Lögrétta


Lögrétta - 18.05.1926, Page 4

Lögrétta - 18.05.1926, Page 4
LÖGRJETTA Frh. aá 1. tSOm Alþingishátíðin 1930. Ásgeir Asgeirsson og Jakob Möller ílytja svonlj. till tii þings- aiyktunar: Aipingi ályktai aö kjósa 6 m'anna neíncl með hiutiailskosn- ingu, sem gen tiliögur um iiá- tíöanöiö i93u í minningu um stoinun Aipmgis og þær ráðstaí- anir, sem gera þari í því tiiefni, nvaö þingvebi snertir. Kosningar. i Aiþingisnátíðarnelndina, sem er ólaunuö, voru kosnir: Asg. Asg., Jónas Jónss., iSig. Eggerz, Jón. Jón. Magnus Jónsson og Ói. Tóórs. i dansk-ísi. neíndina til 1934: Jóh. Jón., Bjarm irá Vogi og Jónas Jónsson. Yfirskoðunarm. iandsreikninga: Jör. Brynj., Magn. Jónss. og Arni Jónsson. I orðu- neínd: Ki. Jónsson og Guðm. líjómson. arinnar, 1 var um framkvæmdir innanþings, 3 feldar, 2 vísað frá með rökstuddri dagskrá, 8 vísað til stjómarinnar og 7 ekki út- ræddar. Fyrirspurnir vom bomar fram 3 og 2 svarað. 1 lokaræðu sinni komst forseti : sam. þings m. a. svo að orði: i- þinginu auðnaðist ekki að binda | enda á seðlaútgáfumálið. Hinsveg- | ar hefir það sett lög um nýjan i banka, samþykt fjárlög, sem kalla má sæmileg, og ljett sköttum, ; sjerstaklega af framleiðslunni. I Af öðrum lögum, sem þingið i hefur samþykt, vil jeg sjerstak- j lega nefna hin nýju fræiðslulög, i lögin um skipströnd og vogrek, lögin um útsvör og lögin um kosn- i ingar í málefnum sveita og bæja, i sem alt eru allmiklir lagabálkar, j og loks lögin um framlag til kæli- skipskaupa, sem þegar má segja | að komin sjeu til framkvæmda. þinglokm. iSíðustu daga þingsins voru þai' alimikiar annir, eins og oit vili veróa, þegar sainast hefur að mikið al málum, sem aigreiða þarí í flýti undir þingiokin. þingi vai' siitið 15. þ. m. og síðustu starfsíundirmr voru 12. og 14. þ. m. Fyrri daginn voru 8 mál á dag- skrá í Bd. og' 7 í iNd., en síðari daginn 6 í Ed. og 4 á tveim fund- um sem skotiö var á um kvöldið. I Nd. voru pa einmg haidnir tveir fundir og tekin tii meðferð- ar 7 mál. Af málum þeim, sem aígreidd voru þessa siðustu daga, er helst að geta þessara, og hefir verið sagt frá efni þeirra áður. tíarnþ. voru og aigreidd sem lög írv. um hiunninöi handa nýjum banka, um stofnun happdrættis, um sölu á síid og um fossavirkj- un á Vestfjörðum. Laugardaginn 15. þ. m. voru svo þinglausnir og haíði þingið þá setið í 99 daga. það haíði haft 127 mál tii meðíerðar, en fundir voru haldnir 80 í Nd., 78 í Ed. og 8 í sam. þingi. Stjómarfrv. voru lögð fram 25, en þingmanna- frv. 62, þar aí í Nd. 49 og í Ed. 13. Af þessum frv. voru afgreidd sem iög 51, þar af 22 stjórnarfrv. og 29 þingm.frv. En feld voru 10 þingm.írv., en vísað frá með rök- studdri dagskrá 6 þingm.frv. og vísað til stjórnarinnar 2 þingm.- frv., óútrædd voru 3 stjórnarfrv. og 15 þingm.frv. þingsályktunar- till. voru bornar fram 36, eða 16 í Nd., 17 í Ed og 3 í Sþ. þar af voru 15 afgreiddar til ríkisstjóm- Minningarorð. 