Lögrétta - 10.09.1930, Blaðsíða 2

LÖGKJETT/i
LÖGRJETTA
11-----------------------------------*l
LÖGRJKTTA
Úte«teotfl og ritetjórl:
poratslna Olalaaaa
piagholteatrati 17. Sími 178.
Tmiiiahiitn ofl ilgnUMl
i Lakjarffötu t Steú 185.
Cr- --------------------.1
er bæði hetja og afbrotamaður í
fienn ... En jafnframt trúnni er
fegurðin ávalt mestu ráðandi hjá
Ðostojevskij. Hann sleppir ekki
trúnni á fegurðina: hið fagra
mun bjarga heiminum, segir
hann.
---o----
Islensk kvæði
og prófessor Kirckonnell.
Prófessor Kirckonnell er lesend-
um Lögrjettu áður kunnur af
kvæðaþýðingum. Hann hefur nú
gefið út (hjá Carrier og Isles, New
York) stórt safn með þýðingum
íslenskra kvæða (The North Ame-
rican Book of Icelandic Verse)
og þýðir þar kvæði eftir 80 nafn-
greinda höfunda og 14 ónafn-
greinda, frá elstu tímum til þessa
dags og er sagt stuttlega frá æfi
og ritstörfum hvers og eins. Þetta
mun því vera yfirgripsmesta til-
raunin, sem einstakur maður hef-
ur gert til þess að kynna erlend-
um lesendum íslenska ljóðagerð
og bók Kirckoxmells stærsta ís-
lenska ljóðasafnið sem til er á
ensku. En þessari bók er samt
einungis ætlað að vera upphaf á
stóru verki, 24 samskonar sýnis-
bókum evrópeiskrar ljóðagerðar,
sem þýðandinn ætlar að ljúka á
næstu 12 árum. Er þar mikið í
fang færst, en merkilega, að ætla
að gefa enskum lesendum slíkt
yfirlit yfir kveðskap ca. 50 þjóða,
en Kirckoxmell er bæði áhugamað-
ur og lærdómsmaður og verði á-
fraihhaldið eins og upphafið, má
vel við una.
Þýðingamar í þessari bók eru
upp og ofan vel gerðar og sumar
svo pxýðilega, að þær eni meðal
bestu þýðinga, sem til eni á ís-
lenskum kvæðum. Valið í bókina
er aftur á móti vafasamara á
ýmsum stöðum, en að vísu má
lengi deila og árangurslítið um
slíka hluti. Þó að það sje að vissu
leyti kostur hversu marga höf-
unda þýðandinn hefur tekið með,
þá er það einnig veikleiki á riti,
sem ekki á fyrst og fremst að
vera bókmentasögulegt yfirlit
heldur sýnishom af listareinkexm-
um. Þessi fjölbreytni höfundanna
veldur því, að það er fremur fá-
breytilegt sem unt er að taka eftir
hvern einn, svo að öndvegiskvæði
eins höfundar verða útundan fyrir
ljettvægari kvæðum annars. Höf-
undafjöldinn veldur því þess
vegna að heildaryfirlit efnisins
verður svipminna en þurft hefði
að vera, og svo því, að skynsamleg
hlutföll milli höfunda raskast af
rúmsástæðum, því að til þess að
koma öllum að, þarf að skera
hverjum þröngan stakk. Það gef-
ur t. d. hvorki rjetta hugmynd
um skáldlega verðleika nje sögu-
leg áhrif, að Jónasi Hallgríms-
syni skuli ætlað krappara rúm en
Hallfreði vandræðaskáldi 'eða
Grími Thomsen þrengri bás en
Kormáki ögmundssyni. Því skýt-
ur líka skökku við, að meira skuli
vera eftir, t. d. Páll ólafsson,
en ýms hin helstu nútímaskáld.
