Norðurland - 09.09.1905, Blaðsíða 3

207
Undirskriftamálið á þingi.
Landsréítindi vor fyrir borð borin.
Undirskriltamálið var rætt í neðri
deild á þriðjudaginn var, 22, þ. m.
Stjórnarmenn komu þar fram á sama
hátt viðvíkjandi landsréttindum vor-
um og afstöðu við danskt vald, eins
og endrarnær á þessu þingi.
Eftirfarandi Þingályktunartillaga var
til umræðu:
>Neðri deild alþingis ályktar að
lýsa yfir því, að hún álltur það eitt
rétt og í samrœmi við stjórnarskijmn
vora, að íslansráðherra sé ski/mður
með undirskrifl sjálfs hans, eða frá-
farandi íslandsráðherra, en ekki með
undirskrift forsætisráðherra Dana, og
skorar á ráðherrann að gera sitt til,
að svo verði framvegis.«
Flutningsmenn voru Skúli Thorodd-
sen, Stefán Stefánsson Skagf., Einar
Þórðarson, Ólafur Ólafsson, Ólafur
Briem, Björn Kristjánsson, Ólafur
Thorlacius.
Auðvitað var tillagan orðuð svona
vægt í því skyni, að allir þingmenn
gætu greitt atkvæði með henni, þeir
er ekki væru þess albúnir að bera
réttindi lands vors fyrir borð. Þar er
varast að sakast um orðinn hlut, ekk-
ert ámælisorð við haft í garð þess
ráðherra, sem þegið hefir ólöglega em-
bættisskipun sína. Að því einu var
stefnt, að hér gæti ekki verið um neitt
fordæmi að tefla á ókomnum tíma og
að girt yrði fyrir lögleysuna eftirleiðis.
En jafnvel þessi varúð nægði stjórn-
armönnum ekki. Þeir reyndust gersam-
lega ófáaidegir til að minnast á það
með einu orði að þeir vildu fá neina
breytingu á þessu ólöglega og hættu-
lega fyrirkomulagi, að þeir vildu á
nokkurn hátt sjá landréttindum vorum
borgið í þessu efni.
Umræður urðu langar. Af hálfu Fram-
sóknarflokksins töluðu Skúli Thorodd-
sen og Stefán Stefánsson. Af hálfu
stjórnarmanna: ráðherrann, Lárus H.
Bjarnason, Guðl. Guðmundsson og
Guðm. Björnsson.
Stjórnarmenn samþyktu eftirfarandi
rökstuddu dagskrá:
»Með skýrskotun til þess, að í feng-
inni reynslu við síðustu ráðaneytisskifti
í Danmörku í kveðju konungs til al-
þingis í sumar felst full viðurkenning
fyrir þingræði og um sérstöðu ráð-
herra íslands og með þeirri yfirlýsingu
að ráðherrann ber að sjálfsögðu fulla
stjórnskipulega ábyrgð á útnefningu
sinni, tekur deildin fyrir næsta mál á
dagskránni.«
Með þessari dagskrá greiddu atkvæði
þessir 16 þingmenn :
Árni Jónsson, Björn Bjarnarson,
Eggert Pálsson, Guðl. Guðmundsson,
Guðm. Björnsson, Hannes Þorsteinsson,
Hermann Jónasson, Jóhannes Ólafsson,
Jón Jónsson, Jón Magússon, Lárus H.
Bjarnason. Magnús Kristjánsson, Pét-
ur Jónsson, Stefán Stefánsson Eyf., Ir.
Gunnarsson, Þórh. Bjarnarson.
Móti henni greiddu þessir 8 at-
kvæði:
Björn Kristjánsson, Einar Þórðarson,
Magnús Andrésson, Ólafur Briem, Ól-
afur Ólafsson, Ólafur Thorlacius, Skúli
Thoroddsen, Stefán Stefánsson Skgf.
Ráðherrann greiddi ekki atkvæði.
Eins og margsinnis hefir verið gerð
grein fyrir, fer því fjarri, að þau at-
riði, sem skírskotað er til í dagskránni
fullnægi nokkurum íslendingi, sem ant
er um réttindi ættjarðar sinnar. Ekk-
ert það hefir komið fyrir, og ekkert
það getur komið fyrir, sem eigi að
sætta oss við það, að danskir vald-
hafar brjóti stjórnarskrá vora. Og það
er brot gegn hentii, að danskur ráð-
herra fáist við sérmál vor. Með síð-
ustu ráðaneytisbreytingu í Danmörku
hefir alls enginviðurkenningfengistfyrir
þingræði voru, né heldur felst sú við-
urkenning í kveðju konungs til alþingis.
í hvorugu er fólgin nokkur bending
um það, hvernig fara muni, er Islend-
ingum verður hugleikið að fá fyrir ráð-
herra mann, sem forsætisráðherra Dana
vill ekki fá í þá stöðu. Og þó að því
sé haldið á lofti, að ráðherrann beri
stjórnskipulega ábyrgð á skipun sinni
— sem stjórnarmenn nefna »útnefn-
ingu*, til þess að tala heldur á bjag-
aðri dönsku en á íslenzku — þá liggur
það hverju barni í augum uppi, hver
hégómi það er í því sambandi, sem
hér er um að tefla. Hver íslenzkur
ráðherra á svo sem að bera ábyrgð á
þvf, að danskur ráðherra neitar að
skipa þann mann Islandsráðherra, sem
íslendingar æskja eftir?