2. nóv. 1925 andaðist merkis- bóndinn þórarinn Guðnason í Kollavík í þistilfirði. Banamein hans var krabbamein; sú veiki hafði áður hrifsað burt föður hans og hálfbróður, mesta efnis- og myndar bónda. þórarinn var fæddur 25. sept. 1877. Foreldrar hans voru þau Guðni bóndi Kristjánsson, er lengi bjó á Hóli á Melrakkasljettu, og fyrri kona hans, Helga þórarins- dóttir, mesta greindar kona. þór- arinn var alinn upp hjá föður sín- um og stjúpu, Friðnýju Friðriks- dóttur, sem gekk honum í móður- stað og hann jafnan nefndi móður sina. Vann hann hjá föður sínum þar til hann kvæntist Kristlaugu Guðjónsdóttur 16. janúar 1898. þá var það, að hann hugðist að fara til Ameríku, en hætti við förina á síðustu stundu og flutti að Efrihólum í Núpasveit og það- an í Sigurðarstaði á Sljettu. En 1908 keypti hann Kollavík og bjó þar síðan. Verk hans sjást þar líka og munu sjást í framtíðinni; hann var einn af þessum ágætu bændum, sem aldrei varð hey- laus, heldur gat jafnan miðlað öðrum. Hann girti túnið og sljett- aði mikið af því, einnig Ijet hann byggja steinsteypta fjárborg o. fl. Á sama tíma hafði hann ómegð mikla, því þegar hann kom í Kollavík voru sum böm hans ung, en önnur ófæjdd. Hávaðamaður var þórarinn ekki, fór mjög sjaldan að heiman, en starfaði í kyrþei með alúð og trúmensku, og aldrei mun hann hafa sjest sitja auðum höndum. Hann var sístarfandi/ en alúðleg- ur við gesti sína, sem komu þar bæði oft og margir. Hann var tryggur vinur vina inna, gáfaður, ræðinn og skemtilegur og bar gott skyn á mál þau, er á dag- skrá voru hjá þjóðinni, og þaul- lesinn var hann í fomsögum vor- um. Hann var bæði í hrepps- r.efnd og fræðslunefnd og þótti ætíð rjettsýnn og tillögugóður. Hann bar veikindi sín með þögn cg þolinmæði, og enginn vissi um lasleik hans fyr en fyrir 8 vikum eða svo, áður en hann andaðist, en í 6 vikur lá hann rúmfastur, altaf jafn stiltur og tók því sem verða vildi með karlmensku. Trú- maður var hann, sem heimilis- faðir var hann umhyggjusamur og ástúðlegur og sveitinni var hann til gagns og sóma. þau hjón eignuðust 9 böra; tvö elstu bömin dóu ung, en á lífi er einn sonur, vel gefinn en heilsutæpur og 6 dætur, hinar mannvænlegutu, tvær eru innan við fermingu. Kristlaug lifir mann sinn, vom samfarir þeixra hjóna hinar ákjósanlegustu, enda mun Krist- laug jafnan hafa getað komið bæði manni sínum og öðrum í gott skap með kátínu sinni og fjöri og fáir munu minnast henn- ar öðm vísi en í góðu skapi og með gamanyrði á vömm. Við fráfall þórarins er þungur harm- ur kveðinn að heimili hans, því við heimilið var hann bundinn með lífi og sál. Vinir hans munu lengi minnast hans og sakna, og þeir mest sem þektu hann bet. X. -----o---- Acta Philologica Scandinavica heitir norrænt málfræðatímarit sem nýfarið er að koma út. það er gefið út með styrk af Rask- Örsted-sjóðnum og eru ritstjór- arnir Danir, þau Johs. Bröndum Nielsen og Lis Jacobsen, en sam- verkamenn sex aðrir, íslenskir, sænskir, norskir og finskir. Af Is- lendingum em það þeir Finnur Jónsson og Sigurður Nordal. — Fyrsta tvöfalda heftið sem út er komið er hið vandaðasta að öllum frágangi og myndarlegasta og hafa margir merkir málfræðingar lofað að skrifa í ritið. I því em greinar um germanska setninga- fræði eftir Neckel, um fyrstu á- hrif leikrita Holbergs, eftir Hans Brix, um Snorra Eddu eftir Boer, um rúnaristur á tveimur sænsk- um skartgripum, eftir E. Noreen, um nýjar germanarannsóknir eft- ir Feist, um n og nn í III. rit- höndinni á þiðrikssögu, eftir Flom og um reduseraða hljóð- stafi á eftir stuttri stofnsamstöfu í fomnorsku eftir Didrik Arup Seip. Ritgerðimar eru ýmist á