Lögrétta - 22.05.1929, Qupperneq 3

4
LÖGRJETTA
að vera síhræddur, heldur þarf
kalda yfirvegun og þjálfun líkam-
ans til þess að auka mótstöðuafl
hans gegn ytri árásum. 1 því
felst hin rjetta heilbrigðishjúkr-
* un til vemdunar arfinum:
„Til hamingjusams og heil-
brigðs lífs heyrir að vera vel
kynjaður. Hver maður á rjett á
að vera vel kynjaður, og á hinn
bóginn gerir hver sá fullorðinn
maður órjett, sem lætur heimin-
um eftir miður vel kynjuð börn“.
Þetta er í samræmi við erfða-
lögmál náttúrunnar. Mikill hluti
andlegra og líkamlegra eiginleika
okkar erfum við frá foreldrum
og ættingjum. Best er að mynd-
imar tali: Fötin eiga að skýla
líkamanum, vera í þarfir háns,
en ekki að afskræma hann, nje
misþyrma honum (sbr. lífstykki).
Skóinn á að laga eftir fætinum,
en fótinn ekki eftir skónum!
Heilbrigður líkami þarf þjálfun-
ar við en ekki viðgerðar!
Hvemig eiga húsin að vera?
Rúmgóð, loftgóð o. s. frv.
Hvaða bendingar gefa hag-
skýrslumar um þau? Sje tala dá-
inna sett 100 í herbergjum þar
sem 1—2 inenn búa, verður hún
143% þar sem 3—5 menn búa og
149% þar sem yfir 5 menn búa.
Aðrar skýrslur sýna að tala dá-
inna er 150 í skuggahverfum
borganna á móti 100 í loftgóðum
húsum. Og hæð húsanna virðist
einnig hafa áhrif. í Berlín deyja
á hverja 100 menn 2,9% á 1.—3.
hæð, 3,3% á 4. hæð, 3,7% á 5.—
6. hæð og 3,6% í kjallara. Og
húsmóðirin á 5. hæð (án lyftu)
þarf að drýgja 2,2 milj. mkg. erf-
iði á ári umfram stöllu sína á 1.
hæð. Það jafngildir því að hún
gengi með 13 kg. þunga 4 sinnum
á ári upp á hæsta fjall heimsins,
Mount Everest! Og 30 m. langi
gangurinn kostar húsmóðurina
438 km. göngu á ári!
Þessar tölur nægja til að sýna
að margt má bæta með skyn-
samlegum heilbrigðisráðstöfunum.
Þá má nefna ýmsar hreinlætis-
ráðstafanir, þvott, hreinsun tanna
o. fl., sem of langt yrði upp að
telja, og læt jeg því nægja að
birta 2 reikninga sem þama voru
birtir, með þeirri ósk að einhver
lækna okkar gerði svipað yfirlit
heima.
Heilbrigði er ódýr, eins og
þessi reikningur sýnir (í mörk-
um): Þvottapoki 0,35, Svampur
0,50, Handklæði 1,20, sama 2,75,
Kambur 1,50, Hárbursti 3,00,
Naglabursti 0,50, Naglahreinsari
0,50, Naglaskeri 2,75, Tannbursti
0,90. Samtals 14,55. Ljós 0,00,
Loft 0,00, Vatn 0,03, Orka 0,00,
Kyrð 0,00, Hófsemi 0,00, Gleði j
0,00. Samt. 0,03.
Veikindi eru dýr og sýnir þessi j
reikningur það: Læknir 30,00, j
Meðul 15,00, Sjúkrahúslega '
250,00, Heilsuböð 300,00, Vinnu- !
tap 406,00. Samtals 1001.
Ennfremur var mikið af hag-
fræðisskýrslum um sjúkrasjóði,
sjúkratryggingar, ókeypis lækn-
ingar, matargjafir til bama og !
þurfandi o. m. m., sem heyrir j
ekki einungis undir verksvið j
læknanna heldur einnig hagfræð- j
inga, og yfirleitt hvers hugsandi j
manns. En því miður verð jeg að i
láta hjer staðar numið. Það er
verkefni komandi tíma, að keppa
að því, að allir fái notið þeirra
lífsgæða, á heilbrigðan hátt, sem
náttúran hefur að bjóða.
Vigfús Helgason.
---■»--
Þingfíðindi
Þinglausnir.
Þingi var slitið á laugardag fyr-
ir hvítasunnu og voru þann dag
afgreidd í einni bendu 14 lög, eða
meira en fjórðungur allra þeirra
laga, sem þingið afgreiddi, en 49
frumvörp döguðu yppi. Meðal
þeirra, sem samþykt náðu, vom
Iög um verkamannabústaði, um
kjördagsfærslu (til fyrsta laugar-
dags í júlí), um bann gegn íbúð
í kjöllurum, um laganefnd, um
lendingarbætur í Þorlákshöfn
(fyrir alt að 80 þús. kr.), um
að leggja Ártún og Árbæ undir
Reykjavík, um bókaútgáfu Menn-
ingarsjóðs, um innflutning og
ræktun sauðnauta og um síldar-
einkasöluna. Meðal þeirra mála,
sem dagaði upp, var till. um
færslu alþingis á Þingvöll, vinnu-
dómurinn og almannatryggingar.
