Norðurland - 11.02.1902, Page 2

78
grein í »Dannebrog«, blaði sjálfs
Islandsráðgjafans, þar sem sagt er
frá afstöðu ráðgjafans í ríkisráðinu,
og koma orð greinarinnar alveg heim
við það, sem eg hafði haldið fram.
Þess er getið í blaðinu, að ráð-
gjafinn fyrir ísland hljóti að fara
til Danmerkur tviivar á ári hvert
þingár, fyrir þing til að leggja laga-
frumvörp sín fram í ríkisráðinu og
eftir þing til að leggja þar lög fram
til staðfestingar. Þess er getið, að
ráðgjafinn kynni að geta látið ein-
hvern af hinum dönsku ráðgjöfum
bera málið fyrir sig fram í ríkisráð-
inu, en því þykir þetta eigi heppi-
legt sem aðalregla, og baetir svo
við:
»Þá mundu inenn fara á mis við það,
sem einmitt á að vera einn af kostun-
um við hið nýja fyrirkomulag, hvort
sem frumvarp alþingis eða hið væntan-
lega stjórnarfrumvarp fær lagagildi, sem
sé það, að málin eru borin fram í ríkis-
ráðinu af ráðgjafa, sem sjálfur hefir sam-
ið við alþingi og sjálfur er nákunnugur
högum Islands. Auk þess er það öld-
ungis nauðsynlegt, að ráðgjafi íslands
sé sjálfur viðstaddur í ríkisráðinu, ef
eitthvað af málum þeim, er hann vildi
fá framgengt í ríkisráði konungs, þykir
stofna einingu ríkisins í hættu eða miða
til að skerða það jafnrétti, sem allir
þegnar konungs eiga að hafa. Það get-
ur auðvitað ekki komið til máia, að
neinn af hinum dönsku ráðgjöfum fari
að skifta sér af nokkuru málefni, sem
er sérstaklega íslenzkt, en á hinn bóginn
leiðir það fullkomlega eins af sjálfu sér,
að það hlýtur að vera skylda allra hinna
dönsku ráðgjafa að hefja andmæli, ef
hinn íslenzki ráðgjafi gerir tilraun til að
fá framgengt þeim tvennskonar málum,
sem áður eru nefnd, og öldungis eins
hlýtur það að vera bæði réttur og skylda
hins fslenzka ráðgjafa að hefja andmæli,
ef hinir dönsku ráðgjafar ætla að reyna
að leysa sambandið við ísland, eða
skerða jafnrétti Islendinga hér í kon-
ungsríkinu í hlutfalli við aðra danska
fiegna.«
Menn sjá, hvernig jafnréttishug-
myndinni er haldið nákvæmlega.
Enginn Islendingur hefði getað gert
það betur. Menn ættu nú ioksins
að geta séð, hversu það er dýr-
mætur réttur fyrir Islendinga að
hafa ráðgjafa sinn í ríkisráði kon-
ungs, bæði til þess að gæta hags
íslendinga að því, er snertir dönsk
mál, og til þess að halda uppi svör-
um fyrir Island að því er snertir
ísienzk mál. Eg vonast einnig til
þess, að sá flokkurínn, sem bar fram
tveggjaráðgjafafrumvarpið á síðasta
alþingi, geti nú séð það og skilið,
að það var ekki af persónulegum
ástæðum, að eg var eindregið á móti
því fyrirkomulagi, að sá maður, sem
bæri málefni IsJands fram I ríkis-
ráði konungs, þyrfti hvorki að tala
eða skilja íslenzka tungu, þyrlti eigi
að mæta á alþingi eða þekkja hag
íslands í neinu. Eg vona, að þeir
sjálfir muni nú fúslega játa, að
þetta fyrirkomulag hefði hvorki ver-
ið heppilegt fyrir Island eða tryggi-
legt fyrir oss Islendinga. Og eg
vona enn fremur að þeir geti séð
og skilið það, að bæði mér og öðr-
um þótti það enn þá skaðvænlegra
fyrir landið, ef ráðgjafinn hér á landi
hefði verið gjörður að reglulegum
undirtylluráðgjafa undir forsætisráð-
gjafanum danska. Þetta sama vakti
fyrir Jóni Sigurðssyni, þegar hann
ritaði um stjórnarmál og fjárhags-
mál Islands í Nýjum félagsritum
1863. Hann segir þar á bls. 27
þessi eftirtektaverðu orð: »Þess
vegna er það eitt aðalatriði, sem
alþing þarf að gefa hinn mesta gaum
að, og er eins konar fjöregg í þessu
máli, að sú stjórn á Islandi, sem
stungið verður uppá og alþing sam-
þykkir, verði þess konar stjórn, sem
geti borið nafn með rentu, en verði
ekki eins konar útigangsgemsi frá
ráðgjafanum í Danmörku.«
4 .
