Lögrétta - 19.08.1924, Qupperneq 4

4
LÖGRJBTTA
Eimskipafjelag Islands, grein
um 10 ára sögu og starfsemi fje-
lagsins, með mörgum myndum: 1.
Fyrsta stjórn fjelagsins, 2. skip
þess þrjú, 3, hús þess í Rvík, her-
bergi stjórnar fjelagsins og af-
greiðslusalur þess, 4. Nielsen fram-
kvæmdastjóri og skipstjórarnir á
íjórum skipum fjelagsins: Júlíus
Júlíníusson, Sigurður Pjetursson,
þórólfur Beck og Einar Stefánsson.
þrjú kvæði eftir Halldór Kiljan
Laxness. — Perlan úr djúpinu,
smásaga eftir Friðrik Ásmundsson
Brekkan, þýdd af H. K. L. — Guð-
mundur góði Arason, kvæði eftir
Pjetur Pálsson.
Jón Magnússon og Halla Árna-
dóttir, grein, ásamt myndum, eftir
sjera ól. ólafsson.
Vísur eftir G. Ó. Fells.
Jón í Káranesi, grein, með mynd
um, eftir sjera Halldór Jónsson á
Reynivöllum.
Gestur S. Magnússon frá Staðar-
felli, kvæði eftir Stefán frá Hvíta-
dal.
----o---
Ferð
um Mýrasýslu,og Borgarfjörð.
Pann 8, júní kom jeg að Staðar-
hrauni. pá var prófasturinn, sjera
Stefán Jónsson, að ferma og messa
á Akri, sem er annexía frá Staðar-
hrauni, en frú hans tók á móti
mjer, og um kvöldið kom prófast-
ur heim. þar var jeg um nóttina,
og er það eitt það besta heimili,
sem jeg hefi komið á á Suðurlandi,
þó mörg sjeu góð. þar var jeg við
messu á annan í Hvítasunnu; ágæt
messa, þó einkum fermingarræðan
barnanna; hún var fyrirtak, enda
heyrði jeg, að sjera Stefán væri
ágætur ræðumaður. þar sá jeg í
kirkjunni ljósahjálm, sem hafði
verið steyptur árið 1616, og stóð á
honum á latínu: „í guðs nafni er
jeg bræddur, Mickelin hefir steypt
mig árið 1616“. Líka sá jeg þar 1
kirkjunni altarisklæði, sem stóð á:
J. H. S. — G. B. D. 1710, og var
stór furða, hvað vel hafði verið
farið með þessa hluti, enda er sjera
Stefán Jónsson með fróðustu og
mestu prestum, sem jeg hefi fyrir
hitt. Hann hafði nú fyrir rúmum
tveimur árum siglt til útlanda og
farið suður á Ítalíu og gengið upp
á eldfjallið Vesúvíus, og sagði mjer
margt og merkilegt frá þeirri ferð
sinni. Hann hefir mjög gott minni,
þó er hann nú kominn yfir sextugt,
og eins er frúin mikilhæf að gest-
risni og allri framkomu við búskap-
inn, ekki minna en bóndi hennar.
Jeg er nú búinn að koma þar
tvisvar, og á eftir að koma í þriðja
sinni, og hlakka jeg til þess i
haust.
þar á Staðarhrauni bygði jeg
gott og nokkuð stórt klakhús,
rjett við túnið; ágæt skilyrði þar
og góð vatnslind. þetta klakhús
ljet oddvitinn, Guðbrandur frá
Hrafnkellsstöðum, byggja á hrepps
kostnað, og hafði jeg þar 8 menn
í vinnu í 3 daga, og þá var búið að
byggja húsið mátti heita að fullu
og öllu, það sem jeg þurfti að vera
við. Jeg minnist þess enn, að hvergi
hefir mjer liðið betur en á þessu
heimili, þótt mjer að vísu hafi víða
liðið vel, og að endingu fylgdi sjera
Stefán mjer sjálfur og ljeði mjer
reiðhest konu sinnar austur að
Grímsstöðum. þar býr Hallgrímur
Níelsson, eða sonur hans. þar er
snoturt steinhús. Hallgrímur var
ekki heima, var í fjallgöngum, en
sonur hans fylgdi mjer að Val-
bjamarvöllum, og svo var mjer
fylgt að Svignaskarði. þar býr
stórbóndinn Guðmundur Daníels-
son, og mun þar vera eitt hið allra
mesta gestaheimili, sem jeg þekki,
og oft er þar til lengri tíma á sumr-
in margt fólk úr Rvík í sumar-
leyfi sínu. Líka koma þar oft út-
lendingar til að fá að veiða lax í
Gljúfurá og víðar. Frá Svigna-
skarði fór Guðmundur með mjer
upp að Laxfossi, til að byggja þar
laxaklakshús. Var nokkuð eftir að
fullgera það og ætlaði Guðmundur
að gera það við tækifæri. Svo fór
jeg að Norðtungu til Runólfs
bónda. þar er mikið og gott heim-
ili. þar er líka margur Englending-
ur við laxaveiðar í þverá, og mun
hún vera með allra bestu laxám á
landinu. þar bygði jeg lítið klak-
hús, því vatnið var þar lítið. Ekki
gat jeg fullgert það að upprefti, en
að öðru leyti gerði jeg það. En
Runólfur ætlaði að koma ofan yfir
það. Svo fór jeg þaðan út að
Hreðavatni; þar býr Guðmundur,
góður smiður, og bygði jeg þar
silungsklakhús, því þar er stórt
vatn, sem nokkur silungur er í, en
vatnið þolir stórkostlega fjölgun.
