Lögrétta - 30.12.1931, Qupperneq 4

4
LÖGRJETTA
Vínviöurinn hreini.
Jeg finn einhvem yl sem jeg elska,
og æðrast ef glata jeg þeim,
er báru mjer höfgva og hlýju,
og hugboð um sælunnar geim.
Jeg sje hvernig vindurinn veifar
þjer veikbygða fölnaða strá;
en finn hvernig fjötramir herða
að frelsinu, von minni og þrá.
Mig vakandi von mína dreymdi,
en viltist um eilífðarhöf;
því enn var jeg langt undan landi
og lastaði dauða og gröf.
Mörg er í djúpinu dulda
dýrmæta ást-perlan geymd,
finst hún sem fommenja leifar,
þótt falin sje mönnum og gleymd.
Jeg eignaðist akker og festi,
og undi við leiðsögumann,
það var mín ástmeyjan unga
sem efldi mjer traustið á hann.
Jeg man þegar sátum við saman,
við samspil um hjartnanna mál,
þú kendir mjer bljúgum að biðja,
sem barni með viðkvæmri sál.
Þú varst mjer sem verndargjöf falin,
á vegleysum sá jeg þín spor,
á mál þitt jeg hugglaður hlýddi
um hamingju, blessun og vor.
Mjer birtist þín barnslega gleði
svo brosmild sem döggvakin rós,
vorboði vonanna minna
og vegstjarna á sannleikans ljós.
Þú skildir hið ljóðræna letur,
sem lífgjafi er ungmeyjar sál,
sem gafst líka af gullunum þínum,
svo göfugt og tignandi mál.
Þú átt hefur elskhuga fleiri,
en engan sem dáði þig meir;
því ástin í augunum þínum
var ekki sem ljós það, er deyr.
Jeg bað ekki um ást þína alla,
en aðeins að myndir þau heit,
sem gáfum við geisladýrð himins
og guði, sem sjer alt og veit.
Vaxi sá vínviður hreini
í vitund þjer, saklausa mey,
og samhliða sveinanna ungu,
þá sáttur við heiminn jeg dey.
Þorsteinn á Grund.
Sökum hinna sívaxandi örðugleika við
öll millilanda viðskifti, verður innflutning'
ur tilbúíns áburðar fyrir komandi vor, alger-
lega miðaður við pantanir. Bunaðarfélög,
hreppsfélög, kaupfélög og kaupmenn, sem
vilja fá keyptan áburð, verða því að senda
oss ákveðnar pantanir fyrir 1. febrúar
næstkomandi.
ATH. Tilgreinið nafn, heimilisfang og
hafnarstað.
pr. Áburðarsala ríkisins
Samband ísL samvinnufélaga
skilyrði uppfyllir esperanto íÞ
reiðanlega og eru mörg dæmi því
til sönnunar.
Menn, sem ekki kunna einu
sinni aðalatriðin í sinni eigin
málfræði, geta skrifað esperanto
algerlega rjett, svo framt að þeir
kunni að tala hana lýtalaust, og
kemur það til af því, að hvert
orð er borið fram eins og það er
skrifað, en þannig er því ekki
farið með neitt annað mál.
Þjóðum þeim, sem hafa hin
svokölluðu alþjóðaorð í tungu
sinni veitist ennþá ljettara að
læra esperanto, vegna þess, að í
esperanto eru flest öll alþjóða-
orð. Sama er að segja um alla
lærða menn. Þeir sem t. d. kunna
þýsku, frönsku og ensku skilja að
sjálfsögðu flest alla orðstofnana
í esperanto, því að úr þeim mál- i
um eru þeir flestir teknir.
Það sem aðallega gerir esper-
anto auðlært, er bygging málsins.
Þegar maður hefur lært forskeyt-
in og afleiðsluendingarnar getur
maður myndað fjölda orða með
einum stofni.
Með afleiðsluendingunni „in“,
sem táknar kvenkyn, losnar með-
ur við að læra öll kvenkynsheiti,
t. d.: viro = karlmaður, virino
= kona, knabo = drengur, knab-
ino = stúlka, frato = bróðir,
fratino = systir o. s. frv. Með
forskeytinu „mal“ myndar maður
allar andstæður, t. d.: bona =
góður, malbona = vondur, bela
= fagur, ma.oela = ljótur, o. s.
frv.
Með afleiðsluendingunni „il“
myndar maður nöfn allra áhalda,
þannig að setja sögnina sem !
táknar verknaðinn fyrir framan:
remi = róa, remilo = ár, tondi
= klippa, tondilo = skæri, o. s.
: frv.
Málfræðin í esperanto er mjög
auðlærð, t. d.: eru óreglulegar
sagnir ekki til í esperanto en þær
sagnir eru oftast nær vondar við-
fangs í öðrum málum. Greinirinn
er einungis ákveðinn og óbeygj-
anlegur. Beyging í esperanto er
mjög auðveld, t. d.: endar þolf.
ávalt á -n, í þáguf. og eignarf.
haldast orðin óbreytt en fornöfn
sett fyrir framan (de frá, al til).
Margt fleira mætti telja en jeg
vona að þessi fáu dæmi gefi
mönnum hugmynd um, hve hag-
anlega málið er bygt.
