Reykjavík - 09.07.1905, Blaðsíða 2

132
REYKJAVÍK
KR. KRISTJÁNSSON,
SkólaYÖrðustíg 4,
smíðar manna bezt húsgögn og gerir við.
Um firðrit Marconis.
í Desemberheftinu 1904 af „Det
ny árhundrede" hefir vélfræðingur
J. H. Christensen ritað fróðlega og
óhlutdræga ritgerð um loftflutning
hraðskeyta, og rekur hann fyrst sögu
hans og iýsir inum eldri tilraunum.
Hér skal ekki farið út í það, en vísað
að eins til þess, er þar segir. Svo
kemur hann að ioftskeytaflutning
Marconis, og segir þar m. a. svo:
„Til þess að gera byigjur þessar
[rafmagnsbylgjurnar] svo magnaðar
sem hægt er og fá þær, til þess að
breiðast svo langt, sem unt er, út í
geiminn, nota menn ýmiss konar upp-
setning svo sem kunnugt er, þó er
það einkum Marconi, sem hefir gert
sig frægan af loftskeytaflutning með
þráðlausri flrðritun. Annars hefir á
seinni árum risið upp hvert „þráð-
lausa" félagið á fætur öðru. Þessi
félög eru vanalega grundvölluð á ein-
hverju sérlegu skipuIagi(Arrangement),
sem er meir eða minna þýðingarmikið,
óg reyna þau þá að fá sér einkaleyfi:
Yfir höfuð leitast hvert um sig við
að girða sig einkaleyfum eftir fremsta
megni. Þar af h::fa sprottið deilur
og mál milli félaganna; hvert hefir
viljað skara svo mikinn eid að sinni
köku, sem það gat náð í frá hinu.
Ekki verður því þó neitað, að bæði í
Englandi og Ameriku (Marconi—Lodge
—De Eorest) og á Þýzkalandi (Slaby—
Braun) hefir verið unnið mjög mikið
að því að gera „inn þráðlausa" nota-
sælan og alþýðlegan. England og
Ameríka hafa gert þetta fremur í
kyrþey, en Þjóðverjar hafa varla að
ölfu vikið frá vana sínum, að taia
hátt um smámuni, gerða af Þjóð-
verjum. Þá kemur lýsing á loftritun
Marconis. Þar segir svo :
„Fá má hugmynd um, hvað góð
Marconivél í raunintii getur afrekað,
er maður les skýrsluna um tilraunir
þær, sem gerðar voru á inu ítalska
herskipi Carlo Albcrto, á leið frá
Italíu til Pétursborgar. Tilraununum
var stýrt að nokkru leyti af Marconi
sjálfum, og ítalskir sæforingjar höfðu
eftirlit með þeim. Allan tímann, svo
að heita, var sambandi haldið við
tilraunastöð Marconis í Poldhu (i Korn-
bretalandi); jafnvel einu sinni í 2000
kílómetra (c. 300 mílur) fjarlægð var
sambandið gott. í samanburði við
þetta er það þýðingarminna, að Mar-
coni einu sinni að sögn, þegar ástæð-
ur voru líklega sérlega góðar, hefir
getað komið greinilegum merkjum
yfir Atlantshafið. Það er nefnilega
óhætt að segja, að enn um langan
aldur verður þráðlaus firðritun ekki
aðallega notasæl á inum lengri fjar-
lægðum, þar sem sambandið aðnokkru
leyti mun verða óáreiðanlegt, og að
nokkru leyti raskar allri annari firð-
ritun innan mikilla flæma, þangað til
verulega góð og áreiðanleg stilling
vélanna kemur. Þráðlaus firðritun
verður aðallega notuð þar sem fjar-
lægðirnar eru litlar og ástæðurnar
svo að segja krefjast þráðlauss sam-
bands. „Sá þráðlausi" er t. d. að
öllu hæfilegur og hefir rutt sér mjög
til rúms, þar sem sendivólin og við-
tökuvélin skifta oft um stað og breyta
afstöðu sinni hvor til annarar. Fyrst
og fremst á það sér stað milli skipa
á siglingu, eða milli skipa á siglingu
og lands; ennfremur milli lands og
smáeyja eða meðal smáeyja innbyrðis,
þar sem lagning sæsíma myndi verða
alt of kostnaðarsöm. En þótt ekki
sé nema um, meðalfjarlægðir að ræða,
verður gagnið fremur efasam't. Það
