Norðurland - 09.05.1903, Qupperneq 2

Nl.
S t j a r n a n.
(CH vinar m/ns.)
»Góða stjarna, hýr og hrein,
hlýlegt bros á döpru kveldi.
Hugum barna gátu grein.
Góða stjarna, skær og hrein,
tindrar þarna uppi ein,
orpin gráum þokufeldi.
Góða stjarna, hýr og hrein,
hlýlegt bros á döpru kveldi.
Áfram haltu beina braut,
brátt fær þú í gröf að síga;
enn er kalt við unnarskaut,
áfram haltu þína braut.
Vega salt í þungri þraut
þúsund kraftar, falla, stíga.
Áfram haltu beina braut,
brátt fær þú í gröf að síga.«
*
Yndisleg á alla grein,
eg vil hana lofa og prísa.
Stjarna þarna er uppi ein,
yndisleg á hverja grein,
skær og fögur, heið og hrein,
heimi engar fegri lýsa.
Yndisleg á alla grein,
eg vil hana lofa og prísa.
Mæni eg hljóður þrátt til þín,
þegar alt er rótt á kvöldin;
stilta, bjarta stjarnan mín,
stari eg löngum upp til þín,
Búnaðarframfarir.
Svar til Björns Jenssonar
frá Stefáni Stefánssyni.
Það hefði verið miklu nær fyrir vin
minn Björn Jensson að játa blátt áfram
öfgarnar í grein sinni í ísafold í vetur
»um undirstöðu búnaðarframfara* held-
ur en að fara að telja fólki trú um það
í ii. bl. ísafoldar þ. á., að við vær-
um og hefðum í rauninni verið sam-
mála, það væri »miklu fremur í orði
en á borði, sem okkur greindi á um
það mál.
í mörgu vorum við þegar á einu
máli, eins og eg tók fram i grein minni,
t. d. í því »að jarðræktin yrði hér eins
og annarstaðar að byggjast á vísinda-
legum grundvelli*, og nú sé eg mér
til stórmikillar gleði, að hinn háttvirti
höf. er orðinn mér sammála í ýmsum
ágreiningsatriðum, þó hann vilji ekki
eða geti kannast við, að hann hafi
sannfærst af mótmælum mínum.
Grein mín mótmælti sérstaklega
þeirri staðhæfing höf. »að þúfnaslétt-
unin, eins og henni hefði verið háttað
hingað til, væri engin sönn jarðabót,
því hvorki þurkaði hún jarðveginn,
hitaði hann né greiddi fyrir viðrun-
inni.«
Nú heldur höf. því fram, að eg sam-
sinni óbeinlínis þessari staðhæfing hans,
þar sem eg segi, að reynt sé að þurka
jarðveginn um leið og sléttað sé,
annaðhvort með lokræsum eða á ann-
an hátt; með þessu játi eg að slétt-
unin eintóm þurki ekki jörðina, — þar
þurfi annað og meira til.
En mér er spurn, gildir ekki ná-
kvæmlega hið sama um hið plægða
sáðland, sem höf. talar um. Hann
hefir sjálfsagt reynslu fyrir því, að
mýrarnar kringum Reykjavík verða
ekki að túni, hve oft, sem þær eru
plægðar og í þær sáð, nema þær séu
þú sem hátt í hreinleik skín
hrímug bak við rökkurtjöldin.
Mæni eg hljóður þrátt til þín,
þegar alt er rótt á kvöldin.
»Þegar alt er orðið hljótt«,
ertu, stjarna mín, á verði.
Svæfir margt hin svarta nótt,
samt er ekki að fullu hljótt:
Ekki er hjartans óskum rótt,
unz það byrgist grænum sverði.
»Þegar alt er orðið hljótt«,
ertu, stjarna mín, á verði.
Leiftrar stjarna um himins hyl.
Hjartans eru dýpri álar.
Þeir frá ströndum stranda til
stika marar reginhyl;
á þó vita engi skil
undradjúpi vorrar sálar.
Leiftra stjarna um himins hyl.
Hjart: ns eru dýpri álar.
Tindra stjarna, hrein og heið,
himneskt bros um nóttu svarta.
Birtu megna myrkraneyð,
mardjúp sálar, björt og heið!
Berðu kveðju langa leið
ljúfum barm frá döpru hjarta.
Tindra stjarna, hrein og heið,
himnes' t bros um nóttu svarta.
ræstar fram um leið; en sé það gert,
þornar jarðvegurinn og hitnar og mýrin
verður fyr eða síðar að túni eða töðu-
graslendi, hvort sem hún er þakin
grasþökum eða í hana sáð grasfræi.
