Reykjavík - 03.09.1904, Page 3

155
ur aaniþykt (í hvorugri deild) í þessa
átt eða um noldmrt skilyrði, þetta
eða annað. Það vita allir. Þingtíð-
indin eru til vitnis. [Rödd: Nefnd-
arálit neðri deildar!].
Nefndarálit eru aldrei borin upp til
atkvæða og því eigi samþykt á neinn
hátt af neinum öðrum en nefndar-
mönnum. En ekki einu sinni þetta
tilvitnaða nefndarálit neðri deildar
innihólt noklmrt shilyrði.
Þar stóð að eins, að nefndarmenn
gengja að því vísu, að undirskrift-
inni yrði 'hagað á þennan hátt, að
ísl.ráðgj. undirskrifaði. „Vér göng-
um að því vísu“ — það eru orðrétt
orð nefndaráiitsins, og í því stendur
elikert annað um þetta mál. En „að
ganga að einhverju visu“ veit hvett
mannsbarn að þýðir að eins, að menn
„telji víst“. En það er elckert skil-
yrði“.
Þetta mikið umrædda „skiiyrði"
er því tiíbúningur einn og hefír
aldrei verið tii, nema því að eins,
að „skilyrði“ só sama sem „ekkert
skilyrði“.
Svona búa menn sér til 'úr hrein-
um ósannindum grundvöll til að
byggja á rangar ásakanir.
Kosning sú sem nú fer í hðnd
snýst um það eitt: eigum vér að
senda á þing mann til að styðja
stjórn þá sem er, tii alJra góðra
framkvæmda, meðan hún verðskuld-
ar stuðning og traust? eða eigum
vér að reyna að fella hana fyrir það
sem hún á enga sök á, af því að
hún fær því ekki ráðið — undirskriftar-
málið?
Eigum vér með því að kasta frá
oss í blindni þingræðinu, í stað þess
að reyna að festa það hjá oss?
Um þetta og ekkert annað verður
barist við þessa kosningu.
Guðm. Björnsson spurði hr. J. J.,
hvort hann kannaðist ekki við að
hafa haft þau oið við sig (2. Ág. þ.
á.), að sitt erindi á þing að þessu
sinni væri, að fella stjórnina. [J. J.:
Nei]. Jæja, það er nú samt satt fyr-
ir því, hvort sem þingmannsefnið
kannast við það eða ekki. Fremstu
ílokksmenn hans hafa líka óspart
haldið inu sama á lofti alt þangað
til siðustu dagana, að blaðinu var
snúið við [J. J.: Það er ]ygi!]. Ég
vona kjósendur minnist þess, að hr.
J. J. lýsir yfír því, að helztu fylgismenn
sínir fari með lygi. Yér hefðum nú
í meira en 20 ár staðið í látlausri
stjórnarbótarbaráttu, og það hefði
verið óhjákvæmilegt eins og á stóð;
en við það hefði orðið útundan og í
vanrækt svo ótaJmargt landinu til
þrifa og þarfa, sem lengur mætti
nú eigi draga. Yér værum einar
80000 manns og gætum því ekki
búist við í ágreiningi við Danastjórn
að koma. voru máli fram með ofstopa
eða valdi, vér yrðum, eins og hann
hefði áður sagt, að fara með gætni
og stillingu, reyna sannfæringarinnar
veg. En að hefja þá ofstækisbaráttu,
sem feldi þingræðið úr höndum ^oss
og hefti allar verklegar framfarir, á
því hefðum vór víst varla ráð. —
En ef vér efldum atvinnuvegina, svo
að fólkinu fjölgaði og oss yxi fiskur
umhrygg —ef vér yrðum t. d. nokk-
ur hundruð þúsunda að tölu, þá
mundum vér standa betur að vígi
með að fá framgengt þeim kröfum
vorum, er þá væru enn óuppfyltar.
Jón Jensson: Því færri og fátæk-
ari sem vér værum, því fremur riði
oss á, að Mta það sitja fyrir öllu
að vernda landsréttindi vor. Ef vér
berðumst fyrir þeim, þá efldust at-
vinnumál vor af sjálfu sér. Það sýndi
dæmi annara þjóða (Eödd: Svo?).
Já.
