráðdeild
og reglusemi. þau vom hin besta
stoð sveitarinnar, hugsuðu ekki
síður um að bæta kjör annara en
að efla sinn hag. Áttu þau sjer fáa
líka í gestrisni og hjálpfýsi. það
sem lofað var, stóð sem stafur á
bók, því lundin var hrein og hug-
arfarið göfugt. Væri vel að sem
allra flestir, bæði menn og konur,
fyndust nú og ætíð hjá þjóð vorri,
jafn miklum og fögmm mannkost-
um búin sem þau hjón voru bæði,
og sem börn þeirra hafa tekið í arf
eftir þau, þyrfti þá vissulega ekki
að bera kvíðboga fyrir framtíð
hinnar íslensku þjóðar.
Konu sína misti Pjetur 24. júlí
1917, höfðu þau þá verið 42 ár 1
hjónabandi. Litlu síðar ljet hann
af búskap og tók þá við jörðinni
sonur hans Jón, sem fyr getur.
Dvaldist Pjetur þó á Draghálsi það
sem eftir var æfinnar. Síðustu árin
kendi hann þess sjúkdóms, er dró
hann til bana. Var hann að síðustu
svo lánsamur að fáa að njóta góðr-
ar hjúkmnar dætra sinna og að
deyja sem saklaust barn, friðsæl-
um dauða í höndum þeirra. Má
segja, eins og Matth. Jochumsson
kemst að orði í erfiljóðum eftir
Ásm. bróður Pjeturs, að hann „fól
sig og sína guði, sigurblítt á dauða-
stundu“. Á. G.
- -----o----
Um kofnatekju á Breifirði.
Lög frá 19. júní 1922 gera svo
íáð fyrir, að ráðuneytið setji regl-
ur um fuglaveiðar o. fl. og ráðu-
neytið hefir gert þetta með
reglugerð frá 31. ágúst 1923, og
þar stendur að ekki megi taka
Lunda unga með járnkrókum.
það er allrar virðingar vert að
aflífa hreinlega allar skepnur, svo
að þær kveljist sem allra minst, og
svo má þakka fyrir að nú er
vöknuð sú tilfinning hjá almenn-
ingi að hreinasta synd muni vera
að hraða ekki dauða hverrar
skepnu sem allra mest, þá hún er
líflátin.
En það er öðru máli að gegna
um Lundakofuna en aðrar skepn-
ur. Hana er ekki hægt að rota
eða skjóta í holunum. Lundann
má taka með „háf“ en þó grípur
hann hræðsla ef hann er ekki
deiddur strax, og áður en hann
er tekinn úr háfnum. því segir
reglugerðin ekkert um það? En
lundakoíuna verður að krækja í
holunum þar sem þær ekki nást
með hendinni, og getur það varað
alt að hálfri mínútu — eftir
reynslu minni — frá því hún er
krækt og þar til hún er dáin. þó
hraði sje hafður á, sem vanalegt
er. Lunda unginn ætti að deyja
sárindalaust. En hvaða ráð era til
þess? þau hefir ráðuneytið ekki
vitað, og ekki Dýraverndunarfje-
lagið heldur, því annars mundi
xeglugerðin hafa borið það með
sjer.
Nú er það hreinasti Tyrkjahátt-
ur að veiða lunda í háf, eftir að
unginn fer að þroskast, nema ör-
lítið í hverjum stað, því sjeu báð-
ir foreldrarnir drepnir, sveltur
unginn til bana.
Með áðurnefndri reglugerð er
því — fljótlega álitið — lokið að
nokkur geti notað kofnaveiðina
nema að verða brotlegur við lög-
m, ella gera þau jarðspjöll á eyj-
unum, er ekki væru fljótlega rjett
til verðs metin.
Sumum eyjum hjer á Breiða-
firði er svo varið, að lundaveiði í
háf verður ekki viðkomið, sem sje
þar sem eyjar eru láglendar, sem
allvíða er, og hver ráð eru þá?
þau eru engin til. Búendur líða
stórtjón að mega ekki taka kof-
una á vanalegan hátt; jeg vií til-
taka Bjarneyjar. þar búa 6 bú-
endur, allir fátækir, og svo mætti
marga fleiri telja. þetta era þeirra
aðalhlunnindi, sem þeir lifa af.
Hver á að borga þeim tjónið, eða
eiga allir að hafa það bótalaust?
það má telja víða á Breiðafirði
óefnilegt til búskapar, ef þessum
hlunnindalið er svift í burtu. því
tæplega mundi það skylda jarð-
eigenda að borga ábúendum tjón-
ið, og mundi þá vera ríkissjóður
sem skylduna bæri.
Til að benda á hvað áðurnefnd
hlunnindagrein nemur, vil jeg geta
þess, að vestan Klofningsfjalls á
Breiðafirði mun vera um 50 þús-
und af lundakofu að meðaltali á
ári, og í Suðureyjum (í Snæfells-
og Dalasýslu) um 68 þúsund. þar
írá mundi hæfilegt að draga fyrir
öllum kostnaði,eftir reynslu mmni,
alt að V5, og væri þá um 40 þús.
er búendur ættu að fá endurgjald
fyrir.