Fjölbreytni forna kveðskaparins
er fengin nokkuð á kostnað nýja
kveðskaparins. Það, sem tekið
er eftir suma höfunda, (til dæm-
is Loft ríka, Jón Arason, Pál
Vídalín og Eggert ólafsson) er
lika hvorki heilt nje hálft. Skýr-
ingamar sem fylgja kvæðum og
höfundum, eru flestar rjettar og
til góðs fróðleiks. Sumt er þó ó-
sanngjamt(t. d. um Jón Trausta)
og sumt misskilningur, eins og t.
d. það, að „Jakob Thorarensen“
er talið dulnefni og hann settur
á gæsalappir, þó að hann standi
reyndar betur á sínum eigin fót-
um í kvæðum sínum en flestir
aðrir.
Þetta er smávægilegt og eins
það, sem finna má að nokkram
formsatriðum þýðinganna, af-
brigðum hátta o. s. frv. Annars
leikur þýðandinn sjer að því að
þýða erfiða íslenska hætti á cnsku
þannig, að íslensk formseinkenni
haldi sjer og gerir það af lipurð
og smekkvísi, (sbr. t. d. Nesja-
vísur og Amór jarlaskáld), en
annars fer oft fremur illa á slík-
um þýðingum (þó hefur Áker-
blom þýtt ýmislegt vel á þennan
hátt á sænsku og Craigie á ensku,
og svo nú Kirckonnell). En eins
gott er það venjulega fyrir skiln-
ing útlendinga að brejrta út af
forminu, eins og Kirckonnell hefur
einnig gert um t. d. kafla úr
Lilju og fer vel á. Þekking hans
á íslensku máli og skilningur hans
á íslenskri ljóðagerð er góður,
hagmælska hans mikil og smekk-
visi, og áhugi hans undraverður.
Þýðingabók hans er þakkarvert
rit, fallegt og smekkvíslegt og
ættu íslensk söfn að eignast hana.
———O—
íslendingasögur. Annað hefti af
nýju dönsku þýðingunni er ný-
komið út.
Sr. Stefáa M. Jónsson
á Auðkúlu.
(In memoriam).
Hvað verður um prestana?
Kringum 1880 var þeim allmjög
fækkað. Rúmum aldarfjórðungi
síðar eða nálægt því er þeim enn
fækkað. Nú er mælt, að enn sje
í aðsigi eigi all-lítil sameining
prestakalla, hjer um bil aldar-
fjórðungi eftir síðustu „sam-
steypu“. Ef þetta er rjett hermt,
og samþykt verður enn á nýjan
leik fækkun prestsembætta, verða
þá ekki þessi margra alda gömlu
embætti öll afnumin tveimur eða
þremur áratugum eftir staðfest-
ing þeirra laga? Slíkri spurningu
er torsvarað. „Tímans hjól“ snýst
óvænt og ótt. Að ýmsu leyti er
prestsstaðan viðunanlegri og
frjálslegri en hún áður var. Kenn-
ingarfrelsi presta gerist nú miik-
ið. Þeim er nú þolað að segja
margt átölu- og áminningarlaust,
sem til skamms tíma hefði em-
bættismissi varðað. Verður slíkt
að teljast framför. Samt eru
prestsembætti enn þá löngum
stunduð þannig, að slíkt er orðið
á eftir tímanum. Að líkindum
vex og smámsaman skilningur á,
að ekki hæfir, að göfug trú og
lifandi sje varin eða boðuð af em-
bættisskyldu. Rækja verður svo
háleitt starf af lifandi þörf hjart-
ans. En þörf hjartans og em-
bættisskylda fara hjer áreiðan-
lega ekki nándamærri alt af sam-
an. En hver á að jarðsyngja hinn
síðasta prest? Jeg á við: Hver
eða hvað á að koma í stað prest-
anna, ef þeir verða allir að veUi
lagðir? Þarfnast þjóðin ekki ein-
hverskonar vitavarða eða vekj-
enda í ýmsum sálarlegum efn-
um, heimspekilegum, hugsjóna-
legum, úti um bygðir og kaup-
tún, eins og prestum var ætlað
slíkt í kristilegum efnum? Geta
stritstörfum hlaðnir barna- og al-
þýðukennarar, ljelega launaðir,
lúnir og slitnir á sífeldum endur-
tekningum sömu frumatriða, ver-
ið slíkir menningar- eða vitaverð-
ir? Duga hjer bókmentir og list-
ir? Andríkra mælskumanna ræð-
ur og viðræður snerta fastara. Á
enginn að skapa fólkinu hátíða-
stundir í stað þeirra hátíða-
stunda, sem guðsþjónustan, með
söng hennar, tón og helgivenjum,
var trúuðum sálum? Ætli útvarp-
ið reynist ekki kalt og dautt?
