Lögrétta - 12.10.1927, Blaðsíða 2

LÖGRJBTTA
£
n
ö C
I »■ ■ i
LÖGRJETTA
Útg'ofoadi ojr riutjóri
i'orstti ii UUUioo
ÞiogholUitrsetl 17. Simi 178.
IaDholaita Off affrelðila
i Miðitræti 3.
-----------------------------iÍ
Garðahverfi.
Síðastliðið sumar var jeg á ferð
um Norðurlönd í þeim erindum að
athuga garðyrkjuna þar. Það eru
ekki litlar framfarir og umbætur
sem orðið hafa í þeirri grein á
þeim tíma sem liðinn er frá því
jeg var þar síðast, en það eru 18
ár. Það er miklum tnun meira
ræktað nú af matjurtum og blóm-
jurtum og en áður var, en minna
ber á framförum í trjárækt, þótt
sjálfsagt sje þar einnig um fram-
farir að ræða, t. d. í ræktun
ávaxtatrjáa. Gróðurhúsum hefur
fjölgað mjög mikið og stærð
þeirra er að sama skapi meiri en
áður var. Sama er að segja um
gróðrarstíumar, þær eru miklu al-
mennari ytra, fleiri og stærri en
þær voru áður.
Hjer á landi hafa óneitanlega
orðið töluverðar framfarir í garð-
ræktinni á undanfömum áratug-
um, en því miður munu þó fram-
farirnar tæplega eins miklar hjer
að tiltölu við það sem þær eru í
nágrannalöndunum. Auðvitað er
ekki garðræktinni hjer heima
jafnandi saman við garðrækt
nágrannaþjóðanna, það er svo
langt frá því. En vjer getum
þó ræktað margt bæði til gangs
og gleði og þeir eru, sem betur
fer, ekki svo fáir, sem sýna lofs-
verðan áhuga í þeim efnum.
Það vita allir að hjer má rækta
miklu meir af matjurtum en gert
er, bæði kartöflur, rófur, kál og
ýmislegt fleira. Það væri manns-
mót á því ef vjer á næstu ámm
ykjum þessa ræktun um það sem
innflutning þessara matjurta
fiemur nú. Jafnhliða því þurfum
vjer að komast upp á að borða
miklu meira af matjurtum en vjer
gerum, svo það er sjáanlega nægi-
legt verkefni fyrir hendi fyrir alla
þá, sem garðrækt vilja stunda.
Garðræktin þarf að aukast um
alt land, bæði í sveitum og sjávar-
þorpum. Það var nú aðallega
garðræktin í sjávarþorpum og
kauptúnum, sem jeg vildi tala um
í þessari grein.
Bæjarstjómir kauptúnanna og
hreppsnefndir þorpanna verða að
sjá svo um að hver sú fjölskylda,
sem þess óskar, geti fengið reit
til ræktunar fyrir sanngjamt eða
lágt endurgjald. Ráðið em fje-
lagsgarðarnir (kólónígarðar); um
þá hefi jeg ritað í Ársrit hins
íslenska Garðyrkjufjelags 1924.
I Þessi fjelagsgarðahugmynd er um
100 ára gömul. í Danmörku voru
fyrstu fjelagsgarðamir stofnaðir
árið 1884, í Svíþjóð fjóram ámm
síðar, í Finnlandi um aldamótin,
í Noregi 1907 og á Islandi 1909,
þá var Aldamótagarðinum í
Reykjavík breytt í fjelagsgarða.
Það var líka tilætlun mín þegar
þeim garði var komið upp, þótt
það drægist þetta Verkamanna-
fjelagið Dagsbrún kom sjer upp
fjelagsgarði 1913.
Þessi byrjun fjelagsgarðanna
hjer í Reykjavík hefur alla tíð
átt í hálfgerðu basli peningalega.
