Lögrétta - 26.11.1930, Side 3

4
LOGftJETTA
I sveitum
er besta jólagjöfin góð bók. Gefið vinum yðar
„Jómfrú Rag~nlieidi“
í jólagjöf. Það lífgar þá upp í skammdeginu.
FÆST HJÁ ÖLLUM BÓKSÖLUM.
hjálmur Stefánsson rangar og
spyr hversvegna virða eigi að
vettugi rök Nansens á móti þessu
eða hversvegna eigi að setja
fram sem örugga staðreynd,
kenningu, sem einungis sje danskt
sjónarmið, en virða ekki önnur
sjónarmið viðlits. Eskimóasagnir,
sem danskir fræðimenn hafa talið
benda í sömu átt, hefur Nansen
einnig skýrt af miklum lærdómi
samkvæmt heimildum og út frá
persónulegri þekkingu sinni á
Eskimóum. Og niðurstaðan verður
langsennilegust sú, segir V. Stef-
ánsson, að alls ekki hafi verið um
neina skyndilega útrýmingu, eða
endanlega eyðingu (final destruc-
tion) íslendingabygðanna að ræða,
heldur hafi íslendingamir runnið
saman við Eskimóana í báðum
bygðum og þar í kring.
Það, að Eskimóarnir hafi út-
rýmt íslendingunum verður einn-
ig ósennilegt af öðrum ástæðum,
sem hinar nýjustu fornfræða-
íannsóknir á Grænlandi hafa leitt
í ljós í öðrum samböndum. Vil-
hjálmur Stefánsson bendir í því
efni einkanlega á nýjustu áætlan-
ir dr. Finns Jónssonar um fólks-
fjöldann í Íslendingabygðum. Nan-
sen áætlaði (1911) að fjöldi Ev-
rópumanna í Grænlandi á miðöld-
um hefði aldrei verið meiri en 2000
manns. En nú gerir dr. Finnur
ráð fyrir því, að þeir hafi verið
alt að því 9000 og er það mjög
ólíklegt, ef ekki ómögulegt, að
Eskimóar hafi yfirunnið og út-
rýmt svo miklum mannfjölda
í skyndilegri árás eða á skömm-
um tíma. Skynsamlegasta skýr-
ingin á örlögum svo mannmargr-
ar nýlendubygðar er sú, að það
sem átt hafi sjer stað með hvarfi
hennar sem sjerstakrar og sjálf-
stæðrar bygðar, hafi ekki verið
útrýming eða aleyðing, heldur
þjóðblöndun eða kynblendingur
(racial amalgamation). Og þessi
blöndun hefur sennilega einkum
farið fram á öldinni milli 1400 og
1500. Saga Grænlendinga er venju-
lega látin enda um 1500, en nýj-
ustu viðburðir á sviði rannsókn-
anna gefa von um það, segir Vil-
hjálmur Stefánsson, að takast
muni að rekja söguna lengra,
sögu grænlensku nýlendanna eftir
1500 og ef til vill koma henni í
samband við Frobisher-Davis tíma
bretskra landkannana og máske
geti hin nýja ötula Bristol-rann-
'sókn á bretskri verzlunar- o g
siglingasögu hjálpað tO þess. Það
er að minsta kosti víst að ís- j
lendingum var aldrei útrýmt al-
gerlega í Grænlandi og sennilega
má rekja einhverja sögu þeirra
eftir 1500.
---o—-
Mentaskólinn á Akureyri. Þar
hefur nemanda einum, Ásgeiri
Blöndal Magnússyni, verið vísað
úr skóla vegna svæsinnar stjóm-
málagreinar, sem hann hafði
skrifað í tímaritið „Rjett“, en í
reglugerð skólans eru nemendun-
um bönnuð afskifti af stjórnmál-
um. Verklýðsráðstefnan, sem ver-
ið hefur á fundum hjer í bænum,
hefur mótmælt brottrekstrinum,
telur hann árás á verklýðsstefn-
una og samtök hennar og brjóita
í bág við 68. og 69. gr. stjórnar-
skrárinnar.
Hin hsrri
búnaðarmentun.
------ Nl.
Jeg þarf ekki að lýsa hinni
lægri búnaðarmentun, hún er vel
kunn, svo að þess gerist vart
þörf: 2 vetra bóklegt nám, á-
samt 6 vikna verklegu námskeiði
(ekki skilyrðisbundið). Námsskeið
fyrir bændur yfir styttri tíma
(3—6 daga). Námskeið fyrir eft-
irlitsmenn, garðyrkjunámskeið.
