Norðurland - 14.04.1917, Page 2

M.
eg nokkru sinni hef áður haft. Og
því segi eg: »ír.land er nýtt land«.
En vió orðið þjóð set eg þó ofurlitið
spurningarmerki. Hversvegna f Ekki af
því, að eg fulltreysti ekki hasfileikum
þjóðar vorrar og efist um að oss hafi
stórum farið aftur að hreysti og vits-
munum sfðan á Sturlungaöld; því síð-
ur efast eg um það, að lýðírelsið sé
hið eina rétta stjórnarform hjá oss,
eins sjáifsagt allri þjóðinni cins og
frjálsraeðið hverjum sérstökum manni.
En — »nema yðar réttlaeti,« o. s.
frv , sagði Jesús af Nasaret, — nem-
um vér haerra réttlaeti, en þjóð vor
hefir enn numið í sín iooo ár. »Mein-
galli lýðstjórnar og lýðfrelsis er« (seg-
ir hinn mikli kennimannaskörungur
Ameríku dr. Channing*) — »Meingalli
líttmentaðra þjóða er sundurlyndi, ofsi
og sveitardráttur — í sveitum, á fund-
um, f dagblöðum og lögþingum.« Og
svo lengi sem meðan meiri hluti þjóð-
anna bera ekki samúð og þjóðfylgi verð-
ur ósamlyodið hverju lýðveldi Þrándur-
Í-Götu. Aðalreglur japana eru þessar:
»Sefið sfngirni og sjálfleika, en Iserið
þýðlyndi, samúð og siðgseði.* Og þá
fyrst blessast lýðstjórn og lýðtrelsi,
þá fyrst ex óhætt að »elska, byggja
og treysta á landið.«
» Vakni von og kvikni
varmur neisti í barmi
vilji, von og elja
vinnu saman tvinni.
Þá mun hefjast brú til betri tíöa,
b’ú til vonarlanda /rónskra lýóa,
brú til Jrelsis, brú til mentahœða,
brú til mannfélagsins œöstu gœöa«.
[fi. M. »Ölfursárbrúin«.)
Matth. Jochumsson.
* Sjá: »Sjálfsmentun« í Tímariti Bókmfl.
1896., sem hver ísiendingur sstti að
laera í barnaskóla, -eins og lög heimta
baeði í Ameríku og á hinu >hálfheiðna<
Frakklandi.
Heilsa og langlífi.
Ryk og rusl.
Nú, þegar vorraesting hfbýla f«r í
hönd, þvottakonurnar koma og um-
turna öllu í herbergjunum til að geta
komist að öllum krókum og kimum,
þá mun mBrg húsmóðirin furða sig á
öllu því ryki og rúsli sem safnast
hefir uppi á skápum og undír skápum
bak við skápa og undir rúmun og leg-
ið þar friðsamlega langan tfma. Þvf
fæstum vinnukonuua dettur í hug að
beygja sig svo eða teygja, að þær sjái
hvar rykið er mest, enda er þeim
vorkunn því þær vanta líka hentug
áhöld til að ræsta burt undan hús-
gögnum eins vel og skyldi.
Það er ekki meining mfn að skarnma
vinnukonurnar. Þær eru ekki «inar í
sökinni. En bczt væri að koma því
svo fyrir að ekkert ryk né rusl þyrfti
að safnast fyrir undir húsgögnum né
uppi á þeim né bak við þau.
Eg sá uppástungu frá dönskum
lækni (Dr. Tvedegaard) sem mér Ifk-
ar vel. Hann ræður til að húsgagns-
smiðir annaðhvort hætti að smíða fætur
undir skápa og aðrar stórar hirzlur
og láti þær hvíla með flötinn á gólfinu
án þess bil verði á milli, eða þá að
tfa fæturnar svo háar að auðgert sé
að sjá og komast að öllur usli, sem
safnast fyrir til að ræsta það burtu.
