Lögrétta - 20.05.1927, Blaðsíða 3

hefur til þessa verið á lágu stigi
hjer. Það má kalla að hver hafi
lært af nágranna sínum' og
reynslunni. Sá skóli hefur að vísu
oft reynst vel, en það tekur lang-
an tíma að læra á þann hátt,
sjerstaklega þar sem jarðvegur
er misjafn; en af því leiðir að
sín aðferðin á við hvern blettinn.
Búnaðarskólar eru hjer að sönnu,
og mætti ætla að þeir bættu úr
þekkingarskorti manna í þessum
efnum; en þeir eru ungir, og því
miður, alt of illa sóttir. Afleið-
ingin verður svo, að landbúnað-
urinn hefur liðið stóran hnekki
fyrir þekkingarskort. Menn hafa
treyst um of á frjósemi jarðar-
innar; hafa haft of mikið lamd til
ræktunar, en hvorki unnið það
eða hirt sem skildi. Löndin hafa
því víða verið ofþreytt á fám
árum; frjóefnin eyðst úr þeim,
en engin tiltök að bæta svo stór-
um löndum þau efni með áburði.
Af þessu leiðir að uppskeran
rýmar árlega, en illgresi eykst
að sama skapi. Þessi er ein or-
sökin til hnignunar hjá akur-
yrkjubændum.
Það er sama sagan hjá fjöld-
anum af þeim sem griparækt
stunda. Þeir hafa lagt meiri
stund á að fjölga gripum sem
mest, en að bæta kynið, og fara
vel með gripina. Af því leiðir
rýmun í kyninu, og verðfall á
gripunum.
Þessi vankunnátta hefur mörg-
um á knje komið á síðari árum.
Á stríðsáranum gekk alt vel. Þá
voru bændavörur allar í afar-
verði, og lítið fengist um hvem-
ig þær vora að gæðum. Að vísu
hækkuðu vinnulaun þá mjög,
fyrir mannekluna, en þá voru
nægir peningar til að borga með.
Lánstraustið var þá nærri tak-
markalaust, fyrir þá sem ráku
búnað í stórum stíl. Landsstjóm- j
in hvatti bændur þá mjög til að
auka sem mest framleiðsluna á
landbúnaðarafurðum. Þá keyptu j
margir lönd og stækkuðu bú sín ;
á allan hátt, en skuldimar þó
mest. Margir hugðu glæsilega öld
upp runna fyrir landbúnaðinn,
sem aldrei mundi enda ta’ka.
En svo kom afturkastið um
1920, og næsta ár á eftir. Bænda-
vörar fjellu afskaplega í verði.
Lánstraustið þvarr með öllu, og
löndin urðu verðJaus. Enginn vildi
kaupa lönd eða húseignir, og fáir
gátu það' þótt þeir hefðu viljað.
Þar við bættist uppskerabrestur
á nokkram svæðum og skemdir
af hagli og ríði. Margir urðu
gjaldþrota, og þó vora þeir fleiri
sem flutu í vonlausri baráttu;
því bankar og aðrir skuldheimtu-
menn vildu heldur halda þeim við
á löndunum, en að gjöra hjá þeim
þrotabússölu.
Þá er enn eitt sem orðið hefur
landbúnaði okkar til 'hnekkis.
Það var landnám heimkominna
hermanna. Stjómin hvatti þá
mjög til að leggja stund á land-
búnað, og gaf þeim betri kjör til
landtöku en öðram mönnum. Auk
þess veitti hún þeim lán í stór-
um stíl, til að koma upp bún-
aði. Þessu sættu margir og ekki
síst þeir sem ekkert þektu á
landbúnað. En það heppnaðist
LÖGRJETTA
Œ^e-yls^ja’vilc:. — Stofrxsett 1886.
Er ein í tölu allra elstu verslana landsins, og sú sem einvörðungu
vinnur með eigin fje, og er fjárhagslega öllum óháð. — Þetta tvent
era svo mikilsverð atriði fyrir alian almenning — þar sem vöruþekking
og fjárhagslegt sjálfstæði kaupm. eru höfuð skilyrðin fyrir því, að
viðskiftavinimir fá ávalt vandaðar og góðar vörur fyrir lægra verð —
en hjá þeim mörgu, sem bæði bresta þekking á þörfum kaupenda, og
eiga að miklu leyti tilvera sína, sem kaupm., undir náð út- og inn-
lendra lánardrottna.
Vörubirgðir verslunarinnar eru svo fjölbreyttar, að þess er eng-
inn kostur að greina hjer nema lítið hrafl af 'hinum helstu vörategund-
um, þeir sem búa svo nærri, að til okkar nái án sjerstakrar fyrirhafn-
ar, ættu því að hafa það fyrir fasta reglu, að festa aldrei kaup annars-
staðar. án þess fyrst að hafa skoðað vaming vom og spurt um verð.
