Norðri - 07.06.1916, Síða 1

-s JiORBRI
X. ár. Akureyri, 7. júní 1916. 59.-60. blað.
Frá útlöndum.
(Yfirlit frá 1. aprfl til 20 maí.)
Eg vil fyrst minnast lítillega á það,
sem fram hefur farið á vígvöliunum téð
tímabil og byrja vestast. Eg hefi áður
lýst í Norðra hinum hroðaiegu orust-
um við Verdun-víginn á Frakklandi.
Pær orustur hafa haldið áfram öðru
hvoru allan apríl og maí, tíðast með
jafnmiklum ofsa og tryllings æði.sem fyrst
ogekki þekkist í sögunni nema meðal her-
sveita sem berjast til falls, eða eins og
segir í gömlu sögunum um ýmsa hreisti-
menn, sem á vígvelli sáu fyrir ófarir sfn-
ar og sinna manna, og vildu heldur falla
en híða ósigur, en hugðu að fella sem
flesta af óvinunum áður en yfirlyki.
Það er sagt að kappar Napóleons mikla
hafi sagt við Vaterló. »Keisaravörðurinn
getur fallið en hann gefst eigi upp.«
Eitthvað svipað virðast vaka fyrir ein-
valaliði Pjóðverja við Verdun. Það virð-
ist einráðið í að sigra eða falla í við-
ureigninni við Frakka, sem eru að allra
dómi hinir fræknustu og herkænustu af
öllum óvinum Pjóðverja. Norðri kast-
aði fram þeirri ályktun í byrjun styrjald-
arinnar, að í þessum ófriði mundi þeir
togast um feldinn til þrauta, annarsvegar
synir þroskaðasta lýðveldisins í álfunni en
hinsvegar synir þess ríkis, þar sem aðall
og höfðingjavald hefur um langan aldur
haft yfirtökin. Slík kraftatök og svifting-
ar eru nú að gerast við Verdun. Glím-
an er hrikaleg og allar þjóðir horfa
undrandi á hana, sem stendur mánuð
eftir mánuð með litlum hvíldum og hinu
gífurlegasta mannfalli.
í erlendum blöðum má lesa ýmsa
dóma um þessa orustu eftir hernaðar-
fróða menn. Danskur foringi, sem um
þessar hernaðaraðfarir ritar, telur það
óðsmanns æði af Pjóðverjum að hugsa
til að taka Verdun fyrst þeir náðu eigi
kastalanum í fyrstu innrásinni í Frakk-
landi. Hann segir að Frakkar muni hafa
lært svo mikið af falli Ándwerpen og
rússnesku víganna að þeir muni hafa séð
hvers við þurfti til að verja eitt hið
traustasta vígi sitt, og hafa því verið við
öllu búnir. Aðstaða Frakka að verja
vígin hefir verið mun betri en Þjóðverja
að sækja þau. Pjóðverjar hafa rekið sig
hér á hið sama og Bretar á Galípólis-
skaga, þar sem Tyrkir sátu með fallbyss-
ur og vígvélar í launsátri alt í kring-
um aðalvígin og létu skotin dynja á
þeim úr óþektum fylsnum í hvert skifti
sem þeir nálguðust vígin. Petta leiddi
til að Bretar urðu frá að hverfa eftir
mikla mannskaða og hið sama telur
foringinn að muni verða hlutskipti þjóð-
verja við Verdun. Norskur maður sem
dvelur í Parísarborg og ritað hefur um
orusturnar miklu og kveðst geta litið ó-
hlutgrægt á þær segir: »Eg hef farið
til herstöðvanna og talað við fjölda
frakkneska hermanna, bæði foringa og
óbreytta liðsmenn, þeir eru allir von-
góðir og öruggir. Aðalvörn og sókn við
Verdun stýrir nú frakkneskur fóringi
Pétain að nafni 59 ára gamall, ofurhugi
hinn mesti og atgerfismaður, sem all-
ur herinn trúir á. Hann var óþektur
riddaraliðsforingi er stríðið byrjaði
en vakti þegar mikla eftirteki við Marne
og víðar. Hanu reyndist snjallasti áhlaupa
garpur Frakka, sem hvað eftir annað
braust í gegnum raðir Pjóðverja með
sveit sína annað hvort til að bjarga
henni eða öðrum, var ávalt í broddi
sinna manna en hefir þó aldrei særst,
þykir manna lægnastur að kveikja eld-
móð hjá liðinu og lifir eins og óbreytt-
ur liðs maður. Eftir að hann tók við her-
