Norðurland - 11.02.1902, Side 3

79
Sjúkraskýlin mundu, beinlínis
og óbeinlínis, stuðla-mjög að því
að menn leiti sér læknishjálþar
og noti hana á skynsamlegri hátt.
Eg skal reyna að skýra þetta með
ofurlitlu dæmi. Nýlega hefir tnín
verið vitjað til þriggja barna, vestan
Eyjafjarðar, sem öll höfðu barna-
veik’i í barkakýlinu. begar eg kom
til fyrsta barnsins, var það dáið
og þurfti eg að gera á líkinu barka-
skurð til þess að fá fulla vissu um
sjúkdómsorsökina, enda hafði eg
haft með mér verkfæri til þess.
I annað skifti hafði eg ekki með
mér verkfæri, er eg fór að vitja
barnsins; veður var svo ískyggi-
legt að mennirnir, sern sóttu mig,
vildu ekki bíða eftir því að eg
tæki þau til, enda þá ekki vissa
fyrir, að þeirra væri þörf. í þessari
ferð skoðaði eg svo þriðja barnið,
sern nrér var ókunnugt um áður.
Bæði þessi börn höfðu verið sjúk
í fulla viku, án þess læknis væri
leitað,- sem aldrei ætti að koma
fyrir oftar, bæði fengu sterkan
skanrt af barnaveikis blóðvatni,
bæði dóu áður en hægt væri
að sækja nrig aftur til þess að
gera barkaskurð. Nú er það al-
kunnugt í unrdæmi mínu og all-
mikil reynsla fyrir því, að barna-
veikis bióðvatn læknar mörg börn,
sé það viðhaft í tíma og barka-
skurðir ekki ókunnir, og má þetta
því teljast mjög raunalegt.
Eg hefi nú þá trú, að ef sjúkra-
skýli hefði verið til á heinriii mínu,
þá hefðu öll börnin verið flutt til
mín, líklega í tæka tíð, og eítir
reynslu þeirri, senr feirgin er á
sjúkrahúsum um þetta atriði, og
öðrum atvikum, hefi eg fulla á-
stæðu-til þess að ætia að að minsta
kosti tvö af börnunum hefðu lif-
að. Og vissa er íyrir því, að oft
er nógur tínri fyrir lækni til þess
að flytja barn írreð barnaveiki í
sjúkraskýii, þó hans sé fyrst vitj-
að, enda er það gert um allan
heim, nema sjaldan liér.
Eg verð aö láta þetta nægja
til stuðniugs þessu atriði, til þess
að verða ekki altof langorður.
En mundu þá sjúkraskýlin ekki
verða öðrunr til lreilla en sjúk-
lingunum eiiiurn ?
Á því getur ekki leikið efi. Hver
einasti maður, sem tekið hefir
eftir þeinr miklu vandræðum og
verkatöf, sem oft verður á lieim-
ilunr sjúklinga, hlýtur að vera mér
sarndóma unr, að æskiiegast hefði
verið að flytja sjúklinginn eða
sjúklingaira á sjúkrahús, ef þess
hefði verið kostur. Þó undantekn-
ingar rrregi finna frá þessu, þá
haggar það því ekki, að svo sé
oftast. — Nærrrar sóttir hafa líka
oft í för nreð sér óþægilegar sarrr-
göngutafir og væru sjúklingarnir
fluttir á sjúkraskýli, mundi líka
, vanalega fyr taka fyrir þau óþæg-
itrdi. Þá er það ótalið, að sóttnæm-
ishættan mundi minka í landinu.
Eg skal taka til dæmis sýkingar-
hættuna af þeim mönnurn, sem
hafa berklaveiki í lungurn eöa
opna ganga frá berklaveiki í bein-
utn. Fæstum þeirra er íulltreyst-
andi til þess að haga sér svo í
öllu, að sæmilega tryggilegt sé
og sama er að segja unt þá, senr
veita þeinr hjáip og hirðingu. Þó
ekki vantaði anrtað, þá vantar fiesta
til þess þekkinguna og auk þess
þá athygli og uærgætrri, serrr til
þess þarf. Þegar svo við þetta
bætist, að húsakynnum er nálega
alstaðar mjög ábótavant, þá verð-
ur ekki annað sagt, en að tölu-
verð hætta stafi af hverjum sjúk-
lingi. Það eitt, að sjúklinguritin
hefði gengið í gegnuirr þann skóla,
í lengri eða skemmri tíma, senr
sjúkrahúsvistin mutrdi veita þess-
utn sjúklingum, er mikilsvert fyrir
sýkingarhættuna; auk þess trrikil
von urn, að margir nrundu fárnein
sitt bætt.
