Norðurland - 06.07.1907, Side 1

NORÐURLAND.
Ritstjóri: Sigurður Hjörleifsson, læknir.
53. blað. j
Akureyri, 6. júlí 1907.
VI. ár.
Ritstjóri Norðurlands
er ekki væntanlegur heim fyr en 25.
þ. m. Til þess tíma hefir undirritaður
útgáfu blaðsins á hendi.
Akureyri Ah ’07.
Ingimar Eydal.
Christensen
&
Wedel
Islandsk Kommissionsforretning
Köbenliavn K.
Telegramadresse Wedelchrist.
Frá alþingi.
Þessir eru embættismenn þingsins:
Forseti sameinaðs þings: Eiríkur
Briem. Varaforseti: Lárus H. Bjarna-
son. Skrifarar: Hannes Porsteinsson,
Guðmundur Björnsson. Forseti efri
deildar: Júlíus Havsteen. Varaforsetar:
Jón Jakobsson, Guðjón Guðlaugsson.
Skrifarar: Sigurður Jensson, Björn OI-
sen. Forseti neðri deildar: Magnús Steph-
ensen. Varaforsetar: Magnús Andrésson,
Tryggvi Gunnarsson. Skrifarar: Jón
Magnússon, Árni Jónsson.
Nefndarkosningar.
í neðri deild:
Fjárlaganefnd:
Tryggvi Gunnarsson.
Jón í Múla.
Skúli Thoroddsen.
Eggert Pálsson.
Pórh. Bjarnarson.
Stefán kennari.
Árni Jónsson.
Landsreikninganefnd:
Ólafur Briem.
Guðl. Guðmundsson.
Magnús Kristjánsson.
Skattanefnd:
Lárus Bjarnason.
Björn Kristjánsson.
Guðm. Björnsson.
Hermann Jónasson.
Ólafur Ólafsson.
Ólafur Briem.
Pétur Jónsson.
Læknamálanefnd:
Guðm. Björnsson.
Stefán í Fagraskógi.
Ólafur Thorlacius.
Jóhannes Ólafsson.
Guðl. Guðmundsson.
Ellistyrksnefnd:
Björn Bjarnason.
Lárus Bjarnason.
Magnús Andrésson.
Pétur Jónsson.
Hermann Jónasson.
Veð i skipum:
Guðl. Guðmundsson.
Skúli Thoroddsen.
Magnús Kristjánsson.
Veganefnd:
Jón Jónsson.
Björn Kristjánsson.
Hannes Porsteinsson.
Jón Magnússon.
Ólafur Ólafsson.
Skógrœktarmálanefnd:
Þórh. Bjarnarson.
Ólafur Thorlacius.
Eggert Pálsson.
í efri deild:
Kirkjumálanefnd:
Eiríkur Briem.
Guttormur Vigfússon.
Pórarinn Jónsson.
Sigurður Stefánsson.
Sigurður Jensson.
\
Hraðskeyti til Nls.
Reykjavík 5/7 '07. kl. 9,55 /. h.
Frá útlöndum.
í föruneyti konungs i sumar verða
Richelieu aðmíráll, forstjöri „Samein-
aða gufuskipafélagsins “, Andersen, for-
stjóri „Asiufélagsins“, Fredriksen, yfir-
maður við Ritzaubureau, prófessor
Troels Lund, Lueher sœmyndari og
Lauritsen fiskikaupmaður frá Esbjerg.
— Ríkisþingsmennirnir, 30 að tölu,
koma á „Atlanda“, skipi Asíufélagsins,
er það hefir keypt í Englandi.
t Tiflis var 26. júní 8 sprengikúl-
um kastað á peningaflutningsvagn og
rænt úr honum 341 þúsundi rúbla. 2
menn biðu bana, 50 sœrðust.
Konungurinn i Siam hefir verið i
kynnisför i Danmörk; fór þaðan 1.
júli.