Það er því deginum ljósara, enn ljós-
ara en það áður var, að höf. hefir al-
veg ranglega fundið þaksléttunarað-
ferðinni það til foráttu í samanburði
við sáðsléttunina, að hún þurkaði ekki
jarðveginn, því í þessu eiga þær al-
veg sammerkt, og með þeim sama rétti
sem höf. staðhæfir að sléttunin sé
engin jarðabót af því hún eintðm þurki
ekki jarðveginn, mætti segja, að plæg-
ingin væri engin jarðabót, af því hún
ein þurkar heidur tkki jarðveginn. —
En mér kemur e ;i til hugar að halda
fram slíkri fjarstæðu. Eg læt þetta
nægja sem dæmi upp á rökfærslu höf.,
og hvernig megi snúa henni gegn
honum sjálfum.
Annars er alt tal hins háttvirta höf.
um, að jarðvegurinn hvorki þorni,
hitni, né honum bætist efni með slétt-
uninni einni eða >sléttuninni tómri< al-
veg út í bláinn, fer fyrir ofan og
neðan það, sem um er að ræða, og
er í rauninni iómur útúrsnúningur.
Eða hvað meinar höf. með þessari
»tóma sléttun?< — Líklega eingöngu
jöfnun á yfirborðinu án nokkurar frek-
ari aðvinslu. En ekki veit eg til, að
slík sléttunaraðferð hafi nokkurn tíma
eða nokkurstaðar verið viðhöfð hér á
landi, síðan Ormur Stórólfsson gekk
að slætti á Hvoli sællar minningar
og sló þúfurnar með. Annarstaðar
þekki eg hana ekki í »praxís«, þessa
tómu déttunar-»teoriu« höf.
Þao getur því ekki verið um þessa
eða þvílíka sléttunaraðferð að ræða,
þegar við höf. í fyrri greinum okkar
tölum um »þúfnasléttun, eins og henni
hefir verið háttað hingað til«, því allir
vita og höf. sjálfsagt líka, að hún er
130
í þvf fólgin að rista ofan af gras-
svörðinn, pæla jarðveginn eða plægja,
jafna flagið, bera í það áburð (undir-
burð) og þekja það að því búnu með
grassverðinum, og loks bera ríflega
ofan á þökurnar. Þannig er þúfna-
sléttun alment varið, og það er þessi
þúfnasléttun, sem eg hefi haldið fram
að væri meiri og minni jarðabót og
jarðvegsbót, eftir.því hve vandlega er
að henni unnið, en því neitaði höf.
afdráttarlaust. Þó hann nú vilji nauð-
ugur við það kannast og segi að þetta
sé ekki tóm slétiun, heldur eitthvað
annað og meira, þá var ekki og gat
ekki verið um aðra sléttun að ræða,
en þá sem hér er lýst. Eg hafði þá
enga hugmynd um »sléttunina tómu«.
En þó eg hafi haldið því fram gegn
neitun höf. og sýnt það og sannað
með áþreifanlegum dæmum, að þúfna-
sléttunin sé jarðabót, þá þverneita eg
því, sem höf. gefur í skyn, að eg hafi
»talið henni flest til gildis framyfir sán-
ing og sáðlandsrækt*. Mér hefir meira
að segja aldrei komið það til hugar.
Eg hefi að eins sagt satt um hana,
alveg öfgalaust, og ráðið bændum
alment frá, að fylgja því hvatvíslega
ráði höf. að hætta nú þegar að slétta
og breyta túnunum í sáðland, meðan
nálega alla þekkingu og kunnáttu vant-
aði við meðferð sáðlands og alla að-
vinslu, meðan þeir menn voru sárfáir
á öllu landinu er gætu leiðbeint mönn-
um í þessu efni, engin íslenzk gras-
fræræktun til og loks engin reynsla
fyrir því, hve miklu arðvænlegri þessi
aðferð væri en gamla aðferðin.
Eg hefi ráðið bændum til að halda
fyrst um sinn áfram með þúfnaslétt-
unina, en vanda hana sem bezt og
nota hestaflið sem mest, svo hún yrði
sem ódýrust, en jafnframt hefi eg ráð-
ið til að gerðar yrðu alvarlegar til-
raunir með grasfræsáning, grasfræraekt,
tilbúin ábúðarefni o. fl. í tveim til-
raunastöðvum, annari á Suðurlandi og
hinni á Norðurlandi, undir stjórn og
umsjón vel hæfra manna. Enn fremur
legg eg til, að sem flestir ungir menn
úr hverju héraði séu látnir læra plæg-
ingu og önnur vandameiri jarðyrkju-
störf hjá þeim fáu mönnum hér á landi,
sem kunna þetta til fullnustu, eða
sendir út til þess að vinna á fyrir-
myndarbúum erlendis. Loks legg eg
til, að vér komum okkur upp efnafræð-
isverkstofu.
Allar þessar tillögur sýna, að eg
læt mér ekki »lynda gömlu jarðabóta-
aðferðina*, eins og höf. vill gefa í
skyn; en eg vil ekki varpa henni fyrir
borð fyrri en eg hefi fengið aðra betri
í staðinn, sem hægt er að framkvæma.