þýsku, ensku eða frönsku. Ritið á að koma út fjórum sinnum á ári, en 100 bls. livert hefti og kostar 16 kr. á ári auk burðargjalds. — Tímaritin, sem um efni þessi fjalla eru að vísu orðin nokkuð mörg og víða að leita fyrir þá sem fylgjast vilja með og fullmikili dreifingur kominn á. En APhS fer þó svo vel af stað, að ætla má að gróði verði að. Annars mun hjer í þessum efnum kunnast Arkiv för nordisk filologi, hið merkilegasta rit, gefið út af Axel Koch í Lund, m. a. með Finni Jónssyni sem samverkamanni, en Koch er einn- ig meðal þeirra, sem standa að hinu nýja riti. Fiskafli var orðinn þessi, sam- kvæmt skýrslu Fiskifjel. 1. þ. m.: c.: 101 skippund í Sunnlendinga- fjórðungi, 101/2 þús. skp. í Vest- lengindafjórðungi, 206 skp. í Norðlendingafjórðungi og c. 6 þús. skp. í Austfirðingafjórðungi, eða alls 1171/2 þús. skp., á móti 125 þús. skp. á sama tíma í fyrra. þar að auki hafa færeysk fiski- skip lagt hjer á land 1700 skp. Mestur er aflinn að sjálfsögðu hjá reykvísku togurunum, rúm 31 þús. skp., móts við 47 þús. í fyrra og hjá hafnfirsku togur- unum nærri 12 þús. skip móts við 19 þús. í fyrra. Annars eru Vest- mannaeyjar langalfahæstar, 30y% þús. skip og er það meira en í fyrra (27Vfc þús.). Af öðmm stöð- um er Keflavík með 3]/2 þús., Sandgerði með 41/2 þús. og Akra- nes með 21/2 þús. skp. Slys. Nýlega tók mann, Pjetur Bjamason, út af togaranum Ólafi. Taugaveikin á ísafirði breiðist enn út. Sýkt heimili em alls 14 en sjúklingar 22, fyrir utan Fossa- heimilið, þar sem veikin átti upp- tök sín og breiddist út með mjólk þaðan. Mangir þungt haldnir. Konungshjónin leggja af stað hingað til lands 3. n. m. á her- skipinu „Niels Juel“, en með í förinni verður einnig herskipið AUGLÝSING. Síðast. haust heimti jeg hvítt lamb með mínu marki, sneiðrifað a. h., tvístýft a. biti fr. v. Lamb þetta á jeg ekki, og semji rjettur eigandi við mig um mark og verð. ölvisholtshjáleigu í Holtum 1. apríl 1926. Ámi Árnason. „Gejser“. Til Reykjavíkur verður komið 12. júní og búa konungs- hjónin í húsi Jóns Magnússonar forsætisráðherra meðan þau dvelja hjer í bætnum, en það mun verða í 3 daga. Sennilega ferðast þau einnig eitthvað austur um sveit- ir, en síðan vestur og norður um land. Michael Neiendam dr. thol. heit- ir ungur danskur guðfræðingur sem hjer dvelur nú og ætlar að flytja 10 fyrirlestra um danska kirkjusögu við háskólann hjer. Merki krossins heitir tímarit, sem kaþólskir mc :,n eru farnir að gefa hjer út. RitÁjúri er einn af Landakotsprestunum, sr. Drees- ens. I fyrsta heftið skrifa þeir Meulenberg prefekt, Stefán frá Hvítadal, Halldór Kiljan Lnxness, sr. Boots 0. fl. Efnið er n:. a. þýðing á boðskap Píusar XI. „um nýjan messudag til dýrðar kon- ungdómi Jesú Krists“, hrynhenda til kardinálans van Rossum, grein um guðdóm Jesú Krists 0. fl. Ennfremur má geta þess, að i ritinu er birt brjef Gasparri páfaritara um það að Gunnar Einarsson sje orðinn riddari Gre- goríusar mikla, vegna þess að hann hafi í 20 ár verið hinn eini kaþólski maður hjer og haldið guðrækilega hina gömlu kaþólsku kenningu. I grein, sem sr. Boots skrifar um jubílárið er þess einn- ig getið, að Mgsr. Meulenberg hafi fengið heiðursskjalið „dip- loma di benemerenza“ og silfur verðlaunapeninginn „bene me- renti“ „fyrir hina íslensku deild