Reykjavík - 25.11.1904, Blaðsíða 2

212
T.HOMSENS MAGASÍN.
Hvíta búðin.
jíýkomnar vörur:
230 stk. af þeim laagbeztu og fallegustu karl-
manna Regnkápum
og um leið ódýrustu, sem til bæjarins hafa nokkru
sinni komið.
Yerð: 8,00, 9,50, 10,00,10,50, 12,00, 13,00,
14,50,15,00, 17,00, 18,00, 20,00, 21,00, 23,00,
24,00,24,50, 25,00, 26,00, 30,00, 31,00, 35,00,
40,00.
Ctaloeher, Skófatnaður, Yerkm.-stígvél
7,50 og 8,00, Vatnsstígvél 10,00—18,00.
Loðhúfur 42 tegundir; verð frá 0,70 —11,00.
Enskar húfur með uppslagi.
Hanzkar, Hálslín og margt fleira.
KR. KRISTJÁNSSON,
Skúlavörðustíg 4,
smíðar manna bezt húsgögn og gerir við.
Reknetjaveiðin við ísland.
i- Herra Thor. E. Tulinius hefir góð-
fúslega látið „Reykjavík“ í té, eins
■T>g áður, skýrslu hr. Falcks um rek-
netjaveiðarnar hér við land þetta ár,
og er hún á þessa leið:
Stavanger, 24. Okt. 1904.
Hr. Thor E. Tulinius, Kaupmanna-
höfn. — í fyrra sendi ég yður 4. árs-
skýrslu mína um reknetja-veiðina við
Island, og samkv. loforði mínu við
yður sendi ég yður enn í ár stutta
skýrslu um veiðina.
Fra því ég gerði fyrst tilraun með
xeknetjaveiðar við íslands strendur
árið 1900, hefir aflinn verið þessi:
1900: 536 tn. 1903: 40,000 tn.
1901: 916 „ 1904: 85,000 „
1902: 5000 „
Þetta er framför og árangur, sem
vart á sinn líka.
Andvirði aflans í ár met ég
1,100,000 kr., og útflutningstollurinn
einn, sem á íslandi hefir goldinn
verið af reknatja-síld, nemur 17,000
hr.1)
Eíhs og ég skýrði yður frá í fyrra2),
höfðu þá þegar nokkrir íslendingar
keypt sér skip og reknet, og hefir
tala þeirra talsvert aukist í ár; það
er ekki á Norðurlandi að eins, heid-
nr og á Austfjörðum og jafnvel í
Reykjavík, að félög hafa myndast til
að reka þessa veiði með snekkjum,
og yfirleitt hefir þeim víst farnast
heldur vel.
Frá Noregi var veiði þessi mest
stunduð frá vesturlandinu, en einkum
pó frá Stafangurs-umdæmi. Hér í
Noregi var mönnurn mestur hugur
á, hversu þeim mundi farnast inum
tveim eimskipum „Albatros" og
„Imbs“, sem áttu að reyna að
veiða með amerískum herpi-nótum.
Útgerðarmenn þeirra beggja höfðu
ieypt sér slíkar nætur frá Ameríku,
fengu báta smíðaða hér og lögðu út
með völdum skipshöfnum.
„Albatros" var einkum heppinn í
hyrjuninni, fékk 1000 tn. á viku og
hélt þegar heim með fenginn. Síðar
aflaði hann og vel, fékk alls 3100 tn.
„Imbs“ fékk 2600 tn. Reynslan
varð þvi sú, að herpi-nótin var
ekki að eins nýtileg, heldur reynd-
Ist mesta afbragðs veiðarfæri. Með
öilum útbúnaði kostar slík nót frá
4500 til 5000 kr.
Með reknetjum veiddu og ýmsir
mjög vel í ár; sum eiinskip fengu
alt að 2400 tn., og sumar seglsnekk-
jur 1600 tn., og öll fengu skipin
nokkra veiði. Alit mitt er því það,
að næsta ár verði útgerðin munum
meiri en í ár, og hugsanlegt að
fleiri útgerðarmenn kaupi 'sér herpi-
nætur3 * * * *).
