Norðri - 10.06.1910, Qupperneq 3

NR 22
NORÐRI
87
ið byggðar, sem engin líkindi eru til
að geti borgað vexti af því fése nhef-
ir verið sett fast í þær. Laun eml ætt-
ismanna hafa verið hækkað að mikh m
mun; og vinstrimannastjórnin virðisi
hafa mikla tilhneigingu til að stofna ný
embætti og sýslanir, sem eykur gjöld
ríkisins, og er vonandi að þingið fari
að taka hér alvarlega í taumana. Út-
gjöld til almennra þarfa og alskonar
styrkveitingar fara og hækkandi, svo
sem til ellistyrks, sjúkrasjóða, styrkur
til sjóða fyrir atvinnulausa menn, o. fl.
Lánin til húsmanna eru og veitt með
svo góðum kjörum að ríkið hlýtur að
skaðast á því upp að 100 miliónir á
20 árum. Vér álítum eigi rétt að þess-
ar styrkveitingar hætti, en þær verða
að byggjast á heilbrigðum grundvelli,
ríkið á að halda áfram að hjálpa þegn-
unum, og búast má við að kostnaður-
inn við þá hjálp fremur aukist en réni,
en það á að hjálpa til sjálfstæðis og
í því skyni að gera fólkið sjálfbjarga,
en eigi í öfuga átt. Ein grein útgjald-
anna er ærið athugaverð í þeim árum
þegar tekjurnar hrökkva ekki fyrir gjöld-
um, það eru fjárveitingarnar til efling-
ar atvinnuvegunum, svo sem til land-
búnaðar, sjávarútvegs, iðnaðar o. fl.
Merkur hagfræðingur hefir tekið það
réttilega fram, að slíkar styrkveitingar
yrðu því aðeins að gagni, að þær væru
eigi til að tæma ríkissjóð, svo á sínum
tíma yrði nauðsynlegt að leggja aukin
útgjöld á þessa atvinnuvegi, eða fólkið
sem stundar þá til að vinna upp þess-
ar styrkveitingar. Retta er mjög um-
hugsunarvert atriði.
En þrátt fyrir hinar ískyggilegu fjár-
hagshorfur ríkisins, sem sumir stjórn-
málamenn mála með sem svörtustum
litum, er fjárhagur ríkisins en þolanhg-
ur, það hefir að vísu verið eytt fé uni-
fram efni, og lán tekið handa þjóðbú-
inu til árlegra þarfa eða eyðslu. Rfk-
isskuldirnar, rúmar 250 þús. mil., eru
þó eigi stórvægilegar í samanburði við
skuldir annara landa; og lándstraust
ríkisins er enn óveiklað þótt erlend-
um lánardrottnum sé fullkunnugt um
að tekjuhalli hafi orðið síðasta árið.
Vér getum og vonast eftir að tím-
arnir breytisi til batnaðar svo tollgjöld-
in fari aftur hækkandi, en þá verður
að gjalda varhuga við að tollfrelsisstefn-
an geri eigi nýjar geilar í ríkissjóðs-
tekjurnar og eyðileggi hina vesælu vernd,
sem innanlands iðnaðurinn þó nýtur
enn sem komið er.
(Meira.)
Búnaðarbálkur.
Um búfjársýningar o. fl.
Kvikfjárræktin má teljast megin und-
irstaða efnalegra framfara hér á landi,
því er það mikils vert að geta hirt
og fóðrað búfénaðinn vel og réttilega;
kunnað að hagnýta beztu kosti hans
og þekkja þau einkenni er þeim fylgja.
Frá öndverðu hafa menn farið tölu-
vert á mis við góð afnot og afurðir af
búfjárhaldinu sem mest hefir leitt af
þekkingarleysi manna á meðferð fjár-
ins, og virðist sem vaninn hafi haml-
að því, að reynslan kendi mönnum að
rata réttari Ieið í þeim efnum; mun
það brenna við enn í dag, þótt hirð-
ing búfjárins og afnot fari batnandi, síð-
ustu árin.
Það sem mest hefir skaðað góða
notkun búfjárins er fóðurskortur, hefir
hann einkum bitnað á sauðfénu og
orðið því stundum að dauðameini.