Ennfremur leggur bann til að skápar
og aðrar háar hirzlur séu þannig gerð-
ar ofantil að þar *é enginn flötur né
geilar sem safnað geti ryki, heldur
séu þær apnaðhvort typtar lfkt og
rjáfur á húsi eða hvelfdar með tölu-
verðum bratta.
Þessar tillögur danska læknisins
finnast mér svo gagniegar að eg vil
bera þær upp fyrir fólki hér á landi
og hvetja alla húsgagnasmiði til að
fylgja þeim.
Það er alkunnugt hvflík óhollusta
getur stafað af ryki (sbr. heilsufræðí-
mína) svo um það þarf ekki að íjý
yrða hér. En allar húsmæður munu
viðurkenna hvílíkur bannsettur óþverri
er að rykiau og ruslinu í herbergj-
unum í skúmaskotum bak við, undir
og ofan á ýmsum húsgögnum.
34
Reg'lugerð
um
aðflufta kornvöru og smjörlíki.
Samkvæmt heiinild í lðgum 1. febrúar T917 um heimild fyrir landsstjórn-
ina til ýmsra ráðstafana út af Norðurálfuófriðinum eru hér með sett eftir-
farandi ákvæði:
1. gr. Allan rúg, rúgmjöl, hveiti, maís, maísmjöl, bankabygg, hrísgrjón,
völsuð hafragrjón, haframjðl og smjðrlíki, sem til landsins er flutt hér
eftir, tekur landsstjórnin til umráða og setur reglur urn sölu á vörunum
og ráðstöfun á þeim að öðru leyti.
2. gr. Þeim, sem fá eða von eiga á siíkum vörum frá öðrum löndum,
ber í tækan tíma að senda stjórnarráðinu tilkynningu um það, svo það
geti gert þær ráðstafanir viðvíkjandi vörunum, sem við þykir eiga í hvert
skifti. í tilkynningunni skal nákvæmlega tiltaka vörutegundirnar og vðru-
magnið.
3. gr. Lögreglustjórum ber að brýna fyrir skipstjórum og afgreiðsiutn
skipa, sem flytja hingað vörur þær, er getur í 1. gr., að eigi megi af-
henda slíkar vörur inóttakendum fyr en stjórnarráðið hefir gert ráðstafan-
ir viðvíkjandi þeim í þá átt er að framan greinir.
4. gr. Brot á móti ákvæðum reglugerðar þessarar varða sektum alt að
5000 kr. og fer um mál út af þeim sem um önnur lögreglumál.
5. gr. Reglugerð þessi öðlast þegar gildi. Þetta er birt öllum þeim til
eftirbreytni, sem hlut eiga að máli.
. •
í stjórnarráði íslands 11. apríl 1917.
Sigurður Jónsson.
Jón Mermannsson.
138
— Farií nú, herra barón, sagði læknirinn. Sjúkl-
ingnum er hættuiegt, að skilnaðurinn vofi lengur yfir.
Friðrik þrýsti síðasta kossinum á varir mínar og
hentist svo út úr herberginu. Skerandi sársaukavein
var það síðasta, sem hann heyrði til mfn. — — —
Hvaða hugblær var yfir herdeildinni, þegar hún
fór? »01mutz dagblað* sagði svo frá daginn eftir:
»Sjötta herdeild hélt héðan úr bænum í gær, norður
á bógitin, til ófriðarstöðvanna, til þess að prýða sig
og krýna nýjum lárviðarsveig. Herdeildin kvaddi bæ-
inn með blaktandi fánum og lúðraþyt. Sigurvonin
fylti brjóstin og bardagalöngunin brann úr augum
ailra hermannanna.*
* *
*
Friðrik hafði símað til Maríu frænku áður en hann
fór, að mér lægi mjög mikið á hjálp hennar. Hún
kom rétt eftir að hann var farinn. Eg var þá með-
vitundarlaus og í mikilli hættu. Barnið dó skömruu
eftir að það fæddist, og eg var milli heims og helju
og barðist við dauðann í margar vikur.