Úílendar fréffir.
Anarkistar fara að líkindum að eiga
örðugra með að korna ár sinni fyrir
borð í Bandaríkjunum en að undanförnu.
Roosevelt forseti hefir í ársboðskap sín-
um skorað fast á kongressinn að sam-
þykkja lög, er nota meghtil þess að girða
fyrir innflutning anarkista og eins til
þess að koma þeim anarkistum af hönd-
uni sér, sem í Bandaríkjunum kunna að
vera. Forsetinn vill, að öll siðuð ríki
veraldarinnar geri sérstakan sainning um,
að glæpir anarkista skuli lýstir brot gegn
þjóðaréttinum á sama hátt sem víking
og þrælaverzlun.
Tollverndarstefnunni vill forsetinn
halda áfram en draga úr henni með
sérstökum samningi við aðrar þjóðir um
tollafnám á báðar hliðar.
Fiiippseyjar telur forsetínn að innan
skamms muni geta fengið sjálfstjórn.
Mótspyrnunni gegn yfirráðum Banda-
ríkjanna sé nú að eins haldið uppi af
einstökum mönnum, sem fara eigi með
sem ræningja
*
Fyrir ríkisþing Þjóðverja hefir stjórn-
in lagt frumvarp uin feikilegan toll á
matvælum, til þess að vernda landhún-
aðinn. Frumvarpið mætir rnegnri mót-
spyrnu hjá hinum frjálslyndu flokkum
þingsins og sósíalisturn.
*
Börn Jóhans Sverdrups, norska stjórn-
ináiatnannsins nafnfræga, hafa höfðað mál
móti Björnstjerne Björnson fyrir sögu-
sagnir urn Sverdrilp, er þau telja argasta
óhróður. Þau hafa í hyggju að stefna
ýrnsum helztu stjórnniálamönnum Norð-
manna til þess að bera vitni í málinu -
seiíi reyndar þykir vafasatnt að þeim tak
ist og hafa ritað ávarp til þjóðarinnar
í tilefni af þessari fyrirætlun sinni.
*
Nobels-verðlaunin fyrstu, handa vís-
indamönnurn og skáldum, veitti sænska
visindaakademíið í desentber þeim, er
nú skal greina: Röntgen prófessor, er
fann Xgeislana, van’t Hoff hollenzkum
efnafræðing, sem nú er prófessor við
Berlínarháskólann, Behríng, þýzkttin pró-
fessor, sem fann barnaveikis-serum, og
Snlly-Pradhomme, frönsku skáldi. Hver
þessara rnanna fekk rúmar 150 þús. krón-
ur. jafnframt veitti og nefnd í stórþing-
inu Nobels-verðlaun þau, er hún hefir
yfir að ráða handa alþjóðafriðar-vinum,
tveiinur friðar-postulum, Frederíc Passy,
(frönskum) og Henri Dunant svissnesk-
um lækni, rúmar 70 þús. krónur hvor-
um. Fjöldi af helztu sænskum rithöf-
undum og listamönnum hefir ritað ttnd-
ir mótmæli gegn verðlaunum þéim, er
frattska skáldið fekk, taldi Tolstoi preifa
sjálfkj rinn til þeirra og sendi Tolstoi
bréf þess efnis. Af vísindamönnum þeim,
er ekki hlutu verðlaunin, en tilnefndir
voru, vitýist landi vor Niels Finsen hafa
staðið einna næstur veitingunni.
*
Stjórnirnar á Þýzkalandi og Rússlandi
hafa sent stjórnum annarra þjóða áskor-
anir unt að bæla niður anarkista-hreyf-
ingámar.
*
Engir úrslitaatburðir enn í Búaófriðn-
uin. Frá byrjun ófriðarins til desember-
byrjunar í vetur höfðu af Bretum farist
18,348 manns, þar af 803 liðsforingjar.
Hugir ntanna á Englandi virðast hverfa
meira og meira að því ráði að láta bjóða
Búum þolanlega friðarkosti.