Hvoragur staðurinn eiginlega vel
góður, Aldamótagarðurinn of rak-
ur neðan til, en báðir staðimir
hafa þann kostinn, að þeir liggja
nærri bænum. Leigjendur reit-
anria hafa vitanlega haft misjafn-
lega mikinn áhuga á garðrækt-
inni, sumir hafa hirt sína reiti
vel, aðrir illa. Nokkur framför er
í þessum efnurn síðustu árin, og
eftirspumin eftir reitum meiri nú
en verið hefur. Stærð garðanna
(um 100 ferfaðmar) er miðuð við
það að úr reitnum geti fengist
nægileg uppskera handa meðal-
fjölskyldu ef ræktun er í góðu
lagi. Þetta hefur mörgum lánast
vel og þeir halda fast við sína
reiti og hirða þá vel.
Ráðandi menn í hverju kaup-
túni eða þorpi verða í tíma að
tryggja bæjarfjelaginu land undir
fjelagsgarðana, hentugast að það
væri víðar en á einum stað, t. d.
sinn staðurinn hvoramegin við
kauptúnið. Svæðin þurfa að vera
j svo mörg eða stór, að allar þær
■ fjölskyldur, sem ekkert land hafa
j til umráða geti fengið garð út af
fyrir sig innan hins afgirta
garðahverfis.
Hvert garðahverfi mætti vera
nokkrir hektarar á stærð skift
niður í smáreiti um 1 garðland
á stærð (sjá ,,Hvannir“, bls. 12).
! Þrándheimi er mikið um
garðahverfi, þar var hver leigu-
reitur minni en jeg hefi gert ráð
fyrir hjer, ekki nema 250 m2.
Leigan til 5 ára með kr. 7.50 árs-
gjaldi. Bærinn ljet girða svæðið
á sinn kostnað, leggja um það
aðalvegi og vatnsleiðslu. I flest-
um görðunum voru lítil íveruhús
(sumarhús) ; þau mega ekki vera
stærri um sig en 3X4 m. Leigj-
endumir búa þar venjulega tíma
úr sumrinu, en þeir mega ekki
vera ’þar á vetrum. I görðunum
voru ræktaðar matjurtir og
blómjurtir.
í Danmörku eru mörg og stór
garðahverfi, bæði í Kaupmanna-
höfn og annarstaðar. Hvert hverfi
hefur fjelagsskap út af fyrir sig
og síðan mynda þau fjelög sam-
band fyrir alt landið (Kolonihave-
forbundet). Sambandið gefur út
garðyrkjublað, sem kemur út einu
sinni í hverjum mánuði.
Mætti maður ekki vænta þess
að áhugasamir menn tækju þetta
mál til athugunar, sem hjer hef-
ur verið drepið á í nokkrum aðal-
dráttum. Jeg mundi fúslega gera
nánari grein fyrir málinu. Það er
trúa mín að fjelagsgarðar gætu
orðið til mikilla hagsbóta í kaup-
túnum og sjávarþorpum.
Einar Helgason.
----o----
Æfisaga Krists
Eftir Giovanni PapinL
(Ágrip).
Friðarspillirinn. Meðan Jesús
fordæmir musterið og Jerúsalem,
taka ráðamenn þess og borgarinn-
ar ráð sín saman um að dómfella
hann. Þeir sitja um tækifæri til
þess að ráða hann af dögum. Þess
ber að gæta, að hin helga borg
var í augum manna vígi trúarinn-
ar, en í raun og veru var því svo
varið, að trúin hjelt henni uppi.
Menn gátu aðeins borið.. fram full-
gildar og áhrifaríkar fómir í
hinni gömlu höfuðborg Gyðinga-
þjóðarinnar. Þess vegna streymdi
þangað árlega fjöldi fólks, einkum
á hinum miklu hátíðadögum.
Musterið var ekki aðeins dýrasti
helgidómur, heldur var það líka
einskonar mjólkurkýr fyrir alla
þá, sem eitthvað vora við það
riðnir, og alla þá, sem í nánd við
það bjuggu, það var tekjulind
höfuðborgarinnar vegna hinnar
miklu aðsóknar þangað af gestum
úr öllum áttum og fórnargjafa
þeirra. Jósep Flavíus segir, að
við sjerstök tækifæri hafa komið
til Jerúsalem _alt að þrem miljón-
um pílagríma. Borgarar höfuð-
staðarins lifðu þá að miklu leyti á
pílagrímastraumi þeim, sem must-
erið dró að sjer. Dýrasalarnir,
kaupmennirnir, víxlaramir, gest-
gjafamir og jafnvel handverks-
mennimir áttu atvinnu sína undir
gengi musterisins. Prestastjettin
hafði af því fastar tolltekjur og
skatta, og auk þess kjöt fórnar-
dýranna, því aðeins feitinni var
brent, en á Krists dögum heyrðu
til þeirri stjett, eftirkomendum
Arons, um 20 þúsundir manna.
Prestamir höfðu rjett til frum-
gróða af uppskerunni og húsdýr-
unum, og hver heimilisfaðir átti
að miðla þeim 24. hluta af því
brauði, sem bakað var á heimili
hans. Margir höfðu atvinnu af
uppeldi fórnardýra, margir voru í
fjélagsskap við víxlarana, og það
er ekki ólíklegt að sumir hafi
rekið reglulega bankastarfsemi,
að almenningur hafi geymt spari-
fje sitt í sjóðum musterisins.
Áhrif starfseminnar og guðs-
dýrkunarinnar, sem fram fór í
musterinu, voru því mjög víðtæk
og náðu til allra íbúa borgarinnar.
Verkamannastjett hennar og fá-
tæklingar lifðu af molum þeim,
sem fjellu af borðum prestanna,
auðmannanna, kaupmannanna og
pílagrímanna.
Trúmálastarfsemin varð á þenn-
an hátt aðalatvinnuvegur hennar.
Sá, sem rjeðst á trúna, hennar
þjóna og hennar hús, hlaut því
að skoðast sem fjandmaður Jerú-
salemsborgar, einkum valda-
stjetta hennar.
Með boðskap Jesú var beint
stefnt að því að eyðileggja rjett-
indi og hlunnindi þessara stjetta.
Hann mótmælti störfum hinna
skriftlærðu og fómargerðum
prestanna, og ef guðsþjónustu-
starfsemin öll í musterinu hefði
lagst niður, þá hefði Jerúsalem
tapað sjerstöðu sinni og orðið
eins og hver annar smákaupstað-
ur.
Líf Jesú hafði ekki verið örugt
um nokkurn tíma að undanförnu.
Farísear sögðu, að Herodes hefði
látið leita að honum, þegar hann
dvaldi síðast í Galileu, og hefði
ætlað að láta taka hann af lífi.
Vera má, að fregn um þetta hafi
valdið því, að Jesús fór út fyrir
landamæri Galileu, til Sesareu, og
sagði þar fyrir pínu sína. Þegar |
hann kom til Jerúsalem var al-
staðar setið um hann og menn
fengnir til þess að njósna um
hann, er síðar skyldu vera vottar
gegn honum. Svipuhöggin í must-
erinu, ræðan þar gegn Fariseun-
um og hinum skriftlærðu og svo
spáin um eyðileggingu musteris-
ins, hafa fylt mæli ásakananna.
Nú varð að hefjast handa. Borgin
var full af gestum frá nálægum
og fjariægum hjeruðum og marg-
ir hlustuðu á hann. Þetta gat
\raldið uppþoti; sá, sem fyrir
þessu stóð, varð að fjarlægjast
á einhvern hátt, það var ráðið,
að hann yrði að deyja, og þá var
verkefnið, að samrýma aftöku
! hans lagabókstafnum.
Ráðið var kvatt saman. Það var
myndað af stórborgaraliði höfuð-
staðarins. I því sátu fulltrúar frá
prestunum og hinum skriftlærðu,
þ. e. trúmálavaldið og lagavaldið,
og svo öldungamir, sem vora full-
trúar hinna efnaðri borgara. Þeir
urðu sammála um, að ráðist
skyldi leynilega á Jesú og hann
handtekinn, en síðan skyldi hann
dæmast til dauða fyrir hátíðar-
spöll og guðlast. Einn maður,
Nikódemus, reyndi að halda uppi
lagalegri vörn fyrir hann, en það
var þaggað niður í honum. Hvað
á úr þessu að verða? sögðu hinir.
