Norðri - 28.12.1906, Qupperneq 2

208
NORÐRI.
NR 52
NORÐRI
Gefinn út af hlutafélagi.
H>l Ritstjóri: Jón Stefánsson.
Skrifstofa Hajnarstrœti 3.
Prentsmiðja B. jónssonar.
Síldveiðarnar
við Eyjafjörð 1906.
Síldveiðarnar hér út af Eyjafirði og
Siglufirði vaxa mjög óðfluga ár frá ári.
Skýrslur um þessar veiðar hafa að heita
má engar komið fyrir almennings sjón-
ir héðan undanfarin ár, og menn hafa
því ekki hafí vel glögga hugmynd um
þennan atvinnurekstur. Skýrslur þær,
er hingað hafa borist frá Noregi um
síldveiðar Norðmanna, eða réttara sagt
útflutning þeirra af síld frá landinu,
hafa verið næsta ófullkomnar, og snert
að eins þá einu þjóð og að eins sýnt
eina hlið málsins, vaxandi útflutning
Norðmanna. hær miða sig við landið
alt, þær skýrslur, en sýna eigi sérstak-
lega, hvernig þessu háttar hér í héraðinu.
Skýrslur þær frá undanförnum árum,
sem til eru um þessar tiskiveiðar, eru
ekki glöggar, nema hvað þær sýna út-
flutninginn í áreiðanlegum tölum, en um
tölu og þjóðerni skipanna, stærð þeirra,
áhöfn og veiðarfæri eru fáar upplýsing-
ar fyrir hendi. í ár hefir verið safnað
ali-ítarlegum skýrslum um þetta og
verður sjálfsagt gjört eftirleiðis. Pessi
atvinnurekstur er að verða svo stórfeng-
leg auðsuppspretta, að mikil ástæða er
til að veita honum fullkomna athygli.
Tölur þær er hér fara á eftir eru
teknar eftir skýrslum þeim, er safnað
hefir verið hér árin 1904, og 1905 og
1906 og þær eru all-uákvæmar, það
sem þær ná og ítarlegastar fyrir síðasta
árið.
1. Talci skipanna var
a. Gufuskip:
1904: 15, öll norsk.
1905: 31, norsk 23, ensk 3, þýzk
4, íslenzkt 1.
1906: 66, norsk 46, ensk 5, þýzk
10, íslenzk 3, sænsk 2.
b. Mótorskip:
1904. Ekkert,
1905: 3 öll norsk.
1906: 20, íslenzk 5, norsk 12,
sænsk 3.
c. Seglskip :
1904: 87, norsk 66, ísl. 20, dönsk 1.
1905: 105, norsk 85, ísl. 20.
1906: 94, norsk 64, íslenzk 30.
2. Útflutningur af síld hefir verið hin
síðustu 4 ár þessi:
1903: 34.000 tunnur.
1904: 65.000 -
1905: 105.000 -
1906: 189.000 -
3. Tekjur landssjóðs af þessum atvinnu-
rekstri hafa verið hér um bil þessar:
1903: 7,500 kr.
1904: 14.500 -
1905:. 22.000 -
1906: 41.500 -
í þessum tölum innifelast einnig af-
greiðslugjöld flutningsskipanna. Þau
hafa síðasta árið út af fyrir sig orðið
hátt á 4. þúsund krónur.
4. Tala sjómanna á þessum flota hef-
ir verið eftir því er nœst verður kom-
ist þessi:
1904: 1050, þar af 200 innlendir.
1905: 1480, - 250 -«-
1906: 2122, 338 -«-
Þjóðerni áhafnanna er talið hér eftir
þjóðerni skipanna. ísiendingar ráðnir á
útlend skip eru taldir með útlendri á-
höfn, og útlendingar á íslenzku skipi
taldir með innlendri áhöfn. — Petta
mun nokkuð vega hvað annað upp, enda
ómögulegt með nokkurri vissu að greiða
það í sundur. —
Þessar tölur munu næg'ja til þess að
sýna, hve óðfluga þessi atvinnurÆstur
hefir vaxið hin síðustu árin, og enginn
vafi er á því, að þessi vöxtur heldur á-
fram hin komandi ár.
