Reykjavík - 11.03.1905, Blaðsíða 3

51
Kaupið
5chweizer-$ilki!
Biðjið um sýnishorn vorra undurfögru nýjunga í ríkolegasta úrvali.
Sérvara: Silki-Damast, í íslenzka búninga, svört, hvít og fjöllit, írá Kr.
y.16 pr. iaetur.
Vér seljum að eins áreiðanlega dúka úr al-silki l»einleiöís ein-
staldiuguin toll-iVítt og l>urðiir[>'jiilds-frítt h( im til þeirra.
Schweizer & Co., Luzern y 5 (Schweiz)
Silki-útflytjendur — Kgl. hirðsalar.
felt úr gildi þan ákvæði í nefnda-
samþyktunum sem þeim þóttu ó-
þörf. Þá var og tala nefndarmanna
í hverju héraði lærð niður og að-
alsmönnunum gefin þar flciri at-
kvæði en áður á kostnað bænd-
anna. Kjósendum var áður skift
í þrjá flokka eftir efnahag, en nú
var því einnig breytt, og þeim skift
i þrjá flokka eftir stéttum: aðals-
menn, bændur og borgara. Aðals-
mennirnir fengu nú tleiri atkvæði
í nefndunum en báðir hinir flokk-
arnir til samans. Nikulás II. lief-
ir þar að auki takmarkað vald
nefndanna til skattaálaga þannig,
að árlega má fé það sem þær fá
til umráða ekki vaxa meir en um
3 af hundraði.
í hverju héraði (ujesd) er hér-
aðsnefnd og í hverju fylki fylkis-
nefnd, en til hennar velja héraðs-
nefndirnar menn auk þess sem
nokkrir aðalsmenn og embættis-
menn eru sjálfkjörnir. Iíirkjan
hefur einnig rétt til að senda þang-
að fulltrúa. Þessar nefndir lialda
fundi einu sinni á ári. Héraðs-
nefndirnar koma saman í Septem-
ber og sitja á fundum 10 daga,
en fylkjanefndirnar í Desember og
sitja á fundum 20 daga. Þó má
lengja fundatímann með samþykki
fylkjastjóranna og kalla saman
aukafund með samþykki innanrík-
isráðherrans. Undir valdsvið nefnd-
anna heyra meðal annars þessi
mál: Skólamál, heilbrigðisinál, fá-
tækramál, vegamál og samgöngur
eftir ám og stöðuvötnum, ákvæði
um byggingar utan borganna, inn-
byrðis vátryggingar, niðurjöfnun
almennra skatta o. s. frv. Þetta
er hið frjálslegasta fyrirkomulag á
»semstóvunum« og er aðeins kom-
ið á í 34 fylkjum, sem öll eru í
miðju landi. í 9 fylkjum öðrum,
að vestan og sunnan, er þó fyrir-
komulagið eins að öðru en því,
að þar velur stjórnin ein nefndirnar.
Þó þetta fyrirkomulag sé mjög
ófullkomið, þá liafa þó rúsnesku
»semstvóurnar« komið miklu góðu
tii leiðar. 185(5 voru skólamál Rúsa
ekki lengra komin en svo, að 1 skóla-
arn liQm á hverja 142 menn af í-
búum landsins, en 1894 kom 1 slcóla-
barn á hverja 46. í Moskva-fylkinu
ct mentunin í beztu lagi; þar kem-
ui 1 skólabarn á hverja 15. Nefnd-
imar hafa og látið sér mjog ant
um lieilbrigðismálin. í vegamálum
hafa ráðin oft verið lirifsuð af þeim
af stjórninni. En auk þess sem hér
hefir verið talið hafa nefndirnar tek-
ið ýmisleg störf að sér, t. d. kaup
og sölu á vörum, stofnanir verk-
smiðja o. s. frv. í mörgum borg-
um og bæjum hafa þær sett upp
bóksölubúðir. Yfir liöfuð hafa all-
ar framfarir verið stórum meiri í
þeim fylkjum sem nefndirnar hafa
fengið, en hinum.