Vilhjálmur Pýzkalandskeisari kom
3. júlí til Kaupmannahafnar. Mikil hirð-
veizla í fyrrakvöld. Hjartanleg rœðu-
höld milli keisara og konungs. Keis-
arinn fer til Noregs.
620 hermenn i vinhéruðum Frakk-
lands mynduðu óhlýðnissamsæri; voru
teknir fastir og sendir til Tunis.
Stórþingið norska hefir veitt fé til
veðurfræðishraðskeyta frá íslandi og
10000 kr. til gufuskipaferða Vathnes-
erfingja milli íslands og Noregs.
Dómsmálaráðherrann hefir visað frá
kæru Petersens á hendur Möller.
Veðrátta vætusöm i Kaupmannahöfn.
Morðingi Petkows dæmdur til dauða.
Að sunnan.
Landsdómurinn ruddur af efri deild,
er hefir nefnt úr honum tvennar tylftir.
Par af eru 10 stjórnarmenn, 14 stjórn-
arandstæðingar.
Stúlka frá geðveikrahœlinu á Kleppi
drekkti sér.
Mislingar eru í Stykkishólmi. Land-
læknir fór þangað með Vestu til að
gera ráðstafanir; kom aftur i gær.
Jón Jónsson á Skeiðholti í Árnes-
sýslu dáinn; varð 93 ára.
X
Bækur.
Jðn Trausii: Leysinsf.
Kaupstaðarsaga. Rvík.
1907.
Bók þessi þarfnast hvorki minna með-
mæla eða annara til þess að ganga
út og verða lesin. Frumsamdar tslenzk-
ar skáldsögur eru eins kær-komnar
öllum þorra manna eins og þurkdagur
í rigningatíð. Þær hafa verið svo fáar
til þessa, að alls konar útlent sögu-
hrafl hefir verið keypt í vættatali og
sumt þýtt á íslenzku til þess að seðja
lestrarfýsnina. Sagan Halla eftir sama
höfund, sem kom út í fyrra, mun
hafa átt góðum viðtökum að fagna,
þó ekki væri hún eins veigamikil eins
og Leysing og tæplega eins skemtileg.
I þetta sinn brestur mig tíma og
tækifæri til þess að skrifa rökstuddan
ritdóm um bók þessa, en í stuttu
máli finst mér hún hafa einn kost og
einn löst. Kosturinn er sá, að hún
lýsir þýðingarmiklu atriði í þjóðlífi voru
síðustu áratugina, sem öllum er kunn-
ugt og allir tala um (gömlu selstöðu
verzluninni og kaupfélögum), og lýsir
því að mörgu leyti vel. Lýsing höf-
undarins er vekjandi, og gæti eg trúað,
að hún hefði hreint og beint áhrif á
hugsunarhátt manna, að fólk beinlínis
græddi fé á þvf að kaupa bókina og
verður þetta sagt um fæstar sögur.
Annars er það hreinasta þjóðarnauðsyn
að skáldin sýni oss við og við þjóð-
lífið, breytingar þess og byltingar,
sjálfa oss og nágrannana í spegli,
stundum sléttum og réttum, stundum
í laglega íbjúgum spéspegli. Gott skáld
er einhver sá bezti kennimaður, sem
nokkur þjóð getur átt, betri og áhrifa-
meiri en nokkur prestur eða prédikari.
Hver þjóð þarf að eiga skáld, er stöð-
ugt fylgist með flestum þýðingarmikl-
um breytingum í hugum manna og
háttum, sem refsi því, er miður fer,
með lasti eða háði, og ýti undir hitt.
Tæpast er höfundurinn óhlutdrægur
í lýsingu sinni. Dönsku verzluninni er
borin sagan helzt til vel og hallað á
kaupfélagið, en þetta skiftir litlu.
Helzti galli bókarinnar er sá, að í
þessari lýsingu á lífi og hugsunarhætti
alþýðu er ekki óvfða yfirgefinn alþýð-
unnar einfaldi brotalausi hugsunarhátt-
ur. Eg held, að áhrif kaupstaðarlífsins
séu farin að villa höfundinum sýn.