Þingið hjelt alls 158 fundi, ein-
um fleira en í fyrra. Fyrir þingið
komu 147 mál, 116 frv., þar af
31 stjómarfrv., 29 þingsályktun-
artill. og 2 fyrirspumir, 53 lög
voru samþykt, þar af 23 eftir
stjórnarfrv. og 30 þingmannafrv.
og gerðar 18 þingsályktanir.
---o----
Rjettarstaða
Grænlands
í fornöld.
Dr. Jón Dúason hefur undan-
farin ár haft mikinn áhuga á ýms-
um málum, sem Grænland snerta,
ekki síst atvinnnmöguleikum þar
og aðstöðu íslendirnga til þeirra.
Hefur hann kynt sjer þessi mál
mikið og skrifað mikið um þau.
Eitt af því er bókin um Rjettar-
stöðu Grænlands, sem hann varð
doktor fyrir við Oslóar-háskóla, en
deilur risu um. Tveir hinna opin-
beru sækjenda og annar þeirra
próf. Koht, einn af bestu sagn-
fræðingum Norðmanna, luku lofs-
orði á bókina, þótt þeir fettu
fingur út í ýms einstök atriði,
en einn sækjandinn, einnig ágæt-
ur sagnfræðingur, próf. Bull, fór
mjög hörðum orðum um hana. 1
íslenskum ritdómum hefur bókar-
innar verið að litlu eða engu get-
ið, þótt viðfangsefni hennar hafi
áður vakið hjer talsverða athygli.
En fyrsti erlendi ritdómurinn hef-
ur nú birtst í Statsvetenskaplig
Tidskrift. Ritdómarinn er docent
í rjettarsögu við háskólann í Upp-
sölum, juris doctor J. E. Almquist.
Hann telur það fullsannað, að
sömu lög hafi gilt á Grænlandi
og á íslandi bæði undir Grágás og
lögbókunum Járnsíðu og Jónsbók.
Ennfremur telur hann það sann-
að, að ekkert lögþing hafi verið
á Grænlandi í lok 14. aldar. —
Þar með er óbeinlínis sagt, að Al-
þingi á Islandi hafi hlotið að setja
Grænlandi þessi einshljóðandi lög
og Grænland því verið í „várum
lögum“. Beinan dóm leggur hann
aðeins á bókina sem heild og segir
að framsetningin sje skýr, yfir-
, litið glögt og áhugavekjandi og
| beri vott um, að höfundurinn sje
; nákunnugur hinum oft torskýrðu
j lögtextum og þeim bókmentum er
i snerti efnið. Docent Almquist
virðist vera vel að sjer í íslenskri
sögu og í fomlögum vorum og
kann auðsjáanlega íslensku full-
um fetum.
-----(V---
Ræðii fjöld i \n ngm anria.
Samkvæmt skýrslu alþingis-
skrifstofunnar voru á þinginu
1928 haldnar alls 2646 ræður.
Framsóknarmennimir 19 hjeldu
1028 ræður, íhaldsmennimir 16,
999 ræður (en alls nokkm lengri),
jafnaðarmennimir 5 hjeldu 374
ræður og Sig. Eggerz (frjálslyndi
flokkurinn) 93 ræður og utan-
flokkamaðurinn Gunnar Sigurðs-
son 64 ræður, en forsetamir 88
smáræður. Flestar ræður hjeldu
ráðherramir, eins og venja er til,
forsætisráðherrann, Tr. Þórhalls-
son 202, alls 196 dálka, dómsmála-
ráðherrann J. J. 171 ræðu, 555
dálka. Af öðram þingmönnum
flutti Jón Þorláksson flestar ræð-
ur, 163, (336 dálka), en lengstar
Magnús Jónsson (345 dálka) og J.
Bald. og Magnús Guðm. 129 ræð-
ur hvor (en M. G. nokkm lengri).
Ólafur Thors hjelt 119 ræður,
Magnús Jónsson 105, Pjetur Otte-
sen 85, Hjeðinn Valdimarsson 94,
Ingvar Pálmason 87, Halldór
Stefánsson 62, Jörundur Bryn-
jólfsson 56, Jóhann Jósefsson 49
o. s. frv. Fæstar ræður hjelt Þor-
leifur í Hólum, 4, og þá Ingólfur
í Fjósatungu, 12.
