Lögrétta - 04.11.1931, Síða 3

LÖGRJETTA
3
Gegn um hraun og grjót jeg eygi
grundina undir, sem á teigi
gras og blóm und gisnu heyi.
Fjallið opnast, og mjer birtist
öll sú tign og valda-máttur,
sem í hofsins höfðingsdráttum
hvarvetna er að sjá; en innar
goðin sjálf í sætum, pöllum,
sviftileik, og tignarstöllum,
vandatafli, vizkuræðum,
vonarljóðum, sigurkvæðum.
•— Þó er sjónin síst ið eina,
sem jeg fæ að reyna og greina.
Saga hofsins helgu vætta^
hugar skráð er innan gætta.
(— — Dropa af Mímis
dýrðar-brunni
dreypt jeg hef með þyrstum
munni!
Huginn goðhrafn mjer svo mælti,
— mig í hugarfestu stælti. —).
II.
Lengi dvaldi í ljósu valdi
(iýður man þær fríðu tíðir)
stigin hraust úr ytstu austri
Ása þjóð á Svía slóðu.
— Hnigin steig þó hærra tigin
höfðings ætt að veldi og mætti:
vörður garða varð og jarða
Vóðins andi í hróður-landi!
En er kristin kenning gisti
Koðan’s víði norðar lýði
Óðinn stundi (í stálum dundi);
stökk við röðuls kveðju í söðul.
Yfir fjöll og vogar völlu
var hann fljótur á átta fótum.
Hjá Sóllands strönd hann
stýrði að söndum,
— stirndi röðull hinst um söðul!
Leið er troðin. Leggja goðin
langan veg og himinstrangan.
Mæta Háva að svölum sjávar;
síðan gengið fagurengi
(skreyta mána myndir ána!)
musteris að hæstum bustum.
Stíga í hofið húmblátt, ofið
himin-rósadansi ljósa.
Síðan dvelja díar fríðir
í dularsölum allar tíðir;
hátt úr átt af hölda leiðum:
hraunvallar að breiðum skeiðum.
Skapa þjóðar sköp, og óðar;
skreyta völlu; hrinda tröllum;
stýra landi, — stilla grandi,
stefna lífi í sigurefni.
Víst er það: í voru landi
varð oss margt að
grandi og strandi.
Títt var ófar sent að sandi
sunnan yfir Haf, og vandi.
Þjóðar snerrur snöggt um verra
snerust þá, er frændur ógust,
— frægðar-sið og fargað niður
fyrir nýjabrum og lygi.
Búin sneyddust, bændur neyddust,
bygðir eyddust,, — goðin
reiddust, —
skattar greiddust, skatnar
meiddust,
skaðar seiddust að —
og leiddust:
frelsi er látið fyrir helsi,
fornhelg trú af nýrri rúin,
aftur sú af kóngi kúguð
(kramin þjóð til frægðar grami)!
En síst beið þjóðar sífelt myrkur.
Sólarblik og hetjustyrkur
runnu í öldum eftir landi,
— eins er þyngstur leið að vandi.
Sigurgengi gáfu mengi
goðin oft, er skeið var hroðin.
Síðast liðu að ljósar tíðir:
láð gaf sáð, en forbirgð víðir.
Sólár fyrsta í Sólarlöndum
sækir Hár að Austurströndum
hetjulið á hundrað skeiðum;
hafnast skyldi Fróns að heiðum.
Hjer var frjálst um fagur-hálsa;
fóstrast hreysti í Islands gjósti.
öldin fyrsta fram að kvöldi
er faldin goðlífs
B a 1 d u r s - roða.
Síðan títt, er þjáðist þjóðin,
þróttinn veitti mildur Ó ð i n n
(þrátt fyrir svik við seggja
drottinn).
Sýndi og þetta máttar-vottinn:
hvergi náði á lýða láði
linara valdi kirkja og haldi;
beittu og bröndum heitt í höndum
hennar menn,
þótt játtu þrenning.
Djarfa tíðum drengi af hendi
í darra og stríð
hann lýðum sendi,
— eða fríða friðarherra
að fella stál, er ægði snerra:
forgangsmenn í þyngstu þrautum
þjóð að leiða á hættu brautum;
gaf þeim afl í ofurtafli,
óð um nótt, og móð fyrir ótta.
Hróðurglóð og óðarelda
efldi í þjóð, er tók að kvelda:
fagursýnir hugarhaga,
hetjubrýning fyrri daga;
djúprún anda, dýrsnild handa
dróttum veitti, — þróttinn beitti.