*
Kappsamlegar tilraunir er verið að gera
ti! þess að koma þráðalausum hraðskeyt-
um yfir Atlantshafið og Marconi hefir
jafnvel fullyrt, að það hafi tekist. Enskur
prófessor, Oliver Lodge, einn af helztu
rafmagnsfræðingum veraldarinnar, neitar
því sanit, að nokkuð vernlegt verði af
þeirn tilraunum ráðið, telur það reynd-
ar ekki óhugsanlegt, að leiða megi raf-
magnsstrauma yfir Atlantshafíð, svo að
ofurlítil merki þeirra sjáist, en getur ekki
fallist á það, að nein sönnun hafi enn
fyrir því fengist.
*
Nú virðist svo, sem skamt muni
jress að bíða að Danir selji Bandaríkj-
unum eyjar sínar í Vesturheimi. Málið
var að miklu leyti undirbúið, áður en
hin nýja stjórn tók við völdum í sumar,
og hún heldur áfratn sömu stefnunní í
því efni sem fyrirrennarar hennar. Eyj-
arnar kosta Dani stórfé á hverju ári
og þeir hafa ekki frainkvæmd í sér
að efla neinar framfarir í eyjunum.
Samt setn áður liefir risið upp allmikil
mótspyrna gegn sölunni í Danmörku;
þeirn, sein móti rnæla, þykir ríkið ekki
of stórvaxið, þó að ekkert sé af því selt.
En sú mótspyrna verður sjálfsagt að lúta
í lægra ltaldi.
*
Armeníumenn flytjast unnvörpum btirt
úr Tyrkjalöndum. Flóttamennirnir eru
hörntulega útleiknir; gatnahuenni eru
með mjög stór sár;- tungan hefir verið
skorin úr sumum börnunum. Allir full-
ytða þeir, að daglega séu framin rán og
morð á Armeníumönnum, án þess að
yfirvöldin láti það til sín taka. Einkurn
er ástandið sagt voðalegt í afskektuiti hér-
uðum. Sagt, að Rússar muni hlutast til
11111 málið, ef þessar íregnir verða sann-
aðar.
4
Sjúkraskýli.
Eftir Sigurð Hjörleifsson.
II.
En enginn má skilja orð mín
svo, að jjað séu þeir sjúkling-
ar einir, setn handlækningar eru
framdar á, sem eigi að geta feng-
ið hjáip í sjúkraskýlunutn. Pegar
litið er á sjúklingatölu í sjúkra-
húsunt erlendis, þar sem sjúkra-
húsin eru nægilega tnörg og stór
í hlutfalli við fólksfjölda, þá verða
þeir sjúklingarnir í töluverðum
meiri hluta, sem engar, eða mjög
litlar, handlækningar eru framdar
á og líkt mundi hér verða uppi
á teningnum, ef sjúkrahúsin væru
til. Af því ætti rnönnum að vera
auðsætt, hve mikil þörf er á sjúkra-
skýlunutn handa þessum sjúkling-
um. En hitt er annaö mál, að ekki
væri ráðlegt að flytja alla sjúkl-
inga strax í sjúkraskýlin, en slíkt
mundi mönnum fljótt lærast, enda
sjálfsagt, að læktiirinn gæfi héraðs-
búum sínurn bendingu í því efni.
Eitt af hlutverkum sjúkraskýl-
anna til sveita inundi verða pað,
að veita- sjúklingunum húsaskjól
um stuttan tíma, svo læknirinn
geti athugað þá nægilega; aftur
mundi þess verða síður þörf
á sumunr verzlunarstöðunum. Á
flesturn læknissetrunum til sveita
mun nú ekki vera liægt að íull-
nægja þessari brýnu þörf. Þetta
er ekki lítilsvert. Það varðar þó
rnestu, að „undirstaðan rétt sé
fundin" og oft er ómögulegt að
skera úr því í svipinn, hver sjúk-
dómsorsökin sé, eða hvaða lækn-
ingatilraun muni vera heppileg-
ust. Flaustur á illa við lækningar.
Og þessi rnikli asi, sem stundurn
er á því fólki, sem er að leita sér
eða öðrum lækninga, er ekki æfin-
lega heppiiegur, ber oft fremur
iítið vitni um það, aö fólk viti að
það fer rneð vandasamt erindi. En
pví er vorkun, það hefir ekki átt
því að venjast að önnur aöferð
ætti að vera við það að leita sér
lækninga en t. d. að sækja vör-
una í búðina.
Og hér rekur að öðru atriði og
það skiftir miklu: