Lögrétta

Tölublað

Lögrétta - 18.07.1928, Blaðsíða 1

Lögrétta - 18.07.1928, Blaðsíða 1
LOGRJETTA XXELL ár. Reykjavík, miðvikudaginn 18. júlí 1928. 33. tbL y Um víða veröld. I Undirbúningsárin. Streeter prestur um veruleika, vísindi og trú. * Einhver þektasti guðfræðingur Englands er B. H. Streeter í Her- ford eða Canon Streeter eins og hann er venjulega kallaður. Hann er einn af helstu talsmönnum hinnar svonefndu nýju stefnu og allmjög umþráttaður. Skoðanir enskra nýkirkjumanna eru að ýmsu leyti frábrugðnar, núorðið, þeim kenningum, sem hjer eru kallaðar nýguðfræði, þótt þær m. a. eigi rót sína að rekja til Eng- lands, einkum til eins manns, sem síðar snerist að vísu hugur og gerðfst gamalguðfræðingur. Þar sem margir hugsa og deila um þessi efni hjer mætti það verða til nokkurs fróðleiks að kynnast skoðunum manns eins og Street- er’s. En hann hefur ekki alls fyr- ir löngu skrifað allmikla bók um samband trúar og vísinda og kall- ar hana Veruleikann (Reality). Canon Streeter hafði áður skrifað ýmislegt um guðfræðileg efni, m. a. rit um uppruna guð- spjallanna, bók um Sadhu Sundar Singh o. fl. Upphaflega lagði hann stund á lögfræði og segist hafa verið trúlaus. En síðar hneigðist hugur hans æ meira að heimspekilegum og trúarlegum efnum og hann gerðist trúmaður og segist hafa öðlast þá sannfær- ingu, að það væri skylda sín, að boða öðrum trú sína og tók því vígslu. Lengi kveðst hann samt hafa átt í ýmsu stríði vegna trú- ar sinnar og enn segir hann að sjer sje svo farið, að ef hann hefði einhverja tilhneigingu til þess að eiga í guðfræðilegum deil- um, þá væri sjer skapi nær að ráðast á en verja ýmislegt í krist- indóminum, eins og hann sje venjulega boðaður. Höf. byrjar rit sitt með mati á hinni svonefndu efnishyggju og segir að athuganir nútímavísind- anna, einkum um eðli efnisins og aflsins og svo afstæðiskenningin, hafi kipt meginstoðunum undan hinni gömlu efnishyggju. Ný vís- indaleg útsýn sje fengin, eða sje að fást, um lífið og tilveruna, og framhjá hinum nýju vísindum verði ekki komist, ef menn vilji Öðlast sannfæringu um veruleika alheimsins og mannsins, þótt þau kynnu að breyta eitthvað afstöð- unni til gamalla trúarkenninga. Annars eru það enganveginn vís- indin ein, sem skorið geta úr um eðli og gildi veruleikans. Veruleik- inn er sem sje tvígildur og verð- ur að skoða hann frá tveimur sjónarmiðum. Annarsvegar er Minningar frá æskuárum. Eftir sjera Friðrik Friðriksson. Þessi bók er nú nýkomin út og verður, eins og fyr er auglýst, seld á kr. 7,50 (í bandi kr. 10,00) fram til næstu áramóta, en eftir það á kr. 9,00 (í bandi kr. 12,00). Hún er 335 bls. (í Skímisbroti) og hefur fyrst birtst í tímaritinu Óðni. Höfundurinn segir þar frá bemskuáram sínum, skólaárum og dvalarárunum í Kaupmanna- höfn, en þar las hann við háskól- ann fyrst læknisfræði og síðan málfræði, en sneri sjer jafnframt svo eindregið að starfsemi fyrir K. F. U. M., að hann þess vegna lagði námið á hilluna og valdi sjer það lífsstarf, eftir hvatningu frá Þórhalli heitnum Bjamarsyni biskupi, að ryðja fjelagsskap þessum til rúms hjer á landi. Kom hann heim frá Kaupmanna- höfn sumarið 1897, gekk á presta- skólann hjer og útskrifaðist það- an. En jafnframt stofnaði hann hjer deild af K. F. U. M. og hef- ur síðan varið lífi sínu til þess að efla, þann fjelagsskap hjer. En K. F. U. M. er alheimsfjelag, svo sem kunnugt er, fjölment og á- hrifamikið, og hefur sjera Frið- rik verið og er enn framkvæmda- stjóri íslensku deildarinnar og líf- ið og sálin í fjelagsskapnum frá byrjun. Hann hefur og verið full- trúi ýjelagsdeildarinnar hjer