Jeg hafði fengið skipun frá
sýslumanni, Guðmundi Björnssyni
í Borgarnesi, að fara upp í Hvítár-
síðu, alt upp að Gilsbakka, og skoða
þar bæði vötn og læki. Á Gilsbakka
býr Sigurður Snorrason og á fyrir
konu dóttur sjera Magnúsar And-
rjessonar. þar er eitt hið allra
stærsta bókasafn, sem jeg hefi sjeð
á einum bæ upp til sveita, og var
mjer sagt, að sjera Magnús hefði
verið mesti bókavinur. Um morg-
uninn fór Sigurður með mig langt
upp á heiði, til að skoða þar vatn,
sem kallað er Mjóavatn. þar er
ekkert hægt að gera; forarpollur
sem botnfrýs. Enga vatnslind
fann jeg þar ábyggilega, aðeins
litla vatnslind sunnan við túnið,
sem sjálfsagt frýs fyrir á veturna.
önnur er neðan við bæinn, sem
kölluð er Gvendarbrunnur, undir
hárri brekku, og færi klakhúsið í
kaf af snjó, ef þar væri bygt. Svo
skoðaði jeg meðfram hrauninu og
Hvítá og fann hvergi lind brúklega.
þaðan fór jeg út að Sámsstöð-
um, til Ólafs oddvita, og með hon-
um upp á fjallið, og skoðaði þar
Sámsstaðavatn, sem er fremur lít-
ið. það þarf að dýpka það. sem er
vel hægt með litlum kostnaði og
reyna svo að flytja þangað nokk-
ur þúsund af bleikjusilungssíli, ef
örugt væri að ekki botnfrysi.
Svo um morguninn fór jeg ofan
Hvítársíðu og á brúna og beina leið
suður að Draghálsi í Svínadal, og
bygði þar gott klakhús, og voru
þeir fyrir því, Óafur bóndi á þóru-
stöðum og Bjarni á Geitabergi.
þar eru ágæt skilyrði til að auka
silungsveiði í þeim þremur vötn-
um, sem eru í dalnum; tvö eru
ágæt, enda ætla dalbúar að gera
þar mikið, sprengja fossinn, sem
er í Laxá, svo að bæði sjóbirting-
ur og lax geti gengið upp um vötn-
in og í ána, sem er neðan við túnið
á Draghálsi; samt er hún fremur
vatnslítil fyrir mikinn lax.
þaðan fór jeg út að Stórafells-
öxl. þar er ágætt hússtæði og mjög
hentugt, af því rjett fyrir neðan
túnið er nokkuð stórt vatn; það
heitir Eyðsvatn, og var mjer sagt,
að hrognin rækju þar á land í
hrönnum, og tel jeg það víst, að
þeir í Svínadalnum noti sjer það,
þar sem svo auðvelt er að afla
hrognanna.
Svo fór jeg að Skeljabrekku. þar
býr Guðmundur Jónsson. þar var
ekki hægt að byggja nema lítið
klakhús, og var þetta það síðasta,
sem jeg bygði í Mýra- og Borgar-
fjarðarsýslum. —
Bændur geta fjölgað klakhúsum
eftir vild, ef þeir finna ábyggilega
staði til þess.
2. ágúst 1924.
þórður Flóventsson
frá Svartárkoti.