Verðmæti skyldu alt af koma í
verðmæta stað.
Skáld og rithöfundar hafa ein-
att haft kristna klerka að skot-
spæni; skotið að þeim mörgum
hæðnisörum, höggvið þá mörgu
þungu öxarhöggi. Prestarnir hafa
og oft legið raunalega vel við
höggi. Ægilegt — eða hlægilegt
— var oft djúpið mikla milli líf-
ernis sjálfra þeirra og þeirra
hinna háleitu kenninga, sem þeir
fluttu á prjedikunarstól og vigð
var staða þeirra og starf. Breysk-
leikinn loddi — eins og eðlilegt
var — við þá, sem aðra brotlega
bræður þeirra og sveitunga. En
margs góðs og merkilegs má ís-
lensk menning minnast, er til
hennar ihefur lagt verið frá ís-
lenskum prestssetrum, og er slíkt
alkunnugt. Sum prestssetur vor
ættu að vera þjóð vorri helgir
staðir. Margt hafa prestamir ís-
lensku í kyrþei vel gert, það, er
eigi var á annar færi að gera,
eins og menning vorri var þá
háttað. Ótaldir eru t. d. þeir
bændasynir og aðrir velgefnir
menn, af alþýðubergi brotnir,
sem þakka mega það prestum, að
þeir komust í lærðan skóla. Fyrir
dómvísi, röggsemi og góðvild gáf-
aðs sveitaprests komst t. d. Guð-
mundur Magnússon prófessor á
skólabekk. Margur minni verka-
maður í víngarði menningar vorr-
ar kann svipaða sögu að segja af
góðvild og hjálpsemi presta við
þá á æskuskeiði, er þörf þeirra á
slijíu var brýnust og mest.
Þessar og þvílikar hugleiðingar
kviknuðu í mjer við andlátsfregn
fyrsta sóknarprests míns og gam-
als kennara, sjera Stefáns M.
Jónssonar á Auðkúlu í Húna-
vatnssýslu. Má þó eigi með
nokkru móti ætla, að at’nuga-
semdir mínar hjer á undan um
samræmi í lífemi presta við
sjálfra þeirra kenningar eigi sjer-
staklega við hann, eða tilefni
þeirra verið hafi skapshöfn hans,
framkoma eða nokkrir atburðir úr
æfi hans. Hann var einmitt hinn
mesti sæmdarmaður, prestlegur í
framgöngu og sjón.
Sjera Stefán M. Jónsson vax
orðinn háaldraður, kominn fast að
áttræðu (78 ára gamall). Við and-
lát hans voru liðin frá inntöku
hans í latínuskólann 64 ár, síðan
hann tók vígslu 54 ár. Prestsem-
bætti gegndi hann 45 ár. Síðustu
níu ár æfinnar var hann embætt-
islaus. Langflestir ^skólabræður
hans voru þá horfnir af leiksvið-
inu, meiri hluti þeirra fyrir löngu
moldu orpinn. Sjera Stefán hefur
því alist upp við alt aðra menn-
ingu en núlifandi kynslóð á við að
búa, og æskulýður vor vex nú
upp við. En aldrei bar á, að hann
væri steingervingur liðinnar tíðar
nje horfinnar menningar.
Sjera Stefán var Reykvíkingur
að upprana. H«.nn Hann fæddist
í höfuðstaðnum veturinn eftir
þjóðfundinn (1852). Norðlending-
ur var hann í báðar ættir. Hann
var vel ættaður, bróðursonur
Magnúsar Eiríkssonar, eins hins
merkilegasta guðsmanns og guð-
fræðings, er þjóð vor hefur eign-
ast. Virti sjera Stefán mikils
þenna nafnfræga frænda sinn og
þótti vænt um frændsemi við
hann. Hann færði og Ágúst
Bjamasyni opinberlega þakkir fyr_
ir ritgerð hans um Magnús í
„Skími“ 1924.