Síldareinkasalan hefur birt
reikninga sina. Einkasalan hefur
selt: 126,455 tunnur af saltsíld,
3639 tunnur af millisíld, 7106 tn.
j af magadreginni síld, 810 af
I hreinsaðri saltsíld, 22,792 tn. af
kryddsíld og 12,799 tn. af sykur-
saltaðri síld fyrir alls 5,494,276
kr. Greitt hefur verið til síldar-
eigenda kr. 4,546,929. Ákveðið
! hefur verið að greiða 20 aura til
1 viðbótar á tunnu.
Sextugsafmæli á Guðm. Bergs-
! son póstmeistari næstkomandi
| laugardag.
Ahrenberg flugmaður ráðgerir
að koma hingað frá Stokkhólmi á
leið til Ameríku 4. júní. Hann
býðst til að taka póst hjeðan til
! Ameríku og á að kosta rúmar 25
! kr. undir 10 gramma brjef.
Samsæti var Magnus Olsen pró-
j fessor haldið 18. þ. m. og var
1 fjörugt og fjölment.
Þjóðvinaf jelagsbækumar eru
! nýkomnar: Andvari, Almanakið
' og fyrsta bindi af æfisögu Jóns
! Sigurðssonar, eftir Pál E. Óla-
i son. Alt ritið verður 5 bindi.
j í fulltrúaráð íslandsbanka til
1935 kaus Alþingi nýlega Halldór
Stefánsson.
Hvítárbakkaskólann mun nú
eiga að flytja' að Reykholti og
reisa honum þar veglegt hús.
Útrýmið rottunum!
Þaö er nú fullsannað, að afkvæmi einna^
rottuhjóna geta á einn ári orðið 860 rott-
nr. Af þessu er auðsæ þörfin á að útrýma
rottunum. Til þess að ná góðum árangri
er þvi tryggast að nota Ratln og
R a t i n i n . Ratin sýkir rottumar, og
þær sýkja svo aðrar rottur, sem þær
umgangast meöan þær eru veikar, og
drepast að 8—10 dögum liðnum. Ratinin
hefir aftur á móti bráðdrepandi verkanir
á þær rottur, sem jeta það.
Ratin-aðferðin
ers Notið fyrst Ratin, sro Ratinin, þá
fæst góöur árangur.
Sendið pantanir tii
RÁTINKONTORET, KÖBENHÁTN
Allar upplýsingar gefur
. ÍGÚ8T JÓSEP8SOM
heilbrigðisfulltrúi, Reykjavlk.
Ný fegurð
fyrir bros yðar.
Náið burtu húðinni, sem gerir
tennurnar dökkar.
'T'ANNHIRÐINGAR hafa tekið stórum
* framförum.
Tannlæknavísindin rekja núfjölda tann-
: villa til húðar (Iags), sem myndast á
lönnunum. Rennið tungunni yfir tenn-
urnar; þá finnið þér slímkent lag.
Nú hafa vísindin gert tannnastað Pep-
sodent og þar með fundið ráð til að eyða
að fullu þessari húð. Það losar húðina og
nær henni af. Það inniheldur hvorki
kfsil né vikur.
Rcynið Pepsodent. Sjáiö, hvernig tenn-
ursar hvítna jafnóðum og húðlagið hverf-
ur. Fárra daga notkun færir yður heim
sanninn um mátt þess. Skrifið eftir
ókeypis 10 daga sýnishorni til: A. H.
Riise, Afd. 2513) 40 • Bredgade 25, EX,
Kaupmannahöfn, K.
FÁIÐ TÚPU í DAG!
P«5£ZA4i\l
Vörumerkl
Afburða-tannpasfa nútímans.
Hefur meðmæll helztu tannlækna í öllum heimi. 2613
20 þús. króna á að afla með
samskotum og Borgarfjarðar- og
Mýrasýslur leggja fram 30 þús.
kr. hvor.
Yfirskoðunarmenn Landsreikn-
inga vom kosnir í þinglokin
Magnús Guðmundsson, Pjetur í
Hjörsey og Gunnar Sigurðsson.
Reykjavíkurstúlkan hjet erindi
sem Guðmundur Kamban flutti
hjer nýlega. Bar hann mikið lof
á reykvísku kvenþjóðina, taldi
hana halda af glæsimensku uppi
merki göfugrar siðfágunar og
taldi henni m. a. til gildis
drengjakoll, stutta kjóla og and-
litsfegrun og farða.
Iðnó, aðalsamkomuhús bæjar-
ins, hefur Alþýðuflokkurinn ný-
lega keypt.
Kappreiðar fóru fram hjer á
annan í hvítasunnu. Á skeiði
varð „Sjúss“ fyrstur, og fjekk
II. verðlaun en engin 1. verðl.
voru veitt. Á stökki varð fyrstur
Dreyri Eyjólfs Gíslasonar og
vann silfurbikar.
Prentam. Acta.