Hvert sækjum við okkar æðri
búnaðarmentun ? /
Það leiðir beint af því, að hjer
er enginn búnaðarháskóli, að við
verðum að stunda búnaðar-
háskólanám erlendis, einkanlega
í Danmörku og Noregi.
Þeir, sem muna 20 ár aftur í
tímann sjá vel, að um miklar
breytingar í búnaðarháttum hef-
ur verið að ræða. Þetta stafar
fyrst og fremst frá vakningu og
áhrifum frá öðrum þjóðum. Og
þau áhrif hafa þeir menn flutt,
sem hafa kynt sjer búnaðarmál
gaumgæfilega — stundum erl. ann-
aðhvort verklegt eða bóklegt bún-
aðamám, ellegar hvorutveggja.
Það hefur þótt oft og einatt að
þessum mönnum, að þeir hafi ekki
haft tækifæri til þess að kynna
sjer búnaðarmál við okkar hæfi,
að þeir sjeu ekki heppilegir
leiðtogar í búnaðarmálum af þess-
um orsökum. Þessu verður ekki
á móti mælt að öllu leyti. Þeir
vita það best sjálfir, þeir sem
ganga undir búnaðarháskólapróf
erlendis, að þeir verða að skila
mörgu til prófs, sem þeir fyi*ir-
fram sjá, að þeir nota ekki í ís-
lenskum búnaði. Því þegar geng-
ið er undir próf verður alt að lær-
ast, sem krafist er til prófsins.
Þetta er bersýnilegt.
Enda þótt þessir annmarkar
séu á menntunarástandi þessara
manna, hafa þeir þó verið um all-
langt skeið notaðir sem leiðbein-
endur í búnaði og kennarar við
búnaðarskólana o. m. fl. Hafa
þessir menn margir, að minsta
kosti þeir eldri vaxið upp með
framþróun landbúnaðarins og eru
því gagnkunnugir öllum búnaðar-
háttum og hafa nú af miklu að
miðla til hinnar yngri kynslóðar
og til þeirra manna, sem ætla sjer
að stunda hærri búnaðarmentun.
Nú eru að myndast ýmsar stöð-
uv í þjóðfjelaginu, sem beinlínis
væri æskilegt að væru skipaðar
mönnum með hærri búnaðar-
mentun, og ennfremur er beinlínis
gert ráð fyrir að á næstu árum
myndist slíkar stöður,og á jeg þar
við hjeraðsbúfræðingana, sem
i gert er ráð fyrir að verði skip-
aðir, samkvæmt tillögum milli-
þinganefndar sem skipuð var í
búnaðarmálum á síðasta búnað-
arþingi. Þeir sem bera skyn á
þessi mál hljóta að sjá, að þar
þarf starfsmenn með fullkom-
iuni búnaðarþekkingu.
En hvar verða þeir menn
gripnir upp? Að vísu eru til
margir búfræðiskandidatar sem
ekki hafa fastar stöður við bún-
að, en fæstir þeirra munu hverfa
að þessum stöðum. Nú hin síð-
! ari árin hefur ekki verið hlynt
1 mikið að búnaðarskólanámi er-
lendis — kandidötum hefur verið
veitt kr. 300 á ári til námsins,
en það hrekkur skamt og enda
ekki meiri styrkur heldur en
sumir aðrir fá til verklegs náms
ellegar lægra búnaðarnáms. Og
oft hafa þessir menn orðið að
sæta því að fá minni styrk. Út frá
þessu verður að draga þá beinu
yfirlýsingu Búnaðarfjel. íslands,
að það vilji ekki stuðla að bún-
aðarháskólamentun. Enda fæ jeg
ekki betur sjeð en að Bún. fsl.
ætli sjer í framtíðinni að verða
einskonar undirbúningsskóli fyrir
þá starfsmenn, sem það hefur í
þjónustu sinni. Þ. e. Bún. fs-
lands tekur að sjer það verksvið,
sem búnaðarháskólar hafa í ná-
grannalöndunum. —
Því verður ekki neitað, að æski-
legast væri að hægt væri að veita
alla hærri búnaðarmentun í land-
inu sjálfu og að því verður að
keppa. En hitt er annað rnál,
hvort við sjeum svo langt komn-
ir áleiðis í búnaðarlegri menn-
ingu nú, að þetta sje tímabært.
Jeg lít svo á, að ef Búnaðai-
fjelag íslands hverfur að því ráði
nú þegar, þá verði það til þess,
að hin búnaðarlega framþróun
verði að kyrstöðum, ef ekki
berast að nýir straumar utan að.
Þessa nýju strauma má ekki
teppa. En þeir virðast vera það
algerlega nú um alllangt skeið,
þar sem vart nokkur íslendingur
leitar sjer hærri búnaðarment-
unar við erlenda búnaðarháskóla.