Sumt í lýsingu höfundarins á Þorgeiri
verzlunarstjóra er ágætt en tæpast
hin miklu heilabrot hans t. d. í kafl-
anum >lágnætti« eða för hans upp til
fjalla síðar í bókinni. Slíkt líkist hvorki
hugsunarhætti alþýðu eða þeirra manna,
sem hafa lifað heilan mannsaldur í ör-
litlu kauptúni. Brenna kaupfélagshús-
anna er ekkert ólíkleg á þann hátt,
að Einar hefði kveikt í þeim til þess að
þóknast Þorgeiri, launa honum brenni-
vfnsflöskuna, eða hefna sín fyrir tor-
tryggni Friðriks, en sennilega hefði
alt þetta verið mjög óbrotið og ein-
falt. Að Þorgeir hefði gjörst sá glæpa-
maður sem hann varð, er tæpast hugs-
andi.
Mér virðist líf og hugsunarháttur
alþýðu einkennast hvað helzt af þvf
hve blátt áfram og einfaldur hann er.
Hann sést glöggt á þjóðsögum, þjóð-
lögum, alþýðukvæðum o. fl. Að hafa
næma tilfinningu fyrir þessu er fyrsta
skilyrðið fyrir því að geta lýst lffi og
hugsunarhætti alþýðu svo vel sé, að
geta fundið ótæmandi yrkisefni og
allskonar fegurð í hversdags orðum
og viðburðum, sem aðrir skilja ekki
að geti verið yrkisefni. Eg sakna ein-
hvers í þessa átt hjá höfundinum. Mér
finnst honum ekki veita allskostar létt
að skilja alþýðuna og lýsa henni án
þess þó að halla á hana. Eg gæti
bezt trúað, að ekkert bætti skáldsagna-
gjörð hans eins og eins árs vera upp
í sveit hjá íslenzkri alþýðu, til þess
að rifja upp gamlar endurminningar,
eða leiðrétta þær.
Annars er engum blöðum um það
að fletta, að vér íslendingar höfum
eignast mjög álitlegan skáldsagnahöf-
und þar sem höfundur Leysingar er
(Guðm. Magnússon). Þó hann sé mikil-
virkur, þá er ekki að lasta það. Nóg
eru yrkisefnin, og það eru sumir en
ekki allir, sem bæta sig á yfirlegunni.
Auk þess fer höfundinum sífelt fram
við hverja bók, svo allir mættu óska,
að hann ritaði sem mest.
Q. H.
X
Aðalfundur
Ræktunarfélags Norðurlands
var haldinn á Blönduós og stóð yfir
frá 20. til 22. fyrra mán. — í sam-
bandi við fundinn héldu Húnvetningar
einnig búfjársýningu á öðrum degi
fundarins, þann 21.
Sigurður kennari Sigurðsson frá Hól-
um hefir góðfúslega látið »N1.« í té
upplýsingar þær um fundinn er hér
greinir. (Fundargerðina sjálfa hafði
hann ekki):
Undirbúningur undir fundinn halði
verið hinn prýðilegasti; hafði sýslu-
nefndin kosið sérstaka nefnd til þess
starfa, er hún hafði leyst frábærlega
vel af hendi og gert alt, er í hennar
valdi stóð, til þess að gestunum ■ liði
sem bezt, meðan á fundinum stóð.
Auk formanns félagsins, Stefáns
kennara Stefánssonar, höfðu þessir
fulltrúar sótt fundinn:
Gísli ísleifsson sýslumaður á Blönduós.
Jónatan Líndal bóndi á Holtastöðum.
Magnús Þorláksson bóndi á Vestur-
hópshólum.
Magnús Jónsson bóndi á Sveinsstöðum.
Sr. Eyólfur Kolbeins á Melstað.
Sigurður Pálmason búfr. á Æsustöðum.
Valdimar Baldvinsson í Helguhvammi.
Björn Jónsson bóndi á Veðramóti.
Sigurður Sigurðsson kennari á Hólum.