Norðurljósið - 20.03.1890, Blaðsíða 2

0
KoRÐmuósro,
1890
gætu fellt réttan ilóm um pœr, pá liefði liann átt að sýna með
Ijósum rðkum, að b r ey t i n ga r p ærá frumvarpi neðri deild-
ar,sem meiri hluti nefndarinnar í efri deild lagði til, og meiri
liluti deildarinnar sjálfrar, með hans fylgi, pví næst sam-
pykkti að nafninu til, gengju í sömu stel'nu og undan
farandi frumvörp til endurskoðaðrar stjórnarskrár Islands.
J>etta var honum innan handar að gjöra , með pví að taka
upp í bréf sitt pessar breytingar orðréttar og tilsvarandi
greinar úr frumvörpunuin, bera svo saman og útlista hvor-
tveggja svo, að skynberandi mönnum væri unnt að sjá, hví-
líkur málstaður hans væri, og að hann hefði ekki syndgað á
móti pví lögmáli, sem hann sjálfur heíir kannast við gagn-
vart kjóseudum sinum og pjóðinni yör höfuð. Eu petta
helir pingmaðurina ekki gjört, ekki einu sinni sýnt lit á að
reyna pað. J>ar á móti hefir haun í 8 köfluin alllöngum
tint og talið saman ýmisleg afreksverk sin í endurskoðun-
armálinu frá öndverðu, svo eg fæ ekki betur séð, en að bréfið
sé í raun og veru ekki annað en lofsöngur í óbundnu máli
um sjálfan hann, engu freinur á pingi í sumar, heldur en
á undanfarandi þingum og jafnvel utanpiugs frá 1885 að telja.
— J>ó er pessi lýsing pvl miður ekki svo vaxin , að hún geti
gefið nokkrum manni Ijósa hugmynd um hver stefna lians
sé eða hafi verið í málinu í heild sinni, heldur er hún sarn-
tíniugur af sundurlausum átriðuin, sem reka sig hvert á
annað, svo mótsögn kemur á mótsögn ofan, enda er frásögn
haus allvíða beinlínis röng, ósönn og villaudi, svo engum
dauðlegum manui er unnt, að sjá ógruggaðan sannleikann í
málstað hans frá pessu sjónarmiði. J>etta er eðlilegt eptir
anda bréfsins, pví ekki leynir það sér, að hann hefir á öðrum
præði látið sér mjög annt um að kasta rírð bæði á aðra ping-
menn og sér i lagi á stefnu mína og tillögur I málinu,
ýmistmeð rangherini, ýmist ineð óvirðuleguin orðatiltækjum,
og fæ eg satt að segja ekki sfeð, hvað petta getur stoðað mál-
stað hans, eða aukið dýrð hans í augum kjósenda hans eða
pjóðarinnar, nema ef pingmaðúrinn hyggst að pvo hendur
sinar með vítum anuara, en pá hefði liann pó að minnsta
kosti átt að segja sntt og rétt írá öllu, en pað hefir hann,
ekki gjöit. (Fratuh. næst).
Fáein orð um «miðliinina».
Af pvi mfer var pað fullljóst. er eg tók móti kosningu
sem fulltrúi Eyfirðinga á fúngvallafundinn 1888, i liverju
skyni og með hverju umboði eg gjörði ferð mína pangað,
get eg ekki látið vera að fara nokkrum orðum um athafnir,
sem síðau hafa komið fram í höfuðmáli pví, sem var til-
efni fundarins, nefnilega stjórnarskrármálinu.
Af i ví nýjasta, sem opinberlega hefir birzt í pessa
átt og um petta mál hjá oss Eyfirðingum, eru eptirtekta-
verðastar, greinir frá „Miðlunarmanni“ í 21. og 22 bl. Norð-
urljóssins p. á. Eg vil pvi einkanlega snúa orðum mínum
að peim í pessum línum, og hef eg ýmsra orsaka vegna
dregið pað pangað til nú, moðal annars af pví, að eg vildi
gefa mönnum tima til að jafna sig á pessuin greinarstúfum.
f>að er pá fvrst að nefna einkennilega ráðlegging, —
liklega fyrir fuugvallafundi eptirleiðis — sem hiun heiðr-
aði miðlunarmaður ekki getur hugnast mönnum í að halda
fyrir sjálfan sig, nefnilega að heppilegra væri, pegar skorað
væri á pingið að halda einhverju máli fram svo og svo, að
bæta við, að pað skyldi gjört tskýnsamlega*. |>að er ekki
afpví að pessi bendingartillaga sfe í rauninni pess verð, að
liún sfe tekin alvarlega, að eg minnist á liana, heldur að
hún einkennir einkar vel pann barnslega skilning, sem
höfundurinn leyfir sfer uð leggja í flest pau atriði, sem
hann hleypir sfer ú.t i að vcra að dæma um pessu máli við-
víkjandi. Yæri svo að menn ættu milli pinga að efna til
df Tt funda aðeins til að minna pingmenn sína á að
.'ymn .*•••> sl. ■ asei. ■ h'úma á hyllunni, veitti liklega
ekki af öðrtlni fundunl strax unl hæl til pess að ransaka
hvort peir hefðu brúkað skynsemina skynsamlega. Jeg vil
pví ekki dvelja hugann lengur við pessa kátlegu nýung, en
víkja að hinuin snarpari tijraúnum höfundarius til pess nð
botna í umræðuefni sínu.