Læknirinn varð samkvæmt loforði sínu að senda
vesalings manninum mínum símskeyti um hvernig
komið var: að barnið hans var dáið og konan í
lífshættu. Eg var með mikla hitaveiki sólarhring eftir
sólarhring og hafði stöðugt óráð svo eg þekti engan
og vissi ekkert um hvað gerðist. »í rauðu heftin*
hefi eg skrifað frá óráðstímabilinu: »Eg grautaði
stöðugt satnan ástandi mínu og orustunum. Verkfæri
139
læknisins voru í augum mínum sverð og skotvopn.
Eg þóttist »!iggja á sæng« milli tveggja herdeild, sem
geystust yfir mig hver á móti annari. Arno var mað-
urinn minn og var hjá mér, er Friðrik hjúkraði mér
klæddur búningi hjúkrunarkonu og klappaði silfur-
storknum á bréfapressun.ii. Á hverju augnabliki bjóst
eg við sprengikúlum sem tættu Arno, Friðrik og mig
sjálfa í sundur, til þess að það barn gæti komið
í heiminn, sem ákvarðað var að yrði stjórnandi Dan-
merkur, Slésvíkur og Hoisetalands. En samt var
þetta alt til ónýtis og kvalafult. Einhver hlaut samt
að geta hjálpað mér og heiminum. Og eg tærðist í
óráðinu af lðngun eftir að kasta mér niður fyrir
fætur hins almáttuga hrópandi: Hjálp! í nafni mann-
kærleikans og réttlætisins, hjálp! hjálp! Niður með
vopnin! Leggið vopnin! . . .«
Með þetta neyðaróp á vörunum vaknaði eg svo
til lífsins einn góðan veðurdag. Pabbi og María
frænka sátu bæði við rúmið og pabbi sagði hægt
og blíðlega: »Já, vertu róleg barnið gott. Vopnin
verða fljótlega lögð niður og . .,.« Það var nota-
legt að vakna upp af löngum svefni, til þess að fá
þá frétt, en kaldur veruleikinn gægðist jafnframt til
mín: Þú ert hin sjúka Martha Tilh'ng. Barnið þitt
er dáið og maðurinn þinn er í stríðinu! — Er hann
lifandi? Hefir hann skrifað mér? voru fyrstu spurn-
mgar mínar. Þau sýndu mér þykkan bunka af bréf-
um og símskeytum. Efni skeytanna var að mestu
fyrirspurnir um hvernig mér liði, en bréfin sðgðu
Eg hef áður ritað um þi óhollustu,
sem fylgir gömlum undirsængum, heyi
sem hatt er undir í rúmum eins og
vfða er siður hér á landi. Og Cg hef
hvatt menn til að fá sér fjaðurbotna
( rúm til að spara sér undirsængur og
iyk. Eg hef beðið kaupmenn (Jóh.
Þorsteinsson og Sigmund Sigurðsson)
að útvega mönnum lausa fjaðrarúm-
botna til að setja í gömlu rúmin sín.
En vegna stríðsins befir þeim ekki
heppnast að fá þessa þöríu hluti senda
hmgað. Vonandi lagast þetta bráðum
og þá aettu menn að fhuga þetta
nauðsynjamál. Föstu rúmin ættu al-
gerlega að leggjast niður þvfaf þeim
leiðir óþrifnaður. — í stað þeirra eiga
að koma hreyfanleg rúm, sem hægt
sé að ræsta undan, rúm með háum
fótum svo hæglega verði séð og kom-
ist undir þnu til að ræsta burt 6-
hreinindi. Þessháttar rúm eru orðin
algeng á sjúkrahúsum, en þau eiga
ekki síður heima á venjulegum heim-
ilum.
Steingr. Matthíasson.
%
Smérlíkia-framleiðsla
(margarini-gerð) mun bráðlega ger-
samlega stöðvast í Danmörku vegna
hrávöru-vöntunar, segir símfrétt til
Reykjavfkur.