Maðurinn gerir kraftaverk og
margir fylgja honum. Ef þetta er
látið afskiftalaust, fara allir að
trúa á hann, og Rómverjar vofa
yfir borg og landi. Kaifas, sem
það ár var æðsti prestur, gerði
enda á málinu með þeim ummæl-
um, að betra væri að einn maður
ljeti lífið en að öll þjóðin yrði
eyðilögð. Kaifas vissi ekki, hve
nærri hann fór þar hugsun Jesú
sjálfs, ef hann aðeins hefði sagt
alt mannkynið í staðinn fyrir öll
þjóðin. Sú hugsun, að einungis
hinn rjettláti geti bætt fyrir
ranglætið, að guð einn með sinni
óendanlegu gjafmildi geti frið-
þægt fyrir þau afbrot, sem menn-
irnir hafa gert sig seka um gagn-
vart honum, þessi hugsun, sem
mönnunum virðist hin mesta fjar-
stæða, einmitt af því að hún er
hinn æðsti og guðdómlegasti vís-
dómur, hefur án efa ekki verið
í huga Saduseans, þegar hann
kastaði þessari setningu fram í
sjötíu manna ráðinu til þess að
slökkva raddir samvitskunnar í
brjóstum þeirra, sem urðu þar
meðsekir honum.
Þeim kom svo saman um að
handtaka hann með leynd, til þess
að komast hjá óspektum lýðsins.
Og næsta dag snýst einn af læri-
sveinunum, Júdas Iskariot, í lið
með þeim.
Júdasar-gátan. Leyndarmál Júd-
asar þekkir enginn annar en
Kristur og svikarinn sjálfur.
Þrjátíu kynslóðir kristinna manna
hafa fengist við að leysa Júdasar-
gátuna, en hún er óráðin enn,
enda þótt margir hafi síðan fet-
að í fótspor hans. Menn skilja
grimd Heródesar, öfund Farise-
anna, hefnigirni Annusar og Kai-
fasar og kæraleysi og ráðaleysi
Pílatusar. En svik Júdasar geta
ekki orðið mönnum eins ljós. Guð-
spjallamennimir fjórir segja alt
of lítið um hann og um það,
hverjar ástæður hann gat haft til
þess að selja fram konung sinn.
Þeir segja, að Satan hafi farið í
hann. En þau orð gefa enga skýr-
ingu á afbroti hans. Hið illa fjekk
vald yfir honum. Þetta hefur þá
átt að koma yfir hann alt í einu:
Fvrir þennan dag, þegar svikin
vora framin, hefur Júdas þá ekki
verið á valdi djöfulsins, eða ef til
vill ekki fvr en eftir kvöldmáltíð-
ina í Bethaníu. En hvers vegna
gaf hann sig alt í einu djöflinum
á vald? Hvers vegna fór djöfull-
inn í hann, en ekki í einhvem af
hinum ellefu?
Silfurpeningarnir þrjátíu era
óveruleg upphæð, ekki síst fyrir
mann, sem kallaður er ágjam.
I nútíðarpeningum era þetta tæp-
ar 100 lírur, og þótt sannvirði
þeirra, eða kaupmagn, hafi þá
verið tíu sinnum meira en nú, er
ekki skiljanlegt að það sje nægi-
leg fjárhæð fyrir mann, sem kall-
aður er af fjelögum sínum ágjarn,
til þess að fremja hin verstu svik,
V. Hugo. VESALINGARNIR.
fyrir framan hann. — Meðaumkvun með yður, sagði
hann. Þjer, ungur maðurinn, biðjið níræðan öldung um
meðaumkvun. Þjer eruð að byrja lífið, jeg er að ljúka
því. Þjer getið gengið í leikhús, á dansleiki, kaffihús og
spilahús. Þjer erað gáfaður og laglegur strákur, sem
kvenfólkinu lítst vel á. Þjer eigið öll þau auðæfi sem í
sannleika era auðæfi, jeg á alla örbyrgð ellinnar, óvissu
og einangran. Þjer hafið allar tennur yður, sterkan maga,
heilbrigði, gleði, heilan skóg af hári, en jeg hef ekki einu
sinni hærumar eftir og er að missa tennurnar og minnið.