Merkur þingmaður drap á það
í ræðu sirrni í sumar á þingi, að
vér hefðunr þörf á berklaveikis-
spítala. Þó hann væri tii, ireld eg
hann kæmi aö iitlunr notum. Ættu
sjúklingarnir sjálfir að borga fyrir
sig, þá kæmu ekki nrargir; fá-
tæktin og heimilisböndiir nrundu
halda flestum föstum og þegar
gætt er að nöldritru út af kostn-
aðinunr við holdsVeikisspítalann,
þá er ekki líklegt að latrdssjóður
murrdi verða látinn borga fyrir
þá. Sjúkraskýlitr geta vc^ið og
eiga að vera berklaveikisspítali
héraðanna, í öllu falli fyrst um
sirrn.
Þá er eftir að fara nokkururn
orðum unr þörf læknanna á sjúkra-
skýlumnn. i lún er ekki lítil. Aðal-
kosturinn fyrir þá er sá, að þeir
verða meiri og b.etri læknar. Það
er gott fyrir þá, err enn þá b'etra
fyrir héraðsbúa. Sveitalækrrir, sem
vill vimra verk sitt nreð trúnrensku,
á nú við óumræðilega örðugleika
að stríða. Haun, getur hvergi franr-
kvænrt lækningar; sem læknir er
hatrn dauðadæmdur. Hugsum oss
nú ungan kandídat, senr á aþ taka
við slíku sjúkraskýli. Hann geng-
ur ólíkt beinna að verki sínu en
fyrirrennari hans, hefir því ánægju
af því sjálfur; bæði Irann og hér-
aðsbúar sjá gagnið af starfsemi
hans. Það 'hefir ekki ætíð og sízt
alstaðar yerið svo. Með sjúkra-
skýlunuin rennur upp ný öld fyr-
ir íslenzku læknastéttina. Ein-
hver dálítill tekjuauki verður að
þeim fyrir læknana, en hætt er
þó við að hann hrökkvi mörgutn
illa fyrir aukakostnaðinum, því þeir
yröu miklu betur útbúnir að verk-
færiun err nú og einkum bókum.
Að sjálfsögðu mundu lækn-
artrir hafa marga álryggjustund
umfratn það, sem nú er, fyrst og
frenrst af því aö memt taka að
öðru jöfnu meiri þátt í kjörmn
þeirra mantra, senr rnenrr þurfa
daglega að hafa satnfélag við, en
auk þess mundi sjálft sjúkrahús-
starfið veita nrönnutn nokkuð örð-
ugt, einkum framan af. Þaö et svo
alstaðar og inundi ekki síður verða
hér í öilunr einstæöingsskapnum;
en sízt ættu þó læknarnir að fæl-
ast að leggja á sig þær álryggjur,
því þær eru þeinr hollar, efla vilj-
atnr og ktiýja þá til þess aö halda
við þekkingu sintri og bæta við
hana.
Með þessu er þeirri mótbáru
að nokkuru leyti svarað, að lækn-
arnir mundu víða ekki verða hæf-
ir til þess að vera læknar í sjúkra-
skýlunum; læknarnir verða betri,
yfirleitt miklu betri og þá fyrst
er líka hægt að hafa tryggingu
fyrir því, að ætíð sé hægt að fá
hæfa lækna á amtsspítalana.
Ýmsir halda því franr, og í
þeim flokki eru sumir tnenn vel
skýrir, að það sé fáráðlegt af þjóð-
inni að halda við hjá sér lækna-
skóla, af því læknaefnitr geti ekki
orðið boðlegir læknar fyrir þjóðina.
Unr það skal nú ekki rætt hér,
enda er eg á öðru máli. En ein-
kenniieg ósamkvæmni sýnist þó
vera í því, að telja Reykjavíkur-
skólalækna ekki boðlega, en ætla
hitt boðlegt, að neyð'a allarr þorra
læknanna til þess að ieggja meiri
hluta læknisfræðinnar á hylluna,
jafn-skjótt og þeir taka við starfi ,
í þarfir þjóðarinnar, enda ekki
tnjög búmannlegt.
Margir gutna af framförum
læknisfræðinnar, eins og verðugt
er að sunru leyti; en of fáir gera
sér það Ijóst, að skilyrðið fyrir því
að framfarir þessar geti kornið
þjóðitmi að notuin er nærri ætíð
það, að sjúklingurinn geti verið
undir daglegri umsjótr læknis í
hæfilegum húsakynnum og allur
aðbúnaður sé sætnilegur.