» Skírskotun « stjórnarmanna er
ekkert annað en blekking og tál. Þeir
hafa svikið þau landsréttindi vor í
hendur dönskum valdhöfum, sem þeir
áttu kost á að svíkja í þetta sinn, og
fylt með því mæii synda sinna. Ábyrgðar-
hlutinn er því þyngri, srm þjóðin hafði
krafist þess ótvíræðlega á undan þingi
og um þingtímann, að réttinda hennar
væri gætt. Fjaflk.
*
Upplestur os: söng-ur.
Erk. Elín Matthiasdóttir, sem dvalið
hefir alllengi í Kaupmannahöfn, hefir í
sumar dvalið hér hjá foreldrum sínum,
en fer nú til Reykjavíkur með Skálholti.
Áður en hún fór héðan bauð hún
bæjarbúum Ivívegis að hlusta á söng
og upplestur. Fyrra kvöldið las hún
upp söguna »Ljóti andarunginn« eftir
H. C. Andersen og gerði það með
mikilli smekkvísi, en síra Matthías
sagði kafla úr æfisögu skáldsins og
ýmsar skrýtlur um hann. Auk þess
söng fröken Elín ýms lög og mun
það vera í fyrsta skilti að hún hefir
sungið opinberlega hér í bæ. Söng
hennar var tekið með dynjandi lófa-
klappi, bæði kveldin og þó einkum
hið síðara.
Sfðara kveldið Ias hún enn upp
sögur eftir H. C. Andersen og enn
fremur kvæði eftir Pál Jónsson.
Skemtunin þótti öllum hin bezta.
\
Kennaraskólinn.
Ekki er hægt að bregða þingmönnum
vorum um mikið bráðlæti í því að
koma alþýðumentuninni í þolanlegt
lag. — Frumvarpið um kennaraskólann
var loksins felt á þinginu og er því
við barið, að þingmenn hafi ekki getað
komið sér saman um, hvort hann ætti
að vera í Hafnarfirði eða Reykjavfk.
Hætt er við að mörgum þyki sú á-
stæðan fremur veigalítil og haldi að
hitt hafi fremur undir búið, að féð
hafi verið lítið fyrir, eftir allar aðrar
ráðstafanir þingsins og ef til vill hef-
ir þingmönnum ekki þótt vanþörf á
að hafa til nokkurar krónur, ef rit-
símaáætlunin reynist ekki sem allra
áreiðanlegust.
Sjúkraskýlið á Brekku
er nú að komast undir þak. Eins og
kunnugt er er það gert að fyrirsögn Jón
Þorlákssonar verkfræðings og er búist við
að það verði fullgert á komandi vetri.
Héraðsbúar skutu saman til þess um 2000
kr., landsjóður veitti 800, amtsráð Austur-
amtsins 500 kr., sýslusjóðir N.-& Suður-
múlasýslu 350 kr., pöntunarfélag Fljótsdals-
héraðs 300 kr., Gránufélagið 200 kr., E'ljóts-
dalshreppur (tombólusjóður hreppsins) 800
kr., Jökuldalshreppur 100 kr.
Ennfremur hafa þessir útlendir auðmenn
gefið til sjúkraskýlisins L. Zöllner 250 kr.
og V. Tostrup fyrv. kaupm. á Seyðisfirði
500 kr.
Þá hefir stórkaupmaður Sigurður Jóhann-
esson í Khöfn Iofað að gefa alt að 2400
kr, til sjúkrahúsbyggingarinnar og auk þess
hafa þau hjón heitið að gefa sjúkrahúsinu
300 kr. árlega í 5 ár til reksturskostnaðar
sjúkraskýlisins.
Oneitanlega hefir lofsverður dugnaður
verið sýndur við að koma upp sjúkrahús-
inu, þrátt fyrir það að landsjóður styrkti
mjög lítið til þess. Því meiri verður sæmd
þeirra héraðsbúanna, er lagt hafa á sig
svo mikil gjöld til þess.
Eftirtektavert og Iofsvert er það líka
hve mikifl höfðingskapur hefir verið sýnd-
ur þessu fyrirtæki af útlendum mönnum
og þá ekki sízt af Sigurði Jóhannessyni
stórkaupmanni
Slysfarir.
2 drengir í Blönduhlíð í Skagafirði frá
Úlfsstöðum og Uppsölum, annar fermdur,
hinn ófermdur, drukknuðu nýlega í sílci úr
Héraðsvötnunum. Piltarnir höfðu ætlað til
berja í svonefndum »SteinsstaðahóIma" og
fóru ríðatidi yfir síkið. Ófrétt er enn hvern-
ig slysið að öðru Ieyti hafi viljað til. Bæði
líkin fundust.