Ungur kom sjera Stefán í lat-
ínuskólann. Hann tók þátt í fjör-
ugum fjelagsskap pilta. Hann var
t. d. einn hinna fyrstu leikenda í
„Nýjársnóttinni“ Indriða Einars-
sonar. Lýkur Indriði lofsorði á
leik hans. Meðal mestu vina hans
á skólaárunum var Hallgrímur
Melsteð, síðar landsbókavörður.
Kom hann oft á það heimili þá
og þótti þar skemtilegur gestur.
Hjeldu þeir Hallgrímur vináttu
sinni, meðan báðir lifðu. Hann var
mikill vinur Gests Pálssonar.
Skólaár sín var hann stundum á
sumrum norður í Þingeyjarsýslu
og Eyjafirði, hjá frændfólki sínu
þar. Kyntist hann þar fyrri konu
sinni, Þorbjörgu Halldórsdóttur
(d. 1895). Vora þau hjón syst-
kinabörn. Frú Þorbjörg var
óvenju-veigamikil kona, er stór-
margt var vel um, trygglynd,
sköruglynd, fullkominn vinur vina
sinna sem fornkona væri. Meðal
bræðra frú Þorbjargar var Björn
Halldórsson á Úlfsstöðum í Loð-
mundarfirði, er síðar fluttist til
Vesturheims og þótti þar merk'i-
legur maður. Stephan G. Stephans-
son lýsir honum, meðal annars,
þannig:
„Hugumstór við bót og baga
Bjöm var alla sína daga,
ein af sálum sunnanstorma".
Sjera Stefán kvæntist sama ár,
sem hann vígðist að Bergsstöðum
i Svartárdal 1876*). Einn vetur
var sjera Stefán bamaskólakenn-
ari suður á Vatnsleysuströnd.
Gerðist hann þá mjög handgeng-
inn nafna sínum og frænda, sjera
Stefáni Thorarensen á Kálfatjöm,
og var, að því er jeg ætla, annað-
hvort heimamaður hans eða dag-
legur gestur þann vetur.
Hjá því fer ekki, að það hafi
verið sjera Stefáni M. Jónssyni
mikil viðbrigði, að koma úr kátum
fjelagsskap, frá skemtilegum
heimilum, æskuleikjum og æsku-
söng í Reykjavík og setjast að í
afskektum dal á Norðurlandi. Þar
bjuggu þá 'ýmsir einkennilegir
bændur, bæði á yfirbragð og í
fasi og í skapi, karlmannlegir
og svipmiklir, stórskomir og skýr-
skornir, sumir síðskeggjaðir, svip-
að og Þorgnýr lögmaður. Hefði
máiurum vorum verið fengur í
slíkum andlitum, hrukkóttum og
ógleymanlegum hverjum þeim, er
sá. Er skaði, að flest þessara
merkilegu andlita gleymast með
öllu, er árin líða. Þeir vora efn-
aðir, sumir auðugir, eftir því sem
þá var títt. Þeir áttu alt sitt
„undir sól og regni“. Þeir voru
upp á enga stjórnarmiskunn nje
*) Seinni kona sjera Stefáns var
þóra Jónsdóttir (próf. þórðarsonar á
Auðkúlu). Böm sjera Stefáns og þor-
bjargar voru: Sjera Eiríkur á Torfa-
stöðum, sjera Bjöm á Auðkúlu, Lár-
ús Hilmar, bankaritari í Reykjavík,
og Hildur, gift Páli Ólafssyni, frá
Hjarðarholti. Dóttir sjera Stefáns af
síðara hjónabandi er Sigríður, gift
sjera Gunnari Ámasyni á Æsustöð-
um í Langadal.
DOSTOJEESKU: Glæpur og refaing.
Porfyri stóð beint fyrir framan hann, dokaði dálítið
við og fór svo að hlæja alveg á sama hátt. Raskolnikof
stóð upp og snarhætti að hlæja.