Fóðurskorturinn stafar af litlum hey-
birgðum og öðru því sem ætlað er til
skepnufóðurs, en jafnframt af því að
menn kunna ekki með fóðurefnin að
fara.
Við skulum segja að tveir nienn hafi
jdnmargt fé að hirða, í jafngóðu ásig-
ko nulagi, jafnmikið hey handa því, að
vöxrtm og gæðum og jafngóð beitar-
skilyréi.
Pó getur vel verið ar eftir vetrar-
hirðingu ía sé féð í góð i lagi hjá öðr-
um fjárm ínninum, en hjá hinum í slæmu
lagi. Eg geri ráð fyrir að þeir hafi gefið
heyin upp að mestu, en er ekki viss-
um hvor þcirra myndi þá eiga meiri
fyrningar ef nokkurar \æru.
Petta liggur í því ivað menn eru
misjafnlega glöggir, umhugsunarsamir
og athugulir um starfi), sem þeir stunda
eða þeim er falið og hvort þeir hafa
ánægju af því eða ekki. Fleira veldur
og fóðurski rtinum. —
Við kunnum heldur ekki nógu vel
að hagnýta beztu kost.' húsdýranna.
Margir vita ekki hverjir e'nstaklingar í
búfé sfnu eiu verðmestir, tðagefamest
af sér.
Til þess s'iortir allan fjöld. nn er bú-
fjárrækt stund \ góðar athugan r um af-
urðirnar og að þekkja einker.ni, sem
fylgja einstaklingum þeim seni beztir
eru til afnota.
Til þess að menn lærðu sem almenn-
ast að þekkja þa:i einkenni, eru búfjár-
sýningar nauðsynhgar; þær styðja og
að betri rækt fjárins hjá einsLkum
mönnum og eiga að vera til þess, að
koma búfénu áleið's á hærra ræktui ar-
stíg; auka verðgildi þess og afurð ir-
magn.
En þá er mikils virði að kunna a5
verðlauna féð á sýningunum réttilega.*
Hjá sauðfénu, er við ætlum til frarn-
tingunar, verðum við að verðlauna
heilbrigðiseinkennin sem eru: traustleg
líkamsbygging, sterLt skinn o. fl., af-
urðaeinkennin sem eru: jafnt og drjúg-
legt vaxstarlag, gott holdafar, rúmmikið
skinn, stór brjóstkrssi svo og fl. ein-
kenni, sem tilheyrðu því að ákveða
sauðfjárkynið, svo sem, litur, horn o. fl.
Pessum einkennum, til samrns, væri
hægt að gefa nafnið ræktunarein-
kenni.
Hjá nautfénu verðum við að verð-
launa mjólkureinkennin, sem eru, rúm-
mikið skinn, fínt, snögt og gljáandi
háralag, fínlega en traustlega vöðva og
beinabygging, rúmmikill brjóstkassi og
hjá kúnum st Srt og vellagað júfurstæði,
víðar mjólkri holur o. fl.
Nauðsynl gt væri og að ákveða kyn-
ið. Legg eg til að menn taki til rækt-
unar kollótt nautfé, er beri svartan og
svartskji'ldóttan lit. Eg þykist haf
tekið e tir því að kýr með þeim lit eru
oft gó /ar mjólkur kýr.
Hes a þarf að verðlauna í tvennu-
lagi, nefnil. reiðhesta og burðarhesta
eða di átthesta, hverja með þar tilheyr-
andi einkennum. Menn eru nú farnir
að lej. gja áherzlu á að hestarnir séu
einlitir.
Á sýningunum verður að skifta fénu
eftir kynjum og svo í flokka eftir aldri,
og verðlauna síðan einstaklingana og ef
tj| vill eitthvað í flokkum. Á stærri
sýningum á Bretlandi er verðlaunað
þannig, að aðeins 1 einstaklingur úr
hvrrjum flokki fær fyrstu verðlaun, 1
önnur verðlaun, 1 þriðjuverðlaun o. s.
fr. t. d. ef þar væru á sýningu 30
hestar veturg. þá fengju aðeins 4 af
þeiin verðl. (1., 2., 3., og 4. verðlaun)
°g 3 — 4 viðurkenningarseðla.