Á Sigríðarstaðakoti í Fljótum vildi það
slys til nýlega að 8-9 ára gamalt barn kveykti
í fötum sínum. Hafði barnið verið eitt heima
með öðru barni yngra og er ekki fuflljóst
hvernig kviknaði í fötum þess. Kunnugt
er að barnið hafði hlaupið út og eitthvað
lítið vætt sig í læk, en haldið strax til
foreldra sinna, er voru á engi skamt frá
og sázt frá næsta bæ eins og gufumökk-
ur liði áfram. Þegar það náði til foreldr-
anna var það mállaust og með óráði. Barnið
var mjög brent og dó á sama sólarhring.
jVIannaláf.
Andrés Qunnarsson hreppsnefndarmaður
í Glæsibæjarhreppi andaðist úr lungnabólgu
aðfaranóttina 3. þ. tri. Hann varð aðeins 37
ára gamall.
Hildur Snorradóttir yfirsetukona í Braut-
arholti andaðist 29. f. m. Komin yfir sjöt-
ugt. Hafði verið yfirsetukona yfir 40 ár.
„Hildur sál. var tápmikil og greind kona,
en bjó alla æfi við fátækt og ýmsa aðra er-
viðleika. Hún var afbragðs yfirsetukona og
mun hafa tekið á móti hátt á annað þúsund
börnurn. Hefir hún efalaust verið ein af
þeinr ,fáu yfirsetukonum þessa lands, sem
læknar hafa trúað fyrir að brúka verkfæri
við barnafæðingar, í forföllum sínum, erida
var sameinað hjá henni: kráftar, stilling,
kjarkur og nákvæmni."
Skipsfrönd.
Frétt er komin um það af Siglufirði
að f garði þeim sem verið hefir hér
úti fyrir landi þessa viku hafi 7 skip
rekið á land á Siglufirði, en eitthvað
af þeim hafði náðst fljótlega út aftur.
Þrjú af skipunum eru sögð mikið skemd,
verða ef til vill að strandi. Eitt af
þessum skemdu skipum er »Helena«
hér af Eyjafirði.
Rifsímasamningurinn.
í efri deild var hann samþyktur
með atkvæðum allra hinna konung-
kjörnu og auk þess Guðjóns, Gutt-
orms og Jóns Jakobssonar. Allir aðrir
þjóðkjörnir þingmenn deildarinnar
greiddu atkvæði rnóti honum. — Bætt
var þar við álmu til ísafjarðar, sem
sjálfsagt hefir verið samþykt í neðri
deild.
„Fjallkonan'‘
á að stækka mjög mikið við byrjun
næsta árgangs. Áður voru blöðin 52
en eiga nú að verða 70 um árið. Verð
blaðsins verður þó hið sama og áður.
Sfefán Sfefánsson
alþingismaður í Fagraskógi er kom-
inn heim fyrir nokkurum dögum.
Skiffing embæffis.
Frumvarpið um skiftingu á Bæjar-
fógetaembættinu í Reykjavík var felt
á þinginu. Reykvíkingar mega því bíða
eftir I.árus 2 árin enn.
Jónas Krisfjánsson
héraðslæknir á Brekku var hér á
ferð fyrir nokkurum dögum. Með honum
var Stefán Kristjánsson, skóggæzlu-
maður á Hallormsstað.
Skipkomur.
»Skálholt« kom 4. þ. m. Með skipinu
komu frú Sæmundsen frá Blönduós, Gróa
Ólafsdóttir frá Víðidalstungu, frú Kristfn
Guðmundsson frá Siglufirði, síra Bjarni
Þorsteinsson frá Siglufirði, Páll Bergsson,
kaupm. í Ólafsfirði og frú hans, síra Krist-
ján E. Þórarinsson frá Tjörn o. m. fl.
Með skipinu fara héðan frk. Sigríður
Helgason og frk. Guðrún Aðalsteinsdótt-
ir, sem dvalið hafa hér nokkurn tíma.
»Modcsta« kom 5. þ. m.
»Kong Inge« kom aðfaranóttina 6. þ. m
Meðal farþega voru frk. Guðlaug Guðlaugs-
dóttir, frk. Valgerður Vigfúsdóttir, Halldór
Vilhjálmsson, ráðanautur, á leið austur að
Eiðum, Guðmundur Vigfússon, skósmiður,
Kristján Blöndal verzlunarstjóri, Kristján
Sigfússon skólastjóri.
»Laura« kom í morgun. Með skip-
inu voru alþingismennirnir Guðl. Guð-
mundsson og Pétur Jónsson, ennfrem-
ur Cand. Jón Stefánsson frá Sauðár-
krók o. fl.

Oaumastofa.
Frá 25. okt. hafa undir-
ritaðar áformað að opna
• h Saumastofu ►<*
fyrir
Kápusaum,
Kjólasaum og línsaum
í hinu nýja húsi kaupmann-
anna Kolbeins og Ásgeirs á
Oddeyri.
Stúlkur, sem kynnu að
óska eftir tilsögn í ofan-
greindu, geta fengið hana
með mjög góðum kjörum.
Akureyri 8. septbr. 1905.
Snjólaug Sigurðardóttir.
Kristín Hafliðadóttir.