Virðast þó fara að skapast ærin
verkefni fyrir þessa menn í at-
vinnulífi þjóðarinnar. Það væri
því ekki úr vegi, að beina athygli
stúdenta að þessu námi, en eins
og gefur að skilja, verða þeir að
aíla sjer innlendrar verklegrar
þekkingar, helst áður en þeir
byrja á erlenda náminu, Jeg lít
svo á, að í framtíðinni verði að
krefjast af opinberum starfs-
mönnum fyrir íslenskan land-
<búnað:
1. Innlendrar þekkihgar í land-
búnaði og tilraunastarfsemi
(búnaðarskólanám, eftirlitsstarf-
semi, tilraunastarfsemi m. m.,
sem að innlendri verklegri bún-
aðarfræðslu lýtur).
2. Búnaðarháskólanáms við er-
lenda búnaðarháskóla.
Fyi’ra liðnum geta bændaskól-
arnir og Bún. fslands fullnægt
fullnægt og á hið innlenda verk-
lega nám að vera sett sem skil-
yrði fyrir því að búnaðarháskóla-
kandidatai geti orðið opinberir
starfsmenn sem ráðunautar,
kenrarar m. m. fyrir landbúnað-
inn. — Og þegar styrk til bún-
aðarháskólanáms er úthlutað, má
setja ákv’eðnar kröfur um inn-
lenda búnaðarþekkingu. Og þeir
einir, sem fullnægja þeim kröf-
um, verða styrks aðnjótandi,
hinir ekki. Þess skal getið, að
þeir sem stunda búnaðarháskóla-
nám í Kaupm.höfn, verða að-
njótandi styrks úr Sáttmálasjóði
(danska hlutanum) til jafns við
þá, sem nema við háskólann þar.
Verður því ljettara að stunda þar
nám, fjárhagslega sjeð, en ann-
arsstaðar.
Það sem^ jeg í stuttu máli hef
viljað skýra frá er þetta: að
ennþá er ekki nóg innlend bú-
vísindi, svo að við komumst ekki
hjá að læi*a erlend búvísindi.
Að við þurfum að leggja á-
herslu á að skapa innlend búvís-
indi, bygð á innlendri reynslu,
og að hverjum opinberum starfs-
manni landbúnaðarins sje gert að
skyldu að nema þau, ásamt er-
lendum búvísindum.
Þegar við erum orðnir svo
miklir búmenn, að við getum
staðið á eigin fótum og öllu
heldur miðlað öðrum, þá kemur
alveg af sjálfu sjer íslenskur
búnaðarháskóli, sem verður ein
deild (fakultet) af háskóla ís-
lands. Þá stöndum við fyrst á
eigin fótum í búnaðarmálum.
En enda þó að þessi draumur
rætist, sem vonandi verður ekki
langt að bíða, þá verður ekki þar
með lokað fyrir það, að ýmsir
leyti sjer framhaldsmentunar er-
lendis í búnaði. Þar gilda sömu
reglur og um annað háskólanám,
að menn vilja kynna sjer siðu og
háttu annara þjóða sem best,
þeir sem framgjamir eru.
Vigfús Helgason.
Verklýðsráðstefnan samþykti
með 38 atkv. gegn 13 yfirlýsingu
um, að hún væri andvíg þeim
mönnum, sem gefa út „Verklýðs-
blaðið“ hjer í bænum og teldi
„starfsemi þess og aðstandenda
þess til tjóns fyrir samtök verka-
lýðsins“.
Þjóðabandalagið. í síðasta bl.
var skekkja í frásögninni um
það, sem sagt er um Lichten-
stein, því að það ríki fjekk ekki
inngöngu vegna þess að það full-
nægði ekki skilyrðum bandalags-
ins en stóð í þófi um það um
hríð. Þar sem sagt er í sömu
grein, að meðlimir bandalagsins
sjeu ca. 1000 á að standa, eins
og á sambandinu sjest, að ein-
ingatala meðlima bandalagsins sje
ea. 1000, eða tæplega það.
Svik í spiluni. Vestur-íslending-
ur, Jón Halldórsson að nafni, sem
hjer hefur dvalið síðan í sumar,
hefur verið t ekinn fastur fyrir
grunsemd um svik í fjárhættu-
spilum.
Leiðrjettingar. í ritdómi í síð-
asta bl. um kvæðabók Steins Sig-
urðssonar voru þessar villur í
kvæðinu Sveitin mín: 4. vísa:
skrykkjum, les: skykkjum og 9.
vísa: vana þungi, les: vona þungi.
Prentsmiðjan Acta.