J>að er auðsfeð að maðurinn. hefir orðið fyrir villu í
tilefni af pví myrka ákvæði „konungur eða landstjóri“, i
hinni endurskoðuðu stjórnarskrá frá 1835; en bæði af pví
að fullkunnugt er, að petta er ekki einsdæmi og af pví,
að höfundurinn par að aulci elur á pví, að ýmsir pingmenn
hafi verið í vafasemi út af pessu, leyfi eg mfer að segja
lifer blátt áfram livernig eg hef skilið petta.
Mfer hefir alltaf fundizt pað raega vera satna fyrir íslend-
inga hvort konungur eða landstjóri staðfesti lögin, ef aðeins
ráðaneyti með ábyrgð væri innleut. Mér hefir ald-
rei pótt pað svo fjarskalega áríðandi, að hinn ábyrgðar-
lausi maður, sem ritar undir ætti sitt sæti fremur í
Reykjavik en Kaupmannahöfn, pvert á móti hefir mér opt
dottið í hug, að fjarlægur konungur myndi ef til vill
opt reynast fullt eins fús á að veita lögum frá þinginit
sampykki sitt, eins og innleudur stjórnari, sem hæglega
gæti orðið hlynntur apturhaldsstefnunni í landinu, að
dæmi flestra umboðsvaldsmanna um allan heim. Að ákvæð-
ið «konungur eða landstjóri* sfe tvírætt eða teygjanlegt, er
aðeins kringilegur misskilningur. |>að getur aldrei pýtt
annað meira, en að konungur sjálfur ákveði í hverjum
málum og að hve miklu leyti undirskript landstjóra skulí
koma í staðinn fyrir sína En hvor þeirra sein ritar undir
verður ábyrgð ráðaneytisins hin sama, hvort heldur ráðgjafinit
ræður til eða frá; og ráðaneyti vita allirmenní raun rfettri,
að er hiu eina stjórn í peim löndum, sem piagræði er,
pó konungsnafnið sé með. Að vlsu mundi eg ekki hafa á
móti pví, að upp í stjórnarskrá vora væru tekin enn glögg-
ari takmörk um aðgreiningu málanna hvað staðfestingar-
valdið snertir, ef menn hfeldu að pað gœfi oss enn meiri
trygging fyrir staðfesting laga, eins og eg hefi heyrt að
neðri deild alpingis hafi gjört í sumar*), pannig, að land-
stjóri (jarlinn) skuli staðfesta hin sferstöku lög íslands, en
konungar hin sameiginlegu lög íslands og Danmerkurríkis.
Ur þeim klipuin sein miðlunarmaðurinn kemst í við
ransókn á þýðinguuni um ákvæðið, landstjóri eða konung-
ur, sfer hann sfer nú borgið með pví, að jarl (landstjóri)
skuli staðfesta en konungur apturkalla lög frá pinginu.
Eg vil ekki fara út i pað, hvað gott rfettarfar mundi
verða í landinu við tíða apturkippi í löggjötiuni peirrar
tegundar, sem hfer rœðir um. pvl líklega sfer höfundurinn
þó hverja pýðingu það hefir fyrir borgara landsins, að
mega eiga von á að merkar og stórar breytingar á lögum
þeim, sem þeir lifa undir — pó um stórbreytingu yrði
hfer öptast að ræða — aðeins yrðu nokkurra mánaða gaml-
ar, eða ekki breyttist að nýju fyr en eptir eðlilega langa
tímalengd, pegar ný pörf heimtar. Eg ætla einungis að'
lmlda mfer við hinn sakleysislega þankagang miðlunarmanns-
ins: «Sákonungur, sem að öllum líkindum pjáir oss með
pví að symja staðfestingar á lögum frá alpingi, sá sami
konungur pjáir okkur að öllum líkindum ekki með pví að
kalla aptur samskonar lög“.
|>ar sem höf. á fleirum en einum stað vitnar f meiri
og minni hluta í sainbandi við liið alkunna frumvarp frá
ef'ri deild i sumar sem leið, verð eg að geta pess, að eg
skil petta svo, að hann hafi „prívat“ lcomizt á hnotskó um
skoðanir ýmsra þingmanna um endurskoðun stjórnarskrár-
innar, en allt svo lengi sem engiu opinber þingsathöfn ber
pað með sér, gjöri eg engum piugmanni pær gersakir, að
hann liafi vikið frá sinu pólitiska drengskaparorði í pessu
máli, eg held mfer pess vegna til hinna bersýnilegu miðl.
unarmanna, sem liafa gjört apturkipp í sjálfstjórnarbaráttu
Islendinga. J>essum mönnum einum vil eg gefa heiðurinn
*) Alpingistíðindin hefir mfer enn ekki gefizt kostur á að sjá.