Reykjavík - 18.05.1904, Qupperneq 3

87
Svo segir símfregn frá Sjan-hæ-
kwan 8. þ. m., að frá Fimtudegi til
Laugardags (5.—7. þ. m.) hafi Jap-
anar sett 27,000 liðs á land á skag-
anum: 7000 við Pi-tse wo (á austur-
ströndinni um 70 e. míl. n. af Port-
Arthur), 10,000 við Fjú-tsjá (yzta odda
vesturstrandarinnar, beint n.v. af Port
Adains1), og enn 10,000 við Kin-tsjá
(rétt norður af Dalni, en á vestur-
ströndinni, þar sem skaginn er ör-
mjóstur). Sextán herskip hiífðu land-
gönguhernum við Kin-tsjá. Drógu fall-
byssukúlur þeirra leikandi þvers aust.-
ur yfir skagann frá hafi til hafs.
Nú er að víkja sögunni til Kúróki
hershöfðingja og iiðs hans. Eins og
vér höfum frá skýrt, fékk hann ný-
jan liðsauka heiman frá Japan og hélt
liði sínu vestur í land á eftir liði
Rúsa. Rúsar höfðu lengi búist um í
Feng-hjúan-tsjeng; þar átti önnur að-
almótspyrnan að verða móti Japön-
um. En aliir bjuggust við, að Jap-
anar þyrftu nokkra hvíJd eftir orrust-
una við Yalú og bjuggust Rúsar við,
að nokkur bið mundi verða á atsókn-
inni. En 7. þ. m. vóru Japanar komn-
ir að Feng-hjúan-tsjeng og þóttist
Kúrópatkin, inn digurmælti hershöfð-
ingi Rúsa, eigi fær um að leggja til
höfuðorrustu viðJapana; hélt. því öllu
liði sínu burt úr Feng-hjiian-tsjeng
vestur til Ljá-Yang, en lét nokkrar
sveitir halda uppi smá-orrustum við
Japana, meðan hann var að koma
meginhernum og sárum mönnum og
sjúkum undan. Þennan dag (Laug-
ard. 7. þ. m.) tóku Japanar því bæ-
inn og urðu Rúsar svo hratt við að
hafa að komast undan, að þeir urðu
að skilja eftir spítala-áhöld sín öll og
sjúkra-aðbúnað, og féll það 1 hendur
Japana, og er talið ekki all-lítið her-
fang. Japanar sóttu hart eftir flótta-
mönnum og varð nokkurt mannfall
af hvorumtveggju, en þó meira af
Rúsum.
En er Kúrópatkin kom til Ljá-Yang,
sem er járnbrautarstöð á brautinni frá
Tsjarbin til Port Arthur og átti að
verða þriðja aðal-varnarstöðin, þá beið
hann þar ekki boðanna að Japanar
kæmu á hæla sér, heldur flutti þegar
alt lið og varnar-viðbúnað norður
til Múkden, enda vóru Japanar þá
á land komnir á Ljá-tung-skaga og
höfðu þá náð jarnbrautinni suður þar
og einangrað Port Arthur.
Alexíeff varakonungur hafði fyrst
ezt að í Múkden eftir flóttann frá
Port Arthur og ætlaði að hafa þar
höfuðaðsetur, en hann er yfirhershöfð-
ingi alls hers og flota Rúsa þar eystra.
En nú leizt honum að flyt.ja sig enn
um set norður til Tsjarbin (Harbin,
i) Lesendur ættu að liafa herkort vort
við höndina og marka á það jafnskjótt nýja
staði; mun það þá reynast yfirlitsbezta her-
kort, er þeir eiga völ á, eins og það er
laust við stórvitleysur, sem meinspilla þeim
tveim kortum öðrum, sem isl. lesendum
hafa nú verið boðin.
Kharbin), en bauð Kúrópafckin að
verða eftir með iiði sínu í Múkden og
búast þar um til varnar, og skulu nú
Rúsar eigi þaðan hörfa „fyrst um
sinn“ („for the present“), segir hann
í ritskeyti til lceisara Síns.