— Porfyri Petrovitsj, sagði hann hátt og greinilega,
þó að hann gæti varla staðið á fótunum — jeg sje nú
greinilega, að þjer granið mig sannarlega um það, að hafa
myrt gömlu konuna og Lísavetu systur hennar. Jeg segi
yður það fyrir mitt leyti, að jeg er fyrir löngu leiður á
þessu öUu. Ef að þjer álítið að þjer hafið rjett til þess
að hefja saksókn gegn mjer, þá gerið þjer það. Ef þjer
viljið taka mig fastan, gott og vel, gerið þjer það þá. En
jeg leyfi yður ekki að hlæja upp í opið geðið á mjer og
kvelja mig ...
Alt í einu afmynduðust varir hans og skulfu ákaf-
lega, augu hans leiftruðu af heift og rödd hans varð
hvell:
— Jeg þoli það ekki, æpti hann og barði hnefanum í
borðið. — Heyrið þjer það, Porfyri Petrovitsj, jeg þoli
það ekki.
— En drottinn minn dýri, hvað kemur nú að yður
aftur, sagði Porfyri eins og hann væri mjög undrandi.
— Elskulegur, kæri vinur, hvað gengur nú að yður?
— Jeg þoli það ekki, æpti Raskolnikof aftur.
— Þey, þey, góði. Það heyrist til yðar og fólk fer
að æða hingað inn! Og hvað eigum við þá að segja því ?
Farið þjer varlega, hvíslaði Porfyri og var mjög skelk-
aður.
— Jeg þoli það ekki, jeg þoli það ekki, sagði Ras-
kolnikof utan við sig og lágt. Porfyri flýtti sjer að opna
glugga.
— Loft, loft, við þurfum hreint loft hingað inn. Og
drekkið þjer svo vatnssopa, góði besti, þetta er nýtt að-
svif. Hann æddi að dyranum til þess að gera boð eftir
vatni, en fann sjálfur vatnsflösku og glas í einu horni
herbergisins.
— Hjema, karl minn, drekkið þjer nú, hvíslaði hann
— nú batnar það. Hræðsla Porfyri og meðaumkun var
svo eðlileg, að Raskolnikof stóð þögull og virti hann for-
vitnislega fyrir sjer.
— Rodion Romanovitsj. Kæri ungi vinur. Þetta fer
illa. Þjer verðið vitskertur með þessu móti. Drekkið þjer
nú vatnssopa, hjema. Hann neyddi Raskolnikof til þess að
taka við glasinu og hann bar það að vörum sjer, en setti
það svo frá sjer aftur.
— Þetta var dálítill snertur af aðsvifi, var ekki svo.
Þjer verðið aftur veikur með þessu móti, vinur minn,
sagði Porfyri mjög vingjarnlega og virtist ennþá vera í
mestu æsingu. — Guð minn góður, hvernig geta menn
verið svona hirðulausir um sjálfa sig. Rasumikin kom til
mín í gær. Jeg játa það, að jeg er nokkuð beiskur, já jeg
er eiginlega baneitraður í eðli mínu. En þjer snúist líka
afareinkennilega við öllum hlutum ... Drottinn minn dýri.
Hann kom til mín þegar hann hafði gengið með, yður.
Við sátum og borðuðum og hann óð elginn, jeg vissi ekki
hvaðan á mig stóð veðrið. Guð minn góður, hugsaði jeg,
hafið þjer sent hann? En setjist þjer nú, góðurinn minn,
í guðanna bænum, setjist þjer.
— Nei, hann var ekki sendur frá mjer. En jeg vissi,
að hann fór aftur til yðar og jeg vissi hversvegna hann
gerði það, sagði Raskolnikof hranalega.
— Þjer vissuð það?
— Já, jeg vissi það, og hvaða ályktun dragið þjer af
því ?
