Lögrétta - 19.08.1931, Qupperneq 3

4
LÖGRJETTA
Ratin og- Ratinin, ásamt greinileg-
um notkunarreglum. Fæst hjá
Ratins Salgskontor, Köbenhavn.
Nánari upplýsingar gefur
Ágúst Jósefsson
heilbrigðisfulltrúi. Reykjavík.
Til Strandarkirkju hafa Lögr.
verið send áheit: frá Húnvetningi
G. K. 10 kr. og frá ónefndum á>
Skagaströnd 5 kr.
Magnús Guðbjörnsson hljóp síð-
astliðinn sunnudag frá Reykjavík
að Álafossi á 1 tíma 9 mín. og 27
sek.
Framhald neðanmálsins á 3. síðu
skáldið, risið upp til nýs lífs fyrir
kraft Krists. Þetta er grundvall-
arhugsunin í bókinni um glæp og
refsing og á þessu endar hún, á
iýsingunní á eyðileggingu sögu-
hetjunnar, og á því, að boðuð er
endurnýung hans og endurfæðing,
þekking hans á nýrri tilveru. —•
Líf Dostojefskij’s sjálf3 var fult
af þjáningum, skuggalegt og óró-
legt, blaktandi eins og lífið í sög-
um hans. Dostojefskij kunni ekki
þá list að lifa, það er sannleikur-
inn. Alt það, sem hann þoldi af
þjáningum og ógæfu ,var sjálfum
honum að kenna (hann var sendur
til Síberíu sem pólitískur fangi,
hann var sífelt skuldum vafinn)
og hann hefði sjálfsagt lent á
vonarvöl ef kona hans hefði ekki
verið stoð hans og stytta. Hann
lifði áætlunarlaust og kunni ekki
að sjá sjer farborða í praktísku
lífi. En þrátt fyrir erfiðar aðstæð-
ur og kjör, sem fljótlega mundu
hafa bugað aðra, sem eins stóð á
fyrir, eða voru eins heilsuveilir og
hann, varð hann einn af stór-
feldustu skapandi öndum samtíð-
ar sinnar, samdi hverja stórsög-
una á fætur annari, skáldverk,
sem hvert um sig opna mönnum
nýja heima í lífi sálarinnar, vekja
sámvitsku miljónanna og taka
svíðandi afli á lögum þjóðfjelags-
ins. Þessi óskaplegi kraftur, sem
hjelst óbugandi til hins síðasta,
hlaut að spretta úr djúpum, óþrot-
legum lindum. Og einmitt 1 þess-
um efnum er fólgið eitt af leynd-
armálunum í sköpunarþrótti
Dostojefskij’s: hin andlega heil-
brigði hans og mýkt, sem á öllu
sigrast. — — —
Hann kunni ekki að lifa. En
hins vegar hefur máske enginn
dauðlegur maður fundið eins og
hann æðaslátt alls mannlífsins í
hjarta sínu, tímanlega gleði þess
og eilífa þörf þess og von. Skáld-
skapur hans var honum ekki fag-
urfræðilegt leikfang, heldnr ógur-
leg alvara. Og göfgandi og hress-
andi alvara bíður hvers þess, sem
■með opnum huga leggur leið sína
inn í ríki hans.
Skákir
heimsmeistarans.
Heimsmeistarinn í skák dr. Alj e-
chin, er nú farinn heimleiðis, en
tefldi á leiðinni tvær skáikir við úr-
valstaflmenn hjer og voru þær
sendar með loftskeytum milli
Reykjavíkur og skipsins, en er
ekki lokið. Dr. Aljechin Ijet svo
um mælt, að sú skák sem væri
einkennilegust og best taflfræði-
lega sjeð, af þeim, sem hann
tefldi _ hjer, hefði verið fyrsta
skákin sem hann tefldi við Ás-
mund Ásgeirsson, íslenska skák-
meistarann. Skákin er stutt, Ás-
mundur gaf hana í 25. leik og
er hún birt hjer á eftir, ];eim til
fróðleiks og skemtunar, sem ekki
gátu sjálfir fylgst með leiknuip
en hafa gaman af tafli, og þeir
eru margir víða um land.
Hvitt: Svart:
Dr. Aljechin. Ásm. Ásgeirsson
1. e,2—e4 e7 - e6
2. Rbl - c3 d7-d5
3. d2-d4 Rg8 - f6
4. Bcl - g5 Bf8 - e7
5. Bg5 x Rf6 Be7 x Bf6
6. Rgl—f3 0-0
7. e4 - e5 Bf6—e7
8. h2 - h4! Hf8 - e8
9. Bfl - d3 c7 -c5
10. Bd3 x h7! skák Kg8 x h7
11. Rf3 - gi> skák Be7 x Rg5
12. h4 x Bgð skák Khf-g8
13. Ddl - h5 Kg8 - f8
14. o 1 o 1 o Kf8 - e7
15. 2‘5--2’6 Ö O a7 - a6
16. g6 x f7 He8 - f8
17. d4 x c5 Rb8 - d7
18. Hdl xdð! Dd8 - a5
19. Dh5 - g5 skák Ke7 x f7
20. Hhl - h7 Hf8-g8 ,
21. Hd5 - d4 Da5 x c5
22. Hd4 x Rd7!! skák Bc8 x Hd7
23. Rc3 - e4!! Dcð - b4
24. Re4 - d6 skák Kf7 - f8
25. Dg5 - f6 skák Gefið
I næsta leik hjer á undan hefði
svartur átt að gefast upp, úr því
hann ekki tók þann kostinn að
drepa riddarann á d 6, sem að
vísu er teoretiskt tapað, en mundi
hafa ler.gt skákina nokkuð. Hinn
gjörði leikur gefur hvítum kost á
glæsilegri drotningarfórn með
máti í einum leik.
---n-- »
Þíngtíðindi
Tóbakseinkasala.
Frv. um einkasölu ríkisins á tó-
baki og eldspýtum hefur nú verið,
samþykkt í neðri deild og er
komið til efri deildar. Meiri hluti
íjárhagsnefndar þar leggur til, að
frumvarpið verði samþykt, en
minni hlutinn, Jón Þorláksson,
leggur til að það verði felt. Hann
segir í áliti sínu:
Reynslan af íóbakseinkasölu
þeirri, sem hjer var í 4 ár (1922
—1925), var sú, að innflutningur
tóbaks á mann, sem tollur greidd-
íst af, varð minni með þeirri
tilhögun en bæði undan og eftir,
og rýrði þetta tolltekj urnar. Enn-
fremur varð tilkostnaðurinn við
öflun þess hluta teknanna, sem
tekinn var með verzlunarálagn-
ingu, tiltölulega mjög mikill.
Verslunarálagning sú, sem greidd-
ist í ríkissjóð á þessum 4 árum,
nam , a)ls 1106 þus. kr., en beinn
verslunartilkostnaður, að útsvari
meðtöldu, nam 378 þús. kr. yfir
þrjú síðustu árin, og væntanlega
um 450 þú's. kr. yfir alt fjögra
ára tímabilið.
Þegar einkasalan var lögð nið-
ur, í ársbyrjun 1926, voru tollar
á tóbaki hækkaðir, og hafa tekjur
ríkissjóðs af tollinum einsömlum
orðið meiri en af tolli og verzlun-
ararði þau árin, sem einkasalan
starfaði, og er það næg sönnun
þess, að tilhögun frjálsrar verzi-
unar hefir reynst ríkissjóði hent-
ugri en einkasalan.
í nefndarálitinu eru einnig til-
færðar tölur fyrir 1929, sem J.
Þorl. segir að sýni: 1. Innflutn-
ingur á tóbaki, sem tollur er
greiddur af, var 1,3 kg. á mann
árlega að meðaltali á undan
einkasölunni, 1,2 kg. á eftir einka-
sölunni, en aðeins 0,9 Itg. meðan
einkasölutilhögunin hjelst. Eftir
reynslunni má því búast við, að
haniv lækki um 25%, ef einka-
sala verður tekin upp aftur. Þetta
samsvarar um 280 þús. kr. tekju-
rýrnun árlega á tóbakstollinum.
2. Heildartekjur af tóbaki urðu
um 758 þús. kr. árlega að meðal-
tali meðari einkasalan starfaði, en
eftir að hún var lögð niður, og
tollurinn hækkaður sem nam
nokkrum hluta verslunarálagning-
arinnar, hafa þessar tekjur hækk-
að upp í 1141 þús. kr. árlega.
Nemur hækkunin 383 þús. kr. ár-
lega. 3. Hinn minkandi tollskyldi
innflutningur á tóbaki 1922—’25
virðist ekki stafa af því, að mun-
aðarvörukaup landsmanna hafi
verið minni þessi árin en venja
er til. Þau námu, þessi árin 11,1%
af öllum innflutningi til landsins,
11,9%'þrjú næstu árin á undan
og 8,8% þrjú næstu árin á eftir.
4. Skýrslan ,sýnir, að tollurinn
1929 nemur nærri eins mikilli
upphæð og innkaupsverð vörunn-
ar. Þetta sýnir, að hæpið er að
ætla að ná auknum tekjum handa
ríkissjóði með auknum álögum á
þessa vöru yfir höfuð.
Flutningsm. frumvarpsins áætl-
ar, að bæta megi við núverandi
tolla verslunarálagningu, sem
svarar 250 til 300 þús. kr. tekju-
auka í ríkissjóð. Verði þetta gert,
•má eftir reynslunni búast við, að
tóbakstollurinn lækki um svipaða
upphæð, en landsmenn þurfi að
greiða um 15% hærra verð fyrir
tóbakið en nú.
Skipulag sveitabygða.
Alþýðuflokksmenn í neðri deild
flytja svohljóðandi tillögu:
Alþingi skorar á ríkisstjórnina
að skipa þriggja manna nefnd,
og sje einn nefndarmanna skip-
aður eftir tillögum stjórnar Al-
þýðusambands íslands, en annar,
eftir tillögum stjórnar Búnaðar-
fjelags Islands. Nenfdin rannsaki
og komi með tillögur um, á hvern
liátt megi koma á skipulagi um
bygð í sveitum landsins, er sje
sem hagfeldast fyrir nýtingu
þeirra og gerí greiðan aðgang að
arðvænlegri atvinnu við land-
búnað fyrir alla Islendinga, sem
þá atvinnu vilja stunda. Skai
sjerstakt tillit tekið til markaðs
á landbúnaðarafurðum og afstöðu
til iðnrekstrar á þeim, vaxandi
ræktun, byggingu varanlegra
húsakynni, samgöngubóta, raf-
virkjunar, aðstöðu til margbýlis
og samvinnu- og sameignarbúa.
Nefndin ljúki störfum sínum svo
tímanlega, að tillögur hennar geti
legið fyrir Alþingi 1933. Kostn-
aður við störf nefndarinnar greið-
ist úr ríkissjóði. — I greinar-
gerð segir svo: Fast skipulag
kauptúna og bæja, ákveðið með
hliðsjón af þörfum framtíðarinn-
ar, er viðurkend nauðsyn, og er
verið að ltoma því í framkvæmd
lögum samkvæmt víðsvegar um
landið. Engu síður aðkallandi er
þörfin á skipulagi bygðanna í
sveitum landsins. Skynsamleg lög-
gjöf viðvíkjandi landbúnaðinum
og hag sveitamanna, með stuðn-
ingi hins opinbera, getur því að-
eins til orðið, að slíkt skipulag
sje ákveðið, svo að treysta megi,
að það, sem gert er fyrir sveit-
irnar og íbúa þeirra, komi að
gagni í framtíðinni fyrir alla þá,
sem í sveitum búa og landbúnað
stunda. Löggjöf sú, sem síðustu
árin hefur verið gerð um land-
búnað, byggingar, samgöngur og
annað, er sveitirnar snertir, ber
þéss átakanlega merki, að engu
föstu skipulagi er fylgt, og því
er hætt við því, að af mörgu
því, sem hefur verið gert og ætlað
að verða til hagsmuna almenn-
ings í sveitum landsins, verði lít-
ið gagn til frambúðar fyrir al-
þýðuna til sveita. Alþýðuflokkur-
inn hefur um langan tíma bent á
þörf skipulagsins, og má vænta
þess, að það mál njóti nú svo
mikils skilnings, að rannsókn fá-
ist samþykt, er leiði til nýrrar
löggjafar og nýs og betra skipu-
lags á sveitum landsins, til hags-
muna fyrir alla þá, er þar vilja
búa.
Byggingar- og landnámssjóður.
I neðri deild hafa verið sam-
þyktar við 2. umr. nokkrar breyt-
ingar á lögum um Byggingar-
og landnámssjóð. 5. gr. orðist
svo:
Lán til þess að reisa nýbýli á
óræktuðu landi eða landi, sem að
nokkru leyti hefur verið ræktað
af lántakanda sjálfum síðustu
fimm árin, skulu ávaxtast og
endurgreiðast með jöfnum
greiðslum þannig, að árlegt gjald
af allri lánsfjárhæðinni sje 3V£%
í 50 ár. Lán þessi skulu standa
án afborgunar og vaxta fyrstu
fimm árin. ÖIl önnur lán úr sjóðn-
um skulu ávaxtast og endurborg-
ast með jöfnum greiðslum, þann-
ig að árlegt gjald sje 5% af allri
lánsupphæðinni í 42 ár. Aftan við
6. gr. laganna bætist: Lán til
endurbygginga samkv. 4. gr.
mega þó ekki fara fram úr 10
þús. kr. til sama manns. Aftan
við 15. gr. laganna bætist ný
málsgrein:
Stjórn sjóðsins er heimilt að
lána til nauðsynlegra bygginga á
fjórum fyrirmyndarbúum, einu
í hverjum fjórðungi, með sömu
lánskjörum sem til nýbýla, gegn
afgjaldskvöð, að því tilskildu, að
stjórn Búnaðarfélags Islands
mæli með stofnun þeirra og hafi
sjálf yfirumsjón með rekstri
þeirra. Til hvers bús má ekki
lána yfir 20 þúsund krónur.
Prentsm. Aeta.