í Noregi eru oft veitt sömu verðlaun
fleii i einstakl. úr sama flokki; þar eru
sjaldan veitt fyrstu verðlaun
Hvað upphæð verðlaunanr.a"*'snertir,
verðum við að sníða okkur -takk eftir
vexti.
Pað getur verið álita mál h/ort rétt-
ara muni að halda búfjársýning ir aðeins
fyrir sýslur og stærri héruð e i síður
fyrir hreppa. —
En jafnara myndi það koma niður
ef oftar yrðu haldnar hreppasj ningar
og svo sýslusýningar við og við. Þar
eð samgöngur eru víða ógreiðar og
sumir hreppar út úr skotnir. Auðvitað
má oft sameina sýningar úr 2-3
hreppum.
Setjum svo að nú skyldi eiga að
halda sýningar á búfé í hverjum hreppi
einhverrarsýslu eða sýslna sama ár, þá
er það nauðsynlegt að maður sem heiði
áreiðanlega sérþekkingu í búfjárræl.t,
fari um hreppana og hjálpaði til við
verðlaunadæminguna.
Búfjársýningar, einkum á sauðfé, væii
hentugast að halda á haustin um göng-
ur —.
Mælir ýmislegt með því; þá er féð
vel á sig komið undan sumrinu, þá er
ekki eins dýr tími sem á vorin, eða
snemma sumars, og þá yrði komið í
veg fyrir, að menn færu að ala féð til
að búa það undir sýningarnar, sem yiði
meira og minna ef þær færu fram á
vorin, og sá tilkostnaður yrði gerður
að óþörfu.
Fyrir góða hirðingu á búfé væri
gagnlegt að veita verðlaun sér ílagi.
Jón H. Þorbergsson.
Skattanefndarfund
stendur til að haldinn verði í þess-
um mánuði hér á Akureyri. Kl. Jónsson
landritari kom hingað á þriðjudaginn
með »ísl. Falk» til þess að sitja á fund-
inum, kom frú hans hingað með hon ím.
Ólafur Briem er og kominn á fund nn,
en Pétur á Oautlöndumog Flygenring eru
ókomnir.
Skipstrand.
Seglskipið »Hermod« verzlunai skip
Örum & Wulffs rak í land á Kópas'cers-
höfn 6. þ. m. í vestanroki og varð að
ctrandi. Skipið var á lausakaupaferð og
h fði töluvert af útlendum vörum, Ekki
he.ir frézt, hvort þær hafi náðst. Fkkert
mai ntjón eða slys varð við strand
þetta.
Mani.skaðar.
5 n:enn druknuðu nýlega íVík í Mýr
dal. Voiu að flytja vörur í land úr skipi
og hvolfdi bátnum í lendingunni.
Tveir r. enn druknuðu nýlega ai há-
karlaskipinu «Hektor» af Siglufirði; tók
út þegar skipið var að leysa. Eigi hefir
frézt með vissu hverjir mennirnir voru.
Fiskiafli
á Austfjörðum er að réna í bráð. í
síðustu róðrum á Seyðisfirði eigi feng-
ist nema 1—2 skpd. og fara þá róðrar
illa að borga sig. Beztu vélabá.ar þar
búnir að fá í vor 25 — 30 skpð. Véla-
bátar á Norðfitði þó hærri að venju,
búnir að fá í vor 30 — 40 skpd. Véla-
bátar af Mjóafiiði, Reyðarfirði og Fá-
skrúðsfirði hafa og fiskað vel i hinti
gönguharða vorhlaupi, sem útlit er til
að sé á enda.
Fiskilaust
er enn á Eyjafjarðarmiðum og hafa
F.yfirðingar því orðið að bjarga séi fyr-
ir vestan Horn á þilskipum sínum.
Vélaþilskip þeira Ásg. Péturssonar, St.
Jónassonar og fl. fór vestur fyrir land
scint í marz og helir stundað þar línu-
fickveiðar síðan. Ha ði 7 menn. ! kipið
ko:n hingað f gær c g hefir fiskað 80 —
90 skpd. af vænum fiski. Tvö önnur
vélaþilskip héðan haía og stundaí línu-
fiskvciði fyrir vestan land með góðum
árang, i.