Jæja, Rodion, hvað er það eiginlega, sem jeg veit
ekki um afreksverk, yðar ? Jeg veit alt. Jeg veit að þjer
fórað út hjema um nóttina, til þess að leita yður að
íbúð, veit að þjer tókuð í klukkustrenginn, töluðuð um
blóðið og gerðuð verkamennina lafhrædda. Jeg skil það
ósköp vel, hvemig yður var þá innanbrjósts, en jeg segi
yður það satt, að þjer gangið af göflunum út af þessu öllu
áður en lýkúr — þjer gerið alveg út af við yður. Það sýð-
ur í yður, þjer erað sjúkur af gremju, jeg skil yður mæta-
vel. Þjer eruð sjúkur af reiði yfir auðmýkingum og of-
sóknum örlaganna og yfirvaldanna. Þessvegna eigrið þjer
stað úr stað til þess að til þess áð láta í Ijós álit
sitt, því að þjer erað á allri þessari heimsku,
öllum þessum grun. Er W L* Svona? Hef jegekki skilið
sálarástand yðar rjett? þessu móti steypið þjer
yður beint í glötuninft G ^rið aumingja Rasumikin
snarvitlausan, en til þefiS ® alt of góður náungi, það
vitið þjer sjálfur. Hjá tetta sjúkdómur, hjá hon-
um manngæska. En sj^úA* yðar hefur smitað hann.
Jeg skal nú segja yðiá maður minn, þegar þjer
eruð orðinn rólegur, e11 lst þjer nú fyrst fyrir alla
muni, setjist þjer og yður.
Raskolnikof settist. skalf ekki lengur, en allur
líkami hans varð glóandi- L11 hafði illan bifur á hverju
orði Porfyri, en hlustaði * og undrandi á hann. Orð
Porfyri um heimsókn ha^ . , eðina komu alveg flatt upp
á hann. „Hvað er að ^&saði hann, hann veit að
jeg kom þangað og segif^ sJáIfur frá því“.
— Ójá. Einu sinni * jj, ^efur komið fyrir okkur á-
}>ekt atvik, svipað sátf*?,^ atvik, sagði Porfyri —
maður, sem var haldinn skynvillu, að hann hefði
framið morð. Hann lýsti 11 ^Uega hverju einu og gerði
alla í kringum sig skelka, ^ Hnglaða. Og hversvegna ?
Hann hafði, án vitundaí £l, °& vilja, orðið þess óbeinlín-
is valdandi, að þetta mo1'0 ., framið, en einungis óbein-
línis, og þegar hann vílí var a hvem hátt hann
hafði gefið illræðismafl11111,, iilefni til morðsins, varð
hann þunglyndur og gl^f," ^Jekk afskaplegar ofsjónir,
gekk alveg af göflunuú1 °° sjer að lokum í hugar-
lund, að hann væri sJ*'Lj0l>ðinginn. En senatið rjeð
reyndar fram úr málinU- V ^ maðurinn var sýknaður
og honum var komið fj^^^Um stað. Það var senat-
inu að þakka, já, ójá. Oí skyldi svo fara fyrir yð-
ur, kall minn. Úr þeSs ~ Verður taugasjúkdómur,
þetta er hættulegt, að * ^. úm á nóttunni og kippa í
klukkustrengi og tala , • Fyrir mig hefur komið
ýmislegt af slíkri sálsý^1' L^ Verða gripnir af óstjórn-
legri löngun til þess að ^ °t um glugga eða fleygja
sjer ofan úr kirkjuturni. Á sama hátt er skýrð löngunin
til þess að kippa í klukkustrengi, það er sjúkdómur, Ras-
kolnikof, sjúkdómur. Þjer eruð orðinn hirðulaus um
sjálfan yður. Þjer ættuð að leita ráða hjá reyndum sjer-
fræðingi. Hvað getur þessi fitukleppur sem til yðar kem-
ur, hjálpað yður? Þjer sjáið ofsjónir. Þjer gerið alt í
dellu.
Eitt andartak snarsnerist alt fyrir Raskolnikof og
honum sortnaði fyrir augum. „Getur það verið, eða er
hann einnig nú að ljúga? hugsaði hann, það er óhugsan-
legt“. Hann vísaði þessari hugsun á bug og fann að hann
mundi verða vitskertur af reiði, ef hann væri enn að ljúga.