Á esperanto er gefinn út fjöldi
blaða og tímarita og bæði frum-
samdar og þýddar bækur eru
stöðugt að koma út á því .máli,
má þar nefna dagbók André’s,
sem fanst á Hvíteyju næstsíðast-
liðið sumar og var gefin út á
fimtán tungumálum samtímis, og
þar á meðal á esperanto, og það
má fullyrða, að ekki þurfa menn
að óttast að læra esperanto vegna
þess, að þeir muni ekki hafa nóg
að lesa.
Árið 1909 kom út fyrsta
kenslubókin í esperanto eftir
Þorstein Þorsteinsson hagstofu-
stjóra, ásamt góðu orðasafni, en
eftir það hefur esperantistum
fjölgað mikið hjer á landi. Árið
1927 stofnaði Þorst. Þorsteinsson
esperantofjelag í Reykjavík ásamt
fleirum, og veturinn 1930 var
stofnað esperantofjelag á Isafirði
og í Hafnarfirði, telja þau nú til
samans um hundrað meðlimi.
í fyrra stofnuðu þessi fjelög
með sjer samband til þess í sam-
einingu að vinna að útbreiðslu
esperanto hjer á landi. Við vænt-
um góðs af samstarfi fjelaganna.
Innan fárra ára verður esper-
anto að öllum líkindum kent í
hverjum skóla í sjerhverju landi
sem ein af hinum allra nauðsyn-
legustu námsgreinum. Og þá
munu menn undrast hve lengi
mannkynið hefur komist af án
þess. Skálon.
----o----
Skriðuhlaup mikið kom í stór-
rigningu 22. des. á Bíldudal og
fjell yfir hús eitt, sem Kaldibakki
heitir, en skemdi annars mikið
tún og girðingar. Manntjón varð
ekkert.
Bær brann aðfaranótt síðastl.
sunnudags á Vatnshömrumí í
Andakíl.
Dánarfregnir. Fyrir nokkru and-
aðist á Landakotsspítala hjer í
bænum Bjöm Líndal fyrv. al-
þingismaður frá Svalbarðseyri
við Eyjafjörð, þjóðkunnur merk-
ismaður. Lík hans var flutt norð-
ur til greftrunar.
Nýlega ljetst hjer á Landakots-
spítala Jón Gunnlaugsson Snædal
bóndi á Eiríksstöðum á Jökudal,
einn af helstu- bændum á Austur-
landi, fæddur 1885.
Togararnir. Um 20 togarar
hjeðan stunda nú veiðar. Komu
flestir inn fyrir jólin, en fóru út
að þeim liðnum. Þeir afla enn vel
og hafa stundum selt sæmilega í
Englandi.
Sendibrjef frá Benedikt Grön-
dal og til hans, sem að undan-
förnu hafa birtst hjer í blaðinu,
eru nú komin út í bókarformi og
fást hjá bóksölum. Verð: 4 krón-
ur.
Náttúrufræðingurinn, sem þeir
gefa út Guðm. G. Bárðarson og
Árni Friðriksson, hefur nú komið
út í eitt ár og flutt margar fróð-
legar og læsilegar greinar. Á rit-
ið það skilið, að því sje vel tekið,
svo að það geti komið út áfram.
Vísan, sem nýlega kom hjer í
blaðinu og skrifuð var ósjálfrátt,
var ekki alveg rjett prentuð.
Þriðja vísuorð átti að vera svona:
„Þar sumarþrá mín athvarf á“
o. s. frv.
Þorbergur Þórðarson rithöf-
undru hefur sagt Lögrjettu, að
vísan sje eftir Stefán frá Hvíta-
dal og sje í einni af kvæðabókum
| hans.
Verðlag á tilbúnum áburði. í sam-
bandi við auglýsingu frá Áburðar-
sölu ríkisins á öðrum stað i blaðinu
hefir blaðið fengið þessar upplýsing-
ar um verðlag á tilbúnum áburði:
i Vegna hinna sífeldu breytinga á
gengi og gjaldeyri er mjög erfitt að
gefa ákveðnar upplýsingar um verð
á áburðinum. Flestar áburðartegund-
ir hafa stórlækkað í verði, en eins og
kunnugt er hefir íslenzka krónan
einnig lækkað ásamt gjaldeyri
margra annara landa. Verðfallið á
Kalksaltpétri nemur álíka miklu og
verðfall íslenzku krónunnar og er þvi
von um að verðið á Kalksaltpétri
haldist óbreytt frá því í fyrra og
verði um kr. 20.00 pr. 100 kg. á höfn-
um. Nitrophoska hefir þvi miður
ekki lækkað nærri eins mikið í verði.
Ef það gengi, sem nú er, helzt lítið
breytt kemur Nitrophoska til að
kosta ca. kr. 34.00—35.00 pr. 100 kg. á
höfnum. Superfosfat hefir lækkað
ofurlítið og má gera ráð fyrir að það
kosti um kr. 7.00 pr. 100 kg. á höfn-
um. TJm verðlag á Kalí er þvi miður
ekki hægt að gefa neinar upplýsing-
ar, en búast má við, að það verði
i sama og óbreytt, frá því í fyrra.
Prentsm. Acta.