Síldaraflinn úti í djúpum, úti á rúm-
sjó, reynist ekki eins stopull eins og
innfjarðaveiðin, og með nútímans veið-
arfærum, hringnótinni og reknetunum,
er enginn vafi á því, að aflinn verður
tekinn hvort sem hann fitist nærri lönd-
um eðafjarri. Peir verða æ fleiri og
fleiri, er að þessum afla sækjaogkapp-
ið vex því meir, sem auðs-uppgripin
verða stærri.
Yfirlit yfir síldveiðaflotann 1906, er
hér fer á eftir, gefur dálitla hugmynd
með hverju afli þessi atvinna nú er
rekin.
1. Gufuskip: Tala. Tonnatal. Áhöfn.
Islenzk 3 203 52
Norsk 46 3326 713
Ensk 5 291 89
Sænsk 2 388 58
Pýzk 10 613 175
Als: 66 4821 1087
2. Mótorskip:
Islenzk 5 83 32
Norsk 12 202 105
Sænsk 3 82 25
Als: 20 367 162
3. Seglskip:
Islenzk 30 983 254
Norsk 64 2975 619
AIs 94 3958 873
Samtals 180 skip 9146 tn. 2122
Hér er ekki talinn skipaflotinn , sem
annast hefir flutning aflans milli landa
og heldur ekki mannafli sá, útlendur og
innlendur, sem annast hefir verkun aflans.
það ma víst óhætt fullyrða að þessi út-
flutta vara héðan 1906 hefir, eftir því
verði, sem verið hefir á síld, ver-
ið á hinum útlenda markað seld fyrir
hátt á 4. miljón króna. Afla-tíminn er
að eins 8—10 vikur að telja má.
Þátttaka íslendinga sjálfra í þessum
afla er of lítil, það er víst og satt, en
það hygg eg samt að margur ókunn-
ugur ímyndi sér, að hún sé minni en
hún í raun og veru er,— Hún gæti
verið margföld við það sem hún er, ef
ekki áræði bristi og samtök, þar sem
víðar hér á landi. Fjárskort þarf ekki
að bregða við; margir þeirra Norðmanna,
er nú eiga of fjár bæði hér á landi og
heima voru örsnauðir fátæklingar fyrir
fám árum.
G. G.
Óðalsbændur.
Framh.
„Hver ætti það að vera annar. Pað
er svo sem sjálfsagt — Ef eg kann þá
að hegða mér innan um þann hóp
„stórmennis11, sem þar mun verða«.
„Petta máttu ekki segja móðurbróðir“,
sagði Magða: ,,P’ið komið öll, annars
strýkur brúðurin“
*
* *
Vorið hafði aftur rekið veturinn brottu
og blóm og laufangan fyltu dalinn með
skarti og Ijúfum blæ.
Brúðkaup þeirra Gunnars og Mögðu
var haldið á Hvítasunnudagskveld heima
í Nesi. Sýslumaðurinn virtist hafa yngst
um tíu ár; hersirinn var ern og fjörug-
ur og sómdi sér heldur vel í einkenn-
isbúnaði sínum, með öll hciðursmerkin.
Breiðabóls fjöiskyldan var í boðinu og
snotri sveitarbúnaðurinn þótti fara því
næsta snyrtilega.
Sýslumannsfrúin hafði sjálf bundið
,.brúðarkransinn“, hún var sannarlega
breytt sú kona. Hún hafði sjálf álasað
sér fyrir uppeldi Axels og óttaðist að
það myndi koma honum að ógagni síð-
ar, en það duldi hún fyrir öðrum mönn-
um og var að öðru leyti glöð og ánægð.
Meðan setið var undir borðum skorti
ekki ræðuhöldin. Sýslumaðurinn bauð
gestina velkomna. Presturinn mintist
fyrverandi nemenda sinna og hersirinn
mælti fyrir minni heimilisins.
Meðan snæddur var lokaverðurinn,
færði þjónustustúlkan Gunnari hraðskeyti
sem kom frá næstu málþráðarstöð; hann
las það, stóð síðan á fætur og mælti
svo:
„Okkur vantar hér í dag einn kæran
vin, Axel mág minn; eins og við höf-
um öil haft hlýjan hug til hans og ekki
síst þennan dag, eins hefir hann og minst
okkar; hér er hraðskeyti frá honum og
hljóðar svo:
„„Elsku systir! Kæri vinur!
