Reykjavík - 22.09.1906, Síða 2

166
REYKJAVÍK
sem reynslan heflr fært mér heim
sanninn um.
Engar fortölur geta verið mér
reynslunnar ígildi.
Ég hefi getið þess hér í blöðum
fyrir nokkrum árum, að ég þekti bæ,
sem raflýsti stræti sín og öll hús í
bænum. Rafmagnið var þar framleitt
með kolum (eimvél). Bær þessi hafði
þá innan við 2000 íbúa, og kolin
vóru þar dýrari en þau eru í Reykja-
vík, en steinolían ódýrari. Hann heitir
West-Selkirk, og hér eru fleiri menn
en ég, sem þekkja dæmi þetta.
Mjög væri það ýkt að segja, að það
væri eins mikil fjarstæða að kjósa
heldur gaslýsing en rafmagnslýsing,
eins og að taka loftritun fiam yflr
sfmritun. En engin fjarstæða er það
þó að manni komi samlíkingin í 'hug.
Ég er enginn agent hvorki fyrir
raflýsingarfélög né gaslýsingarfélög né
áhöld þeirra, og hefl því ekkert gróða-
járn að brýna mér til hagsmuna í
þessu máli. En sárt tæki mig það,
ef það tækist að telja bæjarstjórnina
frá því, að koma rafmagnslýsing á i
bænum nú.
Þess yrði lengi iðrast á síðan.
J. Ó.
Islenzkur fdni.
I síðustu „Lögréttu“ er grein um
„fálkann og fánann", þess efnis, að
skýra fyrir mönnum, að valurinn
[sem helzt héíði átt að nefna svo í
konungsúrskurðinum] væri skjald-
merki, en ekki fánamerki. Éetta er
dagsanna, og eins hitt, að dýramynd-
ir hafa nú varla önnur lönd á þjóð-
fána sínum, en þau erhálfviltar þjóðir
byggja. Hitt er annað, eins og bl.
getur líka um, að ríkis-skjaldmerkið er
stundum sýnt í fánum þjóðhöfðingja
og almannastofnana, en ekki í verzl-
unarfánanum (t. d. Þýzkaland),
Á því ríður og, að verzlunarfáninn
sé sem skýrastur og fábrotnastur, svo
gott sé að glöggva hann augum.
Þá heldur höfundurinn („Brjánn")
því fram, að blátt og hvítt séu þjóð-
litir íslands. Ekkert er nú lögfest
um það enn, (því að skjaldmerkjalit-
irnir þurfa ekki að vera þjóðlitir).
En látum svo vera, að þeir yrði gerð-
ir það. Vér sjáum ekkert á móti
þvi.
En svo kemur aðalefni greinar
hans: tillaga um, að vér tökum upp
þjóðfána, og sé það fáni „blár með
hvítum krossi" . . . „Engin önnur
þjóð á fána af þeirri gerð“, segir
höf.
Hvort krossinn eigi að vera réttur
kross, eins og í öðrum Norðurlanda-
fánum, eða skákross (Andrésar-kross),
er gangi frá horni í horn, lætur
„Brjánn" eigi uppi.
En á sama má standa, hvort hann
hefir hugsað sér, því að hvort lagið
sem hana heflr hugsað sér, þá er
það áður löghelgaður fáni, og er
furða, að höf. skyldi fara að rita
um þetta og vita það ekki, eða að
allir þeir lærdómsmenn, sem standa
að blaðinu, skuli vera ófróðir um það.
Blár fáni með hvítum skákrossi er
fáni Slcotlands; en blár fáni með
réttum krossi hvítum (eins og höf.
víst hugsar sér) er lconungsfáni
Grikklands!
Ólíklegt er, að Grikkir vilji gefa
upp fána sinn fyrir oss.
En af því að mér líkar vel, að ís-
land eignist fána, og fellur vel við
bláa og hvíta litinn, þá vil ég gera
þá breytingartillögu, að ísland taki
sér stóra, hvíta fimmblaða-stjörnu í
blám feldi. Éað getur táknað norð-
urstjörnuna (leiðarstjörnuna) á blá-
hvolfinu.
Það merki á engin önnur þjóð á
undan oss.
J. Ól.
Bókmentir.
Oliver Twist. Eftir
Charles Dickens. Þýtt
hefir Páll E. Ólason.
[Þorv. Þorvarðsson].
428 bls. í breiðu 8vo.
