Lögrétta - 27.04.1927, Blaðsíða 2

2
LÖGRJETTA
I i.i ....I
LÖG-RJETTA
Utgefandi og' ritstjóri
i’orsteinn Oíslason
Þingholtsstræti 17. Sími 178.
Innheimta og afgreiðsla
i Þingholtsstrætí 1. Simi 185.
I . ■' ------■ I
bjarga því þannig frá vandræð-
um, — enda verður ekki betur
sjeð en að andi þessa vjelakafla
sje í beinni andstöðu við annan
kafla iaganna og þá grundvall-
arhugmynd sem mótar lögin: að
styðja menn jafnt og alment til
jarðræktarframkvæmda.
Nú er B. I. orðið laust við
þúfnabanana, og verkefni þessa
lagakafla að því.leyti lokið. Við
endurskoðun laganna á hann því
engan tilverurjett, — í þeii ri
mynd sem hann er. I stað hans
mega koma einföld ákvæði um
notkun vjelasjóðs — sem til er
orðinn eftir þessum lagakafla.
Virðist eðlilegt að handbæru fje
sjóðsins sje varið eingöngu til
verkfæratilrauna og verkfæra-
tilrauna og verkfærakaupa, t. d.
til að styrkja kaup dýrari verk-
færa, — en alls ekki sem rekstr-
arfje handa vjelum sem til eru,
eða keyptar verða. Það virðist
yfirleitt vera meira en hæpin að-
ferð að ríkissjóður — með B. I.
sem framkvæmdarstjóra — starf-
ræki slíkar vjelar sem þúfnaban-
ana. Slík starfrækla er best kom-
in í höndum einstakra dugnað-
armanna, sem svo njóti styrks til
starfrækslunnar — eða öllu held-
ur að þ.eir sem unnið er fyrir
njóta styrks til framkvæmda án
tillits til þess með hvaða tækjum
eða aðferðum er unnið. Styrkur-
inn verður um leið óbeinn styrk-
ur til starfræklu vjelanna, því
hún verður að byggjast á því, að
menn hafi getu til að nota þæv
— getu til að vinna svo mikið að
starfshæfi vjelanna notist sem
best. Án þess að rekja þetta
frekar vil jeg geta þess að starf-
ræksla þúfnabananna undanfarin
ár hefir drjúgum styrkt þá skoð-
un mína, að B. 1. sje ekki heppi-
legur nje rjettur aðili til að
starfrækja slíkar vjelar, bændum
og atvinnuvegi þeirra til far-
sældar.
Svo er það VII. kafli jarðrækt-
arlaganna: um tilrauna-nýbýli.
Hann er eins og kaflinn um vjela-
yrkjuna, lítið annað en þáttur úr
hálf-raunalegum skrípaleik, sem
því miður er ekki ennþá leikinn
til enda.
Yfirborðshugmynd þessa kafla
er að fá reynslu um það hvað
kosti að byggja og rækta nýbýli
á óræktuðu landi, þannig að aðall
býlanna sje ræktað land og
landrými því mjög takmarkað. —
En það var skotið hraparlega
yfir markið, og má því hiklaust
telja vel farið að þessi kafli lag-
anna hefur ekki komið til fram-
kvæmda ennþá sem komið er.
Tildrög VII. kaflans eru þau
að þegar dauflega horfði með
vinnu fyíir þúfnabananum, var
ráðist í að tæta upp um 40 ha
á Mosfells-Víði, með það fyrir
augum að stofna þar nýbýli síð-
ar meir. En það var byrjað á

1
öfugum enda, — landið tætt
óundirbúið, — óræst, þó fram-
ræsluþörfin væri mikil og auð-
sæ. Þess vegna hlaut altaf mik- ,
ið af vinnunni að verða ónýtt
'verk, hvað fljótt sem að var gert.
Þegar farið var svona greinilega
öfugt að hlaut ræktunarkostnað-
urinn að verða mikill, langt fram
yfir það, sem þurfti og eðlilegt
var eftir landi og staðháttum. Ef
landið hefði verið fullræktað,
bæir reistir o. s. frv. og áfram-
haldið orðið eftir byrjuninni, —
hvers virði var þá tilraunin?
Hvers virði var það fyrir ný-
býlamálið, að reist væru nýbýli,
sem urðu svo dýr að miklu nam,
framyfir það sem þurfti að
verða? Nei, nýbýlatilraunin á
Mosfells-Víði gat ekki orðið að
neinu liði nema að sanna það, að
B. I. og ríkissjóður eru miður
heppilegir aðilar til þess að reka
nýbýlastofnun fyrir eigin reikn-
ing eða annara. Hlutverk B. I. og
ríkissjóðs er að styðja þá menn
sem hafa vilja og hæfileika tii
að fjölga býlum í landinu með
eigin framkvæmdum. Þeir verða
seint of rækilega studdir.