það er leiðinlegt, að særa þarf
lundakofuna þegar hún er líf-
látin, en af hverju hefir gleymst
að banna skot á rjúpur? það er þó
oft hryggilegt að fara um þau
veiðilönd, þar sem hún er skotin,
og sjá aumingja fuglana veltast
áfram stórsærða, en geta þó forð-
ast manninn, svo ekki er hægt að
stytta þeim stundir, og væri ósk-
andi að Dýraverndunarfjemgið
tæki þar alvarlega í taumana og
sæi um að rjúpur yrðu framvegis
snaraðar en ekki skotnar, og
mundi sú aðferð að öllu notasælli
og þó kvalaminni.
Annars sje jeg ekki betur en í
áðurnefnda reglugerð vanti leið-
beiningu um hvernig nota skuli
kofnatekjuna á Breiðafirði, ef
breyta skal frá gömlum vana, og
meðan þá leiðbeiningu vantar, ætla
jeg bann reglugerðarinnar ónýtt
mál, því áðurnefnd lög frá 19.
júní 1922, gera ráð fyrir að hún
leiðbeini á besta hátt hvernig
skepnur sjeu líflátnar, en banni
það ekki.
Út af áðursögðu mundi því best
að strikað væri yfir þau á k v æ ð i
oftnefndrar reglugerðar, er kofna-
tekju snertir, þar til leiðbeining
fengist um hvernig bót yrði ráð-
in á þeirri aðferð sem nú er höfð.
Hergilsey, 3. júlí 1924.
Snæbjöm Kristjánsson.
-----o----
Grænlensk fiskimið. Samkvæmt
skeyti frá Osló segir áhöfr.in á
norska skipinu „Stormgulen“, að
feikna fiskimergð sje á miðunum
móts við Godthaab. þegar íslaust
var orðið, fór skipið norður á lúðu-
miðin og fylti þar á 8 dögum. Hef-
ir skipið flutt 30 þús. kg. af lúðu
til Englands. Er það álit manna á
„Stormgulen", að á þessum svæð-
um sjeu framtíðarfiskimið.
Tveir hestar
töpuðust við Amaxvatn á Axnar-
vatnsheiði nóttina 27. júlí 1924.
Annar hesturinn ljósgrár, stór,
með mikið fax, mark: stýft v. —
Hinn hesturinn lítið steingrár,
eineygur, merktur H á lend.
Sá, er finnur hestana, er vin-
samlega beðinn að koma boðum
um þá til Hans Hannessonar pósts
í Reykjavík. Sími 274.
Trúarjátning
hins bersynduga.
Jeg kæri mig ekkert um kenni-
mannaiiróp,
en krýp þeim mikla drotni er
sólina skóp.
Hann boðar ei yðrun til brota-
endurgjalds,
en blessar alt, sem liíir án
nokkurs reikningslialds.
pótt ekki að verðleik sje ávaxtað
mitt pund,
jeg óhræddur skal ganga
á dauðans kalda íund.
Jón S. Bergmann.
----0——
/
Askorun
til kaupmanna og kaupf jelaga-
stjóra.
Reglur um aflífun húsdýra,
slátrun búpenings o. s. frv., sem
aóms- og kirkjumálaráðuneytið
gaf út 31. ágúst í íyrra, voru að
vísu auglýstar í „Dýraverndaran-
um“ í fyrrahaust (sept.), en hefðu
þurft að auglýsast langtum víðar
og betur.
Nú nálgast sláturtíðin aftur, og
nú 1 haust gildir ekki lengur sú
undanþága, sem gefin var í fyxra-
haust, það eina sinn, af.því hve
lengi dróst að gefa reglugerðina
út, svo að hætt var við að maður
og maður yrði þá varbúinn, vant-
aði hentuga byssu eða helgrimu.
Nú í haust eru allir skyldugir
lil að skjóta eða rota. 2. gr. nefndr-
ar reglugerðar er svo hljóðandi:
„Enga skepnu má deyða með
hálsskurði,mænustungu nje hjarta
stungu, hvorki til heimilisnota nje
í slátrunarhúsum.
Stórgripi skal deyða með skot-
vopni, svo og hunda og ketti, en
sauðfje og geitfje með skoti, eða
rota með helgrímu eða öðru því
líku áhaldi.
Alifugla skal hálshöggva með
beittri öxi, eða þar til gerðri vjel“.
Nú í haust má enginn vera var-
búinn að geta hlýtt þessum lögum.
Mun verða stranglega eftir því
gengið að þessi mannúðar ráð-
stöfun um deyðingu dýranna verði
ekki pappírsgagn.
Fyrir því skorum vjer á kaup-
menn og kaupfjelagastjóra alstað-
ar á landinu, að hafa til í tæka tíð
hentug skotvopn og rot-áhöld, svo
að bændur eigi þess kost að eign-
ast þessi áhöld þegar þeir þurfa
á þeim að halda. Með því vinna
verslunarmenn þarft verk og
mannúðlegt.
þessar línur eru önnur blöð vin-
samlega beðin að flytja sem fyrst.
Stjórn Dýraverndunarfjel. Isl.
----o-----
Akxireyri 3. ágúst. 1 gærkvöldi 2.
ágúst mintust Norðlendingar á Ak-
ureyri 50 ára frelsisafmælis þjóð-
arinnar. Athöfnin var mjög lát-
laus, en einkar hátíðleg.
Dánai-fregn. Dáinn er nýlega úr
brjóstveiki á heilsuhæli í Dan-
mörku Guðmundur Thorsteinsson
listmálari, maður á besta aldri,
efnilegur málari, vinsæll og góður
drengur.
Grasvöxtur er nú orðinn sæmi-
legur víðast hvar um landið.
Prentsmiðjan Acta.