Tvö síðastliðin ár hafa nokkrir
nefndarmenn úr »semstvóunum« til
og frá um landið komið saman til
þess að ræða sameiginleg mál og
endurbætur á fyrirkomulaginu. Þeir
fundir hafa þó ekki verið opinber-
ir. Eftirmaður Plehves, Sviatópolk
Mirski, innanríkisráðgjafi, var
þessum fundum hlyntur og stakk
upp á því í haust sem leið, að þeir
yrðu framvegis haldnir opinberlega
með leyfi stjórnarinnar. Fundur-
inn var ákveðinn 19. og 20. Nóv.
og skyldu koma þar saman 105
»semstvóamenn« víðsvegar að af
landinu. En þegar til keisarans
kasta kom, neitaði hann, að fund-
urinn yrði haldinn opinberlega, en
lofaði jafnframt innanríkisráðherr-
anum, að lögreglan skyldi þó ekki
hindra samkomuna.
Þetta þing hófst ákveðinn dag,
19. Nóv., og stóð yíir í 5 daga.
En þegar til kom urðu kröfur fund-
arins miklu meiri en til liafði ver-
ið ætlast í fyrstu, því hann sam-
þykti álitsskjal í 11 greinum, og
var þar farið fram á algerða stjórn-
arbreyting, sýnt að einvaldið væri
ógæfa Rúslands. Kröfurnar voru
þessar: að dómstólarnir yrðu ó-
háðir stjórninni, fullkomið sam-
vizkufrelsi, málfrelsi og prentfrelsi;
óbundinn réttur til fundahalda og
félagastofnana o. s. frv.; og loks
krafðist fundurinn að stofnað yrði
löggjafarþing, er kosið skyldi til með
óbundnum kosningarétti.
Þessar kröfur vöktu, sem vænta
mátti, mjög mikla eftirtekt og
breiddust skjótt út fregnir af fund-
inum, þótt keisarinn bannaði strang-
lega að á þær væri minst í nokkrn
blaði. Hirðklíkan talaði í fyrstu
um fundinn með hinni mestu fyrir-
litningu, en þó kom svo, að allir
sáu að hér var full alvara á ferð-
um, og ýmsir af nánustu ráðamönn-
um keisarans létu opinberlega í ljósi,
að þeir væru fundinum sammála.
5 menn voru valdir til þess, með
aðstoð innanríkisfáðherrans.að bera
fundarályktunina fram fyrir keisar-
ann.
Svar keisarans þótti dragast, og
fékst það ekki fyr en 26. Des. og
þá óákvcðið. »Hin órjúfanlegu lög,
sem eru máttarstoðir ríkisins, skulu
standa,« sagði hann; en það ersama
sem: Einvaldið helzt. En umbót-
um lofaði hann: Kjör bænda skulu
bætt; allir skulu jafnif fyrir lögun-
um; vald semstvóanna skal aukið;
betra skipuíag sett á dómstólana;
kjör verkalýðsins bætt; trúbragða-
frelsi og prentfrelsi rýmkað. Dag-
inn eftir fengu þó fundarmenn harð-
ar ávítur af keisara fyrir umkvart-
anirnar um stjórnarfyrirkomulagið.
En eftir að svar keisarans kom fram
urðu óeirðir og uppþot um alt rík-
ið. Alstaðar lieimtuðu menn kröf-
um fundarmanna fullnægt, og verði
það ekki gert áður langt um líð-
ur, má búast við uppreisn og stjórn-
arbyltingu.
[Þýtt og atytt úr „Dot nyc Aarh “]
Þ. O.
Mynda ranmiar
fást áreiðanlega hvergi vandaðri, og
þó ótrúlega ódýrir, en á Laufás-
vegi 37. [ah.-—25.
dónas %3t. tJónasson.
Heimsendanna milli.
Rúsland. — Enn hafa Rúsar myrt
prins á ný: Andrónnikoff prins í
Yarsjá; hann var rekinn í gegr.: Hann
var einn af þeim mönnum, er skip-
uðu að skjóta á lýðinn í Varsjá.
Tvo kastala nálægt Voronessj, syðst
og vestast i Stóra Rússlandi, rændu
bændur og brendu svo.