er kunnugt, að fyrir ekki löngu síðan
var sagt, að menn ætluðu að stofna
til þráðlausrar firðritunar rneðal Skot-
lands og íslands, til þess að setja
eyna í samband við meginlandið. En
þá fékk málið ekki framgang, og nú
hefir „Stóra norræna" boðið sæsíma-
samband. Að segja þetta sé mikill
ósigur fyrir „þann þráðlausa" sem
sum ensk og ameríkst blöð ha'fa gert,
er líklega nokkuð ýkt; en hitt er
víst, að sæsímasamband í þessu til-
felli og öðrum líkum því, hefir þá
yfirburði sem ekki þarf að kinnoka
sér við að borga þóttnokkuð dýrt|væii.“
Þessi orð eru því þýðingarmeiii,
sem höf. gi-einarinnar er langt frá
því, eins og hún ber með sér, að
vera neinn mótstöðumaður loftskeyta-
sambands (á viðeigandi stöðum), og
þar sem hann er algerlega hlutlaus
með tillits til sæsímasambandsins og
alveg hlutdrægnislaus. Það leynir sér
ekki, að hann hefir enga trú á stöðugu
og áreiðanlegu sambandi milli íslands
og meginlands Evrópu. Og því skyld-
um vér þá eiga að sækjast eftir því,
sem er miður trútt og áreiðaulegt?
Areiðanlegleilcinn er það, snn mest
er í varið — eins og hver getur skilið.
Hvað mörg Marconi-skeyti hafa
glatast á leið til íslands, vii.um vér
ekkert um enn — og fáum líklega
aldrei að vita. 6.
Upphaf ritsímadeilunnar.
[Niðurl.]
Þá er vér lásum uppkastið,
fanst oss harla vafasanrt, hvort
fyrirætlun vorri gæti orðið fram-
gengt. Samt ætlaði ég að lrafa
samnings-uppkastið með nrér til
Færeyja, því að ef Alþingið
færi fram á hreyting í þessa átt,
þá skyldum við Færeyingar eftir
megni reyna að taka í sama streng-
inn. En þá bað Dr. Valtýr mig
að lofa sér að halda skjalinu og
gerði ég það, en ég og hinn ís-
lendingurinn fengum sína afskrift-
ina hvor. Hitt datt mér ekki í
hug, að skjalið yrði prentað í ó-
leyfi, enda fór Dr. V. G. ekki
fram á það.
»Góðtrúa maður kemur seint í
himnaríki«, segir máltækið. Rann-
sókn mína, sem að eins miðaði
til að vita, hvort ég gæti stuðlað
að því fyrir landa mína, að rit-
síminn lægi út frá Noregi i stað
Hjaltlands, notar svo Dr. Valtýr
alveg heimildarlaust og' hagnýtir
í alveg gagnstæða átt.
Eg var varla fyrri stiginn á
skipsfjöl frá Höfn, heldur en Dr.
V. G. lætur danska blaðið »Politi-
ken« ílytja grein um ritsímamálið.
Notar hann þar skjalið, sem ég'
hafði léð honum í trúnaði, til að
gcra æsinga-árás á ráðherra ís-
lands. — Mér hitnaði unr eyru,
er ég sá, hvernig Dr. Valtýr not-
aði upplýsingar mínar; og ekki
bætti það um, er ég sá islenzk
blöð um sönru mundir flytja há-
værar greinar gegn stjórn íslands,
með sama skjalið sem undirstöðu,
og' auðvitað frá sanra höfundi.
Mér þykir Dr. Valtýr sannar-
lega hafa unnið ilt verk. Hann
liefir notað upplýsingar, sem ég
hafði fengið til að koma fram máli
l'yrir Færeyinga, til ódrengilegrar
árásar gegn ráðherra íslands.
Það tjáir nú ef til vill lítið, að
segja frá þessu, en mér finst þó
réttara frá minni hálfu að gera
það, en að þegja. I’að getur þó
orðið til þess, að aðrir rnenn, eins
ólortryggir og' ég, svíði sig ekki
eins sárt á valtýsku kolunum eins
og' ég gerði. Og þessa er, ef til
vill, þörf. Að ég, sem er Færey-
ingur, þekti ekki Dr. Valtý, er sök
sér; en inn heiðraði íslendingur,
sem með okkur var, hefir ekki
þekkt hann nógu vel heldur; um
það er ég viss, því að annars hefði
hann varað mig við, ef hann hefði
grunað ilt.