Eigi ríkissjóður að rækta land-
ið og reisa bæina, verða býlin dýr,
jafnvel þó heppilegar sje að unn-
ið en á Mosfells-Víði, þegar
þúfnabananum var beitt þar á
keldurnar. Sem betur fer — það
má óhætt segja: sem betur fer,
— varð ekkert úr frekari fram-
kvæmdum.
Þrátt .fyrir það þó þessi VII.
kafli jarðræktarlaganna hafi al-
drei orðið að neinu liði, sem
varla gat orðið eins og til fram- I
kvæmdanna var efnt, — er óhugs-
andi annað en að í stað hans
komi ítarlegar lagagreinir um
býlafjelögin, þær eiga sannar-
lega heima í jarðræktarlögunum
— þegar þau verða endurskoðuð.
Þó er hæpið að ennþá sje fært að
setja nema bráðabirgðaákvæði um
þetta mikla mál, sökum þess hve
það er algerlega órannskaað og
óundirbúið.
Um fyrirkomulag og stefnu
vitum við nær ekki neitt, eins og
best sjest á sumum tillögum um
nýbýli. Hver sem stefnan verður,
er það eitt víst að það er ekki
rjetta leiðin að ríkissjóður rækti
og reisi nýbýli og leigi þau síð-
an eða selji. Nýbýlastofnun er
ekki verksmiðjuiðnaður. Því máli
verður ekki komið inn á heppi-
lega braut nema leiðin sje valin
í fullu samræmi við eðli og hæfi-
leika þess búalýðs sem á að
vinna verkin og byggja landið.
Árni G. Eylands.
----o----
Bók um Færeyjar.
Nýlega er komin út á dönsku
dálítil bók um Færeyjamálin.
Heitir hún Danmark og Færö-
erne og er eftir færeyinginn
Jörgen-Frantz Jacobsen. Höf.,
sem m. a. hefur dvalist dálítið
hjer á landi og skrifað greinir
um íslensk mál, er ungur sjálf-
stjómarmaður og skrifar bók
sína út frá sjálfstjórnarskoðun-
um. En samt rekur hann sögu
málanna rólega, og hlutlaust, að
því er virðist, og segir frá af-
stöðu beggja flokka, án þess að
halla persónulega á menn and-
stöðuflokksins. En bæði meðal
Dana og Færeyinga eru viðskift-
in milli þeirra orðin að allmiklu
hitamáli. Islendingar hafa löng-
um fylgst nokkuð með Færeyja-
málum og haft samúð með Fær-
eyingum (Jón Sigurðsson hvatti
þá t. d. þegar nokkuð til fram-
kvæmda) án þess að eiga nokk-
um beinan þátt í deilunum, þær
verða Danir og Færeyingar
sjálfir að jafna. En engar Norð-
urlandaþjóðimar standa samt
nær hvor annari en Færeyingar
og Islendingar, t. d. málsins
vegna og væri því ekkert eðli-
legra, en að með þeim tækjust
meiri viðskifti en orðin eru, and-
leg og efnaleg, þegar stjómar-
farsdeila Færeyja hefur verið til
lykta leidd.
Það er því á ýmsan hátt fróð-
legt og skylt Islendingum að
kynna sjer færeysk mál (og hef-
ur Lögrjetta t. d. flutt um þau
nokkrar greinir). Er bók J-F. J.
vel til þess fallin, að.kynnast
meginatriðum þeirra. Þar er í
stuttu máli rakin saga stjórn-
mála og þjóðernismála í eyjun-
um og bókmenta að nokkru leyti
og gerð grein fyrir deilumálum
innbyrðis og við Dani. Er kverið
alt ljóst og liðlega skrifað.
Meginniðurstaða höf. er sú, að
Færeyjamálunum verði að ráða
til lykta þannig, að Eyjarnar fái
sjálfstjóm innan danska ríkisins
á færeyiskum þjóðernisgrund-
velli, svo að viðurkent sje sjer-
stakt mál og menning Færeyinga
og ýms sjerstaða þeirra vegna
legu ©g atvinnulífs. En alveg
einir geti Færeyingar vart stað-
ið og því sje jafnframt sann-
gjamt og sjálfsagt, að Danir
veiti þeim ýmsan styrk, sem
verði hjálp til sjálfshjálpar með-
an þeir sjeu að koma sjer fyrir
í fjárhagslegri og menningar-
légri sjálfstjórn sinni eftir að
þeim hafi verið stjómað sem
dönskum landshluta í 500 ár og
oft illa stjórnað og ósanngjam-
lega, þótt ýmisl. gott hafi líka
leitt af dönsku fje í Eyjunum.