„„Heill og gæfa gleðji ykkur bæði i
„ „dag og haldi hendi sinni yfir ykk-
.,,,ur framvegis.
„ „ Eg er orðinn hluthafi í félaginu
„ „Lange & félagar. Hefi góða at-
„„vinnu, góð laun. Nákvæmar í bréfi
„ „síðar, Alúðar heilsan til allra, en
„ „fyrst og fremst til foreldranna og
„ „hersisins.
„ „Mágur þinn
A x el““
„Pessi dagur færir okkur þau gleði-
tíðindi að Axel hefir fengið þá stöðu í
þjóðfélaginu er var honum bezt að skapi.
Eg hef nú reyndar grun um, að liers-
irinn hafi haft hér hönd í bagga með,
en eg er einnig viss um hitt, að atgerfi
hans sjálfs hefir rutt honum bezt braut-
ina. Axel þurfti aðeins að komast brott
og taka til starfa, þá mundi alt vel fara.
Drekkum svo öll minni hans"
Pá stóð upp herðibreiður maður af
bekknum, var það Lars frá Breiðabóli
og mælti stundarhátt:
„Má eg svo að endingu minnast hús-
ráðendanna og kveðja þá —. Pað dug-
ar hvorki einstökum mönnum né sér-
stökum stéttum að einangrast; girða í
kringum sig með rambygðum múr-
vegg; geri menn það, er þar með vak-
in tortrygni og rangsýni gagnvart öðr-
um út í frá. Petta á jafnt við hjá okk-
ur bændunum og þeim er við nefnum,
stórmenni — —. Pví meiri gæfa er það
þegar svo veit við, að hafa jafn ágæt-
an sáttasemjara og meðalgöngumann
meðal stéttanna og hin unga fagra brúð-
ir hefir reynst; hún hefir opnað augu
mín og ef til vill okkar allra og losað
mig þar með við raman og rótgróinn
hleypidóm. Nú óska eg, óðalsbóndinn
eftir að kveðja sýslumanninn og frú hans
og vona framvegis, að meðal vor og
ykkar stórmennanna megi verða góð
samvinna og farsæl sanngirni með vin-
samlegri kynningu“. Endir.
,Kong Inge‘ strandaður.
Hraðboði kom hingað í dag til kon-
súls Otto Tuliniusar, hafði meðferðis
bréf frá skipstjóra F. Schiötz. Var það
ritað um borð í »Kong Inge» síðastl.
laugardagskvöld og færði þærfréttir, að
«Kong Inge» hefði strandað vestanvert
á Flatey á Skjálfanda þá um morgun-
inn (22. þ. m.) kl. 5. Menn björguð-
ust allir. Ægissandur var þar fyrir er
skipið strandaði. Botn þess brotnaði all-
ur nema á þeim parti, er var undir gufu-
vélinni. Um daginn var bjargað póst-
flutningi og öðru er unt var. — Okleyft
er talið að ná skipinu út aftur. —
«lngi kongur* var á leið til útlanda
héðan frá Akureyri. Fór héðan kl. 12.
að kvöldi hins 21. þ. m. Var þá dimt
um nóttina og hvassviðri mikið af norðri
er var allan daginn eftir. — Slys þctta
er mjög leiðinlegt ekki sízt fyrir hinn
einkar duglega og vinsæla skipherra
F. Schiötz
Messur.
Sunnud. milli jóla og nýárs
Lögmannshlíð kl. 5 e. h.
Gamlaársdagur Akureyri — 6 e. h.
Nýársdagur Glæsibæ — 11 e. h.
s. d. Möðruvöllum — 1 e. h.
I Revkjarvíkurblöðunum birtist 18. og
19. þ. m. svo hljóðandi
yfirlýsing:
»í tilefni af ávarpi til þjóðarinnar frá
»þjóðræðismönnum«,»Landvarnarmönn-
uin og einnm »Heimastjórnarmanni»,
lýsum vér yfir því, að „Heimastjórnar-
flokkurinn« heldur sér við þann sam-
komulags-grundvöll, sem þingmenn af
öllum flokkum komu sér saman um í
Danmerkurförinni.