-----o----
forðast að velja nokkra úr, sem
öðrum fremur hafa góðar raddir,
heldur hefi jeg reynt að fá alla,
sem fengist hafa, til þess að taka
þátt í æfingunum, því mjer er
um það hugað um fram alt, að fá
almenna hluttöku. Að Reynivöll-
um, þar sem alt gengur regluleg-
ast til, skifti jeg t. d. æfingunum
niður á milli sálmasöngs- og kvæða
söngs, að Saurbæ er jeg farinn að
hafa sama lagið. Geri jeg nú ým-
ist, að jeg kenni fólkinu lög, sem
það ekki kann, eða við syngjum
saman lög, sem það kann.
Með þessu vil jeg ávinna tvent:
Gera fólkið betur samtaka og
venja það á að taka þátt í söngn-
um, og laga misfellurnar helstu og
gera að fólksins eign sem flesta
fagra söngva.
Reynslan er nú sú, að fólkið er
fúsara á að syngja við æfingarn-
ar, en við messugerðina sjálfa og
eru til þess bæði þær orsakir, að
við æfingamar finst fólki gera
minna til, þó einhverjar misfellur
sjeu á söng þess og líka hitt, að
ekki eiga nógu margir til sálma-
bækur.
En smámsaman safnast í hóp-
inn, auðvitað stundum fyrir hreina
eftirgangsmuni. En þessháttar tel
jeg ekki eftir mjer, því jeg vona,
að það sje fólkinu sjálfu til góðs.
þesi viðleitni er þó allmiklum
erfiðleikum bundin. Fyrst og
fremst þarf að telja um fyrir fólk-
inu og leggja að því og fara bón-
Ekkert fegra jeg veit.
Ekkert fegra jeg veit
held’r en sumar í sveit,
þegar sólin við blómunum hlær,
er í dal og á völl
og í hamranna höll
leikur hægur og ástvakinn blær.
Ekkert friðsælla’ eg veit
held’r en sumar í sveit,
þegar söngfuglsins tónþýða mál
ómar blíðkvöldum á
háum blásölum frá
æ til bölljettis mannlegri sál.
Ekkert glaðara’ eg veit
held’r en sumar í sveit,
þegar sældin eykst bóndanum hjá,
við það fjörvi sem býr
skepnum bithagi nýr,
svo að bútekjan margfaldast þá.
Ekkert fjörugra’ eg veit
held’r en sumar í sveit,
þegar sjerhver ein starfandi hönd
beitir orfi og ljá,
heldur hrífunni á,
uns alt heyið er komið í bönd.
Ekkert rórra jeg veit
held’r en sumar í sveit,
þegar sofnað er heyteigum frá,
við það hamingju-gull,
að hver hlaða er full
og í heygarði björg ekki smá.
Ekkert fegra jeg veit
beld’r en sumar í sveit,
með sitt sanna og lífræna mál,
sem að öld eftir öld
fram á ísalands kvöld
skal hjer andvekja mannlega sál.
Kjartan J. Gíslason
frá Mosfelli.
-----o----
Heimsflugið.
Locatelli, ítalski flugmaðurinn,
kom hingað frá Homafirði síðastl.
sunnudag. Hafði flogið frá Suður-
eyjum til Færeyja og þaðan til
Hornafjarðar á laugardaginn. Vjel
hans er af annari gerð en vjelar
Ameríkumannanna, því hún er ein-
þilja og skrúfumar tvær, og einn
bátur undir henni, allstór, en tvenn
sæskíði undir vjelum Ameríku-
mannanna. 1 ítölsku vjelinni eru 5
menn, en einn þeirra skildi við fje-
laga sína í Englandi og kom hing-
að á undan þeim með togara. Flug-
menn þessir heita: Locatelli, for-
arveg, þar sem annað ekki stoðar,
og bregst vitanlega líka stundum.
Hinsvegar verður flokkurinn við
æfingamar einatt ærið sundurleit-
ur, vegna þess, að fólkið kemur til
kirkjunnar eftir því sem ástæður
þess leyfa og það finnur köllun hjá
sjer til þess. Og þó oft og jafnvel
oftast sje sumt sama fólkið, breyt-
ist söngflokkurinn sí og æ. Jeg
skal nú taka dæmi: Jeg er búinn
að kenna vissum fjölda fólks eitt-
hvert iag, næst kemur svo fólk,
sem vantaði síðast, og kann ekki
lagið, þá verður að byrja á nýjan
leik. þessu verður að halda áfram,
þangað til sagt verði, að lagið sje
orðið safnaðarins eign, en vitanlega
má hafa talsvert í takinu, þegar
nokkuð margir eru búnir að læra
eitt eða annað lag.