1) Utfl.tollur af 85,000 tn. hefði numið
2L,3Uð kr., ef hann hefði lagst á allann
atlann, en sumt mun hafa verið flutt út
■án þess skipin kæmu við land (og því toll-
irítt), og nokkuð mun hagnýtt haí'a veríð
4il bcitu og því ekki flutt út. Ritstj.
2) Sjá „Rvík“ IV., 50 tbl.
3) „Snurpenot11 (norskt), „snerpevaad“
fdanskt) þýðir eigínlega samdráttar-nót.
Maetti ef til vill heita „herpi-nót“ („herpa“
æaman, af „harpa“ = skel, hörpudiskur).
Ritstj.
Ráðgera má, að allri þessari ver-
tíð sé lokið á svo sem 6 vikum, og
nema þá mikilli upphæð þau auðæfi
hafsins, sem á land eru færð á svo
stuttum tíma.
Eins og kunnugt er, hefir ádrátt-
ar-síldveiðin enn í ár verið sárlítil á
íslandi, og því er það gleðilegt að
þessi veiðiaðferð hefir komist á til
mikiis hagnaðar öilum, sem reka hana,
og ekki sízt íslandi, sem hefir fengið
talsverðar tekjur af henni.
Gæði aflans hafaverið sviplík sem í
fyrra, en verkun eða meðferð aflans,
hefir yfirleitt verið betri í ár en und-
anfarið.
Aftur í ár hefir danskur fiskimað-
ur eftir beiðni sinni tekið þátt í veiði-
brögðunum á „Albatros," til þess að
kynna sér aðferðina.
Með virðing
Ths. S. Falck.
Dauða-syndir stjórnnrinnar,
II. Fávizka og skriffinska.
Vér höfum nú séð, hve samvizku-
samlegum rökum ásökun Valtýs gegn
stjórninni um eyðslusemi á landsfé
var studd.
En hann setur og fram aðra á-
sökun gegn henni og skulum vér nú
sýna, að ekki er hún af betra bergi
brotín.
Dr. V. G. segír um ráðherrann:
„Hann lét ekki neitt uppi um það, að
hvcrjum umbótum hann ætlaði sér að
vinna fyrir land og iýð“ [í veizlu, er hon-
um var haldin í Rvík í Febr. af mönnum
af ör.rxM flokkcm -— ekki af flokksbræðr-
um hans einum, eins og V. G. segir]; og
„þetta virðist óneitanlega stafa af því, að
höfuðið hafi verið tómt — hann hafi sjálf-
ur ekki vitað það . . . Sem sönnun þessa
má geta þess, að hann sendi skömmu síðar
fyrirspurn til allra sýslunefnda á landinu
um það, hvað mk álitu að ætti að gera
til umbóta fyrir þjóðina. Þær áttu að
finna upp púðrið fyrir hann og fylla upp
auða rúmið i hans eigin heila.“
Þetta kallar V. G. að „setja skrif-
fins /ití-stimpilhnn á ráðaneytið undir
eins fyrstu dagana,“
Þetta á að vera drepandi fyndni
sjálfsagt. En meinið er, að þessar
fyrirspurnir til sýslunefnda, sem Val-
týr segir hér frá, eru uppspuna-til-
búningur sjálfs hans.
Ráðherrann reit öilum sýslunefnd-
um bréf 8. Febr. þ. á., en í því var
engin fyrirspurn um álit sýsiunefnda
um það, hvað „gera skyldi til um-
bóta fyrir þjóðina“ í heiid sinni, þ. e.
um almenn iandsmál, er alla þjóðina
varðar jafnt.
Um hitt var beiðst álits, hver
„framfarafyrirtæki í atvinnu sé talin
nauðsynlegust hverju héraöi“, þ. e.
um sveita eða héraðs mál. Um það
var hver sýslunefnd beðin umsagnar,
„að svo miklu leyti sem unt er með
áætlun um kostnað við vegagerðir
eða önnur slík fyrirtæki, sem almenn-
ing varða og eru aðaláhugamál sýsl-
unnar.“
Þetta er alt annað, en það sem
V. G. segir. Sýslunefndirnar hafa og
skilið þetta.
Flestahar hafa þær í svörum sínum
eingöngu nefnt innanhéraðs-m&l. Ein-
stöku þeirra hafa nefnt óskir, sem
jafnframt mundu hafa víðtækari á-
hrif, en eru taldar nauðsynlegar eftir
landsháttum og þörfum þess sýslu-
féíags.