Friðar-fregnir halda sér sífelt frá
Pétursborg, en engin staðfesting kem-
ur á þeim frá stjórninni. Siðustu
fregnir (um ‘25. f. m.) segja víst., að
keisari hugsi nú til friðar og mundi
vilja láta Japana halda Port Arthur
og Ljá yang skaga, skila Sínverjum
Mandsjúríu norður að Harbin, gera
Vladivostok að hlutlausri höfn og
heimila öllum þjóðum þar verzlun
með sömu kjörum og Rúsum, set.ja
austur-sínversku járnbrautina undir
stjórn ýmsra þjóða nefndar, og — tal-
andi um einhverjar kostnaðar bætur.
En óvíst talið að keisari vilji gera
neitt til friðar-umleitunar fyrri en
ein stórorrusta heflr enn verið háð
eystra.
— Oyama heflr beðið keisara sinn
að senda sér 50,000 hermenn enn í
viðbót og 120 fallbyssur og verði það
að koma svo, að hann geti reynt að
láta til skarar skríða við Kuropatkin
fyrir lok þessa mánaðar (Marz).
— Fregn frá París segir, að gerð-
ardómurinn þar muni hafa lokið starfl
sínu og vilji ekki láta Rossjdestvenski
bera ábyrgð fyrir tiltækið í Norður-
sjónum. En ekki var dómsákvæðið
heyrinkunnugt.
Landshornanna mttti.
— :o: —
Brú fank af Svartá, hjá Reykjum,
í ofviðrinu 13. Jan., brotnaði mikið
og bar áin viðina langar leiðir.
Mútor-bát, 6—8 lesta, tala Eyflrð-
ingar um að fá til að auka samgöng-
ur innan fjarðarins í sumar. Er tal-
að um að ferðirnar byrji í Mai og
fari báturinn á sumrinu um 40 ferðir
fram og aftur um fjörðinn. ísfirð-
ingur, Skúli Einarsson, hefir boðið að
leggja til bátinn og taka að sér ferð-
irnar fyrir 2000 kr. styrk úr sýslu-
sjóðum Eyjafjarðar- og Þingeyjarsýslna
og bæjarsjóði Akureyrar.
Skarlatsótt er enn á gangi í Eyja-
flrði.
Plægingakensla. Til að kenna
plægingar í Húnavatnssýslu frá mið-
jum Maí til Jónsmessu heflr Magnús
Jónsson fra Sveinsstöðum fengið
styrk hjá Búnaðarfélagi íslands.
Þingkosning á Akureyri á að
fara fram 15. Maí. Frambjóðendur
eru þar: Magnús Kristjánsson kaup-
maður og Guðm. Hannesson læknir.
Jarðskjálftarnir, sem hérgengu
í vetur, höfðu verið miklu snarpari
í Krísuvík og þar í kring en annar-
staðar. Þar skektust eða hrundu öll
hús á 2 bæjum, Nýjabæ ogVigdisar-
völlum; fólk flúði þá bæi báða og
gripir voru reknir úr húsum, svo að
hvorki fórust menn né skepnur.
Maður druknaði ofan um ís í
Kúðafljóti nýlega, Eggert Guðmunds-
son ljósmyndari frá Söndum. Hann
var að fylgja Öræfingum þeim sóm
botnvörpungs-strandmennina fluttu
hingað í vetur. Höfðu þeir lagt með
17 hesta út á ísinn, en hann brast
undir þeini síðasta og fór hann í kaf,
en var bundinn aftan í annan hest,
og dró hann með sér. Tveir menn
ætluðu að reyna að bjarga hestun-
um, en ísinn brast undir þeim og
lentu báðir í vökina. Annar, Björn,
sá er bjargaði strandmönnunum á
Breiðamerkursandi, eins og áður hefir
verið frá skýrt hér í blaðinu, náði í
ísskör og bjargaðist, en Eggert hvarf
með straumnum inn undir ísinn og
hestarnir tveir. Hvorki heflr mað-
urinn né hestarnir fundist.
Timbursiníða-verkstofa, sem
vinnur með smíðavélum og notar
vatnsafl til að hreyfa þær, kvað vera
komin upp á Húsavík í Þingeyjar-
sýslu.
Strand. Sunnudaginn 8. Jan. sleit
upp fiskiskip á höfninni á Eskifirði
0g rak á land og brotnaði svo að