Það væri annars undarlegt tal, sem
hér væri haft um þingræðið; það
væri eins og menn gættu þess ekki,
að ein þjóð gæti vel haft þingræði,
en þó glatað landréttindunum [jÁ Ol.:
Svo ? Dæmi!] Það liggur í augum
uppi !
Það væri sjálfsagt, að vér ættum
að heimta af ráðherranum að hann
fengi konung til að heita því, að
haga undirskriftinni öðruvís eftirleiðis.
Ella yrðam vér að steypa honum.
Einar Benediktsson : Harla fávís-
legt af Jóni Ólafssyni, að vita það
ekki, að þjóð gæti glatað landsrétt-
indum sínum og þó haldið fullu'þing-
ræði. Það þyrfti alkunna fáfræði og
vanþekkingu þessa' staka alvitrings til
þess að spyrja um dœmi til slíks.
Þess þyrfti ekki langt að leita. „Vér
vitum allír, að Fœreyingar hafa fult
þingrœði, en þó haía þeir glatað öll-
um sínum landsréttindum“.
„í nafni siðgæðis og réttlætis verð
ég að mótmæla þeim loddarahætti
eða leikaraskap, sem hér er frammi
hafður við upplýsta kjósendur! [Stór-
hlátrar og: beyr!]
Kjósendum höfuðstaðaríns væri
ekki bjóðandi sú vitleysa, að eigi
raætti íieimta það af hverjum meiri-
hluta-manni, að hann neitaði að taka
við ráherrastarfí með útnefningu und-
irskrifaðri af forsætisráðherra ríkis-
ins, þó að ganga mætti að því vísvu,
að þingfæðið færi í sölurnar, af því
að jafnan mætti fá einhverja mann-
rolu til að takast ráðgjafastarfíð á
herðar. Það væri svo sem auðvitað,
að í því landi, sem Jón Ólaísson elur
aldur sinn i, mætti jafnan fá övand-
aðan mann til að gera hvað sem vera
vildi.
Ósvífið þykir mér að neita
þvi, að undirskriftaratriðið hafí ver-
ið gert að „skilyrði" af alþingi.
Það vita þó allir, að þegar frumvarp
er samþykt á þingi, þá er þar með
snmþykt nefndarálit það, sem réð til
að fallast á fiumvarpið, og því er
ávalt sjálfsagt að skýra og skilja lög-
in samkvæmt því sem um þau hefír
sagt verið í nefndarálitinu.
Jön Olafsson: Það er sagt, að
mikið megi menn beyra, áður en
eyrun detta af þeim, og það er óef-
að satt, fyrst eyrun sitja enn föst á
manni eftir að hafa heyrt til Einars
Benedíktssonar þá fásinnunnar ósvífni,
að Færeyingar hefðu ]>i)igræði. — Fær-
eyingar, sem ekki hafa einu sinni
nokkurt þing, nema ómerkilegt ráð-
gefandi amtsráð! — Færeyjar, sem
ekki eru nema eitt kjördæmi í Dan-
mörku. — Hvað er ósvífni, hvað er
að misbjóða kjósendum, ef ekki það,
að dirfast að bera slíkan ósanninda-
þvætting fram fyrir þá? [Lárus
Bjarnason: Hann veit ekki betur!
— Hlátur].
Mig hefði furðað á, að heyra nokk-
urn lögfræðing, annan en E. B.,
nokkurn sæmilegan lögfræðing, sem
nokkuð vissi, koma fram með þá
fáránlegu staðhæfingu, að þegar þing
samþykti •lagafrumvarp, samþykti það
að sjálfsögðu öll ummæli í nefndar-
álitinu um það. Hver leikmaður auk
heldur gæti þó sagt sér sjálfur, aö
menn fallast oft á tillögu af alt öðr-
um ástæðum, en þeim sem flutnings-
maðúr færir fyrir henni. Eins er og
um þing. Því er það viðurkent af
öllum lögfræðingum, að fáar uppsprett-
ur til lögskýringar sé óáreiðanlegri
og viðsjálli, en nefndarálit. Þetta
veit hver einasti lögfræðingur í heimi
— nema Einar Benediktsson.
Siðgæði og réttvísi eru hugmynd-
ir, sem ég eins og allir vandaðir
menn bera virðingu fyrir. En ekki
get ég að því gert, að mér finst þau
orð láta betur í eyrum af annara
vörum, heldur en síðasta ræðumanns.
Niðurl.