— Það var ekki í vitfirringu, jeg var alveg með sjálf-
um mjer, hrópað'i hann og beitti hugsun sinni til hins ítr-
asta, til þess að sjá við brögðum Porfyri. — Jeg var al-
veg með sjálfum mjer, heyrið þjer það.
— Já, jeg heyri það og jeg skil það. Þjer sögðuð það
líka í gær, að það hefði ekki verið í óráði og lögðuð áherslu
á það. Jeg skil alt sem þjer segið. En hlustið þjer nú á,
minn kæri ungi vinur, athugið þjer einungis þetta eina
atvik, ef að þjer væruð virkilega að einhverju leyti sek-
ur, eða væruð á einhvem hátt flæktur í þetta andskotans
mál, munduð þjer þá, takið þjer eftir þessu, leggja áherslu
á það, að þjer hefðuð alls ekki gert þetta alt í óráði, en
þvert á móti verið með fullu ráði og rænu. Og meira að
segja leggja ríka áherslu á það? Væri annað eins hugsan-
legt, fara menn svo heimskulega að ráði sínu? Að mínu
áliti munduð þjer fara alveg öfugt að. Ef að þjer hefðuð
eitthvað á samvitskunni í þessu máli, munduð þjer þá
ekki einmitt leggja áherslu á það, að þjer hefðuð gert það
í óráði. Þjer verðið að játa það, að þetta er rjett.
1 spumingu þessari var mikil undirhyggja. Raskolni-
kof þrýsti sjer alveg að bekksbakinu og starði framan í
Porfyri.
— Eða athugið þjer t. d. þetta með Rasumikin —
hvort hann kom í gær af eigin hvötum til þess að tala við
mig, eða hvort þjer senduð hann? Þjer hefðuð áreiðan-
lega átt að segja, að hann hefði komið ótilkvaddur, þjer
hefðuð átt að leyna því, að hann kom frá yður. En nú
segið þjer þvert á móti blátt áfram, að þjer hafið sent
hann. Þjer leynið engu.
Þetta hafði Raskolnikof aldrei sagt. Honum rann kalt
vatn milli skinns og hörands.
— Þjer ljúgið, sagði hann hægt og þreytulega og
reyndi að brosa. — Þjer ætlið sí og æ að sýna mjer það,
að þjer sjáið við öllum mínum brögðum og vitið fyrir-
fram hverju jeg muni svara yður, sagði hann og var nú
hættur að finna til þess hversu vanhugsuð orð hans vora.
— Þjer ætlið að hræða mig, eða þjer eruð blátt áfram
að draga dár að mjer ...
Hann hjelt áfram að stara á hann og aftur logaði tak-
markalaus heift úr augum hans.
— Þjer ljúgið, hrópaði hann. — Þjer vitið það sjálf-
ur, að glæpamaðurinn hjálpar sjer ávalt með því að segja
opinskátt frá því, sem ekki er hægt að leyna. Jeg trúi yð-
ur ekki.
__ Þjer snarsnúist eins og hrossabrestur, sagði Por-
fyri, það er ógemingur að komast að neinni niðurstöðu
með yður. Þjer eruð altekinn af brjálaðri hugsun. Jæja,
svo að þjer trúið^ mjer ekki? En jeg skal segja yður það,
að þjer eruð samt farinn að trúa mjer, þjer trúið mjer nú
að hálfu og jeg skal koma yður til þess að trúa mjer al-
veg, því að jeg er yður hreinskilnislega velviljaður og
óska yður alls góðs.
Varir Raskolnikofs fóru aftur að skjálfa.
— Já, lofið þjer mjer að segja yður það einu sinni
fyrir alt, jeg óska yður alls góðs, og hafið þjer gætur á
sjúkdómi yðar. Nánustu skyldmenni yðar eru nú einnig
komin hingað til yðar, hugsið þjer einnig um þær. Þjer
ættuð að vemda þær, en í þess stað fyllið þjer þær ótta
og óróa ...
— Hvað varðar yður um þetta? Hvernig vitið þjer
það? Hvemig stendur á því, að þjer erað að skifta yður af