Því miður get ég' nú ekki búist
við, að þessar línur mínar geti
orðið til að draga úr þeirri æs-
ingu, sem vakin hefir verið gegn
ritsímasamningnunr og reynt hef-
ir verið að bendla mig við upp-
hafið að; en hitt vil ég' vona og
þess óska, að þessar æsingar verði
ekki svo þörfu og góðu fyrirtæki
að fótakefli.
Að lokum vil ég segja, að mér
fellur illa að þurfa að liggja í
blaðadeilum við nokkurn íslend-
ing, og ég hefði feginn viljað óska,
að Dr. Valtýr hefði ekki verið
valdur að því, sem franr er konr-
ið í máli þessu, svo að ég hefði
ekki neyðst til að lrafa svo hörð
orð um aðferð hans.
21/e ’05
Með virðingu
Jóanes Patursson,
pjóðpingismaöur Færeyinga.
Alþing'is-tiðindi.
ii.
Þessar styrkbeiðnir eru komnar
fram á Alþingi:
Frá Jóni Yigfússyni til þess að læra
vefnað í Svíþjóð.
Frá Páli Þorkelssyni um 2000 kr. til
útgáfu bókar um táknamál, er
hann hefir samið.
Frá Páli Vídalín Bjarnasyni sýslu-
nranni um 600 kr. á ári í 2 ár
til þess að semja skrá yfir ísl.
lög.
Frá inni „Norðl. bindindissamein". um
600 kr. styrk til útbreiðslu bind-
indis í Norðurlandi.
Frá Jóni lækni Jónssyni um 600 kr.
til sjúkraskýlis á Vopnafirði.
Frá Helga Péturssyni jai'ðfræðing um
3000 kr. á ári í 2 ár til frarrr-
halds jarðfræðisrannsóknum og
til vísindalegrar iðju.
Frá Ólaíi Hjaltested um 2000 kr. á
ári í 2 ár til þess að sjá um
endui bætur álandbúnaðarvorkfær-
um hér á landi og til að endur-
bæta sláttuvél, er hann hefir
smiðað.
Frá frú Thoru Melsted um 1000 kr.
á ári í 2 ár til þess að setja á
stofn búsýsludeild viö kvennaskól-
ann í llvik.
Frá Arnóri Árnasyni í Cbicago um
15000 kr. styrk til þess að leita
að námum á íslandi og opna
þær ef tiltök sýnast.
Frá Helga Jónssyni grasafræðing um
1200 kr. á ári í 2 ár lil mýra-
rannsókna á íslandi og annara
grasfræðisrannsókna.
Frá Þórði Sigurðssyni í Grænumýr.
artungu um 1000 kr. styrk til
þess að húsa svo bæ sinn, að
hann geti veitt ferðamönnum við-
unandi húsaskjól.
Frá Torfa Bjarnasyni skólastjóra í Ól-
afsdai um 3000 kr. styrk á ári
í 2 ár til skólans.
Frá sjúkrahúsnefndinni á Patreksfirði
um 600 kr. til sjúkrahússins.
Frá hiutafél. O. W. Arv. um 5000
styrk á ári í 2 ár til gufuskipa-
ferða og póstflutninga.
Þessi mál hafa verið tekin til með-
ferðar á alþingi.
I. í neðri deild.
1. Frumv. til fjárlaga fyrir árið
1906 og 1907. 7 manna nefnd kos-
in með hlutfallskosningu: Tr. Gunn-
arsson (form.), Pétur Jónsson (skrif-
ari), Skúli Thoroddsen, Lárus Bjarna-
son, Stef. Stefánsson 2. þm. Skf., Jón
í Múla, Þórh. Bjarnarson. 1. umr.
frestað.
2. Frv. til fjáraukal. fyrir árin
1902 og 1903; vísað til reiknings-
laganefndar.
3. Frv. til fjáraukal. fyrir árin
1904 og 1905; vísað til fjárlaga-
nefndar.
4. Frv. til laga um samþykt. á
landsreikningunum fyrir 1902 og