Norðurljósið - 05.09.1893, Blaðsíða 3

99
Meðan samgöngurnar eru ekkikomnar í fastari skorð-
ur en enn þá er. og reynslan er ekki búin að kenna
mönnum hvar helzt sje von að fá vinnu á ymsum
tímum árs, er heppilegast að nota sjer hægt og hægt
þá rjettarbót sem fólgin er í lögum þessum. Lög
þessi hljóða þannig eins og þau voru loks samþykkt
frá þinginu:
»1. gr. Hverjum þeim manni, sem er 22. áraaðaldri,
er heímilt að leysa sig undan vistarskyldunni, með
því að taka leyfisbrjef hjá lögreglustjóra.
Fyri'r leyfisbrjef skal karlmaður gjalda 15 kr., enn
kvennmaður 5 kr. Rennur það fje i styrktarsjóð handa
alþýðufólki í þeim hreppi eða bæjaríjelagi, er hann
var síðast vistfastur í.
Sá, sem er fullra 30 ára að aldri fær leyfisbrjefið
ókeypis.
2. gr. Sá er leyfisbrjef vill fá, skal, taka það í síð-
asta lagi 1. dag maímánaðar það ár, er hann gengur
úr fastri vist.
3. gr. Skylt er hverjum manni, er þannig verður
laus, að hafa fast ársbeimili, og skal hann tilkynna
hlutaðeigandi hreppstjóra og bæjarfógeta ávorihverju,
eigi síðar en 20. júní, hjá hverjum húsráðanda heimili
hans er og sanna það með skírteini frá húsráðandan-
um, ef hreppstjóri eða bæjarfógeti krefst þess, verði
ella sekur um 4—20 kr., og renni þær sektir í fátækra-
sjóð.
4. gr. Rjett er, að lausamaður greiði þar lögboðin
gjöld, sem ársheimili hans er. Kú greiðir hann eigi
gjöld þessi á rjettum gjalddaga, og er þá húsráðandi
sá, er lausamaður á heimili hjá,- skyldur að greiða
gjöldin íyrir hann, nema hann geti vísað á eignir, er
lausamaður á, og teknar verða lögtaki til lúkningar
gjöldunum.
5. gr. Með lögum þessum er numin úr gildi 2. og
4. gr. í tilsk. um lausamenn og húsmenn á Islandi 26.
maí 1863 og 15. gr. í sömu lögum, að því er snertir
leyfisbrjefsgjaldið.
Um brot gegn 1. gr. í lögum þessum gilda sömu
ákvarðanir, sem um brot gegn 2. gr. i nefndri til-
skipun.
6. gr. Lög þessi öðlast gildi 1. apr. 1894.«
Háskólasjóður íslands heitir sjóður, sem stofn-
aður var hjer í bænum næstu dagana eptir að þingi
•var slitið af 17 þingmönnum, kennendum lækna- og
prestaskólans og nokkrum kaupmönnum hjer í bænum
alls 30 mönnum fyrir forgöngu sýslumanns og alþingis-
forseta Benidikts Sveinssonar. Hafa þessir menn allir
bundizt því heiti, að safna samskocum bæði utanlands
og innan til að styðja að því, að háskóli geti sem
fyrst orðið stofnaður hjer á landi og eru þegar gefnar
um 1000 kr. í því skyni, og hefur Tryggvi Gunnars-
son bankastjóri iofað að sjá um geymslu þess sjóðs,
er safnað verður.
Lýsir þetta mjög svo lofsverðum áhuga forgöngu-
mannanna, og er vonandi, að samskot þessi fái sem
beztar undirtektir hjá öllum íslendingum, og að sem
flestir láti eitthvað af hendi rakna, því einmitt það,
að landsmenn vilja eitthvað vinna til, að háskólinn
komist hjer á fót, er betur en allt annað lagað til að
hrynda málinu áfram. Að sönnu má búast við, að
stofnun þessi verði nokkuð frumbýlisleg í fyrstu, en
því fremur er knýandihvöt til að reisa hana sembezt
á fætur, og enn fremur er aimennur áhugi á þessu
máli, sem þannig er sýndur í verkinu, betra meðmæli
en nokkurt annað, til þess að stjórnin samþykki lög
um stofnun háskólans, og þess má því fyr vænta, sem
samskotin verða öflugri og almennari.
Ávarp til konungs samdi neðri deild alþingis
rjett fyrir þinglokin og óskar í því, að Hans Hátign
svari nú hinni samþykktu stjórnarskrá öðruvísi en í stjórn-
brjefi 2. nóv. 1885 og að lögin um af'nám hæstrjettar sem
æðsta dóms í íslenzkum málum og stofnun háskóla
hjer, mætti fá góðan og greiðan byr.