Brandasnerru brestur kerra;
beint er önd að sálarlöndum.
Þrumuguð á tírartíðum
tíðum reið í móði stríðum
yfir slóð, og eggja hríðum
óðum hlóð að þjóðar lýðum;
hamri varp, — en hrundu garpar,
hetjur að sjer jörðin fletur,
— heiftar flóð út hellt í blóði
hreysti á flótta leyst og ótta!
Nú er lægra lands á grundum
lostið brandi að hölda fundum;
móðarglóð þótt lifi í lundum,
og leiti raskra taka á stundum.
Hugar-málmi og orða-álmi
er nú beitt við snerrur þreyttar;
ramur hamar hefst ei framar
hátt og ótt á sátta nóttum.
Forðum reið með frið í mundum
fríðum eftir landsins grundum
Freyr, og bætti bú í lundum;
bragnar kættust að hans fundum.
— En fagur skógur,
fyrrum nógur,
fyrir gleymsku lýðs og heimsku
lostinn var með ljótu fári;
L o k a ráði hlaut að þoka!
F r i g g var trygg við
Árlands ættir.
Aldrei voru — að hennar valdi —
hjúskaparins heillaþættir
þessir talandi vottar um norrænt afl og suð-
ræna speki, þessir sigurkrýndu Finnar, þessir
beljandi brennivínsriddarar eru þeir menn sem
jeg elska mest af öllum, og þeirra heiður vaxi
og blómgist um aldur og æfi! Hjer sjer mað-
ur sjaldan fulla menn, og það er leiðinlegt. —
Jeg er orðinn hreint forfallinn til að reykja,
svo púðurmökkurinn stendur ekki einungis út
um kjaftinn á mjer, heldur út um augu og
eyru og nasir, og skýin verða stundum svo
þykk, að það koma í þeim þrumur og eldingar,
eins og í electriskum himinmökkvum; þá sjer
mig enginn, heldur tala jeg út um skýjamúr-
inn eins og hinn háþrumandi Seifur.
Hjer var um daginn það heróiskasta gildi
sem jeg hef sjeð, hundrað og fjörutíu klerkar,
fjórir greifar, tveir biskupar og svo jeg sjálf-
ur, og níu rauðklæddir cónar í hvítum sokkum
og stuttbuxum ruddu í skrokkana á mönnum
mat og musli, og vínið rann í straumum eins
og áin Nið; þar urðu sumir mállausir, því
Þjóðverjar drekka stint, en jeg stóð mig
glimrandi. Ekki vantar mann hjer musik eða
söng, og Piano eru um alt, þar sit jeg agndofa,
því sumir spila ágætlega. Hjer leikur einn
maður svo vel Menuetten af Don Juan (Goða
það líkast unun er) að jeg er hreint hissa,
og glápi á tangentana eins og hundur á stóra
og ilmandi rúllupylsu, sem hann þorir ekki að.
Nú kemur ný grein, því jeg hef verfð að
jeta og drekka, perur, steikur, svínslæri, apri-
cosur, vínþrúgur, melónur og vín og ýmislegt
fleira, því maður jetur hjer undur mikið, svo
það þjáir mig í sálu minni. Hjer við borðið
var klerkur, sem spilaði fjarskalega rullu, hann
var Týpus af ruddalegum og fjörugum íslensk-
um bónda, og þagði aldrei með þeirri jargans-
legustu þjösnarödd, að það var öldungis eins
og jeg ímynda mjer að Magnús sálarháski
mundi hafa verið að skamma Babílon; annað
kjaftvikið á honum var eins og lengst út á
Neptúnus, en hitt eins og ánamaðkur austur
í Kína, þar rann slefa út um og allskonar rusl.