sýningarinnar miklu í páfagarð- inum. Meiri heiður hlotnaðist eng- um þeim, sem þátt tóku í sýningu þessari“. Islenska sýningin var líka best úr garði gerð af norrænu sýningunum og smekklegust, þó hlutfallslega lítið gætti Norður- landa allra þar við hlið stórþjóð- anna, — þetta tímarit er vandað að öllum ytra frágangi. Iðunn tímarit Magnúsar Jóns- sonar docents, er nú seld nýju út- gáfufjelagi og hættir M. J. rit- stjórn hennar. síðan inn í — sjálfa kirkjuna. Og nú get jeg ekki neitað því, að fyrst þegar jeg kom inn þá varð jeg fyrir vonbrigðum. Mjer fanst kirkjan alls ekki eins stór og jeg hjelt. Jeg rendi augunum in eftir miðskipinu, skotraði þeim til hliðanna og leit upp í loftið — og mjer fanst ómögulegt að trúa að þetta væri mesta kirkja heimsins. Jafnvel þegar jeg gekk inn eftir henni þá gat jeg ekki áttað mig á því. Og jeg hraðaði mjer inn undir kúpulinn — ætlaði að hugga mig við hann — og sjá mjer fanst hann rjett ofan við páfaaltarið. Mjer leið bara illa um stund. Mikill dæmalaus auli hlaut jeg að vera, að geta ekki j íallið í stafi yfir sjálfri Pjeturs- : kirkjunni. þá fór jeg svolítið að hugsa málið betur og taka ná- i kvæmar eftir — og þá varð jeg höggdofa. Jeg sá að alt var svo stórt að hvað eina sýndist eins og lítið. Slík er hin sanna list. og jeg gekk dálítið um. það tók langan tíma að komast frá einu | altari til annars, meðfram einum j stafni eða hlið. Jeg var næstum ; þreyttur eftir að hafa farið I hringinn í kring. Og þegar jeg j var fremst eða inst þá voru menn- irnir til hliðanna og í hinum end- anum eins og óraveg frá mjer. það heyrðist varla þótt þeir syngju. Menn geta og áttað sig j á þessu er þeir sjá það í tölum. , Miðskipið er 188 m. lengt, 27,5 m. breitt og 46 m. hátt. þver- skipið er 137 m. hátt. Skekkjan með kúpulinn, að hann sýnist hið innra ekki eins ægilegur og ætla mætti, er líka auðskýrð. þegar staðið er undir honum, dregur láfaaltarið svo mikið úr. En eink- um veldur þó það, að kirkjan var svo mikið skemd eftir daga þeirra Michelangelo og Bramantes. Upp- runalega og meðan þeir voru á lífi, átti hún að vera sem grískur kross í lögun, það er allir armar jafnlangir, og þá hvelfdist kúpull- inn eins og yfir henni allri og naut sín til fulls í allri tign sinni og fegurð. En Páll V. gat ekki þolað það í stórmensku sinni og af skammsýni, að kirkjan bæri mynd annars en hins latneska kross og Ijet því lengja miðkafl- ann. Er það hið mesta lýti, ekki síst fyrir þá sök, að kúpullinn virðist þessvegna innanvert eins og sporöskjulagaður og verður þar af leiðandi ekki eins dýrðleg- ur við fyrstu sýn. Jeg ætla ekki að fara að telja upp alt það sem er að sjá í Pjet- urskirkjunni. það myndi æra óstöðugann að nefna helming þess. Hitt er það líka, að jeg veit að- eins um sumt af því. Fróðir menn segja, að við nákvæmt eftirlit reynist svo að enginn steinn sje nákvæimlega eins og annar, og hver listi með sinni snild. Alstað- 1 ar .eru myndir og málverk, hvert páfaminnismerkið við annað, og j hvert listaverkið þar öðru meira. Enda má segja að hjer hafi mestu 1 snillingar heimsins verið að verki. ! — Nefna verð jeg bara páfaalt- arið, eða tjaldbúðina yfir gröf Pjeturs. Hana steypti Bernini 1633 j úr eiri sem var í þakpallinum á Pantheon. Hún er 29 m. há og j skreyta