-----3se-------
•
Herra ritstjóri! I seinasta númeri af blaði yðar, þar
sem þjer talið um «slátrun á sauðfje» farið þjer svofelld-
um orðum, um helgrímuna. cEnnfremur var byrjað að
brúka helgrímuna við eina verzlun hjer í bænum, og heppn-
aðist hún mjög vel á sumum kindunum, en mistókst á
öðrum», og ennfremur segið þjer, að ástæðan til þess haíi
einkum verið sú, «að vanrækt var að spenna hana á í
hvert sinn mátulega á hverja kind» o. s. frv.
Maður skyldi nú halda að þjer hafið sjálfur verið við
þegar helgríman var reynd og sjeð þessa «vanrækslu» sem
eptir yðar dómi átti sjer stað, en mjer vitanlega komuð
þjer þar ekki nærri, svo jeg finn ástæðu til að biðja yður
að leiðrjetta þetta jafnvel þótt áður hafi verið skýrt rjett
og satt frá hvernig hún reyndist í þetta umrædda skipti,
því mjer finnst í orðinu ' «vanræksla> felast aðdróttun um
skeytingarleysi og trassaskap til þeirra er brúkuðu hana.
Eins og áður hefur verið tekið fram mistókst slátrunar-
aðferðin á umræddu fje ekki nema á sárfáum kindum, enda
var einmitt nákvæmlega gætt að spenna grímuna mátulega
á hverja kind. Þeir sem við slátrunina voru tóku eptir
þvi, að helst mistókst á fullorðnum sauðum, enda var næst-
um strax hætt að brúka hana við þá. Nokkrum dögum
seinna kom líka grein í Isafold eptir herra Einar á Hraun-
um, þar sem hann skýrir frá, að sjer hafi líka mistekist,
eða ekki tekist eins og skyldi, að rota fullorðna sauði með
grímunni, ekki samt af þeirri ástæðu að hann vanrækti að
spenna hana rjett á, heldur af því, að rotgaddurinn var of
stuttur, og einmitt þetta var ástæðan til þess, að mistókst
hjer á fleiri kindum en annars hefði þurft og átt að vera.
Nú er ráðin bót á þessu með því að helgrímur þær, sem
hr. Tr. Gunnarsson hefur látið smíða, eru með dálítið
lengri rotoddi, en þær, sem Einar sjálf'ur smiðaði fyrst, og
er þvi engin hætta að mistakist að rota með þessu, ef
gríman er sett rjett á.
Vonandi er, að margir verði til þess, að reyna helgrím-
una í haust og hætti ekki strax við hana þótt mistakist
á einni eða tveimur kindum. Þeir sem slátra með henni
ættu, ef mistekst á fyrstu kindinni, að skera upp hausinn
og setja nákvæmlega á sig, hvar höggið á að koma því
bletturinn, sem höggið á að koma á, er svo lítill að mjög
litlu má muna. Jeg skal taka það fram að jeg álít bezt
að hamar sá, sem rotað er með. sje úr hörðum við t. d.
eik og nokkuð stór um sig, því það gefur að skilja, að
eptir því sem hausinn er stærri á hamrinum, því síður er
hætt víð að hitta ekki hausinn á gaddinum, en á hinn
bóginn er járnhamar með stórum haus nokkuð þungur.
I sambandi við þetta vil jeg leyfa mjer að benda herra
Eiríki á Brúnum á nokkur orð, eptir frægan lækni, sem
jeg las nýlega í dönsku blaði, þau hljóða svona:
>Mörg dæmi haf'a sannað, að það hlæði betur úr skepn-
unni ef hún er dauðrotuð, áður en hún er skorinc o. s. frv.
og færir hann þá ástæðu fyrir því, að hjartað haldi áfram
að slá og haldi þannig blóðrásinni um líkamann áfram,
eptir að skepnan er rotuð svo langa stund, sem nægir til
þess að skepnunni geti blætt út, og ennfremur tekur hann
fram, að ef skepnan verði hrædd áður en henni er slátrað,
þá stöðvist blóðrásin miklu fyr og blæði þannig ver úr
skepnunni.
Þetta, sem hjer er tekið fram, vona jeg að sje rothögg
á þá kenningu »meistara« Eiríks, að það blæði ver úr kind-
pnni, ef helgríman er brúkuð, en annars. J. L.