Norðurland - 15.02.1913, Blaðsíða 1

NORÐURLAND.
4. blað.
Akureyri, 15. febrúar 1913.
Hrynhenda um Jón í JVIúla.
Eftir Suðmund fyiðjónsson.
Innlent eimskipafélag.
JVlikil gleðitíðindi.
Vörpulegum og vœnum garpi
varð eg feginn á bernsku-degi,
— þjóðkjörnum í þingmannsstöðu, —
þá er hann i fyrstu sá eg;
höfuð bar og herðar yfir
hversdagsmanna flokk í ranni;
eygður svo, að I mig lagði
ægibál úr speglum sálar.
Átti eg ferð og orti á hurðir
arftakanda Héðins djarfa.
Undi hann þá að elda-lendi
Uxahvers með skapi hersis.
Höndum tveim og hreifum anda
hann tók mér og leiddi i ranninn
ástúðlega með œrnum kostum, —
ungan dreng með rlm á tungu.
Braga æitar, brúna-léttur
brýndi hann mig á Ijóða-stigu.
Síðan hafa símar góðir
sálir okkar tengt að málum.
Býð eg þvi hins bezta kvæðis
bragarhátt, er geymir saga,
— hljóm, er sœmir horskum guma, —
hrynhenduna látnum vini.
Börmum jóns er búinn harmur,
beygðum jöður kjarkur deigður;
eldmóð vöxnum skarð fyrir skildi;
skygði að' systrum efni hrygðar;
skáldum sorg að horfnu haldi;
harmur konu mestur að vonum;
börnum skörungs bilaðar varnir,
bringu-hlifar Austfirðingum.
Hann var sinum heimamönnum
hald og traust og gleðivaldur;
rismikill, ef rak að þrasi,
röggsamur og starfaglöggur.
Undan gekk í iðjuvændum
anna liði á sláttu-miðin.
Lýður fræva ei lögum náði,
Ijárinn hans þegar gerði skára.
Minnast lengi munu grannar
Múla-skörungs, risnu-öra,
aftan slð, er önnum slepti,
yjir glóðum vins og Ijóða.
Skálda-frœndi andans elda,
orna lét i hverju horni.
Lengi verða lýðnum unga
leiftrin þau fyrir hugskots-augum.
Verður seinfylt skjaldar-skarðið
skyldmennum hins öra og milda;
flokkinum, sem forysturakkur
fullhugi mála sœmdi gulli.
Kvikmyndaleikhúslð.
Þar er sýnd um þessar mundir, mynd
er sýnir áhrif morfíns á þá er neyta
þess, svo að notkun þess verður að
þungri óviðráðanlegri ástrfðu, eins og
°ft ber við erlendis. — Myndin er
annars langur atburðaþráður er lýsir
asfiferli ungrar stúlku, sem lendir í
ástaræfintýri með giftum manni er
hún heldur að sé ógiftur og ætli að
eiga sig, en verður svo örvingluð er
Undan gekk i viðsjár vanda
vaðbergsmaðurinn langt úr hlaði;
fljótur að sjá, hvar fiskar lœgju
faldir i leyni undir steinum.
Einn var hann af óðalsmönnum
andans, bœði til munns og handa,
snjall í máli og snar i öllum
snilligreinum og vann sér hylli;
hvass i bragði og oft i essi,
orðskilmingum vanur á þingi,
víkinglegur i sókna sökum,
sáttfús maður í öllum háttum.
Svört var brún, en heitt var hjarta;
hafði’ ann œ i brúna-lœgi
lýsigull, sem leijtrum olli,
Ijóðkynjuð frá andans glóðum.
Reyndur maður i beyglum bœnda
bragfýst kæfði æskudaga; —
elskur að list, þó anna fölskvi
að honum kyngdi sinum dyngjum.
Pingeyingur! langt og lengi
Ijómar af þinum skörungdómi
Héðins snild, þó hamingju glaður
hvorigur stigi efstu sporin.
Voru svo og enn þá eru
örlög þeirra, er flestum meiri,
gerðir eru að bragði og burðum.
Brestur nokkuð á hamingju flestra.
Harðmannlegur til hinztu ferðar
horfðirðu, fram á brúarsporðinn,
þann er visar yfir ósinn
ár, sem tveimur skiftir heimum.
Hermöðs leið er höll t spori;
hvarma-regn að sjá i gegnum;
Gjallarbrú meö grind, sem fellur. —
Goðaland er þar fyrir handan.
Hetjulegur i hinzta máti
hljóður kvaddirðu fóstru góða,
hana, er var i huga þinum
hverja stund, I vöku og blundi.
Þyrnigróður og þverúð barna
þreyttrai móður gerir hljöðan
dreng, er skal frá dáðum ganga,
dœmdur i mold Jrá starfi sæmdar.
Leikur söngva tjúfa og kvika
Laxár-hulda i skini og kuldum.
Vetur hverjan vakað lætur
vegleg Á i mötli bláum.
Hreima gráts i hennar ómi
heyrði eg þá, er fón var dáinn.
Helluvaðs i álum öllum
eru tár i hverri báru
hún kemst að því, að hún er táldreg-
in, að hún sleppir sér enn dýpra í
lauslætislifnað og er þar margt áhrifa
mikið. Að lokum getur hún hefnt sín
grimmlega á þeim er tældi hana frá
meyjar-sakleysi sínu. Myndin endar
með sjálfsmorði.
Kirkjan.
Hádegismessa á morgun.