-o-
Játningar.
(Gunnar Árnason frá Skútu-
stöðum ritaði).
----- Frh,
Jeg skeyti ekki um að rekja
að hjer, hvað fræðimennirnir
g hinir skriftlærðu töldu helst
læla gegn guðdómi Krists. Menn
:eta lesið það í guðspjöllunum
g sjá þá líklega um leið að til
ru þeir guðfræðingar nútímans,
em meira eiga sammerkt við þá
skoðunum en frumkristnina, þó
ð þeir linni ekki á látunum með
ð hrópa, að vjer eigum að
verfa aftur til hennar.
Enn ber Nýj a-testamentið þess
lögt vitni, að á næstu áratug-
m eftir krossfesting Krists varð
öfnuðurinn hvað mest að stríða
ið þá menn, er höfnuðu guð-
ómi Krists, eða misskildu hann
erfilega. Það kemur fram í
Postulasögunni (sjá t. d. 6.) og
Páll ver þetta atriði oft í brjef-
um sínum. Ef til vill sjest það
þó skýrast af Hirðisbrjefunum
og svo 1. Jóhannesarbrjefinu.
Nokkrum árum síðar var uppi
flokkur manna er Ebjónungar
nefndust. Þeir töldu sig læri-
sveina Krists, en vildu ekki við-
urkenna að hann hefði verið guð-
legs eðlis, heldur sögðu hann að-
eins mikinn og góðan mann. Svo
er og um næstu aldir, að ýmist
einstakir menn eða heilir flokk-
ar rísa gegn því að Kristur hafi
verið eingetinn sonur Guðs.
Kraftmenn og Háttmenn gera
það ekki með öllu, en skýra guð-
dóm hans á þann hátt sem er í
ósamræmi við lýsingar guðspjall-
anna og kastar mikilli rýrð á
hann. Á þriðju öld vill Nýpla-
tónskan þessa kenning kirkjunn-
ar feiga, en fær því ekki ráðið.
En á fjórðu öld skerst þó fyrst
í odda að því er þetta snertir og
það innan sjálfrar kirkjunnar.
Þá voru Ariusardeilumar. Og um
hríð virtist sú skoðun ætla A
verða ofan á, sem keimlík er
kenning þýsku nýguðfræðing-
anna og lærisveina þeirra nú, og
felur í sjer að Kristur sje lík-
astur Guði af öllum mönnum. Og
þó — kirkjan stóð hríðina af
sjer. Lokin voru þau, að sú kenn-
ing var ákveðin, sem enn er ráð-
andi innan kaþólsku kirkjunnar,
og í játningarritum vomm (en
hver hefur lesið þau?), að Krist-
ur sje bæði sannur Guð og sann-
ur maður. En jafnt eftir það sem
áður hefur þó kenningin um
guðdóm Krists verið fjölda
mörgum þymir í augum og
hneyxlunarhella. Hver sem vill
blaða í almennri kirkjusögu get-
ur sannfærst um, að vjefenging-
in á því atriði er ekkert ný nú
— heldur aðeins almennari en á
nokkurri síðustu öld, þ. e. a. s.
innan lútersku kirkjunnar. Nú
er spurningin: höfðu postulamir
á röngu að standa, og hefur
kirkjan altaf kent villu í þessu
efni? Jeg fyrir mitt leyti sann-
færist um rjetta svarið við það
að hugsa til Krists. Æfinlega
þegar hann stendur mjer skýr-
ast fyrir hugskotssjónum, eins
og jeg eftir bestu samvitsku get
dregið upp mynd af lífi hans
eftir guðspjöllunum, (þó jeg taki
alla gagnrýnina til greina og
sleppi þeim stöðum, sem mest er
um deilt), fæ jeg ekki varist
sömu hugsuninni og Tómás,
kemst ekki hjá að segja: Drott-
inn minn og Guð minn!
Vegna þess að jeg er sannfærð-
ur um guðdóm Krists trúi jeg á
hann. Jeg get ekki trúað á menn.
Jeg rek mig of oft á veikleika
þeirra til þess. Daglega verð jeg
þess var að þeir fá litlu orkað af
því sem þeir þrá mest. Þeir eru
svo háðir syndinni, svo veikir á
svellinu, standa svo berskjaldað
ir fyrir dauðanum. Þá kemst jeg
ekki síður að raun um hversu
þekking þeirra er lítil á mörgu
því sem jeg girnist helst að vita.
Löngum virðist mjer þeir mest-
megnis prjedika getgátur í stað
sanninda. Þess vegna eru þeir
altaf svo ósammála um nærfelt