Lagfæring á söngnum kemur að-
eins smámsaman, í sumum lögum
verður að hafa mikið fyrir.
----o----
Flateyrarlæknishjerað. Um það
sækja Guðm. Ó. Einarsson læknir
í Grímsnesshj eraði og Kristmund-
ur Guðjónsson læknir á Reykjar-
firði.
Embætti. 7. þ. m. var Kr. Linnet
sýslumanni Skagfirðinga veitt
bæjarfógetaembættið í Vest-
mannaeyjum. S. d. var Katrínu
Thoroddsen veitt Flateyjarlæknis-
hjerað og Eggerti Briem þistil-
fj arðarlæknishj erað.
ingi úr ítalska hemum og þing-
maður, Crosio, herforingi, Braccini
og Falcinelli vjelamenn og Mare-
schalchi liðsforingi, sem hjer var
kominn áður. Flugför þessi er kost-
uð af ítölsku stjórninni og er ef til
vill ætlað að fara hjeðan suður
með allri Ameríku. Óvíst er, hve
nær lagt verður af stað hjeðan. —
Amerísku flugmennimir eru
einnig teptir hjer enn, biluðu vjel-
arnar í gær, þegar leggja átti af
stað, og verður að bíða eins her-
skipsins til að fá varahluti til við-
gerðar. Ef til vill verða allar vjel-
arnar samferða hjeðan til Græn-
lands.
----o-----
íslenskur kaffibætir. Kaffi-
brensla Reykjavíkur, sem er stofn-
uð og rekin af Pjetri M. Bjarna-
son kaupmanni, hefir nú um hríð
haft á boðstólum nýja tegund af
kaffibæti, sem hún býr hjer til.
Hefir hr. P. M. B. gert sjer mikið
far um að vanda þessa nýju vöru
sem best. I vor dvaldi hann erlend-
is til þess að kynna sjer þar fram-
leiðslu hennar. Og nú er svo kom-
ið, að þessi íslenski kaffibætir er
talinn jafnast fullkomelga á við
þann kaffibæti, sem hjer hefir
áður verið mest notaður, en er þó
50 au. ódýrari hvert kíló.
1 dómkirkjunni fór síðastliðinn
sunnudag fram sú athöfn, að pró
fasturinn, sjera Árni í Görðum,
setti, samkvæmt embættisskyldu
sinni, hinn nýskipaða dómkirkju-
prest, sjera Bjarna Jónsson, inn f
embætti sitt. Las prófastur upp af
stólnum skipunarbrjef hans og
f lutti ræðu og mintist þar hins frá-
farandi prests, sjera Jóhanns þor-
kelssonar, og árnaði heilla hinum
nýja. Síðan flutti B. J. einnig
prjedikun og mintist ýmsra atriða
úr því 14 ára starfi, sem hann þeg-
ar hefir unnið hjer sem annar
prestur kirkjunnar. En á þeim
tíma hefir hann getið sjer hjer
gott orð og vinsældir.
Fiskiveiðarnar. Talið er, að afl-
inn, sem kominn var á land hjer í
byrjun þessa mánaðar, hafi verið
samtals rúml. 247 þús. skippund,
þar af mest í Reykjavík, eða um
117,725 skippund, en hjeðan ganga
um 25 togarar. þar að auki hafa
Hafnarf j arðartogaramir aflað rúm
lega 23 þús. skippund. En afli á
cðrum skipum hjer frá Faxaflóa
og þar í kring er talinn tæp 25
þús. skippund. pá er aflinn næst-
ur í Vestmannaeyjum, 28 þús.
skippund, þá á Vestfjörðum, um
251/4 þús. skippund, við Austur-
land 17,283 skippund og við Norð-
urland 10,734 skpp. Verð alls þessa
afla hefir verið áætlað um 42
milljónir króna.
Hannes Pjetursson frá Winnipeg
hefir verið hjer í kynnisferð í sum-
ar og farið allvíða um Suður- og
Norðurland. Hann er einn í tölu
hinna kunnari landa vestra og
hefir verið við riðinn ýms fyrir-
tæki þar. þeir eru bræður, hann og
sjera Rögnvaldur, sem hjer var
einnig á ferð fyrir skömmu.