stjórn við Verdunurðu gagnáhlaup Frakka
skæðari en áður og Pjóðverjar því minna
unnið á eða réttara sagt Frakkar hafa
hrakið þá fremur af stöðvum þeim sem
þeir hafa náð. Um allan frakkneska
herinn kveður við: »Vér hrindum þeim
aftur.« Að vísu verður því ekki neitað,
að þýski herinn hefir hægt og býtandi
unnið á við Verdun einkum í fyrstu á-
hlaupunum, en þessir 5 eða 6 kílometrar
seni þeir hafa komist áfram hafa orðið
þeim ákaflega dýrir. Eg get því vel í-
myndað mér að þeir á endanum næðu
aðal víginu, ef þeir halda svona áfram
í alt sumar eða lengur, enda hefur
frakkneskur foringi sagt við mig: »Pað
má vel vera að þeir á endanum taki
Verdun, en það kostar þá aldrei minna
en hálfa miljón hermanna, líklega nokkuð
meira.« Hitt tel eg þó miklu sennilegra
að Þjóðverjar taki aldrei Verdun í þess-
um. ófriði.«
Bretar og Belgir verja herlínuna norð-
anverða. Par hafa Pjóðverjar að öðru
hvoru sótt á en ekkert unnið. Engin
teljandi sókn hefur verið þar af hendi
Bandamanna, og er mælt að það muni
ráð Joffre, að Bretar verjist aðeins fyrst
um sinn. Renni maður huganum eftir
sól yfir orustusvæðin verður næst fyrir
manni viðureign ítala og Austurríkis-
manna. Af henni er það að segja að
með byrjun maí munu Austurríkismenn
hafa aukið lið sitt og fór þeim þá að
veita betur en ítalir hrukku undan. Um
20. maí segja norsk blöð að Austur-
rikismenn hafi þá á fám dögum tekið
6 þúsund fanga og nokkuð af hergögn-
um. Síðustu símskeyti segja að nú hafi
þeir alls tekið 24 þúsund af ítalska hern-
um og ítalir séu hraktir inn fyrir landa-
mæri sín. Er því auðsætt að allri sókn
ítala er lokið um langan tíma og þeir
muni eiga fult í fangi að verja lönd
sín.
Á Balkan hefir ekkert sögulegt gerst
síðustu tvo mánuðina. Bandamenn hafa
fengið 60 þús. af Serbaher til Salonik.
Það lið var áður úti á eyju við Grikk-
86
og liðleg í öllum hreyfingum, að hún vakt eptirtekt ýmsra þeirra
manna, sem hún kyntist, Meðal þeirra var kapteinn Santé Kahn. Hann
var að vísu kominn yfir fertugt, en hann var ríkur og var í ætt við
hefðarfólk, sem móðir Helenu hafði mikið dálæti á. Hún var þess því
mjög hvetjandi, að hann fengi dóttur hennar fyrir konu, án þess að
grenslast nokkuð frekara eftir skaplyndi hans og manngildi eða hugsa
um, hvort hin ímyndunarríka dóttir hennar með sínar vökudrauma-
vonir mundi geta felt sig við hann, Samtímis því að kapteinninn var
tíður gestur í húsi assisorsins, fór að koma þangað ríkur greifi, sem eg þarf
ekki að nafngreina fyrir ykkur. Assissorinn hafði fyrir hana mál til með-
ferðar. Einu sinni þegar hann var að fara út úr skrifstofu lögmanns-
ins mætti hann Helenu. Það hafði þær afleiðingar að hann síðar um
daginn heimsótti assissorsfrúna, vitanlega í þeim tilgangi að fá að sjá
og kynnast Helenu. Stúlkan hafði þegar ákaflega mikil áhrif á hann,
Hún var málari og listfeng og hin skemtilegasta og fjörugasta í við-
ræðum. Afleiðingin varð að greifinn fór að venja þangað komur sín-
ar og fann unun í því að sitja á tali við Helenu. Heimsóknir hans
kitluðu hégómagirnd frúarinnar, en hún gaf þeim að öðru leyti fram-
an af éngan gaum. Pannig leið veturinn, og hann var oft á gangi
með assessorsdótturinni út um bæinn. Assessorsfrúin hefði átt að
geta rent grun í. að jafumikið glæsimenni og greifinn var, mundi
geta vakið ást hjá dóttur hans, en hún hugsaði ekkert um það, en
þóttist viss um að geta fengið kafteininn fyrir tengdason.