Hinir, sem lengra eiga að, geta í fullu trausti þess, sent okkur pantanir
sínar, að vjer sjáum%vom eigin hag í því að afgreiða slíkar pantaniv
þannig, að öllum sanngjömum kröfum kaupenda sje vel fullnægt.
Helstu vörugreinar verslunarinnar eru:
Byggingavörur — Járnvörur — Girðinganet og Steypunet galv.
50 fer. yds frá kr. 13.50—28.00. — Búsáhöld — Smíðatól -— Málara-
vörur — Gler — Postulíns- og Leirvörur — Lax- og Silungaveiðiáhöld
— Glysvamingur — Skotvopn — Patrónur — Eldhúsáhöld, Raf- og
Steinolíulampar, allar gerðir og alt þ. t. h. Vogir og Vogarlóð.
Verðsýnishom: galv. þakjám besta teg. 30 þml. br. (er 20% ó-
dýrara í notkun en 24 þml. br.) á 50 a. pr. kg. Asfaltpappi 8 kg. rúlla
kr. 5,15. Hurðarskrár — Hjarir og Húnar 20% undir alm. verði.
Sænskar kjötkvarnir, Bolinders nr. 8 á 8.65, aðrar stærðir með tiltölul.
verði. Steikarapönnur úr stáli, allar stærðir frá 26—40 cm. á kr. 1.15
til kr. 3.00. Tíiuvindur 33 cm. valslengdir frá kr. 24.00. „Holsatsia“
Taurullur 55 cm. valslengd á kr. 52.00, með styttri völsum 8-—9 kr. ó-
dýrari. Pönnur til að hita á straujám á kr. 1.35. Smíðatól frá Eskils-
tuna, Sheffield, Ameríku og Þýskalandi af öllu tagi, þ. á. m. Sheffield
! þjalir fyrir jámsmiði, flatar, frá 10—18 þml. á kr. 1.50—4.50 — Bak-
þjalir 8—12 þml. á kr. 1.50—2.00. Hnífapör m/nikikel. sköftum frá 85
parið. Theskeiðar Alpaca, tylftin á kr. 4.50. Matskeiðar Alpaca, tylftin
kr. 10.30. Tugavogir 200 kg. burðarmagn á 53 kr. Borðvogir 10—15
kg. burðarmagn kr. 26.50—34.00. Lóðakassar á kr. 7.00—9.00 — alt
koparlóð — Jámlóð frá /2—20 kg. Matarstell og Kaffistell gott úr-
val. — Lágt verð. Pantanir afgr. til þektra manna gegn póstkröfu.
— ALT Á EINUM STAÐ. —
Heildsala.-------—-------------Smásala.
Versl. B. H. Bjarnason.
öllum iðnaðarvöram og jarðyrkju-
verkfærum. Vinnulaun lækkuðu
ekki, því verkamenn í bæjunum
gátu ekki lifað við lág laun,
vegna dýrtíðarinnar. Allar fram-
kvæmdir til umbóta stöðvuðust.
Menn höfðu það eitt í huga að
reyna að halda í horfinu með
sem allra minstum kostnaði.
Margir yfirgáfu lönd sín og hugðu
að bjargast betur í daglauna-
vinnu, þegar kaupið var svona
hátt. En það hepnaðist fáum vel.
Það voru svo margir um vinnuna,
að skortur varð á atvinnu, nema
lítinn tíma af árinu. Bæjarbúar
og einslippir menn úr sveitunum
fluttu í stórhópum suður í Banda-
ríkin. Þar var atvinna meiri og
bétur borguð. Nokkrir af þeim
hafa komið aftur, en meirihlutinn
hefur ilengst þar, og er það skaði
stór fyrir Canada, því næg era
hjer verkefni fyrir margfalt fleira
fólk en hjer er nú.
Þetta hefur að vísu lagast mik-
ið þrjú síðustu árin, sjerstaklega
síðastliðið ár. Bændur hafa feng-
ið allgóða uppskera yfirleitt, og
verð á landbúnaðarafurðum fer
hækkandi með ári hverju þótt
hægt fari. Auk þess hafa bænd-
ur lært að sníða sjer betur ;takk
eftir vexti. Margir oru au 'vitað
svo efnum búnir þeir þoldu
illa. Þeir keyptu bússtofninn af-
arverði, því þá var alt sem dýr-
ast, en úr því fjellu allar land-
búnaðarafurðir í verði. Afleiðing-
in varð sú, að flestir þeirra gengu
frá öllu saman eftir 2—3 ár,
eignalausir og móðlausir. Margir
þessara manna vora líka meira
eða minna lamaðir eftir hörmung-
ar stríðsins. Sumir þeirra hafa
náð sjer eftir nokikur ár, en
margir eru þeir sem aldrei verða
jafngóðir eftir þá ofraun.