AJlir vita, að á hverju þingi koma
frá þingmönnum tillögur tii fjárveít-
inga til fyrirtækja í þeirra kjördæm-
um, oft tilraunir til að skera sínu
kjördæmi feitan bita á hvalfjöru lands-
sjóðs, og þing og stjórn hafa staðið
þar undirbúningslaus og því varnar-
lítil gegn slíkri hreppapólitík, af því
að óskirnar vóru ekki kunnar lands-
stjórninni fyrir frarn og hún hafði
ekki átt kost á að kynna sér, við
hver rök sJíkar óskir hefðu að
styðjast. Fyrirspurn ráðh. ertilraun
til að fá vitneskju um slíkar beiðnir
ári fyrir fram, svo að stjórnin geti
aflað sér upplýsinga í tíma, bæði um
það, hvort slík fyrirtæki eru í raun
og veru nauðsynleg; hvort þau eru
þess eðlis, að landssjóði sé rétt að
styðja þau; hvað þau kosti ; og ef
fleiri eru, en fullnægt verði, þá á
hveijum mest Jiggi eða hverjum
heldur megi fresta.
Þetta virðist lofsvqrð viðleitni
stiórnarinnar, til að gera henni og
þinginu fært að dæma skynsamlega
og réttvíslega um slíkar málaleitanir
einstakra héraða, og virðist sem allir
ættu að vera stjórnínni stórþakklátir
fyrir.
Það er óþarfi að nefna dæmi þess
hér, að alþingi hefir kastað tugum
þúsunda króna til fyrirtækja, sem
landssjóði hefði verið óviðkomandi
að styrkja,—fé, sem alls ekki hefði
verið veitt, ef slíkur undirbúningur
hefði verið hafður, sem tilraun er
gerð til með þessu ráðherrabréfi.
Að 3pinna út úr þessu þau hæfu-
laus ósannindi, sem Dr. V. G. hefir
gert hér, það lýsir því samvizkuleysi
eða óprúttni, sem ætti að gera hver-
j/föaljnniur
frikyrkjusajnaúatins
verðuu haldinn í Fríkyrkjunni Sunnu-
daginn 27. Nóvember, kl. 5 síðdegis.
jum flokki óhugsandi og óþolandi að
beita slíkum manni fyrir forsprakka.
Er þjóðin ekld vandaðri en svo í
hugsunarhætti, að hún vilji hugsa
til, að vita æðstu völd sín í höndum
svo óprúttins manns?
Með „Eimreiðar“-gíein þessarihefir
Y. G. gert það að verkum, að eng-
inn af hans eignum flokksmönnum
einu sinni, sá er hefir ósJjóvgaða
velsæmistilfinning, getur biygðunar-
laust hugsað til hans sem leiðtoga
framar.
Veðurathuganir
i Reykjavík, eftir Sigkíbi Bjöknsdóttcu.
1904 Nóv. Loftvog millim. d W ■+3 «o ♦O <D Ö bo & B OQ Úrkoma millim.
Fi 17. 8 752,6 3,3 sw 1 7 3,1
2 753,1 2,6 sw 1 8
9 752,5 1,5 NE 1 5
Fö 18. 8 744,5 -0,2 sw O 10 0,8
2 741,4 —2,3 sw 1 10
9 747,2 -2,7 N 1 1
Ld 19. 8 757,2 -7,4 N 2 5
2 762,0 —5,4 NNW 2 G
9 765,2 -6,4 N 1 3
Sd 2.0 8 768,0 —8,3 N 1 1
2 771,4 — 8,5 N 1 1
9 771,4 -8,3 N 1 2
Má 21. 8 773,7 —7,7 NNW 1 2
2 775,1 -7,4 N 1 0
9 775,2 -6,3 N 1 2
Þr 22. 8 772,0 -4,1 0 10
2 771,2 —3,4 0 1
9 770,8 -4,3 • NW 1 9
Mi 23. 8 766,5 — 1,5 NE 1 10
2 765,2 L7 SSE 1 10
9 761,4 0,9 SE 1 10
Cand. juris
]in Sveinbjörnsson
til viðtals hvern virkan dag frákl. 5—8.
Túngötu 2.