Þó að uú þetta alt mætti mikil
tíðindi heita á einni viku, þá bar þó
fieira til markvert. Yér höfum getið
þess fyrri, að Rúsar tóku fyrir löngu
nokkuð að búast um í vetur í bæ
þeim er Njú-tsjang heitir; hann ligg-
ur við járnbrautina til Port Arthur
og við sjó fram við austanverðan botn
Ljá-tung-flóa. Er það einn af þeim
bæjum, er Sínverjar opnuðu í haust
fyrir öllum þjóðum til verzlunar. Rús-
ar víggirtu hann í vor og vetur og
hlóðu skotvirki mikil umhverfis hann
og settu á fjölda af stórum fallbyss-
um, fluttu þangað setulið mikið (20-
000 var áagt þá) og bjuggust til að
verja borgina; höfnina gerðu þeir her
skipum ófæra með því að sökkva þar
niður fjölda sprengivéla.—En nú urðu
þeir svo skelkaðir, er Japanar kom-
ust á land á Jjjá-tung-skaga, að þeir
þorðu ekki að haldast við; tóku því
þann kost, að draga fallbyssurnar burt
af virkjunum flestar og senda þær norð-
uríland og setuliðiðalt á eftir, þótt Jap-
anar væri hvergi nærri bænum komnir,
nema hvað af og til sást, til herskipa
undan landi. Um leið og setuliðið
fór burt, rændi það og ruplaði mat-
vælum öllum, er hönd á festi frá Sín-
verjum; meðal annars ráku þeir með
sér stórar nauta-hjarðir (nokkur hundr-
uð nauta), er þeir stálu. Þykja Sín-
verjastjórn slík tilræði óvingjarnleg
víð þegna hlutlausrar þjóðar. En þessu
líkar hafa verið aðfarir þeirra við
Sínverja hvervetna í Mandsjúrí. Er
því ekki að kynja, að Sínverjar fagna
hvervetna aðkomu Japana. Þeir fara
öðruvís að í Mandsjúrí og Kóreu;
hvað eina sem þeir heimta af lands-
mönnum, af vistum eða öðru, borga
þeir hvervetna fullu verði.
En er Rúsar tóku að flýja úr Njú-
tsjang, vóru þar stórar sveitir ríðandi
stigamanna, um 3000 manns, af Mand-
sjúra kyni, utan borgar, og biðu eftir
brottför Rúsa, til að komast inn í bæ-
inn til ránskapar. Hafa bæjarbúar því
vopnast eftir föngum til varnar, en
Rúsar létu eftir um 200 hermenn til
varnar, unz Japanar kæmi og tæki
bæinn.
Stigamenn gera Rúsum annars
marga skráveifu, einkum með því að
brjóta upp járnbrautina milli Njú-
tsjang og Múkden; nýlega höfðu þeir
sprengt upp járnbrautar-jarðgöng á
þeirri leið, svo að lestir töfðust 4 sól-
arhringa.
— Svo segja rúsneskar fregnirnú í
fyrsta sinn, að ailri inni rúsnesku
þjóð sé nú mjög fallinn hugur við
hrakfarirnar allar í striðinu. í suð-
ur og vestur hluta RúsJands er óá-
nægja manna svo mikil, að stjórnni
óttast mjög að þar horli til uppreist-
ar og vandræða.
9. þ. m. segir fregnriti „Standard’s"
frá Rúslandi, að stjórnin sé alveg
hætt að hugsa til þess að senda neitt
af Eystrasalts-flotanum austur til Asíu.
Henni mun og vera nauðugur einn
kostur, tvísýnt að hún gæti séð þeim
fyrir kolum á ferðinni, og einsætt,
að er austur kæmi, yrðu þau Japön-
um auðunnin bráð, þar sem Rúsar
eiga nú enga höfn, er þau kæmust
inn á, og yrðu þegar kolaþrota þar.
Yladivostok-floti Rúsa er nú skrið-
inn inn á höfn aftur í Viadivostok,
en deild af Japans-flota þar úti fyrir
og heldur þeim inni byrgðum.
Annars heflr nú orðið vart við rús-
neska njósnarmenn, fáa þó, austan til
í Norður-Kóreu; eru þeir án efa að
grenslast eftir, hvort Japanar sé ekki
að að setja lið á land þar eystra til
leiðangurs á landi gegn Vladivostok.
— En það er orðlagt, að Rúsar fregni
yfirleitt ekkert um hreyfingar Jap-
analiðs, annað en það er þeir sjá í
blöðunum. En hins vegar hafa Japan-
ar þann urmul njósnarmanna um alt
Mandsjúrí, að þeim kemur nær ekki
á óvart, þess er Rúsar að hafast.
Eftir tveim japönskum njósnarmönn-
um, er Rúsar náðu nýlega, hafaþeir
það, eftir því sem þeir, eða annar
þeirra að minsta kosti, eiga að hafa
meðgengið, að síðan ófriðurinn byr-
jaði, hafi 100 foringjar úr herráði
(general staff') Japana, og 300 Japan-
ar aðrir, farið frá Peking (í Sínl.) inn
í Mandsjúrí til njósna og til að sprengja
upp járnbrautir og vinna Rúsum ann-
að tjón. Áður en þeir leggja á stað,
raka þeir sér krúnu, Jíma hárpísk á
hvirfil sér og klæðast á sínversku.