hana mest hinar heims- 1 frægu snúru-súlur. Við háaltarið má páfinn einn lesa messu. Skamt þar frá er stytta Pjet- urs, sú sem menn hafa kyst af tærnar. Sýnir það auðmýkt og virðing. Af kapellunum er kvöld- máltíðarhúsið fegurst. þar er alt- af hálfrokkið og hljótt og háheil- agt. Sakristíið er ekki eldra en frá dögum Píusar VI. 1776—84 og kostaði þá um 41/2 miljón krónur. Geta menn nærri hvað í það muni borið. Vel er það og ómaksins vert að koma inn í fjár- sjóðaherbergið. þar er hver dýr- gripurinn öðrum dýrari — dýrir steinar, klæði, kórónur — mikið til gjafir til páfanna frá þjóð- höfðingjum að fornu og nýju. Kúpullinn á Pjeturskirkjunni verður víst með rjettu talinn há- mark mannlegrar byggingarlistar. En hann er verk Michelangelo, þótt annar yrði til að fullgera hann eftir dauga hans. þvert yf- ir er hann 42,5 m., en að innan sjeð 123,40 m., 132,5 m. aftur á rnóti alt að krosendanum ofan á honum. I honum eru tveir hringpallar og allur er hann skreyttur steinmálverkum. Neðst guðspjallamennimir og breið rönd með áletrunni: „þú ert Pjetur og á þessum kletti mun jeg byggja söfnuð minn, og hlið Heljar skulu eigi vera honum yfirsterkari“. Ofar Kristur, María mey og postulamir. Efst Guðs- mynd. Úr hliðarskipinu til vinstri framarlega liggja dyr að tröpp- um, sem hægt er að komast eftir upp á þakið. Em það 142 þrep. þeir sem ekki nenna að ganga þau geta farið í lyftivjel. Á þak- inu er líkt og smáþorp, þar eru búðir og jafnvel íbúðarhús. það- an má komast inn á neðri hring- pallinn í kúplinum. Sýnist páfa- altarið þaðan eins lítið að það virðist mikið, er hjá því er stað- ið og mennimir fremur smávaxn- in. þó finst manni enn meir, er komið er í efri pallinn, en það fer maður eftir stiga er liggur milli tvöfaldra kúpulþakanna. Af þeim palli er páfaaltarið að sjá sem vænn hrókur á taflborði, en mennimir líkt og böm. Enn má komast upp á aðalkúpulinn, eftir þröngum stiga milli þakanna, og jafnvel upp í bronshausinn, sem ber krossinn. þaðan eru 94 m. niður á kirkjuþakið, og fegurra útsýni yfir borgina eilífu getur ekki. En sá sem slíkt hefur klifr- að efar ekki lengur jötunstærð þessarar undramíði, nje dásemd hennar. Og þó — aldrei er kúp- ullinn tignarlegri eða fegurri en þegar hann sjest langt, langt utan af sljettunni — og hann einn af borginni eilífu — þá er sem hilli þar á konungshöllina í hinni himnesku Jerúsalem. Um leið og jeg geng frá kirkj- unni hugsa jeg til Pjeturs. Hví- likur var hann ekki þessi fátæki fiskimaður. Enginn maður á eða eignast slíkan bautastein sem hann. Og þó eykur kirkjan ekk- ert hróður hans, heldur kastast ljóminn frá honum á hana. Mest- ur heiður er henni af nafninu hans, dýrasti fjársjóður hennar, jarðneskar leyfar hans og eina óbifanleg stoð hennar vemd anda hans. Betur að allir gættu þess! --------------o------ Mannalát. Nýlega er dáinn Jón Guðmundsson á Valbjarnarvöll- um í Borgarfirði, 75 ára, og Guð- mundur Jónsson á Hindarstapa í Borgarfirði, 60 ára. Afgreiðsla Lögrjettu og Óðins er flutt í þingholtsstræíti 1, á sama stað og Bókaverslun þorst. Gíslasonar. -----o---- Prentsmiðjan Acta.

x

Lögrétta

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lögrétta
https://timarit.is/publication/196

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.