Samdráttur greifans og Helenu varð brátt svo mikill, að tengda-
fólk hans fór að veita honum eftirtekt. Hann átti frændkonu, sem bar
ofsalega ást til hans, og það gerði hana grimma og ófyrirleitna, að
hann endurgalt ekki þá ást.
Einu sinni um vorið heimsótti hann þessa frændkonu sína.
»Eg hefi heyrt, að þú værir með ákafa að draga þig eftir ungfrú
Trenner,« sagði hún, »er það satt ?«
Greifinn roðnaði og 6varaði á huldu. En þegar frænkan fór aftur
að tala um þetta sagði hann: »í einlagni að segja dáist eg mjög að
þessari. stúlku, eða var það annað sem þér lék forvitni á að vita?.
»Já, hvort það er áform þitt að gifsast henni?«
»Og ef það væri nú áform mitt hvað þá,« mælti greifinn fljót-
83
Hildur var í miðri ræðu þegar móðir hennar opnaði dyrnar og
sagði að kammerráðsfrúin væri að koma og þær yrðu að flýta sér að
ferja hana yfir ána.
Selma stökk þegar ofan á bryggjuna og í bátinn, en Hildur skaust
upp til Emmyar til að láta hana vita að gesta væri von.
Nokkrum mfnútum síðar sat Clara ásamt frú Becker og stúlkun-
um úti á svölunum. Kammerráðsfrúin átti miklu dálæti að fagna í Ár-
skógi, enda kunni hún óvíða betur við sig en þar og kom þar því
mjög oft. Hún var komin í innilegt vináttusamband við Beckersfólkið,
og því var heimilið henni kært.
»Eg vona að þér verðið hér í dag,« sagði Selma og klappaði
kammerráðsfrúnni.
»Ef mamma þín hefir ekkert á móti því,« svaraði Clara og strauk
hina fríðu kinn stúlkunnar.
Frú Becker sagði að sér væri það hin mesta ánægja, að hún
dveldi þar svo lengi sem hún gæti. Síðan var boðið kaffi og talið
barst að ýmsu, þangað til kammerráðsfrúin sagði:
»Kæra Sally, eg er í rauninni komin hingað til þess að biðja
þig bónar:
»Eg býst við að eg eigi erfitt með að neita þér um nokkuð,«
sagði frú Becker blíðlega.
»Eg óska eftir að þú kynnist konunni í Hansaskeri, sem segja
má um að fari huldu höfði.«
Um leið og hún mælti þetta leit hún til Emmyar sem hún hafði
mjög mikið dálætið á.
»Þekkir þú hana?« hrópaði frú Becker og sló saman höndunum.
»Hver er hún, eg neita því ekki að það væri gaman að sjá hana.«
»Hún er frændkona mín,« sagði Clara og horfði sitt upp á hvern
til þess að reyna að verða þess vör, hvaða áhrif þetta hefði á kven-
þjóðina. »I’að er frú Kahn,« sagði hún svo,