Það er óöld í íslenzkum bókment-
um nú að því leyti, að bókamarkað-
urinn er fyltur af lélegasta rusli eld-
húsrómana, þýddum og misþýddum
á hræmulegasta hrognamál. Þetta
er gróðabrallstilraun unglinga, iðnaðar-
manna og ýmsra annara manna, er
aldrei hafa étið af skilningstrénu góðs
og ills í aldingarði bókmentanna og
enga tilfinning hafa fyrir móðurmál-
inu né rækt til þess. Dæmi höfum
vér og séð þess, að slíkir menn rek-
ast ofan á góða sögu eftir góðan
höfund, en skilja þá ekki frummálið
(eða þýðinguna, sem þeir þýða úr)
og kunna ekki óbjagaða setning að
rita á móðurmáli sínu og gera þann-
ig rit, sem er gott í sjálfu sér, að
afskræmi sakir tötrabúningsins, sem
þeir færa það í.
Þetta virðist ganga út, og er það
eflaust því að kenna, að þeir sem
betur hafa vit á, fullnægja ekki lestr-
arfýsn alþýðu með útgáfu betri sagna
í góðum þýðingum. — Góðar sögur,
sem eru sannur skáldskapur, eru
bæði góð skemtun og sannmentandi,
engu síður þótt þýddar séu, ef vel
er þýtt.
Þar sem svona stendur nú á, þá
er það gott verk og þarft, sem iir.
Þorv. Þorvarðsson hefir unnið með
því, að gefa út á islenzku góða þýð-
ing á einu af meistaraverkum ins
heimsfrœga skáldsagna-snillings Char-
les Ðickens.
Dickens fæddist 1812 og dó 1870.
Foreldrar hans vóru fátæk, og hann
komst ungur í þjónustu hjá mála-
flutningsmanni í Lundúnum. Éar
fékk hann færi á að kynnast fjölda
íólks af öllum stéttum og mjög ó-
líku, einkennilegum mannlífsmynd-
um, sem hann sá glöggum athugun-
ar-augum. Hann fór snemma að
rita smágreinir í blöð, fyrst fregn-
skýrslur (af atburðum í bænum), síð-
ar smálýsingar úr líflnu {„Sketches");
þær reit hann í „Morning Post“ und-
ir gervinafninu Boz. Verulega frægð
ávann hann sér þó fyrst með sögu
sinni „Pickwick Club“, er fór að
koma út í vikuheftum 1837; hún
varð þegar viðlesin og stórfræg.
Flestar síðari sögur sínar gaf hann
út á þennan hátt (í vikuheftum).
Svo kom út hver sagan eftir aðra:
„Oliver Twist", „Nicholas Nichelby",
„Stofu-úr Hurnphreys", „Martin
Chuzzelwit", „BarnabyRudge“, „Dom-
beyogsonur", „Litla Dorrit“, „Bleak-
house", „Harðrétti“, „Miklar vonir",
„David Copperfield" og ýmsar aðrar.
Þessar eru að eins inar helztu.
Jafnan er hversdagslíf manna yrk-
isefni Dickens í sögum hans, og ná-
lega ávalt líf samtíðarmanna. Hann
er fyrsti og mesti „realisti" 19. ald-
arinnar. Hann er fyndinn og gam-
ansamur, lýsir vel því sem skoplegt
er; en hann lýsir og mannkynsböli
og mannvonzku, en jafnan með þeim
skilningi á manneðlinu, að hann verð-
ur aldrei bölsýnismaður. Jafnvel í
föntunum, sem hann lýsir, sér mað-
ur alt af einhverjum neista, af því
sem betra er, bregða fyrir á milli.
Oliver Twist er ágæt saga, og hr.
Páll E. Ólason hefir vandað sig á
þýðingunni, enda er hann vel að
sér í málinu og gæddur tungumála-
gáfu.
Éýðing hans ber því mikið af því
sem alment gerist, en smágallar eru
á henni hér og þar, einkum framan
af. Þannig á 2. bls. um nýfætt barn,
að það „lá um hríð á ullarteppi og
greip andann á loftiu, i st. f.: saup
hveljur. Eða á sömu bls.: „réðu
þau Oliver og náttúran þetta mál
[fyrir: þessu máli] til lykta þeirra[t.\
sín] í millum". Undarleg stafset-
ningar meinloka er það, að i allri bók-
inni er sífelt ritað „hykandi“ í st. f.