Heitrisendanna tnilU.
Port Arthur
ekki tekin enn.
Satt var það, að hraðskeyti aust-
an úr Asíu sögðu P. A. tekna 16. f.
m. E«i þau fregnskeyti hafa reynst
ósönn.
Aftur 23. f. m. komu ný símskeyti
að austan, að P. A. væri tekin, en
það var borið aft.ur næsta dag.
Rétt fyrir fyrra Sunnudag sendu
Japanar orð í borgina og buðu Rús-
um að gefast upp, en þeir neituðu
því boði með fyrirlitning.
Japanar segjast samt vissir um að
taka borgina. Þeir höfðu 24. f. m.
aldrei lint árásinni nótt né dag í
heila viku, og kváðust halda áfram á
sama hátt aðra vikuna til eða leng-
ur, ef á þurfí að halda, og hvað sem
það kosti af mannfalli.
Rúsar segja, að fallnir og særðir
af umsátursher Japana síðan umsátin
byrjaði nemi 20,000 til 26,000.
Rúsar játa sjálfir, að fallbyssur
umsáturshersins japanska nái til
hafnarinnar í P. A. og nokkurs hluta
af bænum, en ekki til hafnarvirk-"
janna (á Gullhöfða?).
Með augiýsing hefir Rúsakeisari nú
kvatt til vopna alt varalið í 47 um-
dæmum í fylkjunum Poltava, Kursk,
Tevr, Samara, Saratov, Astrakan, Ufa,
Simbersk, Perm, Pétursborg, Nov-
gorod, Pskov, Livonia, Esthonia,
Arkangel og Olonets, og í níu um-
dæmum öðrum, og auk þess alla vara-
foringja í öllu Rúsaveldi.
Alþýðu í Rúslandi er sífelt að verða
verr og verr við stríðið. Telur það
verið hafa frá öndverðu misráðið og
tilefnislaust.
Rúsar hafa enn á ný tekið enskt
skip „Comedian," þvert ofan í allan
þjóðarétt segja Bretar, og þvert ofan
í bein og ótvíræð heityrði stjórnar-
innar, er hún sleppti „Malacca" á
dögunum.
„Hve miklu lengur á Bretland enn
að sætta sig við loforð, sem að eins
virðast gefin til að svikja þau jafn-
harðan?“ spyr Lundúna-„Times.“
Eitt af þeim 4 vígskipum, sem Rús-
ar áttu eftir í Port Arthur, „Sevasto-
pol,* hafa þeir nú mist, það rakst á
sprengivél, er það ætlaði að halda
út af höfninni, og skemdist svo, að
það varð nauðulega dregið inn á
höfn aftur og set.t á land.
Yið Port Arthur er nú oft baiist
dag og nótt; hernum þrískift hjá
hvorum um sig, og b'erst hver þrið-
jungur hans 8 stundir af sólar-
hringnum.
Það er sönn fregn, að Japönum
tókst að sökkva beitiskipinu „Novik“
fyrir Rúsum.
23. var á enda sá tími, er Sínver-
jar höfðu leyft rúsnesku herskipunum
Askold og Grosovoi til viðgerðar í
Sjanghai. En þau vóru þá enn ekki
sjófær, en neituðu að afvopnast.
Japana floti liggur fyrir utan höfnina
og tekur við þeim, ef þau áræða út.
En Japanar og fleiri þjóðir skora nú
á Frakka að fá Rúsa til að afvopna
skipin, því að þau brjóta frið á Sín-
verjurn með að liggja svona á sín-
verskri höfn. Verði það ekki gert,
munu Japanar halda flota sínum inn
á höfnina og skjóta skipin í kaf. En
þá liggur nærri að Frakkar og Bretar
megi skerast. í leik, en það mun báð-
um óljúft.
Regntíðinni í Mandsjúrí virðist nú
lokið
Kúropaktin flýr einlægt undan Jap-
önum norður eftir, án þess aðleggja
til orustu.
Nýfæddi sonur Rúsakeisara var
skírður 24. f. m.
Fyrirspurn.
Hafa þeir borgarar bæjarins ekki
fyrirgert kosningarrétti sínum, sem
sífelt þrjózkast við og svíkjast um að
inna af hendi gjöld sín til bæjarþarfa,
og hvort mun það vera goðgá að
auglýsa nöfn þeirra ?