á alþjóðamótum úti um heim og er orðinn þektur maður og mikils metinn meðal forgangsmanna fje- lagsskaparins víða um lönd. I þessari bók segir sjera Frið- rik æfisögu sína fram til þess, er hann stofnaði hina íslensku deild stærð hans eða umfang á ytra borðinu (quantity), hinsvegav innra eðli hans og gildi (quality). Hrein vísindi skoða veruleik- ann frá sjónarmiði ytra borðsins, eða sem stærð. En gildið er við- fangsefni trúar og listar. Hvorki vísindi nje trú og listir eru vera- leikinn sjálfur, heldur ímyndir hans eða ígildi, en gildið er að sínu leyti alveg eins verulegt og stærðin.innra borðið eins veralegt og ytra borðið. Veruleikinn allur er of víðáttumikill og of fjöl- breyttur til þess að takmarkaður mannshugur geti gripið hann í heild sinni. Sannleikann um gildi veruleikans geta menn aðeins fundið, menn öðlast hann með til- finningunni. Listin getur t. d. látið menn finna til gildis, sem eru fyrir utan og ofan takmörk Sjera Friðrik Friðriksson. K. F. U. M., en framhald mun var. Höf. lýsir nákvæmlega öllu eiga að koma í annari bók, sem því, sem mótað hefur trúarskoð- þá mun jafnframt verða saga anir hans, og í formála bókarinn- fjelagsskaparins hjer á landi. 1 ar segir hann m. a.: „Mig hefur þessari bók eru margar frásagnir, langað til að lesendur mínir gætu ýmist skemtilegar eða alvarlegar, komið auga á það, sem jeg tel sem munu hljóta að draga að mikilverðast, nefnilega á hand- sjer athygli. Þar er lýst latínu- leiðslu Guðs, því hana sje jeg á skólalífinu á síðasta tug 19. ald- bak við rás viðburðanna; finst ar, m. a. er þar fróðleg ferðasaga mjer að jeg sjái, hvernig hann skólapilta eitt haustið frá Norð- frá byrjun hefur leitt mig upp að urlandi til Reykjavíkur, landveg, ' æfiköllun minni“. og geymir sú frásögn ekki ó- Bókin kemur út til minningar merkilegt atriði úr menningarlífi um sextugsafmæli höfundarins, þeirra tíma, en nú era slík ferða- sem var 25. maí síðastliðinn. lög með alt öðrum hætti en þá ] reynslu þeirra. 1 trúarbrögðum , koma fram ýms sömu einkenni og * j í listum, þau nota ýmsar sömu aðferðir. Þau eru einnig ímynd j veruleikans, eða vissra og mikils- : verðra hliða á honum, sem vísind- j in ná ekki til. Þetta á einnig við önnur trúarbrögð en kristindóm- inn, að þau sýna einnig sannleika veruleikans, stundum ekki síður en hann, þótt kristindómurinn sje að vísu svo fullkomin trúarbrögð, að ef t. d. nefnd sjerfræðinga í samanburðartrúfræði kæmi saman til þess að velja úr öllum trúar- brögðum og steypa úr því hina bestu allsherjartrú, þá er mjög líklegt, að sú trú yrði mjög á- þekk kristninni. Og þótt líta eigi á kristilega trúarjátningu sem sögulega heimild, sem lítur á við- 1 fangsefnin á „symbolskan“ hátt, þá er hún ekki helgisaga eða þjóð- saga af sama tagi og saman- burðartrúfræðingar þekkja ann- ars. En það kemur til af því, að Kristur var ekki þjóðsagna- og goðfræðahetja heldur söguleg persóna. Um Krist fjallar einn af helstu köflum ritsins og lítur höf. á hann fyrst og fremst sem mann, sem fyrir kraft lífs síns og dauða eigi öðram mönnum frem- ur að kallast guðssonur. Aðrir aðalkaflar bókarinnar fjalla um i lífsaflið og guð, um skapandi bar- áttu, (þ. á m. andmæli gegn kenn- j ingum Nietsches), um trúarbrögð j in og hina nýju sálarfræði og j um ódauðleikann. Einn af mestu i köflum ritsins fjallar um þján- ! inguna og hið illa í heiminum og útrýmingu þess. Þar andmælir höf. m. a. hinni indversku karma-

x

Lögrétta

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögrétta
https://timarit.is/publication/196

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.