Rúsar höfðu „kristnað“ nokkra
mannræfla í Norður-Kóreu á sínum
tíma, og þessum greyjum töldu þeir
nú trú um, að Japanar væruinir verstu
ofsóknarmenn kristninnar, heiðnir
hundar og illræðismenn verstu. Þessir
Kóreingar sumir hafa því verið önd-
verðir Japönum, og meðal annars oft
skorið niður ritsíma hersins. Japan
ar hafa þó ekki farið svo hart að,
sem lög standa til, við manngarma
þessa, heldur hafa þeir snúið sér til
kristinna trúboða 1 Japan og beðið þá
að láta trúbræður sína í Norður-Kóreu
vita, að Japanar væru ekkert trúar-
stríð að heyja; allir menn og þjóðir
mættu hafa trú sína og trúboð í full-
um friði fyrir sér. Þetta þykir þeim
líklegra til góðs árangurs, heldur en
harðar refsingar; en hafa þó jafnframt
látið vita, að spillvirki yrðu eigi látin
óhegnd. Aðrir af þessum kristnu
Kóreingum flýðu lönd og bygðir þar
sem Japanar settust að með her sinn.
En nú eru þeir sem óðast að snúa
heim aftur, er þeir fréttu það, að Jap-
anar létu fólk alt í friði, og að rétt-
arfar væri jafnvel stórum betra í land-
inu, þar sem Japanar væru, en ann-
arstaðar.
Daginn eftir Yalú-orrustuna er nú
mælt að Japanar liafl komið til 4,n
tung (2. þ. m.) og elt það lið Rúsa,
er flúið hafði úr borginni, og náð ýmsu
af því í skógunum þar austur af. 400
fanga kvað þeir hafa tekið þar.
Það er nú sagt, að Alexieff vara-
konungur hefði verið lítið eitt sár,
er hann flýði frá Port Arthur.
Yfir 4 meiri háttar brýr vóru ájárn-
brautinni milli Njú-t.sjang og Port Ar-
thur; þær hafa Japanar allar sprengt
upp.
Mikill sjúknaður er í iiði Rúsa í
Tsjarbín, svo að mælt er að varla
muni annarhver maður þar á ferli
vera. Er kent um húsnæðisleysi, og
illri aðbúð á allar iundir, þar á með-
al lélegu viðurværi.
1 herliðinu í Múkden er svo mikið
um sjúkdóma, að orð hafa verið gerð
til Pétursborgar að senda þangað ið
snarasta 100 lækna í viðbót við
það sem þegar er þar eystra. Þar
geisar í liðinu taugaveiki, blóðsótt og
bóluveiki.
Rúsastjórn hafði fengið ádrátt eða
jafnvel loforð um allmikið lán hjá
frakkneskum .auðmönnum, en eigi
var þó fullsamið um það, er fregn-
irnar komu um ósigra Rúsa á landi
og hrakfarir allar. En þá tóku rík-
isskuldabréf rúsnesk að hríðfalla nið-
ur fyrir allar hellur, svo að tvísýnt
þótti mjög, að peningamennirnir
frönsku mundu halda áfrarn með láns-
samningana.
Japanar hafa hins vegar fengið lán
£ 10,000,000 (180 milíónir króna);
var það lán veitt gegn 6°/0 vöxtum
og greiðist Japönum með 93x/2; en á
Lundúna-markaði hefir selst helming-
ur hlutabréfanna á 96x/2, og hinn
helmingurinn á New-York-markaði á
he1/^. Lánið á að endurgreiða á 7x/a
ári. Japanar segjast ekki þurfa á
neinu frekara ríkisláni að halda með-
an á stríðinu standi.
Mainialát. Ungverska skáldið
Maurice Johai dó 5. þ. m.— Afríku-
farinn frægi Sir Henry M. Stauley
dó 10. þ. m. Hann hét upphaflega
John Rowlands og var fæddur í Den-
bigh í Wales á Sfcórbretalandi 1841.
Foreldrar hans vóru blásnauðir og
var hann tekinn af þeim þriggja vetra
gamail og alinn upp á sveit. Ungur
fór hann vestur til Bandaríkjanna og
settist þar að. Þar kyntist hann
manni, sem tók hann að sér, gerði
hann að kjörsyni sínum og gaf hon-
um nafn sitt: Henry Morton Stanley,
og bar hann það síðan. Frægð sína
sem blaða-fregnriti vann hann sér i
þjónustu „New York Heralds“. Síð-
ari árin settist hann að á Englandi
og var þar herraður af stjórninni:
Sir Henry.
Heilsa keisarans. - ViILjáliunr
keisari með krabbameiii í^liáls-
inum? - Sorglegt útlit. — Þá er
fregnin kom á öudverðum vetri frá