Eg skal etrda þessi meðmæli
nreð sjukraskýlunum með orðum
Quðtnundar héraðslæknis Björns-
sonar í 2. árg. Andvara: „Snrátt
og smátt munu öll læknishéruð
landsins sannfærast ntrr það, að
ef þau koma upp sjúkraskýlum
á læknissetrunum, þá afla þau sér
ómetanlegra hagstnuna; það fé,
sem tii þeirra færi, nrundi bera
meiri arð, etr flestur annar fram-
farakostnaður‘l.
%
Tóvélar Eyfirðinga.
Eftir Aðalstein Halldórsson.
III.
(Síðasti kafli.)
Þá er að minnast á viruruverð-
lag tóvélanna, sem sumum þykir of
hátt og álíta að mætti færast niður.
Það væri að vísu æskilegast að
verðlagið gæti verið sem lægst, en
menn verða að gæta þess, að stofn-
unin þarf að geta borið sig og fjár-
hagur hennar þarf að verða svo
góður, að hún sé engum háð í efna-
legu tilliti; annars getur hún ekki
staðið til lengdar. Að mínu áliti
hefir verðlagið upphaflega verið sett
of lágt, því hefði það verið ögn
hærra, hefði stofnunin verið fijótari
að ná sjálfstæðum efnahag og átti
þá hægra með að fxra verðlag sitt
niður. í samanburði við aðrar tó-
vélar hér á landi, t. d. á Álafossi
og í Ólafsdal, er verðið heldur lægra
hér, og væri því ranglátt gagnvart
þeim stofnunum að færa það meira
niður, enda geta heldur engar litlar
tóvélar þrifist viðunanlega með lægra
verðlagi.
Það er oft vitnað til þcss, hve
kembingin er ódýr í hinum norsku
verksmiðjum, sem keppa um að ná
undir sig ullariðnaði vorum, og það
er satt, að það verðlag, sem þær
auglýsa á kembingu er mjög lágt;
en það mun flestum hér ókunnugt,
að sú kembing, sem þeir selja á
tíu aura fyrir pundið, er að eins
plötukembing, sem eigi verður not-
uð f annað en teppi og stopp;
kembing í lopa fyrir handspuna er
eigi höfð um hönd hjá þeim og
því ekki auglýst neitt verðlag á
henni. Bæði í Danmörku og Noregi
eru mjög víða smá »Spinderi«, sem
svara algjörlega til þeirra tóvéla,
sem vér höfum hér á landi, og er
verðlag þeirra alls ekki lægra, heldur
öllu fremur hærra, en gerist í hin-
um íslenzku tóvélum.
Með þeim fjárhag, sem tóvélarnar
hér áttu við að búa fyrstu árin,
var naumast hægt að standa straum
af viðhaldi þeirra og voru þær þó
þá nýsettar upp, og þurftu því
ekki mikils með í því efni. Hér
eftir fer efnahagurinn framar að
leyfa að meira sé lagt í kostn-
að þeim til viðhalds og endurbóta.
Næstliðið sumar varein vélin kembis-
lögð, og þó kembin á hinum séu
enn eigi orðin neitt tiltakanlega
slitin, verður haldið áfrani að setja
á þær kembi, þar til þau eru öll
orðin ný. Þegar það er komið í
framkvæmd, ásamt fleiru smávegis.
sem áformað er að gera næsta
sumar, má vonast eftir, að hægt
verði að leysa af 'nendi talsvert
meiri vinnu.
Einn slæmur ósiður er það, sem
um fram alt þyrfti að leggjast niður,
en það er hið stfelda kvabb um
það, að verkefninu sé slept héðan,
án þess að vinnulaunin séu greidd
um leið. Mönnurn er þó fullkunnugt
um, að það er ákveðið í reglugjörð
stofnunarinnar, senr samin er og
sainþykt af sýs'lunefnd, að öll vinnu-
laun verði að borga um leið og verk-
efnið er afhent. En lánsverzlunar-
vaninn er búinn að gagntaka svu
hugi manna, að næstum sjállsagt
þykir að fá alt lánað, svo mönnurn
finst sér jafnvel stórlega misboðið,
ef neitað er um það. Eg bið menn
að gæta þess, að það er alls ekki
af neinni tortrygni gagnvart mönn-
um, þótt neitað sé um að lána
verkefni héðan, heldur af því að
eg hlýt að fylgja þeim reglum, sem
mér eru settar, enda þarf stofn-
unin að fá inn vinnuverðið jafnóðum,
til þess 'að geta staðið sæmilega í
skilum.