Kóngurinn af Preussen kom hjer um daginn
gangandi, og voru fallbyssur látnar hjer upp
á vindhanana á kirkjuturnunum og skotið með
skarpt á móti kónginum, honum til heiðurs,
en hann henti kúlurnar á lofti, því hann er
heljarmenni og hittinn mjög, og sendi aftur
með tvöfaldri ferð, og er hjer síðan ekki heil
rúða í nokkrum glugga. Kóngurinn kom að
piparkökubúð, þar sat stúlka falleg og myndar-
leg; kóngurinn skók broddstafinn eins og Þor-
steinn bæjarmagn pjakkaði forðum, svo pipar-
kökurnar hrundu niður „eins og væri ofan
feldar allar stjörnur himnaranns“; stúlkan
reiddist og skipaði honum að taka upp kökurn-
, ar og borga áttskilding, því tvö korn hefðu dott-
ið út úr einni, en síróp er hjer jafnvægi gulls
eins og í Astrakan. Fólk er hjer þægilegt
| og beint áfram, og mjög lítið um ósiði; kven -
fólkið hefur hjer engin brjóst, sem ekki heldur
þarf, því hjer fæðast engin börn, heldur kvikna
j börnin eins og maðkur í moldu; karlmenn
ganga allsberir á veturna, nema með kýl, en
í loðfeldum, ljónshúðum og pardusskinnum á
sumrin, og hafa kylfu í hendi, sem er vsgtt í
brennivíni á toppinum. Hjer er aldrei neinn
miðvikudagur, heldur hleypur tíminn yfir þann
clag, svo þá er ekkert, klukkan er hjer
aldrei tólf, heldur altaf eitt. Hjer kyssir
maður alt kvenfólk við hvern púnkt í ræðunni,
þegar maður talar við það; klappar þeim á
hægri kinnina við hvern semikolon, og faðmar
þær við hverja kommu; þegar exclamations-
I teiknin koma fyrir, þá má maður gera við þær
hvað sem maður vill. Hjer er dagurinn svart-
j ur á kviðnum, en grænn á bakinu; á sumrin
er snjóaður himin á nóttunni, en alstirnd jörð-
j in; alt vín rennur hjer upp á móti svo glösin
eru altaf á hvolfi. Peningar allir eru hjer
úr tígulsteini, og stjórnin öll lík því sem
j var í Spörtu. Blöðin í öllum bókum hjer eru
alin á þykt. Grasið, sem slegið er handa
nautpeningi, er álíka stórt og kókospálmar;
I kornið, sem malað er, er einstakt, því hvert
grjón er fullkomin klif á hest; hestarnir eru
: hjer álíka stórir og maurar, en flærnar viðlíka
og fílar. Þegar mennirnir fara í kirkju, þá ligg-
! ur leiðin altjend í gegnum Hamborg, hvar sem
kirkjan er; orgel eru hjer leikin með höfðinu,
en ekki með fingrunum. Þegar maður fer yfir
til Köln, þá verður maður að vaða Rín í klof;
en á böllum er manni ekið á hjólskipum yfir
salargólfið. Láti maður gull í ána Rín, þá
verður það alt að Brynhildarkviðum, en ávext-
irnir á eplatrjánum eru hjer tómir biblíukjarn-
ar. Kvenfólk tekur hjer alt í nefið, en karl-
mennirnir upp í sig. Magnús Grímsson er hjer
aldrei nefndur, en alt fólk grætur yfir honum
klukkan hálfsjö á morgnana. I húsinu þar sem
jeg bý, búa ýmsir menn, lærðir og leikir, og
jeta allir við sama borð; húsið er svo stórt,
að hestur stendur fyrir utan hverjar dyr, söðl-
aður og beislaður og þegir aldrei; svo ríður
maður ofan alla stiga og gegnum alla ganga og
eru það stífar tvær dagleiðir, þangað til kom-
ið er í borðsalinn; hafa menn því fyrir aftan sig
malpoka með múrsteinum, sjer til hressingar.
í taglinu á hestinum hangir brennivínsflaska,
og hringlar við þegar hesturinn skeiðar, þá
skröltir í báðum himinskautunum og andskot-
inn flettir upp Nukleus og Boden á víxl til að
vita hvað þetta sje, því hann hefur aldrei haft
ráð á að kaupa sjer neitt Conversationslexicon.
Nú er nóg komið af lygum um sinn, og skal
jeg nú reyna að segja satt það, sem eftir ei*.
Hvernig gengur það poetiska líf síðan jeg fór ?
Sjaldan mun Islendinga vanta menn til að
yrkja; blessaður vandaðu þig á því sem þú
lætur rjúka um hnífilinn og píndu sálina til að
fljúga. Þó að menn eiginlega ekki geti ort vel
nema öll hreyfing hugmyndanna sje í rjettu
og fögru jafnvægi, þá verða menn stundum að
taka sig upp með nokkurskonar andlegri
áreynslu; þegar það er búið, þá flýgur niaður
oftastnær vel; líka þarf maður að lesa mikið
cg reyna mikið, ef maður á að vera fyrir ofan
aðra menn. Geti maður það án þess að svima,
þá er maður góður.
Þinn.
Ben. Gröndal.
Prentsmiðjan Acta.