Fiskurinn að koma
á Eyjnfjarðarmiðin. — 400 á skip
í dag út af Olaisfirði !af vænum
fiski á slæma beitu og stutta línu.
Hákarlaskipin
af Siglufirði hafa fjögur komið inn
þangað fyrir skömmu, hlaðin af lyfur.
«FIóra»
kom hingað í gær á suður leið. Með
henni kom frá útlöndum Ragnar kaupm.
Ólafsson og frú hans.
Jón Halldórsson
bóndi í Krossanesi í Glæsibæjarhr.
er búinn að fá um 100 tunnur í fyrir-
drátt í vor af síld, er hann hefir alla
selt í beitu. Hann á litla fyrirdráttarnót
sjálfur, og hefir veitt þetta í hana með
heimafólki sínu.
Veðrátta.
í gær brá til norðanáttar með krapa-
hríð og snjóaði ofan fyrir mið 'fjöll, en
þó eigi frost við sjóinn. Byrjað var að
hreinsa tún sumstaðar inn í firðinum.
Frá Danmörku.
Zahle-ráðaneytið hafði sagt af sér en
þeir Christensen og Neergaard vildu
eigi mynda nýtt ráðaneyti að svo
komnu. Svo konungur fékk Zahle til
að vera kyrran fyrst um sinn, og er
haldið að hann sitji þangað til þing
kemur saman í október
Nýustu fréttir frá Rvík
segja að ráðherra hafi svarað þingfor-
setum því að hann mundi eigi kveðja
til aukaþings.
Skúli Thoroddsen hefir vítt það í
sÞjóðv.* og sagt að nú verði allir að
beita sér fyrir að þingi verði eigi
frestað að vetri.
Samtíningur.
Spitzbergen.
Ressar íshafseyjar mega heita Iiggja
fyiir norðan landslög og rétt og teljast
eigi með neinu ríki. En þar er veiði
og kolanámur, og reka Norðmenn og
Ameríkumenn þar veiðiskap og námu-
gröft. Norðmenn hófu fyrst máls á því,
að samkomulag yrði milli fleiri ríkja
að koma á lögbundnu skipulagi á eyj-
unum til að vernda eignir og viður-
kend réttindi þeirra, sem þar hafast
við.
Og síðar hefir stjórn Bandaríkjanna
gert ráð fyrir að gefa út lög um fram-
ferði manna á eyjunni. Búist er við að
það mæti mótspyrnu frá Noregi og
fleiri ríkjum ef Bandaríkjastjórn færi að
sýna sig í því að leggja eyna undir
Sig, en eins og nú er ástatt þykir svo
ótryggt að byrja þar á nokkrum stærri
atvinnurekstri, að sum félög frá Noregi
hafa hætt við það, fyrir hvað eignar-
rétturinn er þar ótryggur og sumir
menn þar uppvöðslu og yfirgangssam-
ir.
Voldugt samband.
Richard Cartwright heitir einn af helztu
foringjum stjórnarinnar í þinginu íCan-
ada. Hann talaði nýlega um það í veizlu,
sem honum var haldin í höfuðborg
nýlendunnar, að nú virtist vera hentug-
ur tími til að stofna samband milli hinna
enskumælandi ríkja, Bretaveldis og
Bandaríkjanna. Slíkt samband mundi
tryggja heimsfriðinn, og vera helzta ráðið
til að draga úr hinum óstjórnlega fjár-
austri til herútbúnaðar, sem gleypir
þriðjunginn af öllum tekjum stórveld-
anna. Sambönd milli ríkja eru og að
færast í vöxt, og hann hefði tekið eftir
því á sínum langa stjórnmálaferli,
að stöðugt væru horfurnar um
sambandið milli hinna enskumæl-
andi ríkja að verða líklegra. Canada,
sem stæði í fjörugu viðskipta og vin-
áttusambandi við móðurlandið og sömu-
leiðis við Bandaríkin væri sjálfkjörinn
miðill til að koma sambandinu á og
og halda því við.