„Iwkaudi". Það heflr vafalaust vak-
að fyrir þýð., að „hika“ er yngri
mynd í st. f. „hvika“. En af því
leiðir alls ekki, að „vi“ breytist í
„y“, þar sem ekkert ?t-hljóð fer á
eftir. Alt öðru máli er að gegna
með „kvika“ og „kykva“, því að
þar kemur v inn á eftir. „Hvika“
heflr líka upphafl. haft sterka beyg-
ing (þát. „hvak“), en það hefir „kvika“
ekki haft. Skyld mál sýna og, að
t>-ið í „hvika“ hverfur alveg burt. —
„Volæði" er röng mynd (18. bls.) í
st. f. „volað“. — „Einseyringur" (26.
bls.) er röng mynd; ætti að vera
„eineyringur". —- Að „bytna“ á e-m
(46. bls.) á að vera: „bitna á e-m“.
— „Samrýmdari" (74. bls.) á að
vera „samrýndari" (em aftur: e-ð
samrýmist), — „borinn inn og hátt-
aður“ er rangmæli; „hátta" er ekki
til sem áhrifssögn. — Einhver vangá
eða prentvilla er á 110. bls. „blés á
hörpu“; á hörpu er „leikið" eða hún
er „slegin", en á pípu er blásið. —
Menn segja ekki: „áfram með smjör-
ið!“ heldur: „áfram í smjörið!“ —
Af „bíða“ er hluttaksorðið „beðið“,
en ekki „biðið“ (165, 188. bls.). —
„Selakepp" (174, 175, 342. bls.) þekkj-
um vér hafðan til að rota sel; en
„sflakeppur" er sá nefndur, sem er
„silalegur". — „Ofninn reykti" (179.
bls.) er ótæk dönskusletta; „ofninn
rýkur" er sagt áíslenzku. — „Akaði.
sér“ á að vera „ók sér“ (376. bls.).
En þetta er alt smáræði í svo
langri bók.
Þýðingin er hrein og vönduð yfir-
leitt; sagan afbragð, og bókin in eigu-
legasta. Dickens sögur eru í afhaldi
hjá öllum þjóðum. Hann verður ó-
efað líka vinsæll hjá oss — og á
það skilið.
Heimsendanna milli.
Marconi-skeyti í gærmorgun seg-
ir Trepoff, Rúsa-böðul, dauðan í
fyrradag af slagi. Það reynir á
taugarnar nú um stundir að vera
böðull í Rúslandi.
Gullfund stóran enn segja blöð
ensk í Canada; í þetta sinn nærri
Edmonton í Alberta.
Stóreilis verzlunarfélag segja
dönsk blöð vera að myndast í Khöfn,
til að reka verzlun á íslandi. Hlut-
takendur helztir í því: Ostasiatisk
Kompagni, Thor E. Tulinius og
Sameinaða eimskipafélagið.
Aðrar útl. fréttir verða að bíða
næsta blaðs.
Kvæði í sundurlausu máli.
TJr „Senilía11 eftir Iwan Turgenjefí.
Porleifur H. Bjarnason þýddi lauslega.
IX.
Handurlnn.
Við sitjum tveir einir í herberginu
mínu hundurinn minn og ég. En
úti þýtur og hvín ofsastormur. Hund-
urinn situr rétt fyrir framan mig —
hann horflr beint í augu mér.
Og ég horfði líka í augu honum.
Það er eins og hann vildi segja
eitthvað við mig. En hann er mál-
vana, honum er máls varnað, hann
skilur ekki sjálfan sig, en ég skil
hann.
Ég sé, að i þessari svipan er hann
og ég gagnteknir af sömu tilflnning-
unni og að alls enginn munur er á
honum og mér. Við erum samkynja
verur. Sami smáloginn blikar og
titrar í okkur báðum.
Dauðinn svífur að oss á breiðu,
þvölu, köldu vængjunum sínum ....
Og öllu er lokið.
Hver mun þá gera upp á milli
smáljósanna, er hafa týrt í okkur
báðuin ?
Nei! Dýr og maður horfast ekki
þannig í augu.
Það eru tvenn samkynja augu, er
horfast á.
Og úr augum þessum, augum dýrs-
ins og mannsins, skín skýrt og skært
óttablandin þrá til að vefjast faðmlögum.
Stumpasirz
og margar tc^undtr af
Handsápu
nýRomfö með „Vesta" í
verzl. Godthaab.