Með símanum hefir borist sú
fregn, að Thor Jensen hafi skýrt
frá því á fundi sem Stúdentafélagið
í Reykjavík átti um samgöngumál-
ið að nokkrir kaupmenn þar og aðrir
væru að undirbúa stojnun innlends
gufuskipafélags
Þetta eru mikil tíðindi og góð — .
meiri gleðitíðindi hafa mér eigi bor-
ist lengi, því eg tel víst að ráða-
gerð þessi leiði til skjótra fram-
kvæmda, úr því annar eins atorku-
maður og Thor Jensen á hér hlut
að.
Mér og sjálfsagt mörgum fleirum
hefir sárgramist, að horfa upp á það
ár eftir ár, að nálega hvert einasta
pund væri flutt að og frá landinu
af útlendum skipum, erlendum gróða-
félögum til arðs og ávinnings.
Eg hefi oft átt tal um þetta við
kaupmenn, því þeim stendur næst
og þeir eiga hægast með að kippa
þessu í lag. En svörin hafa venju-
legast verið á þá Ieið, að fjármagn
væri hér eigi fyrir hendi til þess að
koma -upp innlendum eimskipastól,
enda óhugsandi að keppa við hin
útlendu félög, sem nú héldu uppi
samgöngum hér viðland, þau mundu
vafalaust kosta kapps um, að drepa
allar slíkar tilraunir þegar í fæðing-
unni.
Þetta hefi eg talið og tel enn
firrur einar og víl.
Fé er jafnan hægt að fá til arð-
vænlegra fyrirtækjá. Ekki þarf ann-
að en benda á botnvörpungaflotann
okkar, sem sprottið hefir upp úr
sjónum, ef svo mætti að orði kveða,
og aukist og margfaldast á fáum
árum.
Hvað ætti að vera því til fyrir-
stöðu, að innlend eimskipaútgerð
til vöru- og fólksflutninga beri sig,
úr því erlendum fjelögum þykir það
arðvænlegt að hafa hér skip í för-
um og vitanlega græða á því drjúg-
um.
Eitt, og einungis eitt, getur orðið
slfku fyrirtæki að fótakeíli, en það
er óhagsýn og áhugalítil stjórn, og
því verður mjög til hennar að vanda.
Oss skortir eðlilega alla verulega
reynslu í þessum efnum. Þórarinn
Tulinius er vitaniega eini íslending-
ingurinn, sem hefir víðtæka þekk-
ingu og reynzlu í öllu, sem hér að
lýtur, og honum væri fyllilega treyst-
andi til að stjórna ísl. eimskipafé-
lagi og verja það áföllum. Því mið-
ur eigum við sjálfsagt eigi völ á
honum, en illa trúi eg því, að eigi
séu þeir menn til, meðal innlendra
kaupsýslumanna, er fulltreysta megi í
þessu efni.
Um samkepnina við erlend félög
er það að segja, að oss ætti að vera
innanhandar að bera hærra hlut í
XIII. ár.
henni, og sigra til fulls þegar fram
í sækti.
Ef kaupmannastétt landsins og
kaupfélög taka höndum saman um
stofnun innlends eimskipafélags og
allur almenningur veitir þeim örugt
fylgi hlýtur öll útlend samkepni að
verða máttvana. Hvað ættu útlendu
skipin að flytja, þegar allir sem við
kaupskap fást, gerðu sér það að reglu
að nota sín eigin skip. Og þótt ein-
hverjir skærust úr leik, sem sjálfsagt
má gera ráð fyrir, ættu þeir jafnan
að verða í algerðum minni hluta,
svo mikillar þjóðrækni ætti að mega
vænta af mönnum.
Auðvitað má ekki búast við því
að innlenda félagið geti þegar í
byrjun fullnægt öllum viðskifta- og
samgönguþörfum vorum, en að því
marki á það að keppa og neyta
allra krafta til þess að ná því sem
fyrst.
Meðan félagið er að koma fótum
undir sig, er sjálfsagt að styðja það
af almannafé. En því ríður lífið á
að fara gætilega af stað, taka þær
ferðirnar fyrst sem arðvænlegastar
eru og færa sig svo upp á skaftið.
Strandferðirnar verður félagið þó að
taka að sér, auðvitað með svo ríf-
legum styrk, að af þeim geti eigi
stafað nein fjárhagsleg hætta. Þing
og stjórn ætti ekki að sjá í skild-
inginn til innlendra strandferða, það
væri lítið annað frá landshagslegu
sjónarmiði, en að taka úr öðrum
vasanum og láta í hinn, þar sem
aftur styrkur til erlendra félaga er
beint útlagður og eyddur eyrir. Fyr-
ir mitt leyti myndi eg með ljúfara
geði greiða atkvæði með 100 þús-
und króna styrk til innlendra strand-
ferða en 60 þúsund krónum til út
lendra. Strandferðir með íslenzkum
skipum og íslenzkum mönnum yrðu
oss líka margfalt hagfeldari og nota-
drýgri en með útlendum skipurn og
skipshöfnum, enda er það bláber
þjóðarminkun að láta það spyrjast
um oss, að við getum ekki svo mik-
ið sem haldið uppi skipaferðum
hatna á milli, án erlends fulltingis.
Þess má með engu móti verða
langt að bíða, að við önnumst sjálf-
ir allar strandferðir, flytjum allar
vörur vorar á heimsmarkaðinn og
sækjum þangað sjálfir á vorum eig-
in skipum allar nauðsynjar vorar.—
Arðurinn af þessum flutningum,
hver einasti eyrir, verður með tím-
anum að renna í vorn eigin vasa.
Það mundi ekki þykja forsjáll
bóndi, sem byggi allstóru búi upp
í afdal langt frá öllum mannabyggð-
um, en ætti ekkert flutnings tæki né
Byggingarbréf jarða,
Húsaleigusamningar og
Hjúasamningar
fást í prentsmiðju
Gdds jBjörnssonap.