Norðurljósið - 06.01.1887, Blaðsíða 2

38 —
það. að oinn maður í 300 mílna fjarlægð, sem aldrei hefir
seð ísland, skuli geta borið vit fyrir öllum þorra þing-
manna vorra í alinnlendum málum. Og þó verður eigi
með sanngirni heimtað af almúga manna, að geta samið
stjórnarlagafrumvarp. Yildi einhver bíða þangað til að
almenningur væri kominn á það stig, færi farlaust svipað
fyrir honum og kerlingunni, er keypti hrafninn; hún vildi
sjálf komast að raun um, hvort hann gæti orðið 200 ' ára.
En — hér er nú reynd sú orðin á, að sundrung með-
al þjóðarinnar hefir eigi orðið stjórnarskipunarmálinu að
farartálma. Allur þorri hennar hefir hneigst að hinu
sama fyrirkomulagi, að frumv. því er nú er samþykkt á
tveimur þingum. Yitnisburður sá, er þjóðin var krafin
um með nýjum kosningum 1—10 júní þ. á. hefir fyllilega
staðfest gerðir alþingis 1885.* En þá er spurning: Er
með frumv. gerð fullnægja hverjum einasta fylgismanni þess
í smærri og stærri atriðum? — Yér þorum fullkomlega að
segja nei. Erumvarpið fer í mörgu skemmra en sumir
hefðu kosið, ef allt væri i lófa lagið með staðfestingu þess,
því margir liafa slakað til, og af tveimur ástæðum: í
fyrsta lagi til þess, að koma á samkomulagi innbyrðis og í
örðru lagi til þess, að sýna stjörninni tilhliðrun. |>annig
voru t. a. m. á þinginu 1885 útilokaðar úr frumv. ákvarð-
anir, er þingvallaf. 27, júní s. á. fylgdi fram, sem sé um
frestandi neitunarvald, um alþingi á hverju ári o. fl. TJnnu
fylgismenn þeirra á þinginu það til sátta við samþingis-
menn sína, að sleppa þeim. |>á var og farið eptir bend-
ingum landshöfðingja, þar sem nú stendur í frumv. „konung-
ur eða landstjóri“. J>ótti mörgnm breyting sú leiðinleg og
óþörf. En mikið má til mikils vinna. |>ingið 1885 vildi
eigi láta það vanta, að það rétti stjórninni fram hönd sína til
sátta og samkomulags. J>að kemur til stjórnarinnar kasta,
hve mikla hún vill gera sæmd þings og þjóðar.
J>að er nú þannig auðsætt, að það er eitthvað eitt,
eitthvert eitt, mikilsvert og afarhugleikið atriði, er knýr
menn til samkomulags og tilhliðrunar í hinu, sem mftma
er umvert. Menn myndi eigi lækka seglin í kappsmálum
sínum, eigi sýna þá sjálfsafneitrn, sem nú er augljós orð-
in af margra hálfu, ef eigi væri um það að tefla, sem er
öndvegisatriðið, sem er mergurinn málsins. Að fá stjórn
vorra sérstöku málefna dregna inn í landið,
með fullkominni ábyrgð fyrir þingi og þjóð, það
er atriði er menn, svo sem verðugt er, hafa skipað í önd-
vegið. J>ráin eptir þessu, hefir allajafna og ótalsinnum
lýst sér í röddum þjóðarinnar frá dögum gamla sátmála,
er sagt var: „Jarl viljum vér hafa yfir oss“, og þar til
nú að sagt er: „landstjóra viljum vér hafa vfir oss“. J>að
er lika hvorttveggja, að eins og þetta er ósk þjóðarinnar,
seint og snemma, með yfirlögðu ráði, samkvæmt helgum,
sögulegum rétti, svo er þetta einnig óviðráðanlegt eðlis-
lögmál. Étlend stjórn samrýmist aldrei þjóðinni. Yrðu
þjóðirnar þess um komnar, að varpa af sér ofbeldis oki,
eða kæmist þjóðirnar á það menningar og manuúðarstig, að
sýna eigi lítilmagna þjóð ofbeldi, þá myndi það skjótt
sjást, að hjer yrði innlend stjórn sjálfsögð, en útlend stjórn
brottræk. Eðli hlutanna og rás viðburðanna myndi skjót-
lega kveða upp dauðadóm yfir útlendu og óþjóðlegu drott-
insvaldi.
pióðliði.
Fra Ameríku.
---0---
1. Kafli ur bréfí, 10/10—86. |>ær eru fréttir beztar að nú er
fyrir alvöru byrjað að byggja Hudsonsflóa-brautina, sem svo
*) f’að voru> eins °e tunnugt er, einungis tvö af tjördæmum lands-
ins, er eigi vildu bera þjóðviljanum vitnisburð með kosningun-
um. En eptirtektavert er, að úr hvoru þessara kjördæma voru
tveir menn mættir á þingvallafundinum 27. júní 1885 og voru
þeir hinir áköfustu með breytingum þeim, er hin endur-
skoðaða stjórnarskrá inniheldur. þeim var mjög umhugað, að
íara hvorki lengra né skemmra en þar er gert.