Fyrir yður liggur framtíðin sólskinsbjört, en mjer er að
förlast sjónin, vegna myrkursins, sem er að síga yfir mig.
Þjer erað ástfanginn, auðvitað, mig elskar enginn í öllum
heiminum. Og svo biðjið þjer mig um meðaumkvun. Nei,
þessháttar hæðni gengur of langt, þó hún tíðkist kannske
hjá ykkur lögfræðingunum. Svo bætti hann við önugur —
Hvert var svo erindið? — Herra, sagði Maríus, jeg sje,
að koma mín er yður ógeðfeld. Jeg kom aðeins til þess
biðja yður einnar bónar, svo skal jeg fara. — Þjer erað
fífl, sagði gamli maðurinn, hver sagði að þjer ættuð að
fara. Þetta var þýðing þeirra ljúfu orða, sem lágu honum
á vöram. Hann fann til þess, að harka hans var að hrekja
drenginn burtu aftur, en samt hreytti hann því í hann, að
hann hefði strokið frá sjer og skilið alt sitt ráð eftir í
reiðileysi og sagði að lokum napurlega — Nú skulum við
binda enda á þetta. Þjer sögðust koma til að biðja mig
einhvers, hvað var það þá? Maríus var á svipinn eins og
hann væri að falla niður í hyldýpi og sagði — Jeg ætlaði
aðeins að biðja yður lejifis til þess að gifta mig. Gillenor-
mand hringdi og þjónninn kom. — Kallið á dóttur mína.
Andartaki seinna kom ungfrú Gillenormand og gamli
maðurinn sagði — Róleg. Þetta er herra Maríus. Heilsaðu
hónum. Herrann langar til að gifta sig. Það er alt og
sumt. Farðu. Rödd gamla mannsins lýsti mikilli æsingu.
— Jæja, svo þjer ætlið að gifta yður. Rúmlega tvítugur.
Svo þjer hafið getað komið því í kring og er ekkert eftir
annað, en að fá leyfið, smávægilegt formsatriði. Tyllið
þjer yður, herra minn. Það hefur orðið bylting, síðan jeg
hafði þann heiður að sjá yður seinast. Jakobínarnir urðu
ofan á. Eruð þjer ekki ánægður. Eruð þjer ekki lýðveldis-
sinni fyrst þjer erað barón? — Jæja - hafið þjer at-
vinnu, hafið þjer komist vel áfram. Hvað græðið þjer
mikið á lögfræðinni? — Ekkert, sagði Maríus einbeittur.
— Ekkert? Þjer hafið þá ekki á öðru að lifa en tólf-
hundruð frönkunum, sem jeg læt yður eftir. Maríus svar-
aði ekki, en Gillenormand hjelt áfram — Mjer skilst þá
að stúlkan muni vera rík. — Eins og jeg. — Ha! engin
heimanfylgja? — Nei. — Hvað er faðir hennar? — Það
veit jeg ekki. — Hvað heitir hún? — Ungfrú Fauchele-
vent. — Fauche - hvað? — Fauchelevent. — Já, svei. —
Herra minn, sagði Maríus, en gamli maðurinn tók fram í
fyrir honum — Þetta er þokkalegt. Tvítugur, atvinnulaus
og tólfhundruð franka árstekjur. Barónsfrúin verður víst
að fara sjálf í búðina og kaupa í matinn fyrir nokkra
aura. — Jeg bið yður innilega, sagði Maríus og fóraaði
höndum, leyfið okkur að giftast. Afi hans hló — Jæja,
þjer hafið haldið að þjer þyrftuð ekki annað en að blása
á karlfauskinn til þess að fá leyfi til þess að giftast
hverri sem væri, einhverri dóttur Pjeturs eða Páls, þó
þjer ættuð ekki skó og hún ekki skyrtu, þó þjer hirðið
ekkert um framtíð yðar, þá mundi karlhróið elliært fall-
ast á alt. En það verður ekki af því, vinur minn, verður
ekki af því. — Kæri afi . . . — Aldrei að eilífu. Maríus
misti alla von. Hann gekk hægt að dyrunum, álútur. Gamli
maðurinn fylgdi honum með augunum. En þegar hann
ætlaði að opna dyrnar þreif hann í hálsmál hans, dró hann
aftur inn í herbergið og sagði — Segðu mjer frá því. Það
var orðið afi, sem talið hafði honum hughvarf. Og þegar
Maríus endurtók það ljómaði andlit öldungsins af fögn-
uði og hann virti dótturson sinn nánar fyrir sjer. Þegar
hann sá hversu illa hann var til fara, sagði hann — Ertu
þá allslaus. Þú ert eins og ræfill til fara. Svo fór hann að
róta í skúffunni sinni, fann pyngju, setti hana á borðið
og sagði — Þama eru Wdrað dalir, farðu og kauptu
þjer hatt.