Eg vil kosta kapps um og verja miklu
fé til þess, að finna upp nýjar ræktunar-
aðferðir og undirbúa landslýðinn svo,
að hann geti tekið við þeim og hag-
nýtt sér þær jafnótt og þær finnast.
Eg held því föstu að landbúnaðar-
framfarir vorar verði aðallega að byggj-
ast á innlendri reynslu og gæti, ef
tími og rúm leyfði, leitt að því óyggj-
andi rök. ísland er svo gagnólíkt öll-
um öðrum löndum að loftslagi og jarð-
vegi, að óhugsandi er, að útlendar
jarðyrkjuaðferðir geti átt hér við að
öllu leyti. Vér gætum lært margt af
útlendingum, en við verðum að laga
það meira og minna til í hendi okkar
og það getur reynslan ein kent okkur.
í þessu felst enginn »vantrausts-
fyrirsláttur«, eins og höf. segir. Eg
Indriði Þorkelsson.
veit að hinn háttvirti höf. hefir ekki
meiri trú á framtíð þessa lands og
framförum í landbúnaði þess en eg,
þó okkur greini á í ýmsu. Hann sýn-
ist jafnvel vera öllu trúminni, því
hann efaðist um í ritgjörð sinni í
vetur að sáðlandsyrkja gæti hepnast
nema á Suðurlandi sunnan Snæfells-
ness, jafnvel þótt hann skoraði al-
ment á menn að taka hana upp, en
eg hefi þá trú og von, að hún geti
hepnast um land alt, að nyrztu út-
kjálkum ef til vill undanteknum, þegar
menn hafa lært til hennar og eiga
kost á að nota ísl. fræ.
En til þess að þessi trú geti bráð-
lega orðið að skoðun og þessi von
að sannfæringu og til þess að hrekja
efasemdir höf. þurfum við að fá góða
tilraunastöð hér nyrðra og það þegar
í stað. Við höfum ekki fremur efni á
því en Sunnlendingar að »láta jörðina
leifa stórum af gróðurmagni sínu«, ef
unt væri að ná því öllu. Hlutverk norð-
lenzku gróðrarstöðvarinnar er hvorki
meira né minna en það, að skera úr
því með áreiðanlegri vissu, hvort alt
landið norðan Snæfellsness á um aldur
og æfi að vera »óræktað« samkvæmt
kenningu höf. eða hvort unt sé að
breyta því í sáðland.
Þessi úrskurður er svo mikilsverður,
að til þess virðist kostandi nokkuru
fé að fá hann sem áreiðanlegastan.
Því undrunarverðari er sú mótspyrna,
sem virðist bóla á hjá ráðandi mönn-
um í höfuðstaðnum gegn tilraunastöð
hér fyrir norðan. Tilraunastöðin reyk-
víkska á að duga okkur, þó vitanlegt
sé, að lítið sé meira á henni að græða
fyrir oss Norðlinga en tilraunastöð
norðaustur í Noregi; svo ólíkt er
Norðurland Suðurlandi. En Reykjavík
og grannhéruð hennar geta haft henn-
ar full not og eiga að hafa ómetan-
legt gagn af henni, sé hún í góðu
lagi. Þetta er sumum nóg, en auð-
vitað þeim einum, sem hættir við að
gleyma því, að nokkurt land sé til
fyrir utan það, sem sést af Skólavörð-
unni eða Öskjuhlíð, eða að minnsta
kosti sjá það og hag þess í þoku og
ráðgátu. En svo þröngsýnum mönnum
er tæplega trúandi til þess að beit-
ast fyrir mikilfenglegum og víðtæk-
um framkvæmdum til framfara land-
búnaði vorum, eða leggja trausta »bún-
aðarframfaraundirstöðu «.
Á undan eða á eftir?
»Norðurland« hefir sent þeim mönn-
um, er spurningarnar lögðu fyrir þing-
mannaefnin á fundinum hér á Akur-
eyri, eftirfarandi
Fyrirspurn:
Skilduð þér ekki svo ummæli sýslu-
manns Hannesar Hafsteins á fundinum,
sem haldinn var hér á Akureyri ^15.
f. m., að hann ætlaðist til þess »að
framfaramenn úr báðum flokkum taki
höndum saman og myndi nýjan flokk«,
áður en hin nýja stjórn verður skipuð?
Þeir hafa sýnt blaði voru þá góð-
vild að senda oss eftirfarandi
Svar:
»Þegar vér komum oss saman um
að leggja þá spurningu fyrir þing-
mannaefnin hér, hvort þeir vildu
stuðla að því að framfaramenn úr
báðum flokkum tækju höndum saman
og mynduðu nýjan þingflokk, gerðum