margt hefir verið talað um á seinni tímum. Hún byrjar
við Winnipeg, og á að leggja hana meðfram austurströnd
Manitobavatns, um 50 mílur fyrir vestan Nýja-ísland, og
þess vegna þeim, sem þar búa alveg til óuýtis bæði í bráð
og lengd. 40 mílur af brautinni skulu byggjast í haust, og
hafa þar allir vinnu, sem vinnu vilja hafa .* Kaup-
ið er sagt að sé 1 dollar 75 cents til 2 d. á dag. Eg er
að vona, að sá spádómur mínn muni rætast, sem eg gjörði
fyrir fjórum árum, þó að þá væri hlegið að honum, að þess
sé ekki langt að bíða, að víð verðum færir um að flytja ís-
lendinga frá íslandi til Ameríku, gegnurn Hudsonstíóann,
og skilja þá eptir með búslóð sína, lifandi og dauðo, á
sléttunum milli Manitoba og Winnipeg vatnanna. J>etta
verður að líkindum ekki fyrir 1890, en úr því ætti það að
geta orðið.
Eg gat þess við þig i bréfinu, er eg sendi þér um
daginn, að eg hefði ferðazt um nýlendu íslendinga í Suð-
ur-Manitoba. Af þeirri ferð hafði eg gagn og góða skemmt-
un, af því fyrst, að eg fékk borgun fyrir „túrinn11 og í
öðru lagi af því að eg sá framfarir hjá bændunum, sem
allir eru duglegir og ráðsettir menn. 1 nýlendunni eru
80 bændur íslenzkir, sem með fjölskyldum sínum eru alls
350 manns. Einstöku menn hafa verið þar í 5 ár, aðrir
í 4, 3, 2, 1, og ár, svo eg tel að jafnaði hafi fólkið
verið þar tæp 3 ár. Samt eru 2713 ekrur af landi plregð-
ar, þar af eru 1203 ekrur undir hveiti, 41 ekra undir
grjónum, 262 ekrur undir höfrum; þess utan hafa allir
bæði jarðeplagarða og kálgarða. J>ar eru 670 nautgripir
og eru þar á meðal 210 kýr og 130 uxar; liitt eru ung-
viði á ýmsum aldri. Ennfremur hafa þeir 36 hesta, 300
svín, um 200 kindur, og allir hafa bændur þar margt af
hænsum og öðrum og alifuglum, sem gefa af sér góðan
arð. |>eir hafa hoyjað þetta sumar um 2000 tons (4 milj.
pd.) af heyi. Akuryrkju verkfæri þeirra eru um 15.000
dollara virði, að mestu leyti skuldlaus. J>eir eru óðum að
fjölga skepnum sínum og eru í uppgangi, og eiga fagra
íramtíð fyrir höndum. Eru þeir í miklu áliti meðal inn-
lendra manna fyrir dugnað sinn og ráðdeild. |>að erhyggja
mín að þessi nýlenda sé að öllu samtöldu á sterkarigrund-
velli og blómlegri en nokkur önnur íslenzk nýlenda í Ame-
ríku.
2. Fundur í Winnipeg. Hinn 15. okt. héldu hin ýmsu
þjóðfélög í Winnipeg sameiginlegan fund, til að ræða um
innflytjanda mál. A fundinum mættu 26 fulltrúar fyrir
9 félög. Fyrir íslendinga mættu þeir Einar Hjörleifsson,
F. B. Anderson og B. L. Baldvinsson.
Tilgangur fundarins var að reyna að auka innflutn-
ing, og var það álit hans að í Manitoba og Norðvestur-
landinu væru innflytjendum boðnir ágætis kostir, að landið
væri ágætt, loptslagið heilnæmt, járnbrautarsamband hver-
vetna, borgaralegt frelsi o. s. frv. Fulltrúar hinna ýmsu
þjóðfélaga þar saman komnir skyldu því benda löndum
sínum á föðurlandinu á þessa kosti. Fundurinn hafði trú
á því að betur mætti gera ef sambandsstjórnin, fylkis-
stjórnin og hin ýmsu járnbrautarfélög og landeigandafélög
legðu krapta sína saman og ynnu að innflutningum í sam-
einingu með hinum ýmsu þjóðfélögum, og eins ef þau þjóðfé-
lög þar saman komin skuldbindu sig til að útbreiða meðal
landa sinna þekkingu á landinu, heilnæmi loptsins, jafn-
rétti og frelsi manna, sem standa undir lögum Car.adarík-
is. af hvaða helzt þjóðflokki, sem þeir eru. Ekki skyldu
aðrir hvattir til innflutninga en góðir, nýtir menn, að áreiðan-
legum og yfirgripsmiklnm landlýsingum skyldi útbýtt
meðal manna, að ekki skyldu aðrir menn sendir til Norður-
álfu, sem agentar, en þeir, sem persónalega væru kunnug-
ir landinu, sem hafa búið þar og eru í kringumstæðum til
að vita hvað þeir segja viðvíkjandi frjóvsemi jarðarinnar,
þjóðfélaginu, og siðum manna; að einungis velrituð inn-
*) Nokkrum dögum siðar en þettu bréf er ritað er þess getið í
„Heimskringlu11 að við brautina ynnu þá 700—800 menn og 400
til 600 bestar.