Maríus sagði honum SÍ^ frá því hvernig hann hefði
kynst Cósettu og afi hans * og hlustaði og naut ástar-
hrifningar hans, en tók um^ið duglega í nefið. En þegar
Maríus gat þess, að unnUS^sín ætti heima í Plumetgötu
hætti gamli maðurinn að í befið og ljet það sem eft-
ir var af tóbakinu detta °;h á hnje sjer. — Sagðurðu
Plumetgötu? Era ekki herb’% þar skamt frá? Theodule
frændi þinn hefur minst ^essa yngismey. Hún kvað
vera rjett snotur. Jeg he^8Vona okkar á milli sagt. að
hann hafi eitthvað verið s^^jóta sig í henni, en hvert
hann hefur nokkuð komist> *ð veit jeg ekki. Það gildir
líka einu. Það var rjetb ^Hus litli. Það á við á þínu
reki að vera á eftir stelpllIJ,líl- Það kann jeg betur við,
en að þú sjert að daðra v$%hverjar byltingarkenning-
ar. Jæja, svo hún tekur shóti þjer, blessuð dúfan, án
þess að faðir hennar viti ^rn þag_ já; jeg held jeg
skilji það. Þetta nokkuð komist í í mínu ungdæmi
oftar en einu sinni. En þeSs^tar skaltu ekki taka of há-
tíðlega. Það er ekki ástseða tess að ómaka borgarstjór-
ann til þess að fara að peSk í hjónaband. En maður
fer til afa síns og biður um dálítið af skildingum
og karlfauskurinn segir: ^eld jeg skilji það. Þarna
eru auramir og leiktu drengur minn“. Svona
gengur það í henni veröld- a*ur fer ekki að gifta sig,
en þar fyrir er hægt . . • Þ^ilur hvað jeg meina. Mar-
íus hristi höfuðið, en gatfil1 $aðurinn fór að skellihlægja,
dró augað í pung og skel1 á lserið á honum og sagði
gletnislega — Klaufi. Gerðu’^Ua að ástmey þinni. Maríus
fölnaði. Nú fyrst skyldi hvert afi hans stefndi og
síðasta setningin hneit hon1^ við hjarta. Hann stóð upp,
tók hatt sinn og gekk rakle] s til dyra. Hann hneigði sig
fyrir Gillenormand og saí^ðan hnarreistur — Fyrir
fimm árum smánuðuð þjel'1 Ur minn, í dag smánið þjer
eiginkonu mína. Framar f íe& einskis að biðja yður.
Verið þjer sælir. öldungaJ’ reyndi undrandi að standa
á fætur og teygði fram handleggina. En fyr en hann
fengi nokkru orði upp komið var Maríus horfinn. Hann
stóð eftir þrumulostinn og fanst að kverkar sínar herpt-
ust saman. Svo æpti hann á hjálp. Dóttir hans og þjónn-
inn komu. — Flýtið þið ykkur á eftir honum, kallaði
hann, hann er óður. Ó, guð minn, guð minn. Hann kemur
aldrei aftur. Síðan drógst hann að glugganum, reif hann
opinn og kallaði — Maríus, Maríus, Maríus. En dóttur-
sonur hans var kominn langt í burtu og heyrði ekki til
hans. Áttræður öldungurinn tók nokkrum sinnum um
höfuð sjer, riðaði af angist og fjell í stól sinn máttlaus,
mállaus og grátvana, en bærði varirnar í sljófri deyfð og
1 augunum var ekkert og í hjarta hans ekkert, nema þung-
ur skuggi einhvers, sem líktist nóttinni.