Svona var nú ástandið hjer
fyrir þremur árum. Meirihluti
bænda var stórskuldugur. Sveitar-
fjelögin vpra svo illa stödd að
allmörg þeirra urðu gjaldþrota.
Fylkin voru í botnlausum skuld-
um. Ríkissjóður var á kafi í
skuldum. En þrátt fyrir það var
lánstraust og peningagildi ríkis-
ins í állgóðu lagi, því mestar
skuldir ríkissjóðs voru við lands-
menn sjálfa. Skattar og álögur
fóru hækkandi með ári hverju,
svo mönnum reis hugur við.
Verslunin var í mesta ólagi. Þeir
sem höfðu næg peningaráð rök-
uðu saman fje á kostnað alþýðu.
Stjórnarfarið komst meir og meir
undir áhrif auðvaldsins, og var
þó fullilt áður.
Samhliða verðlækkun á bænda-
vörum, var verðhækkun mikil á
l
skellinn, án þess að safna skuld-
um, og aðrir nógu framsýnir til
að draga saman seglin í tíma.
En þetta sem að framan er rit-
að mun eiga heima hjá meiri
hluta bænda.
Þeir sem griparækt stunda
munu ekki eins stórskuldugir.
Lönd þeirra voru ekki álitin eins
verðmikil, sem veð fyrir lánum.
En það þrengdi mjög að þeim
engu að síður, þegar gripimir og
afurðir þeirra fjellu í verði, því
fóður á grip og hirðing kostaði
þá eins mikið eins og gripurinn
seldist á markaði, og enda meira.
Það voru því þeir einir sem höfðu
nægan vinnukrapt af skylduliði
sínu, sem gátu framfleytt gripa-
búum sjer að skaðlausu. Nú eru
gripir komnir í sæmilegt verð, og
afurðir þeirra, en þó mun öllu til
skila haldið að giiparækt sje arð-
söm, þar sem alla vinnu þarf að
kaupa við hirðingu þeirra alt
árið.
Þá hefur spilt mjög landbún-
aðinum hjá okkur tollgarður sá
er Bandaríkin hafa hlaðið um sig
á síðari árum. Vörar okkar selj-
ast nú lítið þangað, og lágu verði,
en iðnaðarvörur þær er við höf-
um keypt þaðan era nú í afar-
verði, vegna tollanna. Þetta nota
auðfjelögin sjer, framleiða sömu
vöru hjer í Kanada, og selja hana
I sama verði og Bandaríkjanna að
! viðbættum tollinum.
í
Jeg býst við þeim þyki jeg
nokkuð svartsýnn blaðamönnun-
um hjema, og sumum öðrum,
sem aldrei vilja segja neitt hjeð-
an, nema það sem landi og þjóð
| er til lofs og dýrðar. En svo verð-
i ur að segja hverja sögu sem hún
| gengur. Landinu verður ekki um
| kent. Það era mistök þeirra sem
: á því búa, og þeirra sem stjóma
því, sem ólaginu valda.
Þingtíðindí.
Kosningar.
17. þ. m. fóra fram í samein-
uðu þingi ýmsar kosningar. Var
þá kosinn í fulltrúaráð íslands-
banka (til 1934, í stað Bjama
sál. frá Vogi) Magnús Kristjáns-
son með 21 atkv., við endumýj-
aða kosningu, en við fyrri kosn-
inguna höfðu þeir jöfn atkv.
hann og Bjöm Rristjánsson. I
hið nýja bankaráð Landsbank-
ans, sem taka á til starfa sam-
kvæmt hinum nýju bankalögum,
vora kosnir 4 menn (en stjóm-
in skipar síðan formann) og
hlutu kosningu Jóh. Jóhannes-
son bæjarfógeti, Magnús Jóns-
son dócent, Jónas Jónsson alþm.
j og Jón Ámason framkvæmdar-
\ stjóri. Yfirskoðunarmenn lands-
reikninga vora kosnir Árni Jóns-
son frá Múla, Pjetur Þórðarson
í Hjörsey og Þórarinn á Hjalta-
| bakka. 1 íslensk-dönsku ráðgjaf-
i' amefndina vora kosnir tveir
| menn, Einar prófessor Amórs-
son og Jón Baldvinsson alþm.
I Hefur tölu nefndarmanna þar
með verið fjölgað upp í 4 (úr 3)
! og höfðu komið tilmæli um það
; frá Dönum, því íhaldsflokkurinn
þar, sem í upphafi vildi ekki
0