Dánarfregn. 3. þ. m. andaðist í
Flatey á Breiðafirði Jón Sigurður
Sigurðsson, sonur sjera Sigurðar
heitins Jenssonar, 36 ára gamall,
og bjó hann á föðurleifð sinni þar
í eynni.
Arnó/ Sigurjónsson skólastjóri
frá Breiðumýri var hjer nýlega á
ferð. Nú á skólinn að flytjast að
Litlu-Laugum í Reykjadal og er
unnið að byggingu skólahúss þar í
sumar, og á henni að verða lokið
á þessu ári. Yfirumsjón með gerð
hússins hefir Jóhann Kristjánsson
húsagerðarmaður.
Sveinbjörn Sveinbjömsson tón-
skáld og frú hans fara til Khafn-
ar 28. þ. m. og dvelja þar næsta
vetur. Hr. Sv. Sv. vinnur mikið að
lagasmíðum enn. — Nýlega samþ.
bæjarstjóm Rvíkur, í virðingar-
skyni við hann, að meðan hann
dveldi hjer í bænum, skyldi hann
undanþeginn öllum gjöldum tii
bæjarins.
Prentsmiðjan Acta.
leyti, þá ætla jeg að segja hið
sama við ykkur, sem jeg segi þrá-
sinnis við safnaðarfólk mitt: „Jeg
get ekki lagt til sönnunargagnið“.
Fólkið verður að gera það sjálft
með sinni hluttöku. það er reynsl-
an sjálf, sem mun sýna, að þetta
er satt, og jeg kvíði alls eigi því,
að reynslan, sem er ólýgnust, verði
eigi svo merku og góðu máli í vil.
Við prestarnir þurfum að klifa á
því við fólkið, að það leggi til
sönnunina sjálft með sinni eigin
hluttöku.
Jeg harma það mjög, að mig
vantar mælsku til þess að skýra
þetta mál nógu rækilega fyrir
ykkur og blása þeim lífsanda áhug-
ans í brjóst, sem enn vantar hann.
En eitt vil jeg þó taka fram, að úr
því þeim hefir verið bent á ein-
falda og óbrotna leið, hafa þeir
ekki lengur neina afsökun.
Jeg veit það vel, — mín eigin
ófullkomna reynsla hefir fært
mjer heim sanninn um það, að það
kostar feiknafyrirhöfn að hrinda
þessu máli áleiðis, svo einfalt sem
það er í eðli sínu.
Presturinn verður að taka á öllu,
sem hann á til, til þess að koma
fólkinu í skilning um, að hjer sje
gott mál á ferðinni. Hann þarf að
taka á öllu, sem hann á til, til þess
að vekja lífsanda áhugans hjá
þeim, sem annaðhvort ekki skilja
þetta mál, eða nenna ekki að sinna
því. Hann verður að vera á verði,
vakinn og sofinn í því að vinna
fyrir það, en í sambandi við það
vakna upp önnur verkefni, bæði
þessu máli skyld og óskyld, sem
skyldan kallar á, að sint verði.
Presturinn má ekki telja eftir sjer
fyrirhöfnina. Launin eru í aðra
hönd, mikil og vegleg: Meðvitund-
in um að hafa reynt að vinna góðu
máli fylgi, og samhugur margra og
vináttuþel og þakklæti margra. —
Jeg verð, finst mjer, að nefna
eitthvað mína reynslu í þessu sam-
bandi. Jeg vona þó, að enginn taki
það svo, að jeg sje að reyna að
hlaða mjer sjálfum neinn lofköst,
en jeg geri það til þess að sýna, að
eitthvað er þó reynt í þessa átt,
sem jeg hefi talað um, og að prest-
urinn getur mikið gert, sje hann
allur af vilja gerður.
Fyrirkomulagi starfsins þarf
sem jafnan fer fram í kirkjunni,
jeg ekki að lýsa nema lítið eitt, því
í fyrra gerði jeg það á samskonar
virðulegri samkomu.
Jeg vil þó geta þess, að jeg held
samskonar söngæfingum uppi,
sem jeg lýsti í fyrra. Undantekn-
ingarlaust að Reynivöllum í hvert
skifti og messað er, ávalt þegar
kostur hefir verið á í Saurbæ, eða
þegar maður hefir haldist við í
kirkjunni fyrir kulda og að kalla
undantekningarlaust í Brautar-
holti, er jeg þjónaði um hríð.
Æfingarnar hafa verið í sama
sniði og áður. Jeg hefi blátt áfram