Níunda bók: Hvert skal halda?
Þennan sama dag um klukkan fjögur sat Jean Val-
jean einsamall í útjaðri Marsvallar. Hann fór nú sjaldan
út með Cósettu, annaðhvort af stolti, eða af því, að hann
langaði til þess að hugsa í einrúmi, eða blátt áfram vegna
einhverrar háttalagsbreytingar, sem ósjálfrátt getur orð-
ið hjá mönnum. Hann var klæddur verkamannastakki
sínum og gráum ljereftsbuxum og hafði skygnisstóra
húfu á höfði. Hann var ánægður og öraggur um hag Có-
settu. En annar uggur settist að honum á síðkastið. Hann
hafði sem sje einu sinni komið auga á Thénardier á götu.
Hann var að vísu dulbúinn, svo að Thénardier hefði ekki
getað þekt hann. En seinna varð hann oftar á vegi hans og
varð hann því viss um það, að Thénardier væri eitthvað
að snuðra þar í umhverfinu. Það var nóg til þess að hann
tók mikilsverða ákvörðun. Það var heldur ekki Thénar-
dier einn sem varð til þess, að hann hafði andvara á sjer.
Parísarborg var að verða ótrygg um þessar mundir, svo
að lögreglan fór að verða óróleg og tortryggin og voru
það óþægindi öllum þeim, sem einhverju höfðu að leyna í
lífi sínu. Því vel gat svo farið, að tilraunin til þess að
rekja slóð einhvers, sem fór huldu höfði vegna stjórn-
mála, yrði til þess að einhver Jean Valjean fyndist. Hann
hafði því ákveðið að reyna að komast burtu úr Frakk-
landi til Englands og hafði ymprað á þessu við Cósettu,
til þess að þau gætu tekið sig upp eftir svo sem viku. Nú
sat hann og velti þessu fyrir sjer, Thénardier, lögregl-
unni, ferðinni og erfiðleikunum á því að útvega sjer vega-
brjef. Eitt óskiljanlegt atvik enn varð honum til áhyggju.
Þegar hann gekk í garðinum í Plumetgötu snemma þenna
morgun, áður en Cósetta var komin á fætur, sá hann alt
í einu að krassað var á vegginn: 16 Rue de la Verrerie.
Verksummerki vora ný og virtist þetta hafa verið krotað
þá um nóttina. Hvað gat það merkt? Bústað? Var það
leiðbeining handa öðram, eða viðvörun til sjálfs hans?
Það var altjend auðsjeð, að einhver hlaut að hafa verið
inni í garðinum. Hann mintist nú fyrri atvika, sem skotið
höfðu heimilisfólkinu skelk í bringu og leitast við að
greiða úr þessari flækju. En hann varaðist að vikja að
þessu við Cósettu, til þess að hræða hana ekki. Meðan
hann var að velta þessu fyrir sjer þama úti á víðavangi,
sá hann það á skugga sem nálgaðist, að einhver gekk
aftan að honum. Hann var að því kominn að snúa sjer
við, þegar samanbrotið blað fjell í kjöltu hans og hafði
því verið kastað yfir öxl honum. Hann tók það og las, en
á það var skrifað með stórum blýantsstöfum — Ulytjið
úr húsi yðar. Jean Valjean stóð upp snarlega, en sá eng-
an. En þegar hann skimaði í kringum sig, sá hann ein-
hverja hálfvaxna veru klædda gráum stakk og baðmull-
arbuxum klifra yfir girðinguna þar rjett hjá og hverfa.
Hann gekk þegar hugsandi heim 'á leið.
Maríus fór frá afa sínum fullur örvæntingar. — Von-
lítill fór hann á fund hans, en vonlaus kom hann frá hon-
um. Hann fór að eigra um götumar, en slík era úrræði
þeirra, sem þjást. Hann mundi ekki hvað hann hafði eig-
inlega verið að hugsa um. Hann kom heim til Courfey-