Að því leyti, sem 1. þm, Árnesinga
með undirskrift sinni undir ávarpið hef-
ir tekið upp nýja kröfu, er hann einn
síns liðs í þingflokki »Heimastjórnar-
manna«.
* *
Pessa yfirlýsing hafa 12 þingmenn
stjórnarflokksins samþykt á fundi í Rvík
og síðan hafa 8 þingmenn, er til hefir
náðst gegnum talsímann, tjáð sig yfir-
lýsingunni samþykka,
Miðnefnd » Heimastjórnarflokksins «
hefir verið falið að birta þetta.
Fyrir hönd nefndarinnar
Reykjavík 17. des. 1906.
Tryggvi Gunnarsson.
*
* *
Norðri var beðinn að flytja yfirlýs-
ing þá er hér fer á undan, og verður
hérmeð við þeirri ósk. Annars lætur
ritstj. Norðra þess við getið, að hann
hefir ekki getað séð, hvert gagn sé í
því fyrir »stjórnarflokk« þann sem hér
er svoskírður,að vera að fást við að lýsa á
þann hátt, sem hér er gert afstöðu 1. þm.
Árnesinga. Tíminn til þess var altaf næg
ur, ef reynst hefði nauðsynlegt, þótt ekki
væri það gert nú þegar.
——
Úr heimahögum.
Amtsbókavarðarsýslanin hérer veitt
Jóhanni stud. Ragúelssyni.
Hálfdán Jakobsson óðalsbóndi á
Héðinshöfða var hér á ferð nú í vik-
unni. Kom landveg sunnan úr Rvík.
Tímarit kaupfélaganna. Fyrstahefti
þess er væntanlegt í næsta mánuði. Sig-
urður í Yztafelli var hér snemma í þ.
m. að undirbúa útgáfu þess.
,Prospero’ fór héðau áleiðis til út-
landa 14. þ. m. Farþegar: Jón alþm. í
Múla og frú hans (til Seyðisfjarðar) ung-
frú Oktavia Grönvold, Carl Lilliendahl
kaupmaður og Páll Skúlason vcrzlunarni.
(til Vopnafjarðar).
,Helgi kóngur* komsunnan um land
18. þ. m. Fór 20. áleiðis til útlanda.
,Ingi kóngur' kom 19. þ. m. Farþ:
frú Oddny Vigfúsdóttir frá Vopnafirði
og Hailgr. myndasm. Einarsson. Fór
aftur áleiðis til útl. 21. Farþ. tíl Húsa-
víkur: Sigtr. kaupm. Jóhannesson.
Nýjar kvöldvökur heitir mánaðar-
rit sem byrjað er að koma út hér í
bænum (Prentsm. B. Jónssonar). Ætlar
það að flytja sögur, kvæði, ýmsar grein-
ar bókmentalegs efnis o. fl. Argangur-
inn verður 30 arkir minst og á að kosta
3 kr. Frágangur allur góður.
Utgefendur (hlutafélag) vilja borga há
ritlaun fyrir góðar sögur frumsamdar og
eiga þær að sendast til Pórhalls prent-
ara Bjarnarsonar.
Ritstjóri ,Glúms‘ kvað vera tíndur.
Skilvís finnandi er beðinn að skila hon-
um á prentsmiðjuna, því nú er illa far-
ið að vanta handrit í »Glúm«
„Hekla“ hélt samsöng mikinn kvöldin
15. og 16. þ. m. og tókst hann vel að
dómi söngmanna og þeirra er vit hafa
á slíku. Mörg af lögunum hafa ekki ver-
ið sungin hér áður opinberlega og eitt
þeirra er nýtt lag, fallegt eftir M. Einars-
son.
Heklungar leggja mikið á sig við
söngæfingar og verja til þeirra miklum
tíma og einnig fé. Menn ættu því að
sækja vel söng þeirra.
Dáin er 17. þ. m. úr berklaveiki
ungfrú Brynhildur Jósefsdóttir járnsmiðs
Jóhannessonar á Oddeyri. Hún var sið